Aktualności

Komisja Kultury i Środków Przekazu oraz Komisja Ustawodawcza na wspólnym posiedzeniu przystąpiły do pierwszego czytania projektu ustawy o zmianie ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami.

Projekt nowelizacji ustawy zaprezentowali przedstawiciele Biura Legislacyjnego Kancelarii Senatu - Piotr Radziewicz i Maciej Telec. Projektowana ustawa stanowi wykonanie obowiązku dostosowania systemu prawa do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 8 października 2007 r., stwierdzającego niezgodność art. 31 ust. 1 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami z konstytucją.

Artykuł 31 ust. 1 w dotychczasowym brzmieniu przewiduje, że osoba fizyczna lub jednostka organizacyjna, która zamierza realizować roboty budowlane przy zabytku lub zalesienia na terenie, na którym znajduje się zabytek, jest obowiązana pokryć koszty badań archeologicznych oraz ich dokumentacji. Oznacza to, iż inwestorzy bez zagwarantowania jakiejkolwiek pomocy ze strony państwa i przy braku mechanizmów kompensacyjnych są zobligowani do dźwigania ciężaru finansowania badań archeologicznych i ich dokumentacji.

Projekt ustawy zmierza do przywrócenia właściwej proporcji w wyważeniu interesu prywatnego i publicznego. Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego, ingerencja w sferę statusu jednostki musi pozostawać w racjonalnej i właściwej proporcji do celów, których ochrona uzasadnia dokonane ograniczenie.

Opinię Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego w sprawie projektu ustawy przedstawił podsekretarz stanu Tomasz Merta. Poinformował, że w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego trwają prace nad projektem regulującym materię, której dotyczy wyrok Trybunału Konstytucyjnego. Stwierdził też, że projekt resortu przewiduje inny mechanizm finansowania badań archeologicznych niż zaproponowany w senackim projekcie ustawy. Inicjatywa senacka przewiduje obowiązek udzielenia dotacji przez ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego we wszystkich wypadkach, gdy zachodzi konieczność wykonania takich badań. W projekcie resortu kultury proponuje się, aby minister udzielał dotacji na przeprowadzenie badań archeologicznych w wypadku, gdy koszt planowanych badań będzie wyższy niż 2% kosztów planowanych robót budowlanych. Ponadto wprowadza się zasadę, iż dotacja na badania archeologiczne nie przysługuje, jeżeli jednym z podmiotów realizujących inwestycję będzie jednostka zaliczana do sektora finansów publicznych lub gdy inwestycja będzie realizowana z udziałem środków europejskich. Inicjatywa rządowa przewiduje również możliwość udzielenia dotacji przez jednostki samorządu terytorialnego. Łączna kwota udzielanych przez nich dotacji nie będzie mogła przekraczać 2% kosztów inwestycji.

Wiceminister T. Merta zaproponował, aby w dalszych pracach nad inicjatywą senacką uwzględnić przedstawione propozycje resortu kultury.

Podczas dyskusji senatorowie zwrócili uwagę na szereg nieścisłości w sformułowaniach niektórych przepisów projektu ustawy, zaproponowanych przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Senatorowie uznali za niepokojące łączenie możliwości uzyskania dotacji na przeprowadzenie badań archeologicznych z kosztami planowanych badań. Zdaniem senatorów, może to otwierać pole do manipulacji i nadużyć. Wiele kontrowersji wzbudził przepis dotyczący możliwości udzielania dotacji przez jednostki samorządu terytorialnego. Podkreślono, że projekt resortu kultury nakłada kolejny obowiązek na samorządy terytorialne bez wskazania źródeł jego finansowania. Przedmiotem dyskusji był również przepis wyłączający możliwość uzyskania dotacji przez wszystkie jednostki sektora publicznego. Zwrócono uwagę, iż nie jest to właściwe rozwiązanie w odniesieniu do jednostek samorządu terytorialnego.

Wobec tych kontrowersji przewodniczący Komisji Ustawodawczej senator Krzysztof Kwiatkowski zgłosił wniosek o wystąpienie do marszałka Senatu z prośbą o przedłużenie terminu przygotowania przez połączone komisje wspólnego sprawozdania na temat projektu ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami do 31 września br.

W głosowaniu połączone komisje jednomyślnie przyjęły przedstawiony wniosek.