Z prac komisji senackich

Komisja Ustawodawczej oraz Komisja Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej zapoznały się zprojektem uchwały w sprawie standaryzacji procesów rejestracji stanu cywilnego w Unii Europejskiej i usprawnienia wymiany informacji z zakresu stanu cywilnego między państwami członkowskimi.

Przedstawiciel wnioskodawców, senator Wadim Tyszkiewicz podkreślił, że projekt uchwały w sprawie standaryzacji procesów rejestracji stanu cywilnego w Unii Europejskiej i usprawnienia wymiany informacji z zakresu stanu cywilnego między państwami członkowskimi będzie miał bardzo istotne znaczenie dla środowisk samorządowych, dla Polaków i innych mieszkańców UE, dla blisko 17 mln obywateli mieszkających poza granicami swojego kraju. „Zasadniczym celem jest usprawnienie struktur administracyjnych państw członkowskich UE dla większej ich integracji i odformalizowanie procedur administracyjnych. Cel ten powinien zostać osiągnięty za pomocą przepisów prawa, rozwiązań systemowych, organizacyjnych i informacyjnych”. Senator zaznaczył, że to dopiero pierwszy krok w kierunku usprawnienia funkcjonowania urzędów stanu cywilnego w UE. Obecnie w każdym z 27 państw członkowskich UE obowiązują odmienne przepisy prawa, procedury i systemy rejestracji stanu cywilnego. Ma to negatywny wpływ na swobodę przemieszczania się wewnątrz Unii, tymczasem z danych Eurostatu wynika, że na stałe lub tymczasowo w innym niż własne państwie członkowskim przebywa ok. 17 mln obywateli, najczęściej w związku z zatrudnieniem lub nauką. Obecnie to na obywatelu ciąży obowiązek udokumentowania swojego stanu cywilnego. Obywatel, który ma do załatwienia sprawę administracyjną, musi pozyskać we własnym zakresie dokumenty, które potwierdzają jego stan cywilny, a następnie przekazać je do właściwej instytucji. Jest to uciążliwe i generuje koszty zarówno po stronie obywatela, jak i administracji. I tak na przykład w związku z faktem, że to po stronie obywatela spoczywa obowiązek powiadomienia organu w Polsce o śmierci krewnego za granicą, zazwyczaj informacja o zgonie dociera do polskiego organu z kilkuletnim opóźnieniem. Takie rozwiązanie nie spełnia standardów nowoczesnego cyfrowego administrowania danymi. Podobne mechanizmy występują w pozostałych państwach członkowskich. Taki model wymiany danych pomiędzy państwami członkowskimi jest dysfunkcyjny i nieefektywny, prowadzi do nadmiernego obciążenia obywateli oraz administracji i z tego powodu wymaga zmiany. Stąd propozycja przejścia na model bezpośredniej wymiany danych z zakresu stanu cywilnego między właściwymi instytucjami państw członkowskich.

Senator Tyszkiewicz przypomniał, że inspiracją do podjęcia działań były propozycje przedstawione podczas posiedzenia Senackiego Zespołu ds. Zrównoważonego Rozwoju 28 lutego br. w sprawie wprowadzenia jednolitego unijnego systemu stanu cywilnego. W tym celu powinny zostać opracowane przepisy obowiązujące w całej UE mające na celu ujednolicenie procedur rejestracji podstawowych zdarzeń – takich jak urodzenie, małżeństwo czy zgon – oraz wszystkich związanych z nimi spraw. Umożliwi to odformalizowanie procedur i zniesienie obowiązku informacyjnego po stronie obywateli, ponieważ to urząd stanu cywilnego z wykorzystaniem systemów informacyjnych będzie odpowiedzialny za gromadzenie wszystkich niezbędnych informacji. Chodziłoby o wprowadzenie ujednoliconych wzorów dokumentów dotyczących urodzenia, małżeństwa i zgonu, a także zintegrowanie systemów informatycznych w celu usprawnienia wymiany danych oraz wprowadzenie usług sieciowych umożliwiających bezpośrednie pobieranie przez obywateli UE elektronicznych dokumentów. Zachodzi konieczność opracowania nowego modelu wymiany danych pomiędzy państwami członkowskimi oraz zintegrowania dokumentów elektronicznych dotyczących stanu cywilnego z usługą europejskiego portfela tożsamości cyfrowej.

Przewodniczący Komisji Ustawodawczej poinformował, że zlecone zostały ekspertyzy w zakresie przedmiotu uchwały w kontekście potrzebnych działań w ramach porządku krajowego i wspólnotowego, dlatego komisje nie przeprowadziły głosowania w sprawie uchwały.

Komisja Obrony Narodowej wysłuchała informacji ministra obrony narodowej na temat cyberbezpieczeństwa z punktu widzenia Sił Zbrojnych RP.

Wiceminister obrony narodowej senator Wojciech Skurkiewicz przedstawił senatorom zadania CSIRT MON, czyli Zespołu Reagowania na Incydenty Bezpieczeństwa Komputerowego, który działa na poziomie krajowym i funkcjonuje w ramach Dowództwa Komponentu Wojsk Obrony Cyberprzestrzeni. Są to m.in. monitorowanie zagrożeń cyberbezpieczeństwa i incydentów na poziomie krajowym, przekazywanie informacji dotyczących incydentów i ryzyk podmiotom krajowego systemu cyberbezpieczeństwa, wydawanie komunikatów o zidentyfikowanych zagrożeniach,  przygotowywanie zaawansowanych analiz złośliwego oprogramowania, rozwijanie narzędzi i metod wykrywania i zwalczania zagrożeń, opracowywanie standardów, rekomendacji i dobrych praktyk, budowanie świadomości i rozwiązań edukacyjnych w obszarze cyberbezpieczeństwa.

Zespołem tym kieruje pułkownik Łukasz Jędrzejczak, zastępca dowódcy Komponentu Wojsk Cyberprzestrzeni. Poinformował on, że CSIRT zapewnia ochronę dla ćwierć miliona wojskowych użytkowników i dziesiątek systemów. Jednocześnie podkreślił, że jego główne kadry pochodzą z uczelni wojskowych, jednak pozyskiwane są również osoby cywilne. Już na poziomie szkół ponadpodstawowych prowadzony jest  program „CYBER.MIL z klasą”, który daje możliwość uczestnictwa w praktycznych zajęciach z wykorzystaniem nowoczesnych systemów operacyjnych i pakietów obliczeń symbolicznych oraz obserwacji pracy profesjonalnych jednostek MON. Płk Jędrzejczak skupił się również na działaniach służb w cyberprzestrzeni w sytuacji wojny na Ukrainie w związku z m.in. pięciokrotnym wzrostem cyberataków z Rosji i Bialorusi na Polskę jako główne państwo wspierające Ukrainę. Ich celem jest infrastruktura krytyczna oraz identyfikacja łańcuchów dostaw (nie tyle w Polsce, która jest dobrze zabezpieczona, ale po stronie naszych partnerów).

Płk Łukasz Jedrzęjczak wskazał główne wyzwania w obszarze cyberprzestrzeni, w tym prawo nienadążające za technologią, słabą ochronę małych firm posiadających informacje strategiczne, wzmożenie wysiłków, aby polscy eksperci, którzy mają dobrą markę w świecie, nadal pracowali dla Polski, kwestie związane z rozwojem sztucznej inteligencji, zagrożenia powodowane przez działania dezinformacyjne.