Z prac komisji senackich

Komisja Praw Człowieka, Praworządności i Petycji  rozważy podjęcie prac nad rozwiązaniami chroniącymi najbardziej wrażliwe grupy migrantów, by złagodzić skutki kryzysu humanitarnego na granicy polsko-białoruskiej. Komisja 12 kwietnia 2023 r.  dyskutowała nt. kryzysu humanitarnego na tej granicy oraz procedury zawracania migrantów i migrantek do linii granicy państwowej.

Przewodniczący komisji praw człowieka senator Aleksander Pociej podkreślił, że  reżim Łukaszenki używa migrantów do destabilizacji sytuacji w Europie, w Polsce i krajach bałtyckich. Ta akcja, zdaniem senatora, ma także na celu postawienie Polski w takim świetle, by opinia międzynarodowa miała o Polsce jak najgorsze zdanie. Ta sytuacja  prowadzi do zderzenia wartości podstawowych: z jednej strony mamy obowiązek bronić polskich granic, z drugiej strony Polska jest zobowiązana do przestrzegania międzynarodowych norm prawnych i konwencji – mówił senator Pociej. Przewodniczący zaapelował do uczestników spotkania, by rozpocząć dialog nad rozwiązaniami, które będą służyć Polsce i Polakom , a także pozwolą zachować dobry wizerunek Polski w świecie.

Propozycje minimalnych regulacji, które miałyby złagodzić kryzys humanitarny  na granicy i zapobiec niekorzystnym dla Polski wyrokom Europejskiego Trybunału Praw Człowieka przedstawił Kierownik Katedry Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego prof. Włodzimierz Wróbel. Zaproponował, by ochroną zostały objęte szczególnie wrażliwe grupy migrantów: dzieci, kobiety w ciąży, osoby starsze, niepełnosprawne, ofiary handlu ludźmi. Takie osoby przebywałyby pod opieką państwa do czasu, aż sąd wyznaczyłby dla nich pełnomocnika i Straż Graniczna nie podejmowałaby żadnych czynności do czasu kontaktu z pełnomocnikiem takiej osoby. Regulacja miałaby zapewnić uproszczony dostęp do sądu – najlepiej rodzinnego.

Zdaniem sekretarza stanu w  Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji Macieja Wąsika na granicy polsko-białoruskiej nie mamy do czynienia z kryzysem humanitarnym, ale z wojną hybrydową prowadzoną przez dyktatora Białorusi za wiedzą Władimira Putina wobec całej UE. Podkreślił, że nie mamy do czynienia z naturalnym ruchem migracyjnym tylko z celową działalnością służb specjalnych białoruskich i pograniczników tego państwa. Przyznał, że wśród migrantów było ok. 25 ofiar śmiertelnych. Dodał, że Straż Graniczna i wojsko udziela pomocy humanitarnej migrantom, jeśli tego potrzebują. Zaznaczył, że w 2021 r. wśród migrantów były rodziny z dziećmi, obecnie przeważają młodzi mężczyźni. Dodał, że znaczna część migrantów nie jest zainteresowana statusem uchodźcy w Polsce, woli wyjechać z Polski – na Zachód.  

Przedstawiciele organizacji i stowarzyszeń zajmujących się prawami człowieka wskazywali, że przyjęte rozporządzenie umożliwiające zawracanie migrantów do linii granicy państwowej jest niezgodne z polską konstytucją i prawem międzynarodowym, mówili, że polscy pogranicznicy odwożą do granicy osoby, które mogłyby ubiegać się o status uchodźcy w Polsce. Według nich procedura zawracania do granicy jest źródłem kryzysu humanitarnego  na granicy polsko-białoruskiej.

Senatorowie Michał Seweryński, Robert Mamątow i Bogdan Zdrojewski zgodzili się co do potrzeby podjęcia prac nad rozwiązaniami zabezpieczającymi najsłabsze grupy migrantów, na objęcie ich ochroną prawną. W ocenie senatora Seweryńskiego jest potrzebny namysł, by wyeliminować wszelkie nieprawidłowości, jakie się pojawiają przy stosowaniu prawa. Także zdaniem senatora Mamątowa komisja powinna się zaangażować w prace nad proponowanymi rozwiązaniami. Senator Zdrojewski podkreślił, że w kwestii wojny hybrydowej i kryzysu humanitarnego ważny jest też wymiar międzynarodowy, gdyż, niestety, przed  trybunałami zapadają niekorzystne dla Polski orzeczenia w tej materii. Senator Mamątow zaproponował przyjęcie uchwały, w której senatorowie wyrażą wdzięczność polskim pogranicznikom i wojsku za opanowanie kryzysu migracyjnego. Kwestią uchwały komisja ma się zająć na kolejnym posiedzeniu.

Komisja Zdrowia, po zapoznaniu się informacją resortu zdrowia na temat funkcjonowania Państwowego Ratownictwa Medycznego, w szczególności w kontekście jego finansowania i stojących przed nim wyzwań, m.in. w związku przygotowywanym przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji projektem ustawy o ochronie ludności oraz stanie klęski żywiołowej, postanowiła kontynuować dyskusję na ten temat podczas kolejnego posiedzenia z udziałem przedstawicieli MSWiA i Państwowej Straży Pożarnej. O podjęcie tych zagadnień zwrócili się do senatorów przedstawiciele strony społecznej, reprezentującej środowisko ratowników medycznych.  

Podczas posiedzenia największe kontrowersje wywołał projekt  nowelizacji ustawy o ochronie ludności oraz stanie klęski żywiołowej, przygotowywany przez MSWiA. Zakłada on m.in., że przy każdej jednostce straży pożarnej będzie stacjonowała karetka pogotowia. Projekt „karetka w każdej gminie” krytykowany jest przez środowisko ratowników medycznych i  Rzecznika Praw Obywatelskich. W ocenie przewodniczącej Komisji Zdrowia senator Beaty Małeckiej-Libery może on oznaczać, że powstanie drugi, niejako równoległy system ratownictwa, podległy Państwowej Straży Pożarnej, podczas gdy za sprawy związane ze zdrowiem społeczeństwa i nadzorem nad wydawaniem leków odpowiada Ministerstwo Zdrowia. Na dodatek na realizację tego projektu planowane są ogromne środki, przeznaczone na zakup prawie 3 tys. nowych karetek.  Dlatego przewodnicząca komisji zwróciła się do wiceministra zdrowia Waldemara Kraski o przedstawienie stanowiska w sprawie procedowanego obecnie projektu. Odpowiadając, wiceminister stwierdził, że ze względu na trwające prace nad tym dokumentem resort nie może przedstawić stanowiska w tej sprawie. Przypomniał, że projekt przygotowuje resort spraw wewnętrznych, a resort zdrowia nie uczestniczył w jego tworzeniu, ciągle trwają rozmowy i konsultacje. Wiceminister zdrowia wyraził przekonanie, że proponowane rozwiązanie nie będzie stanowiło alternatywnego systemu dla Państwowego Ratownictwa Medycznego, będzie natomiast jego uzupełnieniem.

W trakcie dyskusji zaniepokojenie proponowanymi rozwiązaniami wyrażali przedstawiciele środowiska ratowników medycznych. Dyrektor Pogotowia Ratunkowego w Sosnowcu i kierownik Katedry Ratownictwa Medycznego w Akademii Śląskiej w Katowicach prof. Klaudiusz Nadolny zwrócił uwagę, że „karetka w każdej gminie” to bardzo nośny medialnie temat, a większość informacji pochodzi od komendanta głównego Straży Pożarnej. Brak jest jednak rzetelnych informacji o przygotowaniu zawodowym przyszłych zespołów takich karetek czy nadzorze nad wydawaniem leków. Jak przypomniał prof. Klaudiusz Nadolny, negatywną opinię o projekcie przedstawił Rzecznik Praw Obywatelskich, który wskazał, że oznaczałby on faktyczny powrót medycyny ratunkowej do udzielania pierwszej pomocy, a „zdublowanie systemu ratownictwa może zagrażać życiu i zdrowiu obywateli”. Według RPO zdublowany system ratownictwa może zagrażać życiu i zdrowiu obywateli. Jak przypomniał, wiceminister zdrowia Maciej Miłkowski, pytany o interwencję RPO w sprawie projektu nowelizacji, zaznaczył, że to resort zdrowia sprawuje nadzór nad systemem PRM na terenie całego kraju, a jednostki Państwowej Straży Pożarnej i Ochotniczej Straży Pożarnej nie są powołane do udzielania świadczeń zdrowotnych. Ich zadaniem jest m.in. udzielanie kwalifikowanej pierwszej pomocy w ramach jednostek współpracujących z systemem Państwowym Ratownictwem Medycznym. W ocenie prof. Klaudiusza Nadolnego, jeśli MSWiA dysponuje tak dużymi środkami na zakup nowych karetki, znacznie lepiej byłoby przeznaczyć je na wymianę i doposażenie taboru będącego w gestii PRM. Wyraził też żal, że w posiedzeniu nie uczestniczą przedstawiciele MSWiA i Straży Pożarnej.

Podczas posiedzenia wiceminister zdrowia Waldemar Kraska przypomniał, że w skład  systemu PRM wchodzą zespoły ratownictwa medycznego: karetki specjalistyczne i podstawowe, motoambulanse, Lotnicze Pogotowie Ratunkowe i szpitalne oddziały ratunkowe. Planowane jest powstanie 23 nowych oddziałów ratunkowych, najwięcej w województwie śląskim (8)  oraz świętokrzyskim i wielkopolskim. Przypomniał, że od lipca tego roku wchodzi w życie obowiązek zapewnienia nocnej i świątecznej pomocy lekarskiej przez szpitalne oddziały ratunkowe. Ma też wejść w życie obowiązek, że takim oddziałem kieruje lekarz specjalista medycyny ratunkowej. Wiceminister Waldemar Kraska podkreślił, że w ostatnich latach znacznie zwiększyło się finansowanie Państwowego Ratownictwa Medycznego – w 2022 r. o 40% w stosunku do 2021, a w 2023 r. o 26% w stosunku do roku poprzedniego. Oznacza to, że system dysponuje obecnie 3mld 603 mln zł. Doposażane, przebudowywane i modernizowane są szpitalne oddziały ratunkowe, a także lotnicze pogotowie.  Wiceminister zdrowia omówił też założenia przygotowywanej przez resort nowelizacji ustawy o Państwowym Ratownictwie Medycznym, przewidującej m.in. wprowadzenie motycykli ratunkowych, utrzymanie numeru ratunkowego 999, co wesprze numer 112 i pozwoli na ich wzajemne uzupełnianie się, planowane jest też zwiększenie liczby dyspozytorni medycznych.

Komisja Praw Człowieka, Praworządności i Petycji, na kolejnym posiedzeniu, rozpatrzyła 10 petycji. Senatorowie postanowili zasięgnąć opinii resortów i zorganizowanych podmiotów branżowych w sprawie 4 petycji, zaś nad pozostałymi 6 petycjami Komisja nie będzie rozpoczynać prac.

Komisja zwróci się do resortu rodziny i polityki społecznej o opinię w sprawie postulatu petycji P10-05/23 zmierzającego do zmiany przepisów o świadczeniach rodzinnych, w celu zrównania kwoty zasiłku pielęgnacyjnego z dodatkiem pielęgnacyjnym.

Ministerstwo Sprawiedliwości, Naczelna Rada Adwokacka oraz Krajowa Rada Radców Prawnych zostali zobowiązani do zaopiniowania propozycji zawartej w petycji P10-09/23 dotyczącej zmiany ustawy o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki, tak aby przepisy umożliwiały osadzonym złożenie skargi o stwierdzenie przewlekłości postępowania sądowego z wniosku o warunkowe przedterminowe zwolnienie oraz możliwości zasądzenia na ich rzecz sumy pieniężnej.

Resorty sprawiedliwości oraz spraw wewnętrznych i administracji na potrzeby prac Komisji opiniować będą petycję P10-07/23 w sprawie zmiany Kodeksu karnego wykonawczego oraz ustawy o Służbie Więziennej zmierzającej do przeniesienia Służby Więziennej z podległości Ministrowi Sprawiedliwości pod nadzór Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji.

Komisja postanowiła wystąpić o ekspertyzę prawną w sprawie możliwości zrealizowania postulatu petycji P10-06/23 zamierzającego do wprowadzenia obligatoryjności sprzedaży lokali tzw. zakładowych najemcom, którzy w dniu ich przejęcia przez władze samorządowe, byli uprawnieni do korzystania z nich. Dalsze prace nad petycją prowadzone będą razem z petycją P10-36/22, która również dotyczy możliwości wykupu mieszkań zakładowych na wniosek najemcy.