Aktualności

Pandemia, agresja Rosji na Ukrainę oraz dominacja demokratycznej większości, stanowiącej opozycję wobec większości w Sejmie sprawiły, że X kadencja Senatu znacząco różniła się od poprzednich w Izbie Wyższej.

W wyborach 2019 r. większości w Sejmie i Senacie zdobyły przeciwstawne obozy polityczne. To sprawiło, że Senat X kadencji, zdominowany przez demokratyczną opozycję, stał się miejscem alternatywnego dyskursu politycznego i otwartej debaty publicznej. 

W Senacie tej kadencji odbyło się 67 posiedzeń. Senat rozpatrzył 663 ustawy, do 347 wprowadził 5785 poprawek, odrzucił 90 ustaw. Dla porównania Senat w trakcie IX kadencji, kiedy dominację w obu izbach miało to samo ugrupowanie, rozpatrzył 923 ustawy, do 208 wprowadził 1936 poprawek, ani jednej ustawy nie odrzucił. Senat X kadencji wniósł do Sejmu 115 inicjatyw ustawodawczych, Senat IX kadencji - 55 inicjatyw. Izba przyjęła także 111 uchwał okolicznościowych. Komisje senackie obradowały 2587 razy. W Senacie odbyły się 133 konferencje i seminaria, 47 wystaw i 17 debat z młodzieżą z cyklu „Gadka Senacka”.

W trakcie posiedzeń Senatu – z inicjatywy Izby Wyższej - przedstawiciele rządu prezentowali informacje dotyczące ważnych społecznie, ekonomicznie i politycznie spraw m.in.: ws. pandemii koronawirusa, ws. fuzji spółek Skarbu Państwa PKN Orlen S.A. i Lotos S.A., czy informację o Krajowym Planie Odbudowy. W Senacie X kadencji odbyły się 24 takie dyskusje.

Senat stał się także miejscem debaty publicznej. Otworzył się szeroko na obywateli, uspołeczniając tym samym proces stanowienia prawa oraz oddając głos wielu grupom społecznym, które nie mogły liczyć na wysłuchanie gdzie indziej. W Senacie X kadencji odbyło się 135 konferencji i seminariów dotyczących różnych problemów społecznych, ekonomicznych i prawnych. Dyskutowano o stanie polskiej gospodarki, prawach i wolnościach obywatelskich, stanie ochrony zdrowia i jej najważniejszych problemach - nie tylko związanych z pandemią. Rozmawiano o prawach kobiet, dzieci czy osób z niepełnosprawnościami. Do udziału w pracach nad ustawami zapraszani byli przedstawiciele organizacji społecznych i zawodowych, samorządowcy czy aktywiści. Pracując nad ustawami lub projektami ustaw w komisjach senatorowie dogłębnie zapoznawali się z opiniami nie tylko ekspertów, ale także obywateli. Jakości stanowionego prawa służyły także działania powołanych przy Marszałku Senatu RP Zespołu Doradców do spraw kontroli konstytucyjności prawa oraz Rady Gospodarczej.

W Senacie kilkakrotnie organizowano wysłuchania publiczne i spotkania poświęcone stanowionym aktom prawnym. Takie wysłuchania dotyczyły między innymi ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa, poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o radiofonii i telewizji, tzw. Lex TVN, odbyło się wysłuchanie publiczne w sprawie praw uczniowskich czy konferencja poświęcona tzw. „piątce dla zwierząt”. Od początku Senatu Izba aktywnie uczestniczyła w pracach na rzecz naprawy sądownictwa i wymiaru sprawiedliwości.

Senat szeroko otworzył  się na młodzież. Z inicjatywy młodych ludzi powstała „Gadka Senacka”. Odbyło się 17 debat, w których uczestniczyła młodzież z całego kraju. Uczniowie szkół średnich, którzy powołali do życia tę platformę sami wybierali tematy swoich debat i zapraszali ekspertów. W dyskusjach z udziałem Marszałka i Wicemarszałków Senatu oraz senatorów młodzież uczyła się zasad parlamentaryzmu, kultury debaty publicznej,  rozmawiała między innymi o zdrowiu psychicznym dzieci i młodzieży, edukacji seksualnej czy zmianach klimatycznych. Senat stał się także miejscem posiedzeń Parlamentu Młodych.

Senat nie tylko otworzył swoje podwoje dla obywateli, ale zaczął wychodzić do ludzi w całej Polsce. W ramach obchodów w 2022 r. setnej rocznicy pierwszego posiedzenia Senatu II RP organizowano wyjazdowe posiedzenia komisji połączone z wizytami studyjnymi oraz prezentacją okolicznościowej wystawy, obrazującej dzieje Izby Wyższej na przestrzeni ostatniego stulecia. Zorganizowano także cykl debat senackich w całym kraju pt. „Kultura debaty publicznej kluczem do społeczeństwa obywatelskiego. Senat blisko obywatela”. W X kadencji Izby odbyło się 20 wyjazdowych posiedzeń komisji, 24 wizyty studyjne komisji i 12 wyjazdów studyjnych połączonych z wyjazdowymi posiedzeniami komisji senackich.

W X kadencji powołane zostały trzy komisje nadzwyczajne: Komisja Nadzwyczajna do spraw klimatu, Komisja Nadzwyczajna do spraw wyjaśnienia przypadków nielegalnej inwigilacji, ich wpływu na proces wyborczy w Rzeczypospolitej Polskiej oraz reformy służb specjalnych, a także Komisja Nadzwyczajna do spraw zbadania wpływów rosyjskich na decyzje organów władzy publicznej w Polsce. Podobną rolę spełniał Senacki Zespół do Spraw Spółki Getback SA. Efektem jego prac były propozycje zmian legislacyjnych usprawniające działalność organów nadzoru i podmiotów organizujących rynek finansowy i zwiększające bezpieczeństwo nieprofesjonalnych uczestników rynku finansowego w przyszłości.

W czasie tej kadencji Senatu Polska ponad 2 lata - od 20 marca 2020 r. do 15 maja 2022 r. -zmagała się z pandemią COVID-19. Sytuacja ta odcisnęła swoje piętno na pracach Izby Wyższej. Na wiele miesięcy senatorowie skupili się na dostosowaniu działania państwa, jego służb i instytucji do funkcjonowania w stanie epidemii oraz na przygotowywaniu rozwiązań, służących obywatelom, zwłaszcza przedsiębiorcom, którzy utracili swoje dochody. Senat wnosił swoje poprawki do tzw. tarcz antykryzysowych  i tarczy finansowej, przygotowywał także własne rozwiązania, nakierunkowane na ochronę miejsc pracy i bezpieczeństwo pracowników, finansowanie przedsiębiorców czy ochronę zdrowia.

Pandemia wymusiła zmianę organizacji pracy Senatu, który nie zaprzestał swojej działalności. W trakcie epidemii odbywały się zarówno posiedzenia plenarne jak i komisji senackich Z powodu COVID-19 i konieczności zachowania dystansu społecznego, posiedzenia Senatu z początku odbywały się w 3 salach, a część senatorów brała udział w posiedzeniach w sposób zdalny. W czerwcu 2020 r. zmieniony został Regulamin Senatu, który pozwalał na uczestniczenie w obradach Izby w sposób zdalny z wykorzystaniem środków komunikacji elektronicznej umożliwiającej porozumiewanie się na odległość.

Senat tylko w związku z pandemią COVID-19 od 6 marca 2020 r. do 15 maja 2022 r. przyjął blisko 30 ustaw i podjął 11 inicjatyw legislacyjnych.

Jeszcze nie wygasła pandemia, gdy 24 lutego 2022 r. wojska rosyjskie wkroczyły na terytorium Ukrainy. Zaczęła się inwazja Rosji na Ukrainę. Od pierwszych godzin agresji Polacy bezwarunkowo wsparli Ukraińców i okazali im niespotykaną w skali świa­ta solidarność i serdeczność, otworzyli przed nimi drzwi swoich domów, pospie­szyli z pomocą humanitarną, medyczną i wojskową.

Senat, zanim zaczęła się wojna, 4 lutego 2022 r. podjął uchwałę w sprawie wsparcia Ukrainy, w której senatorowie wskazali, że wolna Ukraina jest jednym z gwarantów bezpieczeństwa. Tuż przed wybuchem wojny, 17 i 18 lutego 2022 r. Marszałek Senatu RP wraz z członkami Prezydium Izby i senatorami złożył wizytę w Kijowie na zaproszenie przewodniczącego

Rady Najwyższej Ukrainy Rusłana Stefanczuka. Był to wyraz solidarności z narodem zagrożonym wówczas rosyjską agresją. Podczas wygłoszonego w języku ukraińskim wystąpienia przed Radą Najwyższą Marszałek zapewnił, że Ukraińcy mogą liczyć na Polaków jak na wypróbowanych przyjaciół.

Podobnie jak pandemia, tak wojna w sąsiednim państwie miała ogromny wpływ na prace parlamentu. Oprócz wymiernej pomocy – militarnej, materialnej, humanitarnej i symbolicznych gestów zaistniała potrzeba dostosowania działania państwa do nowej sytuacji za naszą wschodnią granicą. Celem ustawy było przygotowanie i organizacja pomocy oraz pobytu w Polsce dla uciekających przed wojną ukraińskich kobiet, dzieci i seniorów. Polskie prawo zostało przystosowane do obecności w naszym państwie ok. 2 mln. uchodźców, obywateli Ukrainy. Od marca 2022 r. do końca stycznia 2023 r. Senat przyjął 11 ustaw związanych z tą nową sytuacją i 4 projekty ustaw. Były to w większości nowelizacje ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy.

Od początku wybuchu konfliktu za naszą wschodnią granicą Marszałek Senatu, Wicemarszałkowie i senatorowie składali wizyty na ogarniętym wojną terytorium jako wyraz wsparcia dla walczącej Ukrainy, brali udział w spotkaniach bilateralnych, konferencjach, posiedzeniach gremiów międzynarodowych, na których mówiono o konkretnej pomocy dla walczącej Ukrainy, a potem o przyszłości tego państwa wspierając unijne i euroatlantyckie aspiracje Kijowa. Poparcie dla Ukrainy było przedmiotem zgody wszystkich ugrupowań w Senacie.

X kadencja Senatu była także czasem intensywnych działań dyplomacji parlamentarnej, która obok wsparcia Ukrainy skupiała się na umacnianiu relacji euroatlantyckich Polski. Marszałek Senatu RP wraz z delegacją składał wizyty m.in. w Republice Czeskiej, USA, Kanadzie czy Kazachstanie. Wizyty w Senacie składali prezydenci odwiedzający Polskę – m.in. prezydent Francji Emanuel Macron czy prezydent Mołdawii Maja Sandu, przewodniczący parlamentów, reprezentanci organizacji międzynarodowych. Marszałek rozmawiał także z prezydentem USA Joe Bidenem oraz prezydentem Ukrainy Wołodymyrem Zełenskim podczas ich wizyt w Warszawie.

Senatorowie aktywnie uczestniczyli w pracach gremiów międzyparlamentarnych UE, NATO, OBWE i Unii Międzyparlamentarnej. W Senacie odbyło się jedno z dorocznych posiedzeń Zgromadzenia Parlamentarnego Sejmu i Senatu Rzeczypospolitej Polskiej, Sejmu Republiki Litewskiej i Rady Najwyższej Ukrainy. Obradowało Polsko-Hiszpańskie Forum Parlamentarne. Marszałek Senatu uczestniczył w zgromadzeniach Platformy Krymskiej, poświęconej rozwiązaniu sytuacji w Ukrainie oraz dorocznych spotkaniach przewodniczących parlamentów krajów UE.

Mimo odebrania Senatowi środków finansowych na opiekę nad Polonią, senatorowie utrzymywali intensywne relacje z Polakami za granicą. Odwiedzali szkoły, instytucje kultury i skupiska polonijne, monitorowali działania rządu dotyczące wsparcia finansowego Polonii, czy rozwoju polskiego szkolnictwa poza granicami, Senat odwiedzali przedstawiciele organizacji i stowarzyszeń polonijnych. W programie każdej zagranicznej wizyty Marszałka Senatu RP i delegacji było spotkanie z Polonią i Polakami za granicą.

Rok 2022 był rokiem obchodów rocznicy 100-lecia pierwszego posiedzenia Senatu RP w II Rzeczypospolitej. Z tej okazji obok wspomnianych już wystaw oraz wyjazdowych posiedzeń komisji obywały się w Izbie liczne seminaria i konferencje naukowe. Kulminacją obchodów było uroczyste posiedzenie Senatu RP 28 listopada 2022 roku z udziałem  najważniejszych osób w państwie, a także spotkanie z senatorami poprzednich kadencji i uroczysty spektakl w Teatrze Polskim, podczas którego nagrodzeni zostali zasłużeni pracownicy Kancelarii Senatu.

W trakcie X kadencji Senatu zmarło dwoje senatorów – Barbara Borys-Damięcka i Marek Plura. Senat kończy kadencję w składzie 98 senatorów, ze względu na nieodległy termin wyborów parlamentarnych nie zostały w tych dwóch okręgach zarządzone wybory uzupełniające.

Senat kontynuował także działania, rozpoczęte w poprzednich kadencjach. Odbywały się miedzy innymi kolejne edycje Konkursu o Nagrodę Marszałka Senatu dla dziennikarzy polskich i polonijnych, którzy poruszają tematykę Polaków za granicą oraz konkursu „List do Taty”, którego organizatorem była Komisja Rodziny, Polityki Senioralnej i Społecznej.