Legislacja

2 grudnia 2020 r. zakończył się piąty dzień 18. posiedzenia Senatu.

Izba przyjęła bez poprawek ustawę o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw (projekt rządowy), która wprowadza dodatkową niedzielę handlową 6 grudnia 2020 r. Umożliwia też wykonywanie pracy zdalnej pracownikowi przebywającemu w izolacji w warunkach domowych. Decyzję w tej sprawie podejmować będzie pracownik za zgodą pracodawcy. Kolejne zmiany mają na celu umożliwienie przeprowadzania zawieszonych dotychczas badań lekarskich i psychologicznych, szkoleń i sprawdzianów wiedzy maszynistów oraz egzaminów okresowych pracowników zatrudnionych na stanowiskach bezpośrednio związanych m.in. z prowadzeniem i bezpieczeństwem ruchu kolejowego. Nowela wydłuża – z 90 do 180 dni od odwołania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii – terminy ważności szkoleń i okresowych sprawdzianów wiedzy maszynistów oraz przeprowadzenia egzaminów okresowych dla stanowisk związanych z prowadzeniem i bezpieczeństwem ruchu kolejowego. Nowelizacja przewiduje także, że osoby, wobec których nie przeprowadzono kwalifikacji wojskowej w roku kalendarzowym, w którym ukończyły 19 lat, będą podlegały obowiązkowi stawienia się do niej do końca roku kalendarzowego, w którym kończą 24 lata. Ponadto ustawa uchyla przepisy  umożliwiające prezesowi Rady Ministrów odwołanie członka Rady Dialogu Społecznego w wypadku utraty zaufania w związku z informacją dotyczącą jego pracy, współpracy lub pełnienia służby w organach bezpieczeństwa państwa w rozumieniu tzw. ustawy lustracyjnej lub sprzeniewierzenia się działaniom Rady, skutkującego brakiem możliwości prowadzenia przejrzystego, merytorycznego i regularnego dialogu organizacji pracowników, pracodawców i strony rządowej. W trakcie debaty ustawę krytycznie ocenił senator Adam Szejnfeld. Zapowiedział jednak, że Koalicja Obywatelska poprze ją wyłącznie ze względu na obywateli, by ułatwić im przygotowanie się do świąt. Zdaniem senatora mamy do czynienia z ustawą „dziwną” zarówno ze względu na jej zawartość, jak i ze względów konstytucyjnych, legislacyjnych czy społeczno-gospodarczych. Za chaotyczny uznał sposób procedowania tej ustawy. „To nie jest racjonalne zarządzanie państwem. To jest bieg od pomysłu do pomysłu” – wskazywał. Handlową niedzielę 6 grudnia nazwał rządowym prezentem pod choinkę. Senator Adam Szejnfeld przypomniał też, że na czas pandemii propozycja wprowadzenia niedziel handlowych znalazła się w 2 senackich projektach nowelizacji ustawy covidowej. Senator Jan Maria Jackowski zgłosił wniosek o wykreślenie z nowelizacji przepisu wprowadzającego handlową niedzielę 6 grudnia. Jego zdaniem narusza on z trudem wynegocjowany w poprzedniej kadencji parlamentu konsensus w sprawie handlu w niedzielę. „Nie bardzo widzę powód, żeby to zmieniać, zwłaszcza w tak trudnej sytuacji politycznej. Nie ma też powodu, by konfliktować się ze środowiskiem, które w tej sprawie ma bardzo sztywne stanowisko” – przekonywał senator.

Senatorowie podjęli 5 uchwał okolicznościowych.

Uchwała w sprawie ustanowienia roku 2021 Rokiem Prymasa Tysiąclecia Stefana Kardynała Wyszyńskiego (inicjatywa grupy senatorów) przypomina, że w przyszłym roku przypada 120. rocznica urodzin i 40. rocznica śmierci tego jednego z największych Polaków XX w., który „swym życiem służył Polsce i Kościołowi”. Senat oddaje mu „szczególny hołd i wyraża pamięć, szacunek i wielkie uznanie dla Jego całego życia, które było wielkim świadectwem umiłowania Ojczyzny i Rodaków. „Swym życiem służył Polsce i Kościołowi” ‒  podkreślono w uchwale.

Uchwała ustanawiająca rok 2021 Rokiem Cypriana Norwida (inicjatywa grupy senatorów) przypomina tego jednego z najwybitniejszych polskich twórców, „znakomitego poetę, prozaika, dramatopisarza, głębokiego myśliciela i chrześcijanina, gorącego, choć niepozbawionego krytycyzmu patriotę”, którego 200. rocznica urodzin przypada w 2021 r. Swoją uchwałą Senat składa hołd Cyprianowi Kamilowi Norwidowi ‒ wielkiemu twórcy i patriocie, uznając jego myśl, że „Ojczyzna to wielki zbiorowy obowiązek”, za ciągle aktualną.

Uchwała o ustanowieniu roku 2021 Rokiem Pracowników Ochrony Zdrowia (inicjatywa senator Beaty Małeckiej-Libery) oddaje hołd pracownikom ochrony zdrowia oraz wyraża szacunek i uznanie dla ich wielkiej pracy. Jak napisano w uchwale, od pierwszego dnia, nie zważając na wielkie zagrożenie, wypowiedzieli oni walkę pandemii koronarowirusa. „Społeczeństwo, którego życie i zdrowie dziś tak bardzo zależy od wysiłków pracowników ochrony zdrowia, musi o nich pamiętać, zabezpieczając odpowiednio zarówno płace, jak i warunki pracy dla nich wszystkich. Rządzący powinni o nich dbać, zapewniając właściwe finansowanie całej ochrony zdrowia oraz odpowiednie nagradzanie i docenianie” ‒ napisano w uchwale.

Uchwała ustanawiająca rok 2021 Rokiem Powstań Śląskich (inicjatywa grupy senatorów) przypomina, że powstania śląskie (1919‒21) to 3 zrywy ludności polskiej Górnego Śląska, w których życie oddało kilka tysięcy osób. Dziś uczestnicy walk nie mogą już o nich opowiedzieć, gdyż ostatni z weteranów odszedł na wieczną wartę. Uznając, że to na nas spoczywa obowiązek pamiętania, Senat oddaje hołd powstańcom śląskim za ich patriotyzm i umiłowanie polskości oraz męstwo i hart ducha w walkach, które przyczyniły się do wejścia części Górnego Śląska do odradzającego się państwa polskiego po sześciu wiekach podlegania czeskiej i niemieckiej jurysdykcji.

Uchwała w sprawie ustanowienia roku 2021 Rokiem Polskiej Tradycji Konstytucyjnej (inicjatywa grupy senatorów) przypomina, że w 2021 r. przypadają dwie rocznice o niezwykłym znaczeniu dla polskiej tradycji konstytucyjnej ‒ 230-lecie Konstytucji 3 maja i 100-lecie konstytucji marcowej. Jak napisano w uchwale, obie konstytucje wyrastają z republikańskiej tradycji życia publicznego, traktującej państwo jako dobro wspólne, a prawo jako reguły chroniące wolność obywateli przed arbitralnością władzy. Były też wyrazem troski naszych przodków o dobro Rzeczypospolitej, rozwój praw jednostki i stanowiły pozytywny wkład w europejskie dziedzictwo prawne. Izba w  podjętej uchwale wyraża szacunek dla ustrojowych dokonań naszych przodków, mając przekonanie o kluczowym znaczeniu wolności i dobrego prawa w kulturze politycznej Polaków.

Senatorowie przeprowadzili drugie czytanie 2 projektów uchwał okolicznościowych.

Projekt uchwały w 650. rocznicę śmierci Króla Kazimierza Wielkiego (inicjatywa senatora Aleksandra Pocieja) przypomina życie i dokonania ostatniego króla polskiego z dynastii Piastów. Jak podkreślono, monarcha po przeszło 200 latach rozbicia politycznego Polski przeprowadził ważne reformy. „Bez wątpienia panowanie Kazimierza Wielkiego stało się fundamentem potęgi Królestwa Polskiego w następnych stuleciach. Pamiętamy znamienne słowa Jana Długosza, który blisko 100 lat po śmierci króla napisał, że Kazimierz Wielki zastał Polskę drewnianą, a zostawił murowaną. Król Kazimierz jest w historii Polski przykładem tego, iż można w świadomości potomnych zostać wielkim niekoniecznie ze względu na zasługi wojenne, ale dzięki zajmowaniu się gospodarką i prawem” – napisano w  projekcie uchwały.

Projekt uchwały w sprawie upamiętnienia rewolucji 1905 roku oraz poprzedzającego ją zrywu polskich robotników w walce z carskim zaborcą (inicjatywa senatorów Gabrieli Morawskiej–Staneckiej i Wojciecha Koniecznego). W projektowanej uchwale Senat wyraża przekonanie o szczególnym znaczeniu rewolucji 1905 r. i poprzedzających ją wydarzeń rozgrywających się na ziemiach polskich objętych zaborem carskiej Rosji. Senatorowie składają hołd bohaterom, bojownikom o odrodzenie państwa polskiego, niepodległość i suwerenność Polaków. W uchwale przypomniano też najważniejsze wydarzenia związane z tym zrywem. Jak podkreślono, rewolucja 1905 roku była zrywem społeczeństwa w obronie wartości narodowych i praw społecznych, zwróciła się przeciwko carskiemu absolutyzmowi oraz wyzyskowi ze strony kapitalistów i obszarników. Jak wskazano, wydarzenie to wymusiło zmiany ustrojowe w Rosji, było zarzewiem rewolucji lutowej, a następnie październikowej 1917 r.

Odbyło się też drugie czytanie 4 projektów ustaw.

Projekt ustawy o zmianie ustawy o samorządzie gminnym oraz niektórych innych ustaw (inicjatywa Komisji Praw Człowieka, Praworządności i Petycji) realizuje postulaty zawarte w petycjach (P9-28/19 i P9-28/19_2) wniesionych do Senatu. Tworzy podstawy prawne do utworzenia powiatowych i wojewódzkich rad seniorów. Projektowane przepisy pozwolą także jednostkom samorządu terytorialnego na dofinansowanie działalności rad seniorów. W trakcie debaty zgłoszono wniosek o charakterze legislacyjnym, w związku z tym projekt skierowano do komisji: rodziny, samorządu terytorialnego oraz ustawodawczej, których dodatkowe sprawozdanie w sprawie projektu zostanie przedstawione jeszcze na obecnym posiedzeniu Senatu.

Projekt ustawy o uchyleniu ustawy o Radzie Mediów Narodowych (inicjatywa Komisji  Kultury i Środków Przekazu) dostosowuje prawo do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 13 grudnia 2016 r. (sygn. akt K 13/16). Przewiduje likwidację Rady Mediów Narodowych i przywrócenie kompetencji Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji ‒ jako organu stojącego na straży wolności słowa, prawa do informacji oraz interesu publicznego w radiofonii i telewizji ‒  w zakresie wpływu na obsadę zarządu i rady nadzorczej spółek publicznej radiofonii i telewizji oraz na treść ich statutu. Wnioski o charakterze legislacyjnym zgłosiła senator Barbara Zdrojewska. W związku z tym projekt skierowano do komisji: kultury i ustawodawczej, których dodatkowe sprawozdanie w sprawie projektu zostanie przedstawione jeszcze na obecnym posiedzeniu Senatu. W trakcie debaty senatorowie Koalicji Obywatelskiej przedstawili niezwykle krytyczną ocenę funkcjonowania Rady Mediów Narodowych. Jak podkreślali, doprowadziła ona do skrajnego upolitycznienia mediów publicznych, realizujących przede wszystkim partykularne interesy partii rządzącej. Za kuriozum konstytucyjne uznał Radę Mediów Narodowych senator Bogdan Zdrojewski. Jego zdaniem jest to instytucja haniebna, która odebrała uprawnienia konstytucyjnemu organowi, jakim jest Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji.

Projekt ustawy o zmianie ustawy o informowaniu pracowników i przeprowadzaniu z nimi konsultacji (inicjatywa grupy senatorów) ma na celu ułatwienie działania rad pracowników, w szczególności w związku z pandemią koronawirusa. Projekt przewiduje zmniejszenie liczby podpisów wymaganych do zgłoszenia kandydatury, zniesienie wymogu zbierania podpisów pod wnioskiem o przeprowadzenie wyborów rady pracowników i zmniejszenie z 50 do 10% frekwencji wymaganej do stwierdzenia ważności wyborów. W trakcie debaty wnioski o charakterze legislacyjnym zgłosili senatorowie Jerzy Czerwiński i Krzysztof Kwiatkowski. W związku z tym projekt skierowano do komisji: gospodarki, rodziny oraz ustawodawczej, których dodatkowe sprawozdanie w sprawie projektu zostanie przedstawione jeszcze na obecnym posiedzeniu Senatu.

Projekt ustawy o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (projekt grupy senatorów). Stanowi on uzupełnienie rozwiązań tzw. tarcz antykryzysowych. Projekt rozszerza zasadę proobywatelskiej interpretacji prawa, która ma zapewnić obywatelom możliwość uzyskania indywidualnej interpretacji przepisów, jeśli mają oni wątpliwość, w jaki sposób je zastosować, aby nie narazić się na konsekwencje prawne. Projekt przewiduje, że organy administracji publicznej będą miały na wydanie interpretacji 30 dni od złożenia wniosku przez obywatela. W sytuacjach szczególnie skomplikowanych czas ten może zostać wydłużony do 45 dni. Projekt wprowadza też rekompensaty w celu wsparcia przedsiębiorców objętych całkowitym zakazem prowadzenia działalności. Byłyby one przeznaczone na pokrycie kosztów prowadzonej działalności i wypłacane na wniosek przedsiębiorcy. W katologu takich kosztów wskazano: wydatki na dostarczanie paliw gazowych lub energii elektrycznej, wody i odprowadzanie ścieków, najem lub dzierżawę, a także na wynagrodzenia dla pracowników. Projekt zakłada również zawieszenie zakazu handlu w niedzielę w okresie zagrożenia epidemicznego, stanu epidemii i do 90. dnia po ich odwołaniu. Jednocześnie projekt gwarantuje pracownikom handlu 2 wolne niedziele w ciągu kolejnych 4 tygodni.

Izba przeprowadziła ponadto drugie czytanie projektu uchwały w sprawie zmiany Regulaminu Senatu (inicjatywa grupy senatorów) umożliwia udział w posiedzeniach komisji senackich w sposób zdalny: posłów, europosłów, przedstawicieli Rady Ministrów, organów administracji rządowej, państwowych i samorządowych organów, instytucji, zakładów i przedsiębiorstw, spółek prawa handlowego z udziałem państwowych lub komunalnych osób prawnych, organizacji społecznych korzystających z dotacji z budżetu państwa, a także zaproszonych przez przewodniczących komisji ekspertów, przedstawicieli środowisk i organizacji zainteresowanych przedmiotem pracy komisji oraz innych osób. Będzie to możliwe tylko w szczególnie uzasadnionych wypadkach wynikających z wprowadzonego stanu nadzwyczajnego, epidemii lub zagrożenia epidemicznego.

Piątego dnia Izba rozpatrzyła też ustawę  o zmianie ustawy o umowie koncesji na roboty budowlane lub usługi, ustawy – Prawo zamówień publicznych oraz niektórych innych ustaw (projekt rządowy), która dostosowuje przepisy do nowego prawa zamówień publicznych, które wejdzie w życie 1 stycznia 2021 r. Ma też na celu wykonanie prawa Unii Europejskiej i dostosowanie przepisów ustawy o umowie koncesji do unijnych dyrektyw dotyczących zamówień publicznych.