Narzędzia:

32. rocznica wolnych wyborów do Senatu

01.06.2021
Wybory w 1989 r. (fot. Janusz Mazur, PAP)

4 czerwca 1989 r. odbyła się pierwsza tura w pełni wolnych wyborów do Senatu, zniesionego w 1946 r. w wyniku referendum, sfałszowanego przez komunistów. Drugą turę przeprowadzono 18 czerwca 1989 r. Równolegle z wyborami do Izby wyższej polskiego parlamentu odbyły się częściowo wolne wybory do Sejmu. Senatowi I kadencji przypadła szczególna rola jedynego w pełni suwerennego organu władzy Rzeczypospolitej, odradzającej się po latach komunizmu.

Rok 1989 stanowi ważną cezurę w najnowszej historii Polski. W wyniku porozumień Okrągłego Stołu przywrócono Senat, w którym miało zasiadać 100 senatorów. Decyzja o odrodzeniu Izby spowodowała konieczność opracowania założeń ordynacji wyborczej. Po długich sporach zdecydowano, że w wyborach do Senatu będzie obowiązywał system większościowy, a z każdego spośród istniejących wówczas 49 województw wybranych zostanie po 2 senatorów. Wyjątkiem były województwa mazowieckie i katowickie, którym przyznano po 3 mandaty. Ustalono również, że w celu zarejestrowania na listach kandydat na senatora musi zebrać co najmniej 3 tys. podpisów; zasada ta obowiązywała wszystkich, niezależnie od tego, czy kandydat był opozycjonistą, czy członkiem partii.

Kandydaci na senatorów Komitetu Obywatelskiego „Solidarność” zostali wyłonieni w kwietniu 1989 r. Ich znakiem firmowym było zdjęcie z Lechem Wałęsą. Kampania wyborcza była możliwa dzięki tysiącom wolontariuszy zaangażowanych w działalność KO „Solidarność” w całej Polsce.

W pierwszej turze kandydaci solidarnościowi zdobyli 92 mandaty senatorskie. Najwięcej głosów uzyskali: Zofia Kuratowska, Roman Ciesielski i Józef Ślisz. W drugiej turze kandydaci KO „Solidarność” walczyli o pozostałe 8 miejsc w Senacie. Ostatecznie zdobyli wszystkie oprócz jednego. Jako jedyny z „drużyny Wałęsy” mandatu senatorskiego nie uzyskał kandydujący z województwa pilskiego Piotr Baumgart, którego pokonał Henryk Stokłosa. W Senacie I kadencji zasiadło więc 99 senatorów wybranych spośród kandydatów KO „Solidarność” i 1 niezrzeszony.