Z prac komisji senackich

Komisje Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej oraz Komisja Nadzwyczajna ds. Klimatu dyskutowały 25 maja br. podczas wyjazdowego posiedzenia w Zielonej Górze o udziale samorządów w realizacji unijnej strategii „Fit for 55".

Wicemarszałkini Senatu RP Gabriela Morawska-Stanecka powiedziała, że już dziś odczuwamy konsekwencje zmian klimatycznych. Podała, że w zeszłym roku prawie 70 % polskich gmin borykało się z suszą. „Musimy podjąć radykale działania, aby zatrzymać zmiany klimatyczne, bo można powiedzieć, że obecnie z punktu widzenia planety żyjemy na kredyt. Musimy podjąć historyczny wysiłek, aby przekazać naszą planetę kolejnym pokoleniom w stanie nie gorszym niż ją otrzymaliśmy” – podkreśliła.

Wicemarszałkini Senatu powiedziała, że europejski Zielony Ład i pakiet „Fit for 55” to jedyna, kompleksowa odpowiedź na zmiany klimatyczne, pod warunkiem, że będzie ona realizowana na poziomie całej wspólnoty europejskiej. Oceniła, że osiągnięcie celów klimatycznych wymaga solidarnego działania. Do tego w jej ocenie potrzebne jest rzetelne rozpowszechnianie wiedzy, aby transformacja energetyczna była powszechnie akceptowana społecznie. Wicemarszałkini podkreśliła, że inwestycje związane z pakietem przyniosą m. in. czystsze powietrze i stabilną sytuację klimatyczną, a w konsekwencji poprawę jakości życia i zdrowia obywateli. „Pamiętajmy również, że transformacja energetyczna jest okazją do inwestycji i wprowadzenia innowacyjnych rozwiązań w naszą rzeczywistość” – powiedziała Gabriela Morawska-Stanecka. Mówiła też o znaczeniu geopolitycznym transformacji energetycznej, która pozwoli uniezależnić Europę od Rosji. Jej zdaniem samorządy są kluczowym elementem realizacji zaplanowanych zmian, które zadecydują o sukcesie osiągnięcia celów zapisanych w pakiecie „Fit for 55". Mogą m.in. pozyskiwać środki na finansowania inwestycji, wspierać transport niskoemisyjny i rozwój elektromobilności.

„To już nie jest moment debaty, czy wdrożyć Fit for 55, ponieważ Polska w tej sprawie już zdecydowała. Dwa lata temu na szczycie europejskim premier Mateusz Morawiecki w imieniu Polski wyraził zgodę na ten pakiet. My już nie dyskutujemy, czy, ale jak” – powiedział przewodniczący Komisji Nadzwyczajnej ds. Klimatu senator Stanisław Gawłowski. Podkreślił, że pakiet składa się z działań dotyczących dwóch obszarów: likwidacji zmian klimatu oraz adaptacji do tych zmian. Podkreślił, że w obu przypadkach nie da się osiągnąć założonych celów bez samorządu terytorialnego w Polsce. „W Senacie mamy głębokie przeświadczenie, że wszystkie władze publiczne – wykonawcze, parlament, samorządowe – muszą współdziałać ze sobą, aby ten cel osiągnąć” – zaznaczył. jego zdaniem musimy się dobrze przygotować, aby stać się beneficjentem środków unijnych przeznaczonych na wsparcie w tym zakresie. Mówił, że pula środków jest bardzo duża. Przypomniał, że na samą transformację energetyczną Unia Europejska przeznaczyła 800 mld euro. „Bez samorządów, celów, które są określone w aktach prawa europejskiego, w Polsce nie uda się osiągnąć” – podsumował.

„My konsekwentnie od dekady budujemy Zieloną Krainę innowacyjnych, nowoczesnych technologii” – mówiła Marszałek Województwa Lubuskiego Elżbieta Anna Polak. Podkreśliła, że już dziś ponad 27% energii w regionie pochodzi ze źródeł odnawialnych. Wpisuje się to w cel redukcji emisji gazów cieplarnianych w perspektywie 2030 i 2050 roku. Celem kolejnej perspektywy jest budowanie „inteligentnej, zielonej gospodarki regionalnej”. Marszałek województwa wskazała, że obok wyzwań, którym samorządy starają się sprostać – walka ze zmianami klimatu, transformacja energetyczna – muszą zmagać się z problemami, które pojawiają się na bieżąco takimi, jak katastrofa ekologiczna na Odrze. Wyjaśniła, że „mimo iż od katastrofy minęło już 10 miesięcy, to problemy wciąż nie są rozwiązane”. Elżbieta Polak podkreśliła również, że Senat wielokrotnie okazywał wsparcie samorządom, które mają ograniczane kompetencje i środki finansowe.

Senator Leszek Czarnobaj ocenił, że w trakcie posiedzenia zostały zaprezentowane pomysły i przykłady, jak przejść w energetyce z fazy dyskusji do fazy działania. Zaznaczył, że samorządy muszą otrzymać wsparcie w realizowaniu inwestycji dotyczących transformacji energetycznej, poprzez dążenie do uproszczenia prawa energetycznego.

Senator Stanisław Lamczyk pogratulował polityki realizowanej w województwie lubuskim w zakresie wspierania budowy energetyki rozproszonej – oddolnej i bezpiecznej. Podkreślił, że jest to trend odwrotny od działań prowadzonych przez rząd. Przypomniał, że w Senacie od dwóch lat trwają prace nad stworzeniem nowego prawa energetycznego. Ma powstać także biała księga opisująca dobre praktyki. Zaznaczył, że jest to nawiązanie do tradycji międzywojennej, gdy Polska miała najnowocześniejsze prawo w tym zakresie.

Senator Wadim Tyszkiewicz, zastępca przewodniczącego Komisji samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej mówił, że bez energetyki nie ma rozwoju. Samorządy, jeśli chcą pozyskać dużych inwestorów, muszą mieć  na swoim terenie zasoby energetyczne. jego zdaniem to czas aby zacząć mówić także o sieci niskich napięć, która jest niezbędna do odbioru energii wytworzonej w małej, rozproszonej sieci. W interesie samorządów jest, aby mieszkańcy wytwarzali energię ze źródeł odnawialnych, a jej nadmiar mógł być odbierany i wykorzystywany dalej. Podkreślił także, że monopol państwa jest dziś nie do zaakceptowania, należy wspierać decentralizację na rynku energii.

Senator Magdalena Kochan mówiła, że w Polsce ceny energii są nieproporcjonalnie wyższe niż w innych krajach europejskich, przy rosnących dochodach państwowych spółek energetycznych. "Musimy protestować przeciwko centralizacji i wysokim cenom energii dyktowanym przez monopolistów" - zaznaczyła. W przeciwnym razie, jej zdaniem, Polska nie będzie konkurencyjna.

Senator Agnieszka Gorgoń-Komor mówiła o podejściu młodzieży, która myśli o działaniach chroniących klimat w sposób globalny. Przedstawiła ich obawy związane z wdrożeniem pakietu klimatycznego dotyczące ewentualnego przeniesienia przemysłu wysokoemisyjnego  do krajów gorzej rozwiniętych.