Wydarzenia

„Priorytety transformacji sektora ciepłowniczego to: efektywność energetyczna, odnawialne źródła energii i magazynowanie nadwyżek energii, niskotemperaturowe sieci ciepłownicze, cyfryzacja systemu ciepłowniczego” – mówiła wiceminister klimatu i środowiska Urszula Zielińska podczas konferencji „Ciepłownictwo przyszłości. Jak budować nowoczesny system ogrzewania mieszkań i wody dla ok. 15 milionów Polaków?”, która odbyła się w Senacie 10 kwietnia 2024 r. Debata została zorganizowana z inicjatywy wicemarszałka Michała Kamińskiego i przewodniczącego Komisji Gospodarki Narodowej i Innowacyjności senatora Waldemara Pawlaka.

Otwierając konferencję, wicemarszałek Michał Kamiński podkreślił, że w ciągu ostatnich 25 lat branża ciepłownictwa wykonała ogromną pracę na rzecz modernizacji. Zwrócił uwagę na utrzymującą się od 2019 r. niską rentowność przedsiębiorstw ciepłowniczych, co utrudnia lub uniemożliwia starania o środki unijne na inwestycje.

Zdaniem przewodniczącego Komisji Gospodarki Narodowej i Innowacyjności senatora Waldemara Pawlaka na ciepłownictwo należy patrzeć w szerszym kontekście – nie tylko jako dostawcy ogrzewania, ale także możliwości długoterminowego magazynowania energii, czemu służą nowoczesne technologie. Zwrócił się też do przedstawicieli branży ciepłowniczej o przygotowanie rekomendacji dla rządu dotyczących doraźnych zmian legislacyjnych, a także systemowych, strategicznych.

Wiceminister klimatu Urszula Zielińska poinformowała, że do końca 2024 r. zostanie przygotowana strategia dla ciepłownictwa systemowego. Będzie ona związana z krajowym planem na rzecz energii i klimatu oraz polityką energetyczną państwa, która jest obecnie aktualizowana. „Chcemy napisać od początku, w co inwestować, w jakie pułapki nie wpadać, by nie pozostać z kosztami osieroconymi, jak spełnić założenia UE” – wyjaśniła wiceminister. Przypomniała, że ciepłownictwo nadal jest uzależnione od węgla; w 2022 r. stanowił on 66% paliw zużywanych do wytwarzania ciepła. Problemem jest niewielkie, 12-procentowe, wykorzystanie OZE w systemach ciepłowniczych, a także niski udział systemów efektywnych energetycznie, a tylko takie będą mogły otrzymywać środki z UE. Jak podkreśliła, najważniejszym zadaniem resortu jest znalezienie źródeł finansowania wdrożenia nowych technologii w ciepłownictwie. Z Funduszu Modernizacyjnego na zmiany w tej branży przeznaczono 19 mld zł, w tym 2 mld zł na program „OZE – źródło ciepła dla ciepłownictwa”.

P.o. dyrektora Departamentu Ciepłownictwa w Narodowym Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Monika Żółkowska omówiła programy wspierające transformację ciepłownictwa realizowane ze środków funduszu ochrony środowiska. Jak poinformowała, w latach 2014–20 na takie programy przeznaczono ponad 3 mld zł, a z Norweskiego Mechanizmu Finansowego – 114 mln euro.

„Nowoczesne ciepłownictwo systemowe to bezpieczeństwo energetyczne dla gospodarstw domowych, ochrona powietrza i klimatu, rozwój współpracy międzysektorowej” – mówił prezes Izby Gospodarczej Ciepłownictwo Polskie Jacek Szymczak. Jak poinformował, w Polsce działa prawie 400 koncesjonowanych przedsiębiorstw ciepłowniczych, długość sieci ciepłowniczej liczy 22,5 tys. km, a moc zainstalowana to 53GW. Dodał, że 62% ciepła wytwarzana jest w jednostkach kogerenacyjnych; ok. 17% energii elektrycznej dostarczana jest do systemu elektroenergetycznego. Według danych Głównego Urzędu Statystycznego z ciepła systemowego korzysta 52% gospodarstw domowych, czyli 15 mln Polaków. Prezes IGCP zwrócił uwagę na problemy branży – niską rentowność i niski wskaźnik płynności finansowej przedsiębiorstw ciepłowniczych. Podkreślił, że poprawa tych wskaźników jest niezbędna, aby przedsiębiorstwa mogły ubiegać się o środki unijne. Kolejne wyzwanie dla ciepłownictwa to efektywność systemu ciepłowniczego; obecnie tylko 20% przedsiębiorstw spełnia ten warunek. Zdaniem Jacka Szymczaka dla ciepłownictwa powinna zostać opracowana specjalna strategia, tak aby poprawić efektywność energetyczną i rentowność przedsiębiorstw ciepłowniczych oraz wyznaczyć kierunek rozwoju branży. Zwrócił też uwagę, że bez akceptacji społecznej trudno będzie przeprowadzić transformację ciepłownictwa, dlatego IGCP od 15 lat realizuje program „Promocja ciepła systemowego”, adresowany do uczniów szkół podstawowych. Z kolei do dorosłych skierowany jest program „20 stopni dla klimatu”. „Konsekwencja w działaniu daje pozytywne rezultaty. Obecnie 67% gospodarstw domowych jest skłonnych zapłacić więcej za ciepło, które jest wytworzone ekologicznie” – mówił prezes Jacek Szymczak.

O wdrażanych projektach, mających na celu zmianę miksu paliwowego przedsiębiorstw ciepłowniczych, mówili przedstawiciele Veolia Poland, EC Ciechanów i Narodowego Centrum Badań i Rozwoju (inteligentne sieci ciepłownicze, odzyskiwanie ciepła z procesów przemysłowych, magazynowanie nadwyżek ciepła wytwarzanego w kogeneracji, Ciepłownia Przyszłości w Lidzbarku Warmińskim).

Uczestnicy dyskusji podkreślali, że ciepłownictwo potrzebuje fundamentalnych zmian, m.in. modernizacji infrastruktury wytwórczej i przesyłowej. Potrzebne są regulacje sprzyjające inwestycjom, przede wszystkim rozwojowi ciepłownictwa opartego o OZE. Apelowali do resortu klimatu o jak najszybsze wskazanie kierunku transformacji przedsiębiorstw ciepłowniczych. Wskazywali na potrzebę opracowywania i upowszechniania nowych technologii, przygotowania ustawy o ciepłownictwie i zmiany przestarzałego modelu taryf. Proponowali opracowanie wariantów dla systemu ciepłownictwa o mocy 50–500 MW, które byłyby optymalne finansowo i wykonalne technologicznie. Podczas dyskusji poruszano m.in. kwestie dotyczące integracji ciepłownictwa z systemem elektroenergetycznym, zależności między możliwością budowania niskotemperaturowych sieci ciepłowniczych a efektywnością energetyczną budynków mieszkalnych.