Aktualności

25 stycznia 2011 r. w Senacie odbyła się konferencja "Wpływ kodeksu żywnościowego FAO/WHO na produkcję bezpiecznej żywności", zorganizowana z inicjatywy Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi, z udziałem przedstawicieli władz centralnych i samorządowych, naukowców, rolników, producentów rolnych, reprezentantów ośrodków doradztwa rolniczego oraz związków i organizacji rolniczych.

Otwierając spotkanie, przewodniczący Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi senator Jerzy Chróścikowski wyraził przekonanie, że konsumenci mają prawo oczekiwać, iż żywność jest bezpieczna, dobrej jakości i nadaje się do spożycia. Odniósł się także do niedawnej "afery dioksynowej" w Niemczech, gdzie te szkodliwe substancje wykryto w żywności. Zdaniem senatora, takim skandalom należy zapobiegać. W tym kontekście senator J. Chróścikowski postawił, w jego opinii, podstawowe pytania, na które powinni odpowiedzieć uczestnicy senackiej konferencji: czy prawo dotyczące bezpieczeństwa żywności jest dobre, czy też trzeba je modyfikować?.

Dariusz Goszczyński, wicedyrektor Departamentu Rynków Rolnych w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi, przedstawił proponowany przez Komisję Europejską nowy pakiet legislacyjny dotyczący jakości produktów rolnych. Przypomniał, że od 1990 r. unijna polityka jakości jest kojarzona przede wszystkim z ochroną nazw pochodzenia i oznaczeń produktów oraz tradycyjnych specjalności, a także z rolnictwem ekologicznym. Pakiet jakościowy składa się z projektów dwóch rozporządzeń, jedno dotyczy systemów jakości produktów rolnych, a drugie norm handlowych. Pierwsze rozporządzenie ma uprościć unijne prawodawstwo w zakresie systemów jakości żywności w celu poprawy komunikacji między producentami a konsumentami, a także ułatwić zrozumienie zasad rządzących tymi systemami. Drugie rozporządzenie także służy uproszczeniu procedur ustalania norm handlowych i poprawie przejrzystości zapisów tych norm. Propozycje te są konsultowane, także z Polską, od 2008 r.

Główny inspektor jakości handlowej artykułów Rolno-Spożywczych prof. Stanisław Kowalczyk pytał, czy potrzebne są regulacje prawne na szczeblu globalnym, takie stanowiący temat senackiej konferencji kodeks żywnościowy. Zdaniem prof. S. Kowalczyka, główne przyczyny trafiania na rynek produktów żywnościowych o obniżonej jakości to coraz większa globalizacja i wzrost światowego handlu, a co za tym idzie - coraz dłuższa droga od producenta żywności do konsumenta, coraz więcej pośredników w handlu, coraz więcej żywności niepełnowartościowej i coraz więcej żywności wytworzonej w  obcej strefie klimatycznej. Innymi słowy, jeżeli następuje ekspansja handlu światowego, wzrasta też zagrożenie złą i zafałszowaną żywnością. Według prof. S. Kowalczyka, bezpieczeństwo globalne żywności zależy właśnie od wprowadzenia ogólnoświatowych standardów i norm. Międzynarodowe regulacje dotyczące żywności są niezbędne, abyśmy wiedzieli, co tak naprawdę kupujemy.

Takim zbiorem przyjętych w skali międzynarodowej norm dla żywności, dobrych praktyk, zaleceń i wytycznych wykorzystywanych przez służby kontroli żywności, przemysł rolno-spożywczy i środowiska naukowe jest właśnie kodeks żywnościowy (codex alimentarius). Zawiera on obecnie ponad 200 norm różnych produktów, ponad 100 maksymalnych poziomów zawartości substancji dodatkowych do żywności, niemal 3500 limitów maksymalnych pozostałości pestycydów i 450 maksymalnych poziomów pozostałości leków weterynaryjnych. Jest zatwierdzany przez powstałą w 1963 r. Komisję Kodeksu Żywnościowego FAO/WHO, najważniejszą organizację międzyrządową zajmującą się bezpieczeństwem żywności, zdrowiem konsumentów i zapewnianiem uczciwych praktyk w handlu żywnością. Obecnie jej członkami są 182 państwa i Unia Europejska, a 99% populacji świata ma w niej swoich przedstawicieli.

Podczas konferencji prof. Ewa Rembiałkowska, kierownik Zakładu Żywności Ekologicznej Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, zastanawiała się, na w jakim stopniu kodeks żywnościowy może być skuteczny. Jej zdaniem, globalizacja utrudnia egzekwowanie zasad bezpieczeństwa żywności, ponieważ nie ma obecnie takiego systemu, który pozwoliłby na wyeliminowanie zagrożeń z łańcucha żywnościowego.

Coraz popularniejsza jest też opinia, wyrażona przez Kazimierza Okszę-Orzechowskiego z Fundacji Polska Akcja Obywatelska, że kodeks żywnościowy stał się w praktyce narzędziem globalnej kontroli żywności i zdrowia przez rządy i korporacje, a przyjmowanie przez niego kolejnych norm ogranicza w coraz większym stopniu spożycie naturalnej żywności i wykorzystanie naturalnych środków leczniczych.

Przewodniczący Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi senator J. Chróścikowski zwrócił uwagę na niekonkurencyjność Europy na rynkach światowych spowodowaną tym, że jest ona liderem w przestrzeganiu najróżniejszych norm, których na świecie po prostu nie ma.

Podczas senackiego spotkania zaprezentowano bardzo zróżnicowane opinie na temat wpływu kodeksu żywnościowego FAO/WHO na produkcję bezpiecznej żywności. Podsumowując dyskusję, senator J. Chróścikowski podkreślił, że niezależnie od różnorakich interesów i dążenia do osiągnięcia maksymalnego zysku bezpieczeństwo żywności i ochrona zdrowia konsumenta powinny być traktowane priorytetowo.