Legislacja

Komisja Ustawodawcza postanowiła wnieść projekt inicjatywy ustawodawczej dotyczącej zmiany ustawy o Policji i niektórych innych ustaw. W trakcie senackich prac nad ustawą o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw, tzw. ustawą antyprzemocową, zwracano uwagę na jej mankamenty legislacyjne. Poprawki zgłosili wówczas senatorowie Jan Filip Libicki, Marek Martynowski i Marek Pęk; ich wprowadzenie proponowało także senackie Biuro Legislacyjne. Ze względu na potrzebę zwalczania zjawiska przemocy domowej i udzielanie pomocy jej ofiarom Senat zdecydował jednak o przyjęciu tej ustawy bez poprawek. W porozumieniu z resortami sprawiedliwości i pracy przygotowano projekt inicjatywy ustawodawczej, zawierający zgłoszone wówczas poprawki, zmierzające do wprowadzenia korekt w przyjętych przepisach, usuwających ewidentne wady legislacyjne. Doprecyzowują one m.in., że przed wydaniem nakazu opuszczenia domu przesłuchanie osoby zgłaszającej przemoc będzie odbywało się pod nieobecność osoby podejrzewanej o jej stosowanie. Kolejna zmiana przewiduje, że sąd będzie musiał rozpatrzyć odwołanie się od nakazu nie później niż w ciągu 48 godzin, a nie 3 dni, jak zapisano w ustawie. Katalog podmiotów, które będą mogły zainicjować procedurę założenia Niebieskiej Karty, zostanie poszerzony o Żandarmerię Wojskową. W projekcie zaproponowano też skrócenie o niemal połowę, do 1 września 2020 r., vacatio legis ustawy, uznając że będzie to wystarczający czas zarówno na wydanie niezbędnych aktów wykonawczych, jak i ewentualne przeprowadzenie szkoleń funkcjonariuszy Policji oraz żołnierzy Żandarmerii Wojskowej. Ustawa, podpisana już przez prezydenta, ale jeszcze nieogłoszona, przewiduje, że nowe przepisy wejdą w życie po upływie 6 miesięcy od dnia ogłoszenia. W trakcie dyskusji zastanawiano się też nad potrzebą wprowadzenia do projektu obowiązku przedstawiania corocznie przez ministra spraw wewnętrznych i komendanta głównego Policji sprawozdania o wykonaniu ustawy antyprzemocowej. Z taką propozycją wystąpił senator Jerzy Czerwiński, poparty przez senatorów Magdalenę Kochan i Krzysztofa Kwiatkowskiego.

Komisja Ustawodawcza oraz Komisja Praw Człowieka, Praworządności i Petycji przystąpiły do pierwszego czytania projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz ustawy – Kodeks karny wykonawczy. W imieniu wnioskodawców, Komisji Ustawodawczej, projekt przedstawił senator Rafał Ambrozik. Jak mówił, dostosowuje on system prawa do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 11 czerwca 2019 r. (sygn. akt P 20/17). Znosi obligatoryjność orzeczenia kary łącznej, pozostawiając jej wymiar do uznania sądu.Kara pozbawienia wolności byłaby traktowana jako ostateczny środek. Zdaniem przedstawiciela wnioskodawców spowoduje to zmniejszenie liczby skazanych, ograniczenie kosztów i ułatwi resocjalizację więźniów. Ze względu na uwagi do projektu, zgłoszone przez rzecznika praw obywatelskich i Stowarzyszenie Sędziów Polskich „Iustitia”, postanowiono odroczyć prace nad projektem do kolejnego posiedzenia. Zostaną na nie zaproszeni przedstawiciele resortu sprawiedliwości, rzecznika praw obywatelskich, samorządów radcowskiego i adwokackiego, stowarzyszeń sędziowskich.

Komisja Infrastruktury zaproponuje Senatowi odrzucenie ustawy o zmianie ustawy o drogach publicznych oraz niektórych innych ustaw, która zakłada m.in. oparcie poboru opłat na technologii pozycjonowania satelitarnego, a nie jak dotychczas na systemie radiowym, a także wykorzystanie darmowej aplikacji mobilnej do uiszczania opłaty. Wniosek w tej sprawie zgłosiła senator Halina Bieda. W trakcie dyskusji senatorowie KO zarzucali, że ustawa wprowadzana jest w niezwykle trudnym dla branży transportowej czasie, jako projekt poselski nie była konsultowana z zainteresowanymi środowiskami, prowadzi też do nadmiernej inwigilacji. Zdaniem senatora Artura Dunina (KO) jest kolejnym przejawem państwa policyjnego. Szereg uwag o charakterze legislacyjnym zgłosiło senackie Biuro Legislacyjne; z częścią z nich zgodziła się wiceminister finansów Magdalena Rzeczkowska. Poprawki przedstawił również senator Jan Hamerski. Proponowane zmiany zostaną zgłoszone we wniosku mniejszości komisji.  Podczas posiedzenia wiceminister finansów, szefowa Krajowej Administracji Skarbowej Magdalena Rzeczkowska przekonywała, że podstawowym celem proponowanej zmiany jest zagwarantowanie nowoczesnego i efektywnego sposobu poboru opłat od przewoźników drogowych. Ustawa umożliwi płynne przejście z jednego systemu poboru w drugi; jest też zgodna z prawem europejskim i interoperacyjnością. Ułatwi pobór opłat, znacząco ograniczy koszty użytkowników dróg. Nowela przewiduje, że poborem opłaty elektronicznej i za autostrady będzie się zajmował szef Krajowej Administracji Skarbowej, który przejmie to zadanie od Generalnego Inspektora Transportu Drogowego. Chodzi o skonsolidowanie zadań administracji dotyczących poboru danin i opłat.

Senatorowie z Komisji Zdrowia zapoznali się z informacją Ministerstwa Zdrowia dotyczącą działań podjętych w walce z epidemią koronawirusa. Senatorowie zdecydowali, że z uwagi na rozległość tego zagadnienia posiedzenie komisji będzie kontynuowane w przyszłym tygodniu.

Wiceminister zdrowia Waldemar Kraska jako podstawę działania wskazał ustawę z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz jej cztery nowelizacje, a także szereg rozporządzeń ministra zdrowia, np. dotyczących standardów organizacji opieki w izolatoriach, w dziedzinie anestezjologii czy standardów jakości dla laboratoriów. Zaznaczył, że w celu zabezpieczenia właściwej opieki pacjentom chorym na COVID-19 swoją gotowość podwyższyły 192 szpitale. „Uruchomiliśmy 22 szpitale jednoimienne. Łączna liczba dostępnych łóżek w tych szpitalach to 7424. Zajęte w tej chwili są 1094 łóżka. Liczba respiratorów w tych szpitalach to 884, w tej chwili zajęte są 73" – wyliczał. Zapowiedział, że w związku z obecną sytuacją epidemiczną i spadającą liczbę chorych od 1 czerwca stopniowo szpitale te będą przywracane do normalnej pracy. Zapewnił, rząd był przygotowany na budowę tymczasowego szpitala, gdyby w obecnych zabrakło łóżek dla chorych. Mówił też o finansowaniu zadań związanych z walką z koronawirusem. "Na 25 maja przyznano środki na finansowanie zadań związanych ze zwalczaniem zakażenia, zapobieganiem rozprzestrzenia się, profilaktyką oraz zwalczaniem skutków związanych z wirusem SARS-CoV-2 w wysokości 413 mln 116 tys. 290 zł. Z tego na zadania budowlane ponad 7 mln 353 tys. zł, na zakupy inwestycyjne 405 mln 762 tys. 828 zł" – wyliczał.

Dyrektor Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego – Państwowego Zakładu Higieny dr Grzegorz Juszczyk poinformował, że od pojawienia się pierwszych informacji o nowym patogenie w styczniu, sytuacja była stale monitorowana. Na podstawie gromadzonych, potwierdzonych danych o zachorowaniach został stworzony model matematyczny do monitorowania sytuacji i tworzenia prognoz. Podkreślił, że z obecnych danych wynika, iż wskaźnik zapadalności jest wysoki w kilku ogniskach w Polsce. "Gdybyśmy analizowali dane tylko z poza ognisk to, jak wynika z modelu, bylibyśmy w fazie podkrytycznej, czyli w fazie wygaszania. „ Koncentracja naszych działań epidemicznych w lokalnych ogniskach zachorowań może pozwolić na kontrolę epidemii” – podkreślił.

„Mamy dziesięć razy mniej zakażeń niż kraje ościenne. To, że jest relatywnie mało, dotyczy całego pasa krajów wokół Polski" – powiedział prof. Andrzej Horban, krajowy konsultant w dziedzinie chorób zakaźnych. „Skoro mamy tak mało chorych, nie ma sensu testować cały 38-milionowy naród. Testujemy tylko grupy ryzyka – pracowników ochrony zdrowia, pracowników DPS-ów" – podkreślił. Dodał, że „ważna jest liczba zachorowań w stosunku do liczby mieszkańców. Można odmrażać gospodarkę, wiemy gdzie ogniska są i możemy nad nimi zapanować. Dobrym wyjściem było stworzenie szpitali jednoimiennych” – zaznaczył.

Komisja Budżetu i Finansów Publicznych zaproponuje Senatowi wprowadzenie 5 poprawek legislacyjnych do ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne oraz niektórych innych ustaw, która dostosowuje przepisy do obecnie obowiązującej Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług, a także przewiduje ułatwienia dla podatników. Do nowelizacji ustawy o sposobie obliczania wartości rocznego produktu krajowego brutto, dostosowującej sposób obliczania średniej wartości PKB na 1 mieszkańca do statystycznego podziału terytorialnego kraju, komisja nie zgłosiła żadnych zmian.

Podczas tego posiedzenia senatorowie zapoznali się ponadto z oceną funkcjonowania rozwiązań przewidzianych w ustawie o zmianie ustawy – Prawo bankowe oraz niektórych innych ustaw z 2015 r. (o tzw. rachunkach uśpionych), a także z 3 informacjami o: wykonaniu budżetu państwa po stronie dochodów, wydatków i deficytu na koniec kwietnia 2020 r., źródłach finansowania programów walki z wirusem SARS-CoV-2 oraz zakresie stosowania stabilizacyjnej reguły wydatkowej w 2020 r.

Ustawa o tzw. rachunkach uśpionych, uchwalona z inicjatywy Senatu, nakłada na ministra finansów obowiązek przedstawienia informacji na temat jej funkcjonowania po 3 latach obowiązywania. Minister finansów Tadeusz Kościński zaznaczył, że dzięki ustawie od 1 lipca 2016 r. w bankach i spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych udostępniono usługę, która usprawniła pozyskiwanie informacji o odziedziczonych lub zapomnianych środkach finansowych. Podkreślił, że z tego względu ustawę pozytywnie ocenili Urząd Komisji Nadzoru Finansowego i rzecznik finansowy. Jak poinformował minister finansów, w ramach przeprowadzonych konsultacji uwagi do ustawy, przedstawione m.in. przez Związek Banków Polskich i przedstawicieli samorządu terytorialnego, dotyczyły przede wszystkim obowiązków informacyjnych banków i SKOK-ów wobec gmin, zasad postępowania w odniesieniu do rachunków bankowych rozwiązanych lub wygasłych w związku ze śmiercią ich posiadacza lub brakiem aktywności na rachunku, centralnej informacji o rachunkach, dostępu banków do rejestru PESEL.

Senatorowie wysłuchali też informacji ministra finansów nt. wykonania budżetu państwa na 30 kwietnia 2020 r. Dochody budżetu wyniosły 129,6 mld zł (były niższe o 0,3% niż w analogicznym okresie w 2019 r.), wydatki – 148,5 mld zł, deficyt zaś 18,9 mld zł. Głównym źródłem dochodów w tym okresie były wpływy z podatków w kwocie 111,2 mld zł; w porównaniu z 2019 r. niższe o 7,3%, czyli o 8,7 mld zł. Największe spadki zanotowano w podatku CIT – o ok. 30%. Wpływy z podatku PIT były niższe o ok. 11%, a z VAT i akcyzy – od 1,5 do 2%. Zdaniem ministra Tadeusza Kościńskiego ubytek w dochodach podatkowych nie będzie miał charakteru trwałego, lecz rozłoży się w czasie m.in. z powodu przesunięcia terminu rozliczenia rocznego PIT i możliwości odroczenia zapłaty zaliczek na poczet podatków. Minister finansów poinformował też, że zanotowano niekorzystne tendencje w sprzedaży detalicznej; w marcu sprzedaż w ujęciu nominalnym wyniosła 7,1%. Jeśli chodzi o wykonanie dochodów niepodatkowych, to od stycznia do kwietnia 2020 r. wyniosły one 18,3 mld zł i były wyższe o 83,4%, czyli o 8,3 mld zł od tych w analogicznym okresie w 2019 r. Miały na to wpływ obsługa długu Skarbu Państwa i wpłaty z tytułu sprzedaży uprawnień do emisji gazów cieplarnianych. Zadłużenie Skarbu Państwa 31 marca 2020 r. wyniosło 1036,4 mln zł, co oznacza wzrost zadłużenia o 63,1 mld zł, czyli o 6,5%. Odnosząc się do pytania przewodniczącego komisji budżetu senatora Kazimierza Kleiny, dlaczego rząd, jak w innych państwach, nie nowelizuje ustawy budżetowej w związku z walką z koronawirusem, minister finansów wyjaśnił, że obecnie nie ma takiej potrzeby, gdyż na koniec kwietnia w budżecie jest 90 mld zł.

O rządowym projekcie nowelizacji ustawy o finansach publicznych, określającej warunki zawieszenia i powrotu do stosowania stabilizującej reguły wydatkowej (SRW), mówił wiceminister finansów Piotr Patkowski. Wyjaśnił, że zawieszenie stosowania SRW ma być czasowe – w zależności od danych makroekonomicznych na 2–4 lata. Podkreślił też, że nadal obowiązuje konstytucyjny limit zadłużenia w wysokości 60% PKB, 55-procentowy limit stosunku długu do PKB, a także unijne wymogi dotyczące wysokości deficytu budżetowego i długu publicznego.

Komisje: Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej, Praw Człowieka, Praworządności i Petycji oraz Ustawodawcza 1 czerwca 2020 r. będą kontynuować prace nad ustawą ws. organizacji wyborów prezydenckich w 2020 r.

Ustawa przewiduje, że głosowanie odbędzie się metodą "mieszaną" - w lokalach wyborczych oraz dla chętnych - korespondencyjnie. Ustawa zakłada możliwość ponownej rejestracji kandydatów, którzy mieli wziąć udział w wyborach prezydenckich 10 maja (bez konieczności ponownego zbierania podpisów poparcia), a także daje prawo startu nowym kandydatom.

Komisje zebrały się  ws. tej ustawy po raz pierwszy 21 bm. Senatorowie Koalicji Obywatelskiej, Lewicy, PSL zgłosili wówczas szereg poprawek. Dotyczyły one m.in. wydłużenia otwarcia lokali wyborczych (od godz. 6.00 do 22.00), ograniczenia uprawnień marszałek Sejmu w kwestii ustalania kalendarza wyborczego oraz wykluczenia możliwości  zarządzania przez ministra zdrowia wyłącznie głosowania korespondencyjnego w jednej gminie lub jej części, jeśli pogorszy się gwałtownie stan epidemiologiczny na tym terenie. Senatorowie zaproponowali, by w takiej sytuacji minister zdrowia mógł wprowadzić dodatkowe środki bezpieczeństwa. Zaproponowali też szereg poprawek odnoszących się do zwiększenia składu obwodowych komisji wyborczych ( minimalnie 5 osób). Senatorowie chcą stworzyć możliwość, na wniosek wójta, łączenia komisji wyborczych, a także zaproponowali poprawki w kwestii finansowania zadań samorządów związanych z wyborami. Senatorowie chcą ponadto, by, jeśli ktoś zdecyduje się uczestniczyć w wyborach korespondencyjnie, to pakiet wyborczy był dostarczony za potwierdzeniem odbioru.

Wicemarszałek Senatu Gabriela Morawska-Stanecka (Lewica) na tym posiedzeniu w swoim imieniu i w imieniu wicemarszałka Michała Kamińskiego (PSL) zgłosiła do ustawy poprawkę zakładającą, że ustawa wejdzie w życie 6 sierpnia 2020 r. Jej zdaniem, dopiero po opróżnieniu urzędu prezydenta, otworzy się "okienko konstytucyjne" do zarządzenia nowych wyborów. Zdaniem wicemarszałek, konstytucyjny termin możliwości odbycia się wyborów prezydenckich zamknął się 23 maja.

"Konstytucja nic nie mówi o tym, że uchwała PKW stwierdzająca brak możliwości głosowania kandydatów stanowi podstawę ogłoszenia nowych wyborów. Art. 128 jest precyzyjny i przewiduje sytuację, że wybory mogą być zarządzone na inny termin – w razie opróżnienia urzędu prezydenta – nie później niż w 14 dniu po opróżnieniu urzędu, a data ma być wyznaczona w ciągu 60 dni od tej daty. W związku z tym, okienko konstytucyjne do zarządzenia nowych wyborów otwiera się 6 sierpnia" – powiedziała wicemarszałek G. Morawska-Stanecka. Wicemarszałek Kamiński poprosił o opinię konstytucjonalistów czy zgodnie z konstytucją wybory na prezydenta mogą odbyć się między 23 maja a 5 sierpnia. Eksperci powiedzieli, że potrzebują trzech dni na odpowiedź.

Te same komisje kontynuowały również pierwsze czytanie projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks postępowania karnego. Senackie biuro legislacyjne przedstawiło poprawki uzupełniające do projektu – doprecyzowujące i wprowadzającą przepis przejściowy. Senatorowie Marek Komorowski i Robert Mamątow postulowali dalszą pracę nad projektem i jego pogłębioną analizę. Postanowiono, że komisje wrócą do pracy nad projektem na kolejnym posiedzeniu.
Podczas obrad 21 maja 2020 r. wniosek o odrzucenie projektu zgłosił senator Jerzy Czerwiński, o jego przyjęcie w przedstawionym brzmieniu wnieśli natomiast senatorowie: Marek Borowski, Jolanta Hibner i Magdalena Kochan.
Projekt, przygotowany przez Komisję Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej, zakłada, że o zawieszeniu w czynnościach służbowych oskarżonych: wójta, burmistrza, prezydenta miasta, ich zastępców i pierwszych zastępców będzie decydował sąd, a nie jak obecnie – prokurator. Przewiduje też, że zażalenie na taką decyzję sąd ma rozpatrzyć przed upływem 7 dni od jego przekazania (obecnie – niezwłocznie).

Komisja Regulaminowa i Spraw Senatorskich oraz Komisja Ustawodawcza przyjęły projekt zmiany Regulaminu Senatu, który umożliwia prowadzenie posiedzeń Senatu i komisji w trybie zdalnym w wypadku wprowadzenia w Polsce stanów: nadzwyczajnego, zagrożenia epidemicznego lub epidemii. Nie będzie to możliwe w wypadku utajnienia obrad Senatu. Decyzję o zdalnym posiedzeniu Izby będzie podejmował marszałek Senatu po zasięgnięciu opinii Konwentu Seniorów. W projekcie określono też zasady udziału senatorów w posiedzeniach Senatu i komisji prowadzonych w sposób zdalny.  Ponadto Prezydium Senatu będzie mogło rozstrzygać sprawy w trybie obiegowym, bez zwoływania posiedzenia.

Projekt zmiany Regulaminu Senatu został wniesiony przez senatorów PiS. Podczas posiedzenia komisji senator Marek Borowski zgłosił do niego poprawkę, polegającą na nadaniu nowego brzmienia projektowi, przyjętą następnie przez komisje.

Komisja Spraw Zagranicznych i Unii Europejskiej zapoznała się z informacją na temat działań Unii Europejskiej podjętych w związku z pandemią COVID-19 z uwzględnieniem przyjętych projektów, m.in. wniosku dotyczącego rozporządzenia Rady zmieniającego Rozporządzenie (UE, Euratom) nr 1311/2013, określającego wieloletnie ramy finansowe na lata 2014–2020 – COM(2020) 174. Jak poinformował minister ds. Unii Europejskiej Konrad Szymański, KE zaproponowała w nim uruchomienie instrumentu na rzecz wsparcia w sytuacjach nadzwyczajnych, utworzonego w szczytowym okresie kryzysu uchodźczego w 2016 r., dysponującego budżetem w wysokości 2,7 mld euro, aby udzielić państwom członkowskim pomocy w związku z pandemią. KE zaproponowała również dodatkowe środki na Unijny Mechanizm Ochrony Ludności (rescEU) w kwocie 300 mln euro, aby ułatwić gromadzenie zapasów i koordynację dystrybucji niezbędnych zasobów w całej Europie. Wniosek uruchamia łączny margines na zobowiązania.
Z kolei projekt budżetu korygującego nr 2 na 2020 r. ma na celu zapewnienie 3 mld euro w środkach na zobowiązania i 1 mld 530 mln euro w środkach na płatności w celu sfinansowania  wsparcia w sytuacjach nadzwyczajnych w Unii. Wsparcie może być wykorzystywane na finansowanie m.in. gromadzenia zapasów i koordynację dystrybucji podstawowych zasobów w całej Europie, transport sprzętu ochronnego importowanego od partnerów międzynarodowych i transport pacjentów do szpitali transgranicznych, zwiększenie produkcji testów, szybki rozwój metod leczenia i testowania.
Wiceminister zdrowia Waldemar Kraska omówił wniosek dotyczący rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady zmieniającego rozporządzenie (UE) 2017/745 w sprawie wyrobów medycznych w odniesieniu do dat rozpoczęcia stosowania niektórych jego przepisów – COM(2020) 144.

Komisja Kultury i Środków Przekazu oraz Komisja Ustawodawcza po przeprowadzeniu pierwszego czytania przyjęły projekt uchwały  w sprawie roli mediów publicznych w wyborach prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej.

Senator Barbara Borys-Damięcka zaproponowała, aby Senat zajął się przygotowaniem zmian w ustawie o KRRiT, ponieważ „jest ona wadliwa i powoduje nadużycia”. Przychylił się do tej propozycji senator Jan Maria Jackowski (PiS), którego zdaniem projekt uchwały pokazuje bezradność Senatu. W jego ocenie rzeczywiście trzeba zaproponować zmiany legislacyjne, ponieważ to właśnie jest zadanie Senatu.