Komisje senackie
Zapis stenograficzny
– posiedzenie Komisji Obrony Narodowej (44.)
w dniu 16 stycznia 2018 r.
Porządek obrad:
1. Rozpatrzenie ustawy budżetowej na rok 2018 w częściach właściwych przedmiotowemu zakresowi działania komisji: 01 – Kancelaria Prezydenta RP; 29 – Obrona narodowa; 83 – Rezerwy celowe; 85 – Budżety wojewodów ogółem; pozostałych części budżetowych w zakresie działu 752 – Obrona narodowa, a także planów finansowych: Agencji Mienia Wojskowego; Zakładu Inwestycji Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego; Funduszu Modernizacji Sił Zbrojnych (druk senacki nr 700, druki sejmowe nr 1876 i 2073).
(Początek posiedzenia o godzinie 10 minut 05)
(Posiedzeniu przewodniczy przewodniczący Jarosław Rusiecki)
Przewodniczący Jarosław Rusiecki:
Dzień dobry państwu.
Chciałbym państwa bardzo serdecznie powitać na pierwszym w tym roku posiedzeniu senackiej Komisji Obrony Narodowej.
Chciałbym w imieniu swoim i senatorów pracujących w tej komisji złożyć wszystkim instytucjom Sił Zbrojnych, na ręce pana ministra, najlepsze życzenia, życzenia powodzenia realizacji tych planów, o których będziemy za chwilę mówili, i powodzenia dla Rzeczypospolitej w setną rocznicę odzyskania niepodległości. To bardzo ważny rok, jak myślę, dla każdego Polaka, a dla Sił Zbrojnych w szczególności, bo to właśnie polskiemu żołnierzowi zawdzięczamy w dużej mierze niepodległość naszej ojczyzny. Jeszcze raz składam na ręce pana ministra najlepsze życzenia.
Szanowni Państwo, witam państwa bardzo serdecznie.
Przed nami rozpatrzenie najważniejszej ustawy, która reguluje i porządek prawny, i porządek finansowy w naszej ojczyźnie w roku 2018. Nie chodzi tu tylko o instytucje związane z wojskiem, lecz także o programy społeczne, prowadzone przez rząd pana premiera Mateusza Morawieckiego, a wcześniej przez rząd pani premier Beaty Szydło. Ten budżet jest ważny dla każdej polskiej rodziny.
Chciałbym bardzo serdecznie powitać na dzisiejszym posiedzeniu komisji pana ministra Bartosza Kownackiego, sekretarza stanu w Ministerstwie Obrony Narodowej. Witam serdecznie, Panie Ministrze. Serdecznie witam pana generała Sławomira Pączka, dyrektora Departamentu Budżetowego w Ministerstwie Obrony Narodowej. Serdecznie witam pana pułkownika Jarosława Stecia, szefa Zarządu Rzeczowego Sztabu Generalnego Wojska Polskiego. Witam pana pułkownika Dariusza Owczarka, szefa Oddziału Planowania Finansowego Sztabu Generalnego Wojska Polskiego. Witam pana pułkownika Bogusława Wijatyka, dyrektora Zakładu Inwestycji NATO. Serdecznie witam pana prezesa Dominika Zarembę, prezesa Agencji Mienia Wojskowego. Witam wszystkich państwa współpracowników. Witam przedstawiciela Biura Bezpieczeństwa Narodowego, pana Witolda Lewandowskiego, witam wszystkich państwa.
Myślę, że możemy rozpocząć procedowanie przyjęcia ustawy budżetowej na rok 2018.
Prosiłbym pana ministra o dokonanie wprowadzenia.
Sekretarz Stanu w Ministerstwie Obrony Narodowej Bartosz Kownacki:
Panie Przewodniczący! Szanowna Komisjo!
Może po prostu od razu przekażę głos panu generałowi Pączkowi, który odpowiada za budżet Ministerstwa Obrony Narodowej. W latach ubiegłych ten budżet był znakomicie wykonywany, tak więc na pewno rekomendacja tego, co na rok 2018… To też na pewno też będzie świetnie wykonane. I prosiłbym, żeby pan generał przedstawił informację.
Przewodniczący Jarosław Rusiecki:
Bardzo dziękuję, Panie Ministrze.
Proszę bardzo, Panie Generale.
Dyrektor Departamentu Budżetowego w Ministerstwie Obrony Narodowej Sławomir Pączek:
Dziękuję bardzo.
Panie Przewodniczący! Szanowna Komisjo!
Budżet na 2018 r., jest budżetem w historii finansowania Sił Zbrojnych rekordowym, największym w sensie kwotowym i zawierającym w sobie najwięcej przedsięwzięć, szczególnie modernizacyjnych.
Jeśli chodzi o cele działalności, które zostały zdefiniowane w ramach rezultatów Strategicznego Przeglądu Obronnego, to są one skupione na umacnianiu systemu obronności państwa, na reformie podsystemu kierowania obronnością oraz na zwiększeniu integracji z podsystemem niemilitarnym. Szczegółowe cele są wymienione na slajdzie, do wiadomości panów senatorów.
Chciałbym zaznaczyć, że budżet na 2018 r. został zbudowany na podstawie formuły 2% PKB przewidywanego na rok 2018. Zakładane są także wzrost cen na poziomie 2,3% oraz waloryzacja emerytur i rent na poziomie 2,7%. Proszę o kolejny slajd.
Zgodnie ze znowelizowaną ustawą z dnia 25 maja 2001 r. o przebudowie i modernizacji technicznej oraz finansowaniu Sił Zbrojnych, jak już wspomniałem, weszliśmy w tryb kształtowania wydatków obronnych na podstawie 2% PKB roku planistycznego, a więc zgodnie z regułą, jaka obowiązuje w NATO. PKB w roku 2018 pomnożone przez wskaźnik 2% daje nam poziom wydatków 41,1 miliarda zł.
Jak one są dystrybuowane pomiędzy dysponentów? Największa część jest oczywiście w dyspozycji ministra obrony narodowej, w części 29. To jest ponad 40 miliardów zł. 795 milionów zł przeznaczonych jest na następujące wydatki: 204 miliony zł – na naukę dla NCBiR, na projekty dotyczące spraw militarnych; 25,5 miliona zł – na program mobilizacji gospodarki; 91,4 miliona zł – na plan przygotowań obronnych… 38,6 miliona zł zgodnie z ustawą o finansowaniu prokuratury przekazujemy ministrowi sprawiedliwości, prokuratorowi generalnemu, który z tych środków finansuje wydziały wojskowe w prokuraturach. I w rezerwach celowych mamy ustanowioną kwotę 435,3 miliona zł na wsparcie programu modernizacji Policji, Straży Granicznej i innych elementów, które wchodzą w zakres definicji wydatków obronnych. Proszę o kolejny slajd.
Jeżeli państwo pozwolą, to zaprezentuję, jak to wygląda na kwotach, precyzyjnie. To jest 9,5% wzrostu w stosunku do roku 2017. W wymiarze kwotowym to wzrost o 3 miliardy 493 miliony zł. Dystrybucja tych środków jest pokazana na slajdzie, w podziale na poszczególne działy budżetowe budżetu państwa.
W ramach struktury rodzajowej wydatków największą część stanowią wydatki majątkowe, co dla nas, w perspektywie oceny lat poprzednich, jest informacją bardzo pozytywną. Oznacza to bowiem, że wydatki majątkowe, czyli tak zwane prorozwojowe, zajmują zasadniczą część budżetu Ministerstwa Obrony Narodowej. Jest jeszcze część na poziomie ponad prawie 3 miliardów zł na wydatki bieżące w ramach CPR, centralnych planów rzeczowych. Dotyczy to zakupu środków bojowych, umundurowania, paliw, a także asortymentu medycznego.
Przedstawiając budżet w ramach struktury zadaniowej, chciałbym podkreślić, że dominująca część tego budżetu jest przeznaczona na bezpieczeństwo zewnętrzne i nienaruszalność granic. To są prawie 32 miliardy zł. Proszę o kolejny slajd.
W ramach budżetu na 2018 r. realizujemy również dotacje. Tutaj zwracam uwagę, że wiele dotacji zostało zwiększonych, dotyczy to m.in. dotacji dla szkolnictwa wojskowego, a także dotacji dla szpitali wojskowych i innych podmiotów. Pozostałe tytuły dotacyjne zostały utrzymane na podobnym poziomie jak w roku 2017. Proszę o kolejny slajd.
Jeśli chodzi o założenia dotyczące finansowania stanów osobowych w Ministerstwie Obrony Narodowej, nie planuje się podwyższenia uposażeń dla żołnierzy w roku 2018, nie jest też planowana generalna podwyżka wynagrodzeń dla pracowników. Planowana jest jednak, tak jak w całym państwie, waloryzacja świadczeń emerytalno-rentowych na poziomie 2,7%. Nie przewiduje się wzrostu liczby świadczeniobiorców, czyli emerytów, jest ona określona na poziomie 162 tysięcy. Średnie świadczenie, jak podano na slajdzie, to nieco ponad 3 tysiące zł. Proszę o kolejny slajd.
Jak już mówiłem, jeśli chodzi o wydatki osobowe, mamy środki na utrzymanie stanów średniorocznych w zakresie żołnierzy zawodowych na poziomie 110 tysięcy zł. To jest cel, do którego dążymy. Chcielibyśmy, aby pod koniec roku stan żołnierzy zawodowych oscylował w tych granicach. Zostały oczywiście zwiększone stany średnioroczne dla kandydatów na oficerów. Wśród kandydatów na żołnierzy przewidujemy 5 tysięcy podchorążych, kształconych na wyższych uczelniach wojskowych.
Inne grupy, tak jak państwo widzicie na slajdzie… Służba przygotowawcza – 4 tysiące zł, żołnierze terytorialnej służby wojskowej – docelowo 171 tysięcy 142 zł. Ponadto utrzymujemy pracowników, na poziomie zatrudnienia bazowego, 47,4 tysiąca pracowników. Proszę o kolejny slajd.
Wydatki na bieżące utrzymanie jednostek wojskowych i szkolenie wojsk to wydatki, bez których nie byłoby prawidłowego procesu szkolenia wojsk. Stanowią one 18,3% budżetu i jest to kwota ponad 7 miliardów zł. Chciałbym tutaj powiedzieć, że wszystkie zadania dotyczące szkoleń wojsk polskich, a także szkoleń z udziałem armii innych państw NATO i sojuszniczych, są w pełni zabezpieczone w budżecie na 2018 r. Intensywność szkolenia rośnie i jest to proces, który w tym roku będzie traktowany w sposób bardzo priorytetowy. Proszę o kolejny slajd.
Jak wcześniej wspominałem, mamy takie organizacyjne wyodrębnione 4 obszary funkcjonalne, które są ujęte w tak zwanych centralnych planach rzeczowych. Proszę zwrócić uwagę, że największy przyrost jest na planie modernizacji technicznej, gdzie jest procentowo 13,3% środków więcej, niż było w roku 2017. Co oznacza, że dla Ministerstwa Obrony Narodowej budżet ten będzie wielkim wyzwaniem, będzie wiele zadań, które będzie należało zrealizować w ramach zamówień dotyczących uzbrojenia.
Centralny plan inwestycji budowlanych jest na poziomie nieco niższym, dlatego że wiele obiektów zostało już zrealizowanych, skończonych. W niektórych sektorach funkcjonowania Sił Zbrojnych takie inwestycje są już kompletne, zakończone. Mimo to budżet jest na bardzo wysokim poziomie, 1,4 miliarda zł, i przewiduje rozpoczęcie około 150 nowych zadań inwestycyjnych.
Jeśli chodzi o zadania inwestycyjne w zakresie NSIP, czyli programu natowskiego, jest tutaj spadek wydatków, dlatego że większość pakietów, które były przyjęte przez NATO, została w Polsce skończona albo w tej chwili jest kończona. Mamy teraz etap jakby nowego obszaru pakietów inwestycyjnych, ale ich faza w roku 2018 to jest przygotowanie dokumentacyjne. Tak więc środki na ten cel będą zwiększane w latach kolejnych.
I plan zakupu środków materiałowych. Myślę, że to ciekawy plan, bo jest on głównym wyznacznikiem, można powiedzieć, utrzymania gotowości jednostek do działania bojowego. Tutaj znacznie zwiększamy wysiłek finansowy na zakupy środków bojowych, ale także i na umundurowanie dla żołnierzy i na środki materiałowe, takie jak paliwa i inne środki niezbędne do funkcjonowania. Przyrost w obszarze planów centralnych to 10,4%.
Centralne plany rzeczowe… Nie chciałbym tu szczegółowo opowiadać, jakie są priorytety, bo są one wskazane na slajdzie, ale oczywiście największym z nich jest system obrony powietrznej. Są tu też zintegrowane systemy wsparcia dowodzenia i zobrazowania pola walki oraz inne obszary, które są właściwie niezmiennie uwzględniane przez Ministerstwo Obrony Narodowej, przez ministra w planie modernizacji technicznej.
Jeśli chodzi o inwestycje narodowe, to są 3 główne priorytety. Pierwszy to infrastruktura na potrzeby formowania Wojsk Obrony Terytorialnej. Tutaj chciałbym poczynić taką uwagę, ponieważ często są ze strony państwa senatorów i posłów pytania dotyczące tego, że mało środków przeznaczamy na inwestycje w tym zakresie. Chciałbym tutaj podkreślić, że wiele z tych środków ma charakter remontowy, dlatego że obiekty pozyskiwane dla obrony terytorialnej to w większości nie takie, które się buduje od zera, tylko takie, które już funkcjonują. I duża kwota kierowana jest na remonty tych obiektów. Tak więc wspomniane środki nie wchodzą do kategorii inwestycyjnej. Drugi priorytet to modernizacja obiektów szkoleniowych, sztabowych i koszarowych. A trzeci, który jest niezmiennym priorytetem, to przygotowanie dobrej infrastruktury pod nowe systemy uzbrojenia.
Kolejne priorytety w inwestycjach narodowych… Są również takie, które powtarzają się z roku na rok. Staramy się jakoś równomiernie rozkładać wysiłek finansowy, aby w tych obszarach infrastruktura wojskowa spełniała standardy nowoczesności. Proszę o kolejny slajd.
Jeśli chodzi o NSIP, to, tak jak mówiłem, najważniejsze nowe zadania to te wynikające z Readiness Action Plan, czyli tzw. RAP. Jest także przewidywana kontynuacja zadań związanych z integracją systemów elektronicznych. Mamy naprawdę duży postęp w tym zakresie. W zasadzie ten rok będzie dokończeniem spięcia systemów, które są budowane w Polsce ze środków NATO, z udziałem oczywiście środków narodowych. Przygotowanie infrastruktury dla 3. Batalion Łączności – drugi etap, bo pierwszy etap jest całkowicie zakończony… I praca na lotniskach oraz kontynuacja budowy i modernizację lotniskowych składów. Proszę o kolejny slajd.
W budżecie na 2018 r. wydatki majątkowe stanowią prawie 27% wydatków obronnych. Jest to niższy procent w stosunku do tego z roku 2017, choć kwotowo ten budżet będzie wyższy. Procent jest trochę niższy, bo w ramach limitu przydzielonego dla Ministerstwa Obrony Narodowej duży akcent położono na zwiększenie zakupów środków bojowych, które nie wchodzą do obszaru wydatków inwestycyjnych.
Chciałbym wskazać – proszę o następny slajd – że udział naszych wydatków majątkowych w budżecie MON, wynikający z ustawy o przebudowie i modernizacji, ale też będący wymaganiem NATO, jednym z kilku zasadniczych… Ten właśnie poziom jest realizowany przez Ministerstwo Obrony Narodowej i, tak jak państwo widzicie, nieustannie rośnie, w 2018 r., jak już wcześniej wspominałem, osiągnie prawie 27%.
Wydatki w ramach centralnych planów rzeczowych to 40,3 miliarda zł. To, co państwo widzicie na slajdzie, to jest jakby podsumowanie.
Prognoza dochodów budżetowych… To tak w ramach pewnego domknięcia tego, co budżet zawiera. Mamy tutaj planowane dochody budżetowe, które gromadzi Ministerstwo Obrony Narodowej, na poziomie 111 milionów zł, dochody te są mniejsze niż w roku 2017, dlatego że część z tytułów dochodów została w nowelizacji ustawy o przebudowie i modernizacji zakwalifikowana jako wpływy do funduszu modernizacji. Tak że spodziewamy się większych przychodów na fundusz modernizacji, a mniejszych, że tak powiem, przekazów środków do ministra. I w efekcie, jeśli chodzi o fundusz modernizacji technicznej, koszty, a więc, w jakimś cudzysłowie, planowane wydatki na zadania modernizacyjne, wyniosą w roku 2018 prawie pół miliarda złotych. To jest również rekordowa kwota w stosunku do lat poprzednich. W planie finansowym, który mamy dzisiaj w ustawie budżetowej, koszty te są na poziomie 239 milionów zł, ale zaraz po uchwaleniu ustawy budżetowej – bo na tym etapie nie jest to możliwe – wystąpimy o dodatkowe zwiększenie planu o 258,7 miliona zł. W tym obszarze największym beneficjentem są wojska specjalne, na rzecz których realizujemy zadania, ale są też inne zadania, realizowane na rzecz wszystkich rodzajów wojsk. Proszę o kolejny slajd.
Przechodzimy, Szanowni Państwo, do wniosków. Wnioski zatwierdzone przez kierownictwo ministerstwa są takie, że budżet w 2018 r. umożliwi głównie przyśpieszenie procesu modernizacji technicznej oraz wzmocnienie potencjału osobowego Sił Zbrojnych, tworzenie warunków do realizacji zadań sojuszniczych wynikających z ustaleń szczytu NATO, ale też i poprzednich szczytów, na których były podejmowane bardzo ważne z punktu widzenia tzw. flanki wschodniej sojuszu decyzje, niezakłócony rozwój jednostek obrony terytorialnej, a także odbudowę stanu zasobów obronnych, technicznych, materiałowych i osobowych w obszarze rezerw.
To konkluduje moje wystąpienie. Jesteśmy przygotowani na odpowiedzenie na państwa pytania, jeśli nie dzisiaj, przy stole, to na piśmie.
Dziękuję bardzo, Panie Przewodniczący, za uwagę.
Przewodniczący Jarosław Rusiecki:
Dziękuję bardzo, Panie Generale.
Jeszcze przed rozpoczęciem dyskusji chciałbym spytać obecnego tu pana mecenasa z Biura Legislacyjnego Senatu, czy ma jakieś uwagi do procedowanej ustawy.
Bardzo proszę.
Główny Legislator w Biurze Legislacyjnym w Kancelarii Senatu Szymon Giderewicz:
Szymon Giderewicz, legislator.
Wysoka Komisjo! Szanowni Państwo!
Nie zgłaszamy uwag, do ustawy budżetowej na rok 2018. Komisja powinna wyrazić swoją opinię co do właściwych części budżetowych. Dziękuję.
Przewodniczący Jarosław Rusiecki:
Bardzo dziękuję, Panie Mecenasie.
W momencie rozpoczęcia dyskusji jestem zobowiązany poinformować, że jeżeli ktoś z państwa obecnych na sali zajmuje się zawodowym lobbingiem, jest zobowiązany przekazać nam taką informację.
Nie widzę takich osób.
Rozpoczynam…
(Wypowiedź poza mikrofonem)
A przepraszam, tak. Wcześniej prosiłbym jeszcze o opinię przedstawiciela pana prezydenta z Biura Bezpieczeństwa Narodowego.
(Wypowiedź poza mikrofonem)
No, myślę, że tak. Milczenie oznacza zgodę.
Rozpoczynam więc dyskusję.
Szanowni Państwo, kto z państwa senatorów ma pytanie do pana ministra, pana generała, panów oficerów, przedstawicieli Agencji Mienia Wojskowego? Widzę, że wszystko jest…
(Wypowiedź poza mikrofonem)
Bardzo proszę, pan senator Jan Dobrzyński.
Senator Jan Dobrzyński:
Pan wspominał o mniejszych dochodach… Dobrze usłyszałem? To jest spowodowane tym, że przesunęliście środki na inwestycje, tak? I w związku z tym mniej wpłynie… Po prostu mniej wpłynęło do budżetu państwa? Chciałbym, żeby to jeszcze wyjaśnić, bo nie wszystko zrozumiałem.
Ja oczywiście oceniam to wszystko pozytywnie, Panie Generale, żeby to było jasne, ale chciałbym się dopytać, jaka to jest różnica, jaka to jest kwota.
Przewodniczący Jarosław Rusiecki:
Bardzo proszę, Panie Generale.
Dyrektor Departamentu Budżetowego w Ministerstwie Obrony Narodowej Sławomir Pączek:
Tak jak wspominałem, w roku 2018 będziemy mieli wyższą kwotę na fundusz modernizacji, który jest środkiem specjalnym, specjalnym funduszem, na poziomie ponad 200 milionów zł.
A co do tego, jakie np. tytuły się zmieniły… Wcześniej, jak mieliśmy umowy z dostawcą i były np. kary umowne, to były one odprowadzane do budżetu państwa. Dzisiaj, na podstawie ustawy o przebudowie i modernizacji, kara, którą dostawca płaci za nieterminowe wykonanie, jest odprowadzana do funduszu modernizacji. Tak że to są mniej więcej takie zmiany, na tym polegające mechanizmy.
Przewodniczący Jarosław Rusiecki:
Bardzo dziękuję.
Kto jeszcze z państwa senatorów ma pytania?
Widzę, że optymizm jest duży, bo rzeczywiście budżet mamy na niespotykanym poziomie i te wskaźniki idą w górę. To cieszy.
Szanowni Państwo, jeszcze raz zadam pytanie: kto z państwa ma jakieś uwagi, zapytania?
Skoro nikt nie ma, to ja pozwolę sobie postawić wniosek o pozytywne zaopiniowanie ustawy budżetowej na rok 2018 w zakresie dotyczącym polskich Sił Zbrojnych, wniosek o przyjęcie tej części ustawy budżetowej bez poprawek.
Kto jest za? Proszę o podniesienie ręki. (7)
Kto jest przeciw? (0)
Kto się wstrzymał? (0)
Bardzo dziękuję.
Gratuluję panu ministrowi, panu generałowi, panom oficerom.
Pozostało nam jeszcze wyznaczenie przedstawiciela komisji do złożenia sprawozdania przed komisją finansów. Z radością przyjmę ten…
(Wypowiedź poza mikrofonem)
Bardzo panu ministrowi, panu generałowi, panom pułkownikom, panom prezesom, wszystkim państwu dziękuję za przybycie na posiedzenie.
Dziękuję bardzo i zamykam posiedzenie komisji.
(Koniec posiedzenia o godzinie 10 minut 30)