Z prac komisji senackich

O wnioskach po katastrofie na Odrze rozmawiały 26 maja br. Komisja Nadzwyczajna ds. Klimatu oraz Komisja Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej podczas wyjazdowego posiedzenia w Krośnie Odrzańskim.

„Rok temu doszło do największej katastrofy ekologicznej na rzece. Tak dużego zjawiska nie pamiętam. Zjawiska, co do którego, nie ma najmniejszych wątpliwości, przyczynił się człowiek” – powiedział przewodniczący Komisji Nadzwyczajnej ds. Klimatu senator Stanisław Gawłowski. Mówił, że temat jest nadal aktualny, ponieważ blisko rok mija od katastrofy, zbliża się  kolejny sezon letni, więc należy podsumować dotychczasowe działania, przeanalizować wyciągnięte wnioski i zastanowić się jakie inicjatywy muszą być podjęte, aby ta sytuacja nie miała szans się powtórzyć.

Senator Magdalena Kochan podziękowała w imieniu senatorów członkom Polskiego Związku Wędkarskiego, którzy jako jedni z pierwszych rozpoczęli akcję ratunkową na rzece. „Za wszystko, co zrobiliście stojąc na straży interesu państwa” – podkreśliła senator Kochan. Przekazała także słowa uznania dla samorządowców, „którzy nie czekając na to, co powinno zrobić państwo, sami zaczęli działać w ramach walki o dobro swoich małych ojczyzn”.

Burmistrz Krosna Odrzańskiego Marek Cebula przypomniał, że już 4 i 5 sierpnia 2022 r. pojawiły się pierwsze informacje, że w rzece zaczyna się coś niedobrego dziać. 6 sierpnia zaobserwowano w okolicy pierwsze śnięte ryby, a zaniepokojeni wędkarze mieli już informację, że w górze rzeki śniętych ryb jest o wiele więcej. W kolejnych dniach w Krośnie Odrzańskim Polski Związek Wędkarski Okręg Zielona Góra wyławiał ryby i poddawał je utylizacji, jednocześnie monitorując ich ilość. Jak podkreślił burmistrz, gdy służby państwowe zajęły się działaniami, to nie przekazywano danych o śniętych rybach. Dlatego trudno jest teraz podać dokładną ich ilość. Jednak z posiadanych informacji wynika, że w samym powiecie krośnieńskim wyłowiono ponad 16 ton, a w województwie lubuskim około 30 ton. Oceniając stan wyławianych ryb opisał, że miały one „popalone skrzela”. „Później dowiedzieliśmy się, że to były toksyny złotej algi” – przypomniał burmistrz. Wśród tych, którzy od razu przystąpili do działania wymienił m.in. członków PZW w Zielonej Górze i wędkarzy niezrzeszonych, strażaków z Ochotniczych Straży Pożarnych, członków lokalnych stowarzyszeń, a także straż miejską w Krośnie Odrzańskich, pracowników samorządowych i mieszkańców okolic.

Marszałek Województwa Lubuskiego Elżbieta Anna Polak mówiła, że 22 sierpnia 2022 r. podpisane zostało porozumienie 5 województw nadodrzańskich: śląskiego, dolnośląskiego, opolskiego, lubuskiego i zachodniopomorskiego. W ramach podjętych działań powołano m. in. zespoły, które prowadzą monitoring rzeki w 20 punktach, stosując tę sama metodologię. Podkreśliła, że w budżecie województwa są zabezpieczone środki na prowadzenie tych badań.

Maria Włoskowicz z Fundacji Franka Bolda oraz Jacek Engel, prezes Fundacji Greenmind przedstawili wnioski płynące z "Białej Księgi polskich rzek". ClientEarth, Frank Bold, Greenmind, OTOP i WWF Polska zebrali w niej efekty analiz aktów prawnych dotyczących zarządzania wodami w Polsce i przedstawili rekomendacje w tym obszarze. Wśród niezbędnych zmian wskazali m.in. uporządkowanie chaosu kompetencyjnego i przywrócenie zarządzania wodami do kompetencji Ministerstwa Klimatu i Środowiska, ponieważ obecnie odpowiada za to Ministerstwo Infrastruktury. Ponadto rekomendują zrewidowanie dokumentów planistycznych, które zakładają przeprowadzenie inwestycji hydrotechnicznych niszczących rzeki, wprowadzenie mechanizmów prawnych ograniczających zrzucanie zasolonych wód do rzek, czy zmianę przyporządkowania Wojewódzkich Inspektoratów Ochrony Środowiska tak, aby podlegały nie wojewodom a Generalnemu Inspektorowi Ochrony Środowiska. Eksperci za niezbędną uznali także poprawę systemu wydawania zgód wodnoprawnych. Ich zdaniem luki w tym systemie przyczyniły się do katastrofy na Odrze.

Przedstawiciele organizacji ekologicznych przypomnieli, że dwa dni temu trafił do Sejmu rządowy projekt tzw. specustawy odrzańskiej. Zaznaczyli, że nie był on na etapie tworzenia konsultowany z organizacjami społecznymi i ekspertami. Przez to zaproponowane rozwiązania nie są adekwatne do realnych potrzeb. Samorządowcy potwierdzili, że projekt również z nimi nie był konsultowany.