Wydarzenia

Z okazji Światowego Dnia Konsumenta 10 marca 2017 r. w Senacie, pod honorowym patronatem premier Beaty Szydło, odbyła się konferencja „Ochrona konsumentów w dobie rozwoju srebrnej gospodarki”, zorganizowana przez Senacki Zespół ds. Ochrony Konsumentów wspólnie z Urzędem Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK) i Uniwersytetem Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie.

Spotkanie poświęcone było perspektywom rozwoju srebrnej gospodarki w naszym kraju, a także charakterystyce seniorów jako szczególnej grupy konsumentów. Podjęto m.in. próbę odpowiedzi na pytanie, w jaki sposób chronić konsumentów seniorów przed nieuczciwymi praktykami przedsiębiorców. Mówiono także o wybranych aspektach prawno-instytucjonalnych, dotyczących bezpieczeństwa tej grupy konsumenckiej. Wskazywano na znaczenie społecznej odpowiedzialności biznesu i przykłady dobrych praktyk wobec seniorów. Uczestnicy konferencji mówili o pozycji seniorów we współczesnej gospodarce – w jaki sposób wpływają oni na rynek produktów i usług w Polsce, a przedsiębiorcy dostosowują się do ich potrzeb. Na podstawie doświadczeń UOKiK i rzeczników konsumentów omówiono także nieuczciwe praktyki rynkowe, m.in. poliso-lokaty, umowy zawierane ze sprzedawcami energii i usług telekomunikacyjnych, sprzedawane przez banki usługi ubezpieczeniowe czy kary nakładane za zerwanie umowy.

Jak podkreślił prezes UOKiK Marek Niechciał, do starszego pokolenia adresowanych jest coraz więcej produktów i usług. Niestety, wiąże się to z nieuczciwymi praktykami wobec seniorów. Dlatego wymagają oni szczególnej ochrony, a jednym z najważniejszych zadań UOKiK jest przeciwdziałanie takim praktykom i ich ściganie.

W liście skierowanym do uczestników konferencji premier Beata Szydło podkreśliła, że ochrona konsumentów seniorów może być testem na skuteczność państwa, które powinno być silne w stosunku do silnych, a słabym służyć pomocą.

Wiceminister rodziny, polityki społecznej i pracy Elżbieta Bojanowska przypomniała, że jednym z priorytetów rządu jest polityka senioralna i zapewnienie osobom starszym możliwości aktywnego życia, a także zagwarantowanie im bezpieczeństwa. Zwróciła uwagę, że do tej grupy należy kierować jak najwięcej informacji.

Przewodniczący Senackiego Zespołu ds. Ochrony Konsumentów senator Ryszard Majer podkreślił, że ze względu na starzenie się społeczeństwa srebrna gospodarka będzie się rozwijała coraz intensywniej, w Polsce przybywa bowiem rocznie 200 tys. osób starszych. Zaspokojenie ich potrzeb będzie dotyczyło m.in. zapewnienia jak najdłuższej aktywności zawodowej, samodzielności, zagospodarowania czasu, organizacji usług transportowych, dbałości o zdrowie i wygląd, zapewnienia integracji społecznej czy dostarczenia usług finansowych dostosowanych do wieku. Przedstawiając realizowany w Częstochowie program „Polska przyjazna osobom starszym”, senator Ryszard Majer podkreślił znaczenie uwrażliwiania seniorów na ich prawa dzięki dobrze skonstruowanej i zwizualizowanej informacji, a także łączeniu wysiłków różnych instytucji.

Zdaniem przewodniczącej Polskiego Związku Emerytów, Rencistów i Inwalidów Elżbiety Ostrowskiej w naszym kraju należy zmienić sposób postrzegania osób starszych, grupy coraz bardziej zróżnicowanej, m.in. pod względem finansowym, zdrowotnym czy wykształcenia. Oznacza to coraz bardziej różnorodne potrzeby i preferencje. Współcześnie seniorzy jako konsumenci są coraz bardziej świadomi i aktywni, ale nadal stanowią grupę wrażliwą i są narażeni na nieuczciwe praktyki. Dopiero dostrzeżenie zmian zachodzących w tej grupie społecznej, związanych m.in. z jej coraz lepszym statusem finansowym i stabilnością sytuacji życiowej, przyczyni się do rozwoju srebrnej gospodarki.

Dyrektor Departamentu Polityki Senioralnej w resorcie rodziny Stefan Kołucki zwrócił uwagę, że polityka senioralna wymaga kompleksowego podejścia i współpracy na wszystkich poziomach między instytucjami rządowymi, organizacjami pozarządowymi i jednostkami samorządu terytorialnego.

Podczas konferencji wiele uwagi poświęcono przykładom nadużyć handlowych wobec seniorów. Wśród ich przyczyn wskazywano m.in. nieprzeczytanie treści przy zawieraniu umów, a także nieznajomość podstawowych praw konsumenta, np. prawa do odstąpienia od transakcji w ciągu 14 dni. Problemem jest także brak asertywności osób starszych, które uważają, że nie wypada im odmówić przyjęcia oferty. Dlatego należy uświadomić seniorów, że mają prawo to zrobić. Zdaniem wiceprezes UOKiK Doroty Karczewskiej, konsumenci nie muszą znać szczegółowo przepisów prawa, a jedynie jego podstawowe zasady, np. 14-dniowy okres wypowiedzenia umowy. W jej opinii o bezpieczeństwo seniorów powinny zadbać strona rządowa, przedsiębiorcy, organizacje konsumenckie czy fundacje.

Podobną opinię zaprezentował prezes Federacji Konsumentów Kamil Pluskwa-Dąbrowski. Według niego konsument ma prawo oczekiwać, że jego interes ekonomiczny zostanie zabezpieczony i nie będzie musiał być konsumentem „na pełen etat”. Podsumowując dyskusję na temat ochrony seniorów na rynku, stwierdził, że należy odpowiedzieć na pytanie: jaką drogą należy pójść, by poprawić los starszych konsumentów, narażonych na nieuczciwe praktyki?. Według niego dyskusja podczas konferencji wykazała, że nie jest nią edukacja czy kampanie informacyjne, bo nieuczciwi sprzedawcy zawsze będą szybsi. Przypomniał, że sens ochrony konsumentów polega na tym, iż mają oni prawo nie wiedzieć, dlatego tak niezwykle ważne jest wsparcie instytucjonalne. Należy przekonywać osoby starsze, że to, iż dały się oszukać, nie jest wstydem, i trzeba taki fakt, pokonując barierę psychologiczną, zgłosić.

Debatę poprzedziło wręczenie odznaczeń przyznanych przez prezydenta Andrzeja Dudę rzecznikom konsumentów szczególnie zasłużonym w działalności na rzecz praw konsumenta. Jak podkreślił prezes UOKiK Marek Niechciał, rzecznicy konsumentów są pierwszym i najważniejszym ogniwem w łańcuchu dochodzenia roszczeń konsumenckich. Rocznie udzielają blisko pół miliona porad. Podczas konferencji uhonorowano także 3 przedsiębiorców z województwa zachodniopomorskiego przyjaznych konsumentom, których działania przyczyniają się do upowszechniania idei polubownego rozwiązywania sporów konsumenckich. Tytuł po raz pierwszy przyznali wspólnie UOKiK i Senacki Zespół ds. Ochrony Konsumentów. Kolejna edycja konkursu odbędzie się w 2018 r.