Z prac komisji senackich

Podczas posiedzenia Komisji Rodziny, Polityki Senioralnej i Społecznej, zorganizowanego we współpracy z Forum Organizacji Konsumenckich Forkon, przedstawiciele administracji rządowej, organizacji konsumenckich, rzecznicy konsumentów i eksperci dyskutowali o bezpieczeństwie konsumenta seniora.

Otwierając posiedzenie, zastępca przewodniczącego komisji rodziny senator Ryszard Majer przypomniał, że 15 marca obchodzony jest Światowy Dzień Konsumenta. Jak podkreślił, seniorzy to rosnąca grupa konsumentów, która wymaga szczególnej ochrony. Zwrócił też uwagę na ograniczone możliwości korzystania przez osoby starsze z małych miast czy wsi z uprawnień konsumenta. Z badań przeprowadzonych przez Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy w Częstochowie wynika, że choć świadomość praw konsumenckich jest coraz większa, to niewiele osób korzysta z pomocy rzeczników konsumentów ze względu na trudny dostęp i niską, w ich ocenie, skuteczność działań.

Zdaniem prof. Anny Dąbrowskiej ze Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie narosło wiele mitów wokół konsumentów seniorów. Z przeprowadzonych w 2019 i 2021 r. badań dotyczących funkcjonowania osób starszych na rynku e-handlu i e-zdrowia wynika, że wzrosła liczba osób kupujących online, a także korzystających z usług e-zdrowia. W ocenie prof. Anny Dąbrowskiej jest to efekt rosnących kompetencji informatycznych seniorów. „Osoby starsze chcą być równoprawnymi członkami rynku e-usług, nie chcą być traktowane, jak wykluczone cyfrowo” – podkreśliła. Zwróciła też uwagę, że seniorzy często szukają w internecie informacji dotyczących zdrowia, a ostrożnie podchodzą do innowacyjnych usług e-zdrowia, jak np. zdalne badania: kardiologiczne, diabetologiczne, wzroku i słuchu. Pracownicy służby zdrowia powinni zatem informować osoby starsze o nowych rozwiązaniach, wzmacniając zaufanie do tego typu e-usług.

O zagrożeniach rynkowych dla konsumentów seniorów mówił dyrektor Departamentu Ochrony Zbiorowych Interesów Konsumentów w Urzędzie Ochrony Konkurencji i Konsumentów Łukasz Wroński. Przypomniał, że od 1 stycznia 2023 r. obowiązują przepisy, wprowadzające m.in. tzw. dyrektywę Omnibus, które mają chronić konsumentów. Niestety, nadal dochodzi do nieuczciwych działań niektórych przedsiębiorców i sprzedawców wobec seniorów. „Ścigamy takie praktyki, ale ich udowodnienie nie jest łatwe” – zaznaczył Łukasz Wroński. Jego zdaniem potrzebna jest współpraca wszystkich organów i instytucji, aby reagować szybko i skutecznie.

Powiatowy rzecznik konsumentów we Wrocławiu Grzegorz Miś poinformował, że tylko 4% seniorów korzysta z pomocy organizacji konsumenckich. Przygotowany standard obsługi konsumenta seniora adresowany jest przede wszystkim do rzeczników konsumentów i organizacji konsumenckich w małych ośrodkach. Ma pomóc w sprawnej obsłudze seniora, a także zachęcić do korzystania z takiej pomocy. W ocenie Grzegorza Misia osoby udzielające porad konsumentom seniorom powinny mieć nie tylko doświadczenie, ale również rozwinięte tzw. kompetencje miękkie. Jak mówił, każdą informację trzeba dostosować do wieku odbiorcy i jego możliwości poznawczych.

Z opinią tą zgodziła się prof. Uniwersytetu Wrocławskiego Edyta Rutkowska-Tomaszewska. Jej zdaniem sposób przekazania informacji przez sprzedawcę czy przedsiębiorcę powinien być dopasowany do konkretnej osoby. Zindywidualizowane powinno być również poradnictwo konsumenckie. W jej ocenie indywidualne wsparcie konsumenta nie jest jednak możliwe ze względów organizacyjnych i finansowych. Obecna pomoc finansowa dla organizacji konsumenckich jest niewystarczająca. Należałoby rozważyć inny sposób finansowania ochrony konsumentów, np. w formie dotacji lub subwencji.

Uczestnicy dyskusji byli zgodni, że osoby starsze powinny być traktowane jako konsumenci wrażliwi, wymagający zwiększonego poziomu ochrony.