Narzędzia:

Zapowiedzi

16 grudnia 2013 r.

16 grudnia 2013

16 grudnia 2013 r. w Senacie odbyła się konferencja „Prawa człowieka w Europie Środkowej i Wschodniej oraz Azji Środkowej na tle standardów międzynarodowych”, zorganizowana przez Komisję Ustawodawczą oraz Komisję Praw Człowieka, Praworządności i Petycji. Podczas niej dyskutowano o prawach człowieka i ich przestrzeganiu na Ukrainie, w Rosji i Kazachstanie. W konferencji wzięli udział m.in. parlamentarzyści, przedstawiciele nauki i organizacji pozarządowych, prawnicy, a także studenci Koszalińskiej Wyższej Szkoły Nauk Humanistycznych.

„Tworzenie prawa jest nierozerwalnie związane z prawami i obowiązkami jednostki. Żadna regulacja prawna nie może naruszać jakichkolwiek konstytucyjnie zagwarantowanych praw i wolności” – mówił przewodniczący Komisji Ustawodawczej senator Piotr Zientarski. Przypomniał, że jednym z głównych zadań tej komisji jest monitorowanie orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego i wykonywanie jego wyroków, często odnoszących się do kwestii praw i wolności człowieka.

Prof. Marek Chmaj ze Szkoły Wyższej Psychologii Społecznej w Warszawie omówił zapisy konstytucyjne Polski, Czech, Słowacji, Ukrainy, Białorusi, Rosji, Kazachstanu, Tadżykistanu i Uzbekistanu, dotyczące godności człowieka. W Konstytucji RP godność człowieka traktuje się jako źródło wolności i praw człowieka i obywatela. Jest ona nienaruszalna, a jej poszanowanie i ochrona stanowią obowiązek władz publicznych. Nie we wszystkich konstytucjach godność człowieka jest prawem podmiotowym, na przykład w konstytucjach Białorusi, Kazachstanu, Tadżykistanu i Uzbekistanu jedynie zobowiązano organy państwa do ochrony godności ludzkiej.

Prof. Andrzej Bisztyga z Górnośląskiej Wyższej Szkoły Handlowej w Katowicach, mówiąc o konstytucyjnej regulacji wolności i praw jednostki w Kazachstanie (konstytucja uchwalona w 1995 r. i nowelizowana w 2007 r.), wskazał na odmienność genezy i ewolucji konstytucjonalizmu kazachstańskiego i na czynniki na niego wpływające (rodzime prawo zwyczajowe, tradycje prawne azjatycka, rosyjska i radziecka), co wiąże się z konstytucyjnym statusem jednostki.

Prof. Bogumił Szmulik z Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie porównał zapisy o prawach człowieka w konstytucjach Rosji, Ukrainy i Białorusi. W jego ocenie, problemem nie jest brak przepisów, ale ich przestrzeganie.

Poseł Marcin Święcicki mówił o prawach człowieka, głównie politycznych, na Ukrainie. Wskazał m.in. na naruszenia praw podczas kampanii wyborczej do parlamentu, szerzącą się korupcję w urzędach i sądownictwie, nieobiektywne media kontrolowane przez oligarchów popierających włądzę, na niewykonywanie wyroków Europejskiego Trybunału Praw Człowieka (90% wyroków nie jest w pełni realizowanych). Zdaniem posła droga Ukrainy do demokracji jest jeszcze długa, ale nastąpiła poprawa w kwestii praw człowieka i swobód obywatelskich. Trwa walka starego systemu z nowym, systemu kontroli praw, ich ograniczania i represji z systemem państwa prawa i swobód.

Dr Maciej Raś z Instytutu Stosunków Międzynarodowych Uniwersytetu Warszawskiego w swoim wystąpieniu wskazał na różnice między konstytucyjnymi prawami człowieka a ich stosowaniem w Rosji, przyczyny ich nieprzestrzegania i na najbardziej widoczne ich naruszenia. W ostatnich latach w Rosji obserwuje się tendencję do przyjmowania mniej liberalnych rozwiązań odnośnie do praw człowieka. Dotyczy to m.in. partii politycznych, mniejszości seksualnych, działalności organizacji pozarządowych, prawa wyborczego, kodeksu karnego. Dr Maciej Raś wyraził przekonanie, że przestrzeganie praw człowieka w Rosji powinno się poprawiać, gdyż w Rosji zwiększa się klasa średnia w dużych miastach i rośnie świadomość ludzi o swoich prawach. Rodzi się jednak wątpliwość, czy rosyjska kultura i tradycja pozwolą na implementację prawa europejskiego.

W drugiej części spotkania odbył się panel dyskusyjny, prowadzony przez dziennikarza Jacka Żakowskiego. W opinii Andrzeja Wielowieyskiego, wicemarszałka Senatu I kadencji i senatora V kadencji, promocja europejskich standardów prawnych w Europie Wschodniej i Azji Środkowejpowinna być zadaniem Polski, bo kraje te ze względu na historię są naszymi „współbraćmi w losie”. Ponadto współpraca polityczna i ekonomiczna Unii Europejskiej i Stanów Zjednoczonych z krajami Azji Środkowej powinna być powiązana z żądaniami respektowania przez nie praw człowieka.

O naruszeniach praw człowieka w państwach Azji Środkowej, a szczególnie w Kazachstanie, mówili: Bartosz Kramek z Fundacji Otwarty Dialog, przedstawicielka Amnesty International Draginja Nadaždin, obrońca praw człowieka, prawnik i działacz obywatelski w Kazachstanie Yevgeny Zhovtis i były redaktor opozycyjnej gazety „Vzglyad” w Kazachstanie Igor Vinyavskiy. Przypomniano m.in. masakrę strajkujących pracowników spółek naftowych w Żanaozenie w 2012 r. i aresztowania działaczy opozycyjnych po tym wydarzeniu. Z kolei dr Monika Strus-Wołos z Naczelnej Rady Adwokackiej przedstawiła najważniejsze wnioski z misji obserwacyjnej w Kazachstanie w kwietniu 2013 r. Przedstawiciele Naczelnej Rady Adwokackiej monitorowali stan przestrzegania praw i wolności obywatelskich ze szczególnym uwzględnieniem wolności słowa i mediów oraz sytuację więźniów politycznych. Dr Monika Strus-Wołos podkreśliła, że ustawodawstwo Kazachstanu pod wieloma względami jest bardzo nowoczesne, także w zakresie procedury karnej i penitencjarnej, w praktyce jednak wiele przepisów jest nieprzestrzeganych. Wymiar sprawiedliwości i administracja państwowa są w znacznym stopniu skorumpowane. W raporcie postuluje się podjęcie badań studyjnych nad stosowaniem w praktyce sądowej Kazachstanu przepisów kodeksu karnego, mówiących o przestępstwach podżegania do nienawiści, wywoływania niepokojów społecznych oraz próby obalenia ustroju konstytucyjnego, gdyż są one wykorzystywane przeciwko działaczom opozycyjnym.