Aktualności

12 lipca obchodzimy Dzień Walki i Męczeństwa Wsi Polskiej. Tego dnia, 79 lat temu, Niemcy w brutalny sposób spacyfikowali świętokrzyską wieś Michniów. Zamordowali ponad 200 osób i spalili doszczętnie wszystkie zabudowania. Nazywany jest Golgotą wsi polskiej.

Nawiązując do tragicznych wydarzeń z 1943 r. – w hołdzie mieszkańcom polskich wsi za ich patriotyczną postawę w czasie II wojny światowej – 29 września 2017 r. Sejm ustanowił 12 lipca świętem państwowym. „Wieś polska mimo grożących represji i prześladowań wykazywała się patriotyczną postawą przez cały okres wojny. Jej mieszkańcy wchodzili w skład wielu ugrupowań konspiracyjnych. Wieś żywiła mieszkańców miast i oddziały partyzanckie, udzieliła schronienia Polakom wysiedlonym ze swoich siedzib przez okupanta, przechowywała ukrywających się Żydów. Za tę patriotyczną postawę zapłaciła ogromną cenę” – podkreślono w uzasadnieniu ustawy. Jak wskazano, symbolem walki i męczeństwa mieszkańców polskiej wsi jest właśnie świętokrzyski Michniów, który w odwecie za pomoc partyzantom został doszczętnie spalony, a jego mieszkańcy w okrutny sposób wymordowani 12 i 13 lipca 1943 r. Dzięki ustanowieniu święta parlament wyraził szacunek dla ogromu ofiar poniesionych przez mieszkańców wsi: „rozstrzeliwanych, wyrzucanych z domostw, pozbawianych dobytku, wywożonych do sowieckich łagrów i niemieckich obozów koncentracyjnych oraz na przymusowe roboty”.

Podczas II wojny światowej mimo grożących represji i prześladowań polska wieś wykazywała się patriotyczną postawą. Jej mieszkańcy należeli do wielu ugrupowań konspiracyjnych, stworzyli też własną formację zbrojną Bataliony Chłopskie. Wieś żywiła mieszkańców miast i partyzantów, udzielała schronienia Polakom wysiedlonym ze swoich siedzib przez okupanta i ukrywającym się Żydom. Za tę patriotyczną postawę zapłaciła ogromną cenę – Niemcy i ich kolaboranci spacyfikowali ponad 800 wsi znajdujących się zarówno w obecnych granicach Polski, jak i wiele wiosek na Kresach Wschodnich.

Data obchodów Dnia Walki i Męczeństwa Wsi Polskiej jest symboliczna. 12 lipca 1943 r. Niemcy rozpoczęli pacyfikację Michniowa w odwecie za pomoc niesioną przez jego mieszkańców partyzantom Armii Krajowej, dowodzonym przez por. Jana Piwnika „Ponurego”, zgrupowanym na pobliskim Wykusie. Na tydzień przed masakrą żołnierze „Ponurego” przeprowadzili skuteczny atak na niemiecki pociąg, w wyniku którego śmierć ponieśli Niemcy. Pałający żądzą zemsty okupanci zdecydowali o spacyfikowaniu Michniowa. Mieszkańcy tej wsi zostali w ciągu 2 dni w okrutny sposób wymordowani, a miejscowość całkowicie spalona. Najmłodszą ofiarą zbrodni był Stefan Dąbrowa, który miał 9 dni, gdy został wrzucony do płonącego domu. Ofiarą dwudniowej masakry padły co najmniej 204 osoby, w tym 54 kobiet i 48 dzieci. Do Auschwitz deportowano 10 osób podejrzewanych o współpracę z polskim podziemiem niepodległościowym, a 18 kobiet zostało wysłanych na roboty przymusowe do Rzeszy. Niemcy zezwolili mieszkańcom sąsiednich wsi na pogrzebanie szczątków zamordowanych, zakazali jednak oznaczenia grobów, odbudowy Michniowa i uprawy okolicznych pól.

W okupowanej Polsce Niemcy stosowali zasadę odpowiedzialności zbiorowej poprzez masowe mordy ludności cywilnej, palenie zabudowań i grabież mienia. Mimo stosowania zbrodniczej formy odpowiedzialności zbiorowej polska wieś wykazywała się przez całą wojną w zdecydowanej większości patriotyczną postawą.

Pierwsze obchody Dnia Walki i Męczeństwa Wsi Polskiej odbyły się w 2018 r. W 78. rocznicę pacyfikacji Michniowa otwarto w tej wsi Mauzoleum Martyrologii Wsi Polskich, upamiętniające 817 polskich wsi spacyfikowanych przez Niemców.