Z prac komisji senackich

Komisja Nadzwyczajna ds. Klimatu wniesie o odrzucenie ustawy o zasadach udzielania przez Skarb Państwa gwarancji za zobowiązania Narodowej Agencji Bezpieczeństwa Energetycznego. Wniosek taki złożył przewodniczący komisji senator Stanisław Gawłowski.

Biuro Legislacyjne Kancelarii Senatu w swojej opinii o ustawie zwróciło uwagę, że podczas drugiego czytania projektu ustawy zostały dodane przepisy, które wykraczają poza jego zakres przedmiotowy i podmiotowy, co moze budzić zatrzezenia co do ich zgodności z konstytucją. Wskazało ponadto, że regulacje nakładające na gminę nowe zadania nie były opiniowane przez Komisję Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego, a przepisy dotyczące uprawnień budowlanych w specjalności architektonicznej do projektowania w ograniczonym zakresie nie były konsultowane z uprawnionymi podmiotami. Senatorowie zapoznali się też z opinią prof. Michała Romanowskiego, który analizował ustawę w kontekście wpływu utworzenia NABE na konkurencję na rynku energii elektrycznej, a także cen energii. 

Omawiając ustawę, wiceminister aktywów państwowych Karol Rabenda podkreślił, że ustawa umożliwi „uwolnienie” spółek energetycznych od aktywów węglowych, czyli wydzielenie z grup energetycznych wszystkich aktywów związanych z wytwarzaniem energii elektrycznej w oparciu o węgiel kamienny i brunatny, a następnie skonsolidowanie ich w jednej spółce – Narodowej Agencji Bezpieczeństwa Energetycznego. Do działalności NABE niezbędne jest pozyskanie finansowania zewnętrznego na spłatę zadłużenia wobec grup energetycznych, kapitał obrotowy oraz pokrycie kosztów zakupu uprawnień do emisji CO₂. Ma temu służyć gwarancja przez Skarb Państwa 70% zobowiązań finansowych w postaci kredytu odnawialnego na finansowanie bieżącej działalności z limitem w wysokości 15 mld zł i długoterminowej pożyczki od grup energetycznych: PGE, Energa i Tauron w kwocie do 9,9 mld zł. Termin ochrony gwarancyjnej będzie wynosił 8 lat od dnia utworzenia NABE. Ustawa wprowadza ponadto zmiany w prawie budowlanym, reguluje kwestie wsparcia finansowego dla przedsięwzięć mieszkaniowych, doprecyzowuje zagadnienia dotyczące bezpiecznego kredytu 2%, oszczędnościowego konta mieszkaniowego oraz dopłat do umowy najmu z dojściem do własności mieszkania.

Przewodniczący Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi senator Jerzy Chróścikowski zaprezentował sprawozdanie z działalności tej komisji w obecnej kadencji. Przypomniał, że zakres prac komisji w ciągu kadencji był szeroki i dotyczył m.in.: łowiectwa, myślistwa, importu towarów rolniczych, w tym szczególnie zbóż, rybołówstwa, problemów rynku owoców i warzyw, Centrów Rehabilitacji Rolników KRUS. Odbyło się 117 posiedzeń komisji, w tym kilka tzw. wyjazdowych. Przewodniczący podkreślił, że wyjazdowe posiedzenia komisji pozwoliły przyjrzeć się z blika sprawom i problemom rolników w takich regionach, jak Bieszczady, Lubelszczyzna i Podkarpacie, woj. świętokrzyskie czy kujawsko-pomorskie.  

Senator Antoni Mężydło podkreślił, że w Senacie w trakcie posiedzeń komisji rozmawiano merytorycznie na temat rolnictwa i dążono do konsensusu poza podziałami politycznymi. Z kolei senator Józef Łyczak wyraził ubolewanie na temat braku współpracy komisji z Komisją Europejską. W jego ocenie duża rotacja na stanowisku ministra rolnictwa, także nie była powodem do zadowolenia.

Po rozpatrzeniu ustawy o zmianie ustawy o lasach oraz ustawy o współpracy Rady Ministrów z Sejmem i Senatem w sprawach związanych z członkostwem Rzeczypospolitej Polskiej w Unii Europejskiej Komisja Środowiska poparła ją z 2 poprawkami techniczno-legislacyjnymi. Większości nie uzyskał wniosek senator Alicji Chybickiej o odrzucenie ustawy.

Senackie biuro legislacyjne wskazało na przepis ustawy, który, w jego ocenie, jest niezgodny z przepisami unijnymi, określającymi podział kompetencji pomiędzy UE a państwem członkowskim w dziedzinie ochrony środowiska. Chodzi o przepis stanowiący, iż Polska zachowuje wyłączną kompetencję w zakresie kształtowania i realizacji polityki związanej z ochroną i gospodarowaniem lasami Skarbu Państwa.

Ustawa zobowiązuje władze publiczne do kształtowania polityki leśnej mającej na celu zachowanie dziedzictwa narodowego lasów będących własnością Skarbu Państwa, a także do niepodejmowania działań zmierzających do nadawania Unii Europejskiej kompetencji w zakresie ochrony lasów stanowiących własność Skarbu Państwa i gospodarowania nimi oraz do sprzeciwiania się takim działaniom. Zgodnie z nowelą rząd polski zachowuje wyłączną kompetencję w zakresie kształtowania i realizacji polityki związanej z ochroną i gospodarowaniem lasami stanowiącymi własność Skarbu Państwa. Ustawa zakłada, że uchwałę w sprawie stanowiska Polski do projektu aktu prawnego Unii Europejskiej dotyczącego leśnictwa podejmuje Sejm większością 2/3 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów, na wniosek Rady Ministrów. Nowe przepisy nakładają na ministra środowiska obowiązek corocznego przedstawiania sprawozdania z realizacji nadzoru nad gospodarką leśną i celów trwale zrównoważonej gospodarki leśnej.

Komisja Środowiska przyjęła także sprawozdanie ze swojej działalności w X kadencji. Przewodniczący komisji senator Zdzisław Pupa podkreślił, że mimo obostrzeń spowodowanych pandemią COVID-19 komisja była tak samo aktywna, jak w IX kadencji. W latach 2019–23 odbyła 126 posiedzeń, w tym 7 wyjazdowych, rozpatrzyła 58 ustaw, do których zgłosiła 240 poprawek. Komisja zorganizowała także 2 konferencje. 24 posiedzenia poświęcone zostały ważnym kwestiom z zakresu ochrony środowiska.

Komisje: Infrastruktury oraz Gospodarki Narodowej i Innowacyjności będą rekomendować Izbie odrzucenie ustawy o zasadach udzielania przez Skarb Państwa gwarancji za zobowiązania Narodowej Agencji Bezpieczeństwa Energetycznego. Wniosek o odrzucenie ustawy zgłosił senator Adam Szejnfeld, który podkreślił, że w żaden sposób nie znajduje uzasadnienia, aby ją uchwalić w takim kształcie.

Ustawa jest przedłożeniem rządowym. Celem jej jest objęcie gwarancjami Skarbu Państwa 70% zobowiązań finansowych NABE w postaci kredytu odnawialnego na finansowanie bieżącej działalności z limitem w wysokości 15 mld zł i długoterminowej pożyczki od grup energetycznych: PGE, Energa i Tauron w kwocie do 9,9 mld zł. Termin ochrony gwarancyjnej będzie wynosił 8 lat od dnia utworzenia NABE. Ma ona skonsolidować wytwórcze aktywa węglowe kontrolowanych przez państwo spółek energetycznych, co ma umożliwić efektywną transformację polskiego sektora elektroenergetycznego. Ustawa wprowadza także zmiany w przepisach budowlanych, reguluje kwestie wsparcia finansowego dla przedsięwzięć mieszkaniowych, doprecyzowuje zagadnienia dotyczące bezpiecznego kredytu 2%, oszczędnościowego konta mieszkaniowego oraz dopłat do umowy najmu z dojściem do własności mieszkania.

Biuro Legislacyjne Kancelarii Senatu w swojej opinii o ustawie zwróciło uwagę, że podczas drugiego czytania projektu ustawy zostały dodane przepisy zmieniające 12 innych ustaw, które wykraczają poza zakres przedmiotowy i podmiotowy projektowanego aktu prawnego. Działanie takie może budzić zastrzeżenia o charakterze konstytucyjnym, a także wątpliwości proceduralne co do sposobu ich wprowadzenia.

W dalszej części posiedzenia komisje przyjęły sprawozdania ze swoich działalności w X kadencji Senatu.

Komisji Gospodarki Narodowej i Innowacyjności odbyła 175 posiedzeń, na których omówiła 110 ustaw, w tym: pakiet ustaw związanych z odnawialnymi źródłami energii, o ochronie odbiorców energii elektrycznej i gazu, o osłonach dla przedsiębiorców w związku z wybuchem pandemii COVID-19. Łącznie Komisja zaproponowała 2577 poprawek. Ponadto komisja rozpatrzyła 8 inicjatyw ustawodawczych Senatu zgodnie ze swoim zakresem działania oraz odbyła 14 posiedzeń informacyjnych i tematycznych. W dorobku komisji jest też 5 konferencji zorganizowanych samodzielnie lub współorganizowanych z innymi komisjami, pośród których można wymienić konferencję z 2021 r. pt. „Wpływ uszczelniania systemu finansów publicznych na wzrost gospodarczy w Polsce” dotycząca m.in. powstania Krajowej Administracji Skarbowej czy zeszłoroczną konferencję pt. „Droga do uniezależnienia energetycznego Polski i regionu”, której zasadniczym przesłaniem była konieczność całkowitego uniezależnienia się energetycznego od dostaw z Rosji.

Komisja Infrastruktury w X kadencji odbyła 133 posiedzenia, w tym 6 tematycznych i 4 poświęcone rozpatrzeniu sprawozdań, odbyła 1 wyjazd studyjny oraz zorganizowała 2 seminaria z udziałem gości zagranicznych. Wspólnie z innymi komisjami senackimi komisja odbyła 77 posiedzeń. Komisja pracowała nad 101 ustawami oraz 7 inicjatywami ustawodawczymi, w tym 1 z nich – projekt ustawy o zmianie ustawy o Rządowym Funduszu Rozwoju Dróg oraz ustawy o Funduszu rozwoju przewozów autobusowych o charakterze użyteczności publicznej – powstała z inicjatywy  Komisji Infrastruktury. W trakcie kadencji komisja zaproponowała 549 poprawek, z których część była przyjęta przez Senat, 41 razy komisja rekomendowała przyjęcie ustawy bez poprawek, 6 razy odrzucenie ustawy, 2 razy komisja nie poparła żadnego wniosku do ustawy.

Pomimo ograniczeń wprowadzonych przez pandemię COVID-19 obu komisjom udało się zachować aktywność legislacyjną i poza legislacyjną na bardzo zbliżonym poziomie w relacji do IX kadencji Senatu. Było to możliwe dzięki specjalnym środkom zastosowanym po ogłoszeniu pandemii – jak praca zdalna komisji i Senatu oraz zdalne uczestnictwo w senatorów w obradach komisyjnych i plenarnych.

Komisja Nauki, Edukacji i Sportu rozpatrzyła nowelizację ustawy – Prawo oświatowe, która zakazuje promowania zagadnień związanych z seksualizacją na terenie szkół, i rekomenduje Izbie jej odrzucenie.  

Senackie Biuro Legislacyjne zwróciło uwagę, że propozycja nowelizacji nie zawiera definicji wyrażenia „promowania zagadnień związanych z seksualizują dzieci” i w związku z tym regulacja ta budzi obawę, że będzie interpretowana i stosowana w różny sposób przez dyrektorów poszczególnych szkół i placówek, a także rady szkół i rady rodziców.

Senator Bogdan Zdrojewski składając wniosek o odrzucenie ustawy, podkreślił, że nie znajduje uzasadnienia dla jej rozpatrywania, bo „odpowiada na zapotrzebowanie, którego nie ma, na zagrożenie, którego nie ma, oddalając nas od szkoły, o której marzymy”. „Patrząc na dzisiejszą sytuację całego szkolnictwa i edukacji, to jest ostatni problem, którym powinniśmy się zająć” – mówił senator Zdrojewski.  Senator przypomniał, że obecnie dyrektor szkoły decyduje o tym, jakie dodatkowe zajęcia są wprowadzane w oparciu o opinie rady rodziców. Dodał, że procedowane przepisy zbiurokratyzują proces wprowadzania społeczeństwa obywatelskiego do szkół. W jego ocenie przy obecnych brakach nauczycieli i pedagogów jest to szkodliwe.  

Senator Michał Seweryński przedstawił odmienny punkt widzenia. W jego opinii ustawa proponuje krytyczne podejście, które zapobiega przed szkodami w przypadku, gdy edukacja seksualna byłaby bardziej szkodliwa niż pomocna w rozwoju człowieka. W opinii senatora temat budzi zaniepokojenie społeczne i prędzej czy później komisja będzie musiała zająć się problemem. Przewodniczący komisji senator Kazimierz Wiatr zaprezentuje Senatowi wniosek mniejszości komisji o przyjęcie ustawy bez poprawek.

Komisja Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej przyjęła sprawozdanie ze swojej działalności w X kadencji. Komisja zebrała się na 257 posiedzeniach, przygotowała sprawozdania w sprawie 122 ustaw (w przypadku 19 ustaw wnosiła o ich odrzucenie, do 56 zaproponowała poprawki). Komisja zorganizowała 28 posiedzeń tematycznych i 6 konferencji o tematyce samorządowej. W sprawozdaniu zawarto także wnioski z prac komisji. Senatorowie postulują głębszy i bardziej systematyczny monitoring skutków wprowadzenia nowych rozwiązań legislacyjnych, a także rozpoczęcie prac nad opracowaniem zasad finansowania samorządu, z uwzględnieniem zwiększenia udziału dochodów własnych i większej autonomii finansowej samorządu.

Komisja Spraw Zagranicznych i Unii Europejskiej oraz Komisja Nadzwyczajna do spraw Klimatu zdecydowała o odrzuceniu ustawy o zmianie ustawy o lasach oraz ustawy o współpracy Rady Ministrów z Sejmem i Senatem w sprawach związanych z członkostwem Rzeczypospolitej Polskiej w Unii Europejskiej. Wniosek w tej sprawie przedstawiła senator Magdalena Kochan.

Podczas posiedzenia krytyczną opinię na temat ustawy przedstawiło Biuro Legislacyjne Kancelarii Senatu, a wcześniej Biuro Analiz Sejmowych. Uznano, że proponowany w nowelizacji przepis art. 6a ustawy o lasach, przewidujący, iż Polska zachowuje wyłączną kompetencję w zakresie kształtowania i realizacji polityki związanej z ochroną i gospodarowaniem lasami stanowiącymi własność Skarbu Państwa, jest niezgodny z prawem Unii Europejskiej. Kluczowe postanowienia traktatowe odnośnie do podziału kompetencji określają, że granice kompetencji Unii wyznacza zasada przyznania, zgodnie z którą UE działa wyłącznie w granicach kompetencji przyznanych jej przez państwa członkowskie w Traktatach do osiągnięcia określonych w nich celów. W stosunku do kompetencji państw członkowskich nie ma natomiast potrzeby ich pozytywnego określenia, ponieważ w razie nieprzyznania danych kompetencji Unii przysługują one państwom członkowskim.

W trakcie dyskusji senator Danuta Jazłowiecka stwierdziła, że mamy do czynienia z niebezpiecznym projektem, który odnosi się do fałszywych informacji o pracach trwających jakoby w Unii Europejskiej nad przejęciem kompetencji od państw członkowskich w zakresie zarządzania lasami. Krytyczną ocenę przedstawiła także przedstawicielka Greenpeace Polska. Zarówno ona, jak i senator Magdalena Kochan, wskazywały, że projekt ustawy został przygotowany przez partię Zbigniewa Ziobry, która od kilku lat rozszerza swoje wpływy w Lasach Państwowych. Podczas gdy politycy próbują „obronić” polskie lasy przed Unią Europejską, zwykli Polacy nadal nie mają prawa zaskarżyć planów urządzenia lasu do polskiego sądu, ponieważ nie jest wykonywany wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskie w tej sprawie. 

Przedstawiciel obywatelskiej inicjatywy przekonywał natomiast, że projekt powstał, ponieważ UE chce nam odebrać prawo do zarządzania polskimi lasami, które zajmują 1/3 terytorium naszego kraju, a Lasy Państwowe zapewniają pół mln miejsc pracy, dostarczają 3% PKB, leśnicy chronią przyrodę i dbają o stały wzrost powierzchni lasów. Polskie prawo zapewnia każdemu wstęp do lasu, korzystanie z runa leśnego i zbierania grzybów. W imieniu Ministerstwa Klimatu i Środowiska procedowaną ustawę pozytywnie ocenił sekretarz stanu w tym resorcie Edward Siarka, pełnomocnik rządu ds. leśnictwa i łowiectwa.

Ustawa o zmianie ustawy o lasach oraz ustawy o współpracy Rady Ministrów z Sejmem i Senatem w sprawach związanych z członkostwem Rzeczypospolitej Polskiej w Unii Europejskiej zobowiązuje władze publiczne do kształtowania polityki leśnej mającej na celu zachowanie dziedzictwa narodowego lasów będących własnością Skarbu Państwa, a także do niepodejmowania działań zmierzających do nadawania Unii Europejskiej kompetencji w zakresie ochrony lasów stanowiących własność Skarbu Państwa i gospodarowania nimi oraz do sprzeciwiania się takim działaniom. Zgodnie z nowelą rząd polski zachowuje wyłączną kompetencję w zakresie kształtowania i realizacji polityki związanej z ochroną i gospodarowaniem lasami stanowiącymi własność Skarbu Państwa. Ustawa zakłada, że uchwałę w sprawie stanowiska Polski do projektu aktu prawnego Unii Europejskiej dotyczącego leśnictwa podejmuje Sejm większością 2/3 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów, na wniosek Rady Ministrów. Nowe przepisy nakładają na ministra środowiska obowiązek corocznego przedstawiania sprawozdania z realizacji nadzoru nad gospodarką leśną i celów trwale zrównoważonej gospodarki leśnej.

Komisja Ustawodawcza przeprowadziła pierwsze czytania projektów uchwał ustanawiających patronami roku 2024: Władysława Zamoyskiego, Wincentego Witosa, Witolda Gombrowicza  oraz Czesława Miłosza, a także projektu uchwały o ustanowieniu roku 2024 Rokiem Edukacji Ekonomicznej. Senatorowie debatowali także nad projektem uchwały w sprawie 40. rocznicy przyznania Lechowi Wałęsie Pokojowej Nagrody Nobla.

Senatorowie wprowadzili poprawki redakcyjne w projektach dotyczących Władysława Zamoyskiego i Wincentego Witosa. Na wniosek senatora Jerzego Fedorowicza przyjęto nowe brzmienie projektu uchwały o ustanowieniu roku 2024 Rokiem Czesława Miłosza. Żadnych zmian nie zaproponowano do projektu uchwały o ustanowieniu roku 2024 Rokiem Witolda Gombrowicza, projektu uchwały o ustanowieniu roku 2024 Rokiem Edukacji Ekonomicznej, a także projektu uchwały w sprawie 40. rocznicy przyznania Lechowi Wałęsie Pokojowej Nagrody Nobla.