Posiedzenia Senatu

Zakończyło się 67. posiedzenie Senatu. Senatorowie rozpatrzyli na nim 3 ustawy i zdecydowali o ich odrzuceniu. Podjęli 6 uchwał okolicznościowych, w tym 5 ustanawiających patronów 2024 r. Izba zapoznała się z raportem z prac Komisji Nadzwyczajnej ds. wyjaśnienia przypadków nielegalnej inwigilacji, ich wpływu na proces wyborczy w Rzeczpospolitej Polskiej oraz reformy służb specjalnych, a następnie podjęła uchwałę w sprawie jego przyjęcia. Senat powołał też Komisję Nadzwyczajną do spraw zbadania wpływów rosyjskich na decyzje organów władzy publicznej w Polsce.

Ustawy odrzucone przez Senat.

Ustawa o zmianie ustawy – Prawo oświatowe (projekt obywatelski) ma na celu wzmocnienie pozycji i głosu rodziców oraz ich przedstawicieli w szkolnej radzie rodziców w zakresie sprzeciwiania się niepożądanym treściom kierowanym do ich dzieci przez stowarzyszenia lub inne organizacje, prowadzące działalność w szkołach. Wprowadza zakaz działalności w przedszkolach i szkołach podstawowych przez stowarzyszenia i inne organizacje, które chcą promować zagadnienia związane z seksualizacją dzieci.

Ustawa o zasadach udzielania przez Skarb Państwa gwarancji za zobowiązania Narodowej Agencji Bezpieczeństwa Energetycznego (projekt rządowy) zakłada objęcie gwarancjami Skarbu Państwa 70% zobowiązań finansowych NABE w postaci kredytu odnawialnego na finansowanie bieżącej działalności z limitem w wysokości 15 mld zł i długoterminowej pożyczki od grup energetycznych: PGE, Energa i Tauron w kwocie do 9,9 mld zł. Termin ochrony gwarancyjnej miał wynosić 8 lat od dnia utworzenia NABE. Ma ona skonsolidować wytwórcze aktywa węglowe kontrolowanych przez państwo spółek energetycznych, co ma umożliwić efektywną transformację polskiego sektora elektroenergetycznego. Ustawa wprowadza ponadto zmiany w prawie budowlanym, reguluje kwestie wsparcia finansowego dla przedsięwzięć mieszkaniowych, doprecyzowuje zagadnienia dotyczące bezpiecznego kredytu 2%, oszczędnościowego konta mieszkaniowego oraz dopłat do umowy najmu z dojściem do własności mieszkania.

Ustawa o zmianie ustawy o lasach oraz ustawy o współpracy Rady Ministrów z Sejmem i Senatem w sprawach związanych z członkostwem Rzeczypospolitej Polskiej w Unii Europejskiej (projekt obywatelski) zobowiązuje władze publiczne do kształtowania polityki leśnej mającej na celu zachowanie dziedzictwa narodowego lasów będących własnością Skarbu Państwa, a także do niepodejmowania działań zmierzających do nadawania Unii Europejskiej kompetencji w zakresie ochrony lasów stanowiących własność Skarbu Państwa i gospodarowania nimi oraz do sprzeciwiania się takim działaniom. Zgodnie z nowelą rząd polski zachowuje wyłączną kompetencję w zakresie kształtowania i realizacji polityki związanej z ochroną i gospodarowaniem lasami stanowiącymi własność Skarbu Państwa. Ustawa zakłada, że uchwałę w sprawie stanowiska Polski do projektu aktu prawnego Unii Europejskiej dotyczącego leśnictwa podejmuje Sejm większością 2/3 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów, na wniosek Rady Ministrów. Nowe przepisy nakładają na ministra środowiska obowiązek corocznego przedstawiania sprawozdania z realizacji nadzoru nad gospodarką leśną i celów trwale zrównoważonej gospodarki leśnej.

Uchwały podjęte przez Senat.

Uchwała w sprawie 40. rocznicy przyznania Lechowi Wałęsie Pokojowej Nagrody Nobla (inicjatywa grupy senatorów) wyraża szacunek wybitnemu działaczowi związkowemu, współzałożycielowi NSZZ „Solidarność”, represjonowanemu i oczernianemu przez władze Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, pierwszemu demokratycznie wybranemu Prezydentowi RP. „Pokojowa Nagroda Nobla przypominała światu postać Lecha Wałęsy i sprawę Solidarności, przekreślała podejmowany przez władze PRL wysiłek zacierania w społecznej pamięci Jej doświadczenia. Przyznanie Pokojowej Nagrody Nobla utrudniło władzy przekonywanie społeczeństwa, że jest to tylko zamknięty rozdział historii, a Lech Wałęsa pozostaje wyłącznie osobą prywatną. Podniosło też na duchu szerokie rzesze działaczy Solidarności i dodało sił ukrywającym się ludziom podziemia” – czytamy w projekcie uchwały.

Uchwała o ustanowieniu roku 2024 Rokiem Edukacji Ekonomicznej (inicjatywa grupy senatorów) przypomina, że w 2024 r. przypada rocznica 100-lecia: reform gospodarczych Władysława Grabskiego, powstania polskiego złotego, utworzenia Banku Polskiego i Banku Gospodarstwa Krajowego, wydania książki Janusza Korczaka „Bankructwo Małego Dżeka”. W ich ocenie ustanowienie roku 2024 Rokiem Edukacji Ekonomicznej będzie zarówno możliwością przypomnienia znaczenia wszystkich tych wydarzeń w historii odradzającego się państwa polskiego, jak też pokazania znaczenia edukacji ekonomicznej we współczesnym świecie.

Uchwała o ustanowieniu roku 2024 Rokiem Wincentego Witosa (inicjatywa grupy senatorów) oddaje hołd temu wybitnemu mężowi stanu, państwowcowi, działaczowi samorządowemu i przywódcy ruchu ludowego. Przypomniano w niej działalność Wincentego Witosa i jego polityczne motto działania: „Kiedy nie było Polski niepodległej trzeba do niej dążyć; gdy przyszła – trzeba pracować dla niej; a gdy była w potrzebie – bronić jej”. „Za zaangażowanie w obronę prawa i demokracji został niesłusznie skazany w haniebnym procesie brzeskim. Nie godząc się z wyrokiem opuścił kraj udając się na emigrację do Czechosłowacji, gdzie przebywał przez 6 lat. Do Polski powrócił, gdy dostrzegł nieuchronność wybuchu wojny z Niemcami” – napisano w projekcie.

Uchwała o ustanowieniu roku 2024 Rokiem Władysława Zamoyskiego (inicjatywa grupy senatorów) ma na celu przybliżenie postaci tego działacza społecznego i organicznika, dzięki któremu tatrzańskie Morskie Oko znajduje się dziś w granicach Polski. Jak podkreślili senatorowie w projekcie, swoje ascetyczne życie Zamoyski poświęcił w całości służbie ojczyźnie i narodowi, a zwieńczył je przekazaniem całego majątku wraz z Biblioteką Kórnicką, narodowi polskiemu – czynem świadczącym o tym, że sprawy kraju są dla niego najważniejsze.

Uchwała o ustanowieniu roku 2024 Rokiem Witolda Gombrowicza (inicjatywa grupy senatorów) przypomina, że w 2024 r. przypada 120. rocznica urodzin pisarza. Zdaniem senatorów jest to doskonała okazja, aby wzmocnić potrzebę obecności jego dzieł i myśli w zbiorowej świadomości Polaków. „Pomagają one nie tylko zrozumieć skomplikowaną rzeczywistość, ale również umożliwiają rzetelną jej ocenę i uniknięcie schematycznych, skonwencjonalizowanych sądów, które w praktyce okazują się destrukcyjne dla wszelkich przejawów indywidualizmu” – napisano w projekcie. Podkreślono też, że autor „Ferdydurke” należy dziś nie tylko do najważniejszych twórców rodzimej literatury, ale pozostaje również jednym z czołowych inspiratorów współczesnej europejskiej myśli filozoficznej, społecznej i artystycznej. Jego dorobek od dziesięcioleci stanowi wizytówkę nowoczesnej polskiej kultury, jej uniwersalnego wymiaru i awangardowego potencjału.

Uchwała o ustanowieniu roku 2024 Rokiem Czesława Miłosza (inicjatywa grupy senatorów) oddaje hołd jednemu z najwybitniejszych twórców naszych czasów, który na trwałe wpisał się w polską i światową literaturę. Senatorowie przypominają, że Czesław Miłosz był świadkiem największych wydarzeń minionego stulecia. Podkreślają też, że w czasach, gdy wartości demokracji są ponownie podważane, Miłosz, odznaczony medalem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata, ostrzega przed zgubnymi konsekwencjami budzenia demonów nacjonalizmu, antysemityzmu i autorytaryzmu. W ocenie senatorów o wadze jego twórczości świadczą Nagroda Nobla w dziedzinie literatury przyznana mu w 1980 r. i Order Orła Białego. Dlatego Senat przekonany o szczególnym znaczeniu dorobku twórczego Miłosza dla dziedzictwa narodowego i światowego ogłosił rok 2024 Rokiem Czesława Miłosza.

Uchwała w sprawie Raportu końcowego z prac Komisji Nadzwyczajnej do spraw wyjaśnienia przypadków nielegalnej inwigilacji, ich wpływu na proces wyborczy w Rzeczypospolitej Polskiej oraz reformy służb specjalnych, w której Senat  po zapoznaniu się z Raportem końcowym z prac Komisji Nadzwyczajnej przyjmuje jej ustalenia, a ocenę praktyk opisanych w Raporcie i rekomendacje w nim zawarte uznaje za stanowisko Izby. W raporcie stwierdzono, że programu Pegasus w Polsce użyto w stosunku do osób, wobec których nie toczyło się żadne postępowanie doty­czące udziału w popełnieniu przestępstwa, a ofiarami inwigilacji były osoby krytycznie oceniające politykę PiS. W ocenie członków komisji stosowanie systemu operacyjnego wobec wszystkich wysłuchanych przez nią osób rażąco naruszało stan­dardy konstytucyjne. Jak napisano w raporcie, zakup Pegasusa odbył się nielegalnie i niezgodnie z prawem, z naruszeniem przepisów ustawy o Centralnym Biurze Antykorupcyjnym oraz kilkunastu innych przepisów dotyczących finansów publicznych.  Komisja uznała też, że obec­ny stan prawny w Polsce nie gwarantuje skutecznej kontroli nad służbami specjalnymi. Ponadto ze względu na niemożność zrealizowania akredytacji i weryfikacji wymagań bezpieczeństwa teleinformatycz­nego związanego z ochroną informacji niejawnych Pegasus nie może być stosowany na gruncie polskiego prawa. Jak oceniła komisja, wybory w 2019 r. nie były uczciwe i nie dawały równych szans ich uczestnikom. Komisja podjęła decyzję o zawiadomieniu prokuratury o możliwości popełnienia przestępstw związanych z aferą Pegasusa  przez funkcjonariuszy organów władzy publicznej, powiązanych  z zakupem i stosowaniem tego  oprogramowania. Chodzi o ministra spraw wewnętrznych i administracji Mariusza Kamińskiego, b. szefa CBA Ernesta Bejdę, wiceministra finansów Piotra Patkowskiego i b. wiceministra sprawiedliwości Michała Wosia. Komisja rekomenduje ponadto uchwalenie ustawy dotyczącej zasad prowadzenia czynności operacyjno-rozpoznawczych oraz poddanie służb policyjnych – w zakresie ochrony praw i wolności – kontroli Rzecznika Praw Obywatelskich i sądów, służb specjalnych nato­miast – kontroli rządu i parlamentu. Opowiada się też za przyznaniem Najwyższej Izby Kontroli uprawnień prokuratorskich i zwiększeniem kompetencji RPO. Komisja postuluje, by Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego zapewniała cyberbezpieczeństwo wszystkim sztabom wyborczym, a także by Sąd Najwyższy, stwierdzając ważności wyborów, mógł badać przebieg całego procesu wyborczego, a nie tylko samego głosowania. Komisja postuluje także rozdzielenie funkcji ministra sprawiedliwości i prokuratora generalnego.

Podczas debaty na temat raportu z prac Komisji Nadzwyczajnej ds. wyjaśnienia przypadków nielegalnej inwigilacji, ich wpływu na proces wyborczy w Rzeczpospolitej Polskiej oraz reformy służb specjalnych wypowiadali się senatorowie demokratycznej większości, którzy jednoznacznie pozytywnie ocenili pracę komisji nadzwyczajnej, a jednocześnie negatywnie ustosunkowali się do opisanych w raporcie przypadków wykorzystania Pegasusa przez służby. Jak stwierdził senator Bogdan Klich, nieobecność znacznej części senatorów PiS podczas tej debaty pokazuje ich podejście do tej sprawy, „niebagatelnej przecież, bo świadczącej o zmianie naszego kraju w państwo policyjne”. W jego ocenie Pegasus „to jest karabin, to jest broń, która ma umożliwić polityczne rozstrzelanie przeciwników”. „Państwo polityczne polega na tym, że władza polityczna używa służb i ich narzędzi, aby kontrolować każdego obywatela. Pegasus jest kwintesencją państwa policyjnego zbudowanego przez PiS” – przekonywał. Wicemarszałek Bogdan Borusewicz oświadczył, że komisja nadzwyczajna dokonała rzeczy niemożliwej, ponieważ, nie mając uprawnień śledczych, sporządziła niezwykle ważne sprawozdanie. Jest ono ważne nie tylko dlatego, że wskazuje osoby odpowiedzialne za naruszenia prawa i pomaga sporządzić zawiadomienia do prokuratury, ale też dlatego, iż ma znaczenie w „ogólnej prewencji”, by do zdarzeń na taką skalę nie dochodziło i było wiadomo, że nie da się tego ukryć. Senator Wadim Tyszkiewicz wyraził przekonanie, że po wykryciu takiej afery w państwie demokratycznym rząd powinien upaść. „Ale to się nie stało” – powiedział. „Mam nadzieję, że wybory sprawią, iż członkowie tej organizacji przestępczej poniosą odpowiedzialność” – dodał. Senator Krzysztof Brejza, inwigilowany przy pomocy Pegasusa,  podziękował komisji, która „obnażyła całą tę patologię, tę operację prowadzoną przeciwko mnie i mojej rodzinie”. Dodał, że w owym czasie TVP wypuściła ponad 500 materiałów na jego temat, chociaż minister sprawiedliwości wiedział, że jest „czysty”.       

Uchwała w sprawie powołania Komisji Nadzwyczajnej Komisji do spraw zbadania wpływów rosyjskich na decyzje organów władzy publicznej w Polsce. Wniosek w tej sprawie przedstawił Marszałek Senatu RP. W skład komisji weszli senatorowie: Agnieszka Kołacz-Leszczyńska, Wojciech Konieczny, Krzysztof Kwiatkowski, Gabriela Morawska-Stanecka, Aleksander Pociej, Sławomir Rybicki, Kazimierz Ujazdowski. Zadaniami Komisji są: zbadanie wpływów rosyjskich w procesie stanowienia i stosowania prawa w Polsce od 2005 r. oraz zidentyfikowanie możliwych zagrożeń ze strony rosyjskich służb specjalnych i wskazanie sposobów przeciwdziałania tym zagrożeniom, w tym poprzez wprowadzenie stosownych rozwiązań prawnych.