Z prac komisji senackich

Podczas posiedzenia Komisji Rodziny, Polityki Senioralnej i Społecznej rozmawiano o różnych aspektach wdrożenia w Polsce dyrektywy 2019/1158 dotyczącej równowagi między życiem zawodowym a prywatnym rodziców i opiekunów, tzw. work-life balance. Senatorowie zapoznali się z wynikami badań, dobrymi praktykami, a także uwagami do ustawy wdrożeniowej dotyczącej nowelizacji kodeksu pracy uchwalonej 8 lutego br. na podstawie projektu rządowego przez Sejm. Jak stwierdziła wiceprzewodnicząca komisji rodziny senator Magdalena Kochan, chodziło m.in. o zapoznanie się z kontekstem społecznym wprowadzanych zmian w celu przygotowania się do senackich prac nad ustawą wdrożeniową. W ocenie senator pewien niepokój budzi, że równościowe i prorodzinne działania rządu nie biorą pod uwagę problemu dzietności w Polsce, a jak wynika z badań partnerstwo rodziców w opiece nad dziećmi wpływa na mniejszą liczbę rozwodów, zwiększa też chęć do posiadania 2. dziecka.

Podsumowując, senator Magdalena Kochan wskazała na przychylność dla rozwiązań w zawartych w nowelizacji kodeksu pracy. Zwróciła uwagę, że wątpliwości i propozycje zmian dotyczą głównie wysokości płatności za urlop rodzicielski. Jak podkreśliła, podczas posiedzenia mowa była o szerokim kontekście ustawy wdrożeniowej, m.in. o polskiej dzietności, niskim przyroście naturalnym, kondycji ekonomicznej polskich rodzin, jej zmieniającym się modelu,  opiece nad osobami starszymi czy sytuacji osób samozatrudnionych i przedsiębiorców, których nie obejmują prawa zatrudnionych na umowę o pracę. Według wiceprzewodniczącej komisji rodziny bezpieczeństwo pracowników na rynku pracy ma istotny wpływ na decyzje o posiadaniu dzieci. Kolejny problem dotyczy sytuacji samotnych rodziców.

Podczas posiedzenia Sylwia Ziemacka z Rady Programowej Fundacji Share The Care zaprezentowała wyniki badań w celu pokazania społecznego kontekstu wprowadzanych zmian wynikających z wdrażania dyrektywy work-life balance. Wynika z nich, że 58% Polaków opowiada się za partnerskim modelem rodziny, wspólnym zajmowaniem się domem i dziećmi. Niestety, kontekst ekonomiczny i wyższe zarobki mężczyzn powodują, że w 68% rodzin z małymi dziećmi w wieku 1–9 lat matka w największym stopniu sprawuje funkcje opiekuńcze.  Podobnie dzieje się, gdy dziecko jest chore, opiekę nad nim sprawuje w 50% matka, a zaledwie w 13% ojciec. Jeśli chodzi o urlop rodzicielski, korzysta z niego zaledwie 1% ojców, podczas gdy w Islandii jest to 70%. Ważne jest natomiast, że 79% kobiet i mężczyzn uważa, iż obie płcie są tak samo dobrymi opiekunami dla swoich dzieci. Oznacza to odchodzenie od stereotypów dotyczących podziału ról w rodzinie ze względu na płeć, za równoprawnym podziałem obowiązków opowiada się większość mężczyzn do 45. roku życia. Niestety, rzeczywistość prawna i ekonomiczna „skazuje” nas na tradycyjny podział ról między rodzicami. W ocenie Sylwii Ziemackiej dyrektywa work-life balance nie jest eksperymentem społecznym, umożliwia dzielenie się urlopem rodzicielskim, ma też wiele innych pozytywnych aspektów, np. zwiększanie kompetencji rodzicielskich mężczyzn, spadek liczby rozwodów, a prawdopodobieństwo urodzenia 2 dziecka rośnie w rodzinach, w których kobieta może liczyć na partnerstwo męża.

Komisje: Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej oraz Nadzwyczajna ds. Klimatu zdecydowały o wniesieniu do marszałka Senatu projektu ustawy o zmianie ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków. Przewiduje on, że zatwierdzaniem taryf wodno-ściekowych zajmowałaby się gmina, a nie Wody Polskie. Ponadto byłyby one ustalane na rok, a nie jak obecnie – na 3 lata.

Projekt ustawy został przygotowany w związku z protestami branży wodno-kanalizacyjnej w sprawie braku zmian w taryfach. Firmy alarmują, że może to skutkować utratą przez nie płynności finansowej, pogorszeniem jakości wody, awariami sieci i zwolnieniami pracowników.

Komisja Nadzwyczajna ds. Klimatu oraz Komisja Samorządu Tetytorialnego i Administracji Państwowej wysłuchały podsumowania pierwszego ogólnopolskiego panelu obywatelskiego, odpowiadającego na pytanie: Jak rozwiązać problem ubóstwa energetycznego w Polsce? Celem zorganizowanego z inicjatywy Fundacji Stocznia cyklu spotkań z obywatelami było zaangażowanie przedstawicieli różnych grup społecznych z całego kraju, organizacji pozarządowych oraz samorządowców w dialog i wypracowanie akceptowalnych społecznie propozycji walki z ubóstwem energetycznym.

„Nawet jeśli o niektórych rozwiązaniach wiedzieliśmy, to od dzisiaj możemy mówić, że to nie tylko nasz głos, ale to głos obywateli” – podsumował zaprezentowane wnioski przewodniczący Nadzwyczajnej Komisji ds. Klimatu senator Stanisław Gawłowski. Wśród rozwiązań zebranych w raporcie przez Fundację Stocznia na pierwszym miejscu została wskazana koniczność modernizacji sieci energetycznej. Odecnie sieci są nieprzygotowane na przesył dużej ilości energii wytworzonej przez prosumentów w odnawialnych źródeł energii. Zwracano uwagę, że konieczny jest rozwój OZE. Wskazywano także na potrzebę wsparcia wielorodzinnego budownictwa mieszkalnego - nowoczesnego i efektywnego energetycznie - aby takie mieszkania stały się dostępniejsze dla niezamożnych osób. W przypadku pomocy finansowej dla najuboższych na poprawienie efektywności energetycznej już istniejących budynków, paneliści postulowali uruchomienie prostych i efektywnie działających programów, z uproszczonymi procedurami oraz poprzedzenie ich działaniami informacyjnymi. Jak podkreślali autorzy raportu, panele miały jeszcze jeden dodatkowy efekt, jakim była zmiana podejścia osób w nich uczestniczących. Możliwość wypowiedzenia się i pracowania nad rozwiązaniami ważnymi dla szerokiej grupy obywateli zachęciła ich do dalszego angażowania się w kwestie społeczne i pobudziła w nich na nowo „wiarę w demokrację”.

Wiceprzewodnicząca Komisji Nadzwyczajnej do spraw Klimatu senator Magdalena Kochan wyraziła nadzieję, że metoda angażująca obywateli zacznie być szerzej stosowana. Podkreślała, że już wiele pomysłów w Senacie było omawiane przez polityków i ekspertów, a efektem tych prac są projekty ustaw czekające na rozpatrzenie przez Sejm. Podkreśliła, że dzięki temu dialogowi wyraźnie widać, że potrzebne jest nowe podejście do polityki społecznej, nie opartej na systemie zasiłków, ale na systemie celowanej pomocy dla najbardziej potrzebujących, stworzonego z uwzględnieniem również takich kwestii, jak kryzys klimatyczny i energetyczny. Senator Danuta Jazłowiecka przyznała, że bardzo ceni sobie panele jako formę współpracy i dialogu, chciałaby, aby takich inicjatyw było więcej. Zadeklarowała chęć zaangażowania się w ich organizację w Opolu, skąd pochodzi. Senator Janusz Pęcherz podkreślił, że wypracowane propozycje są bardzo cenne i zaapelował do organizatorów projektu, aby nie zniechęcili się, jeśli nie uda się ich szybko wprowadzić w życie.