Komisja Kultury i Środków Przekazu zapoznała się z informacją na temat projektu Krajowego Programu Ochrony Zabytków i Opieki nad Zabytkami na lata 2013–2016, przedstawioną przez generalnego konserwatora zabytków, wiceministra kultury i dziedzictwa narodowego Piotra Żuchowskiego. Jak podkreślił wiceminister, program wykonuje ustawowe upoważnienie zawarte w ustawie o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, a jednocześnie wpisuje się w system dokumentów planistycznych państwa określony w 2009 r. w „Planie uporządkowania strategii rozwoju” jako instrument wykonawczy dla „Strategii Rozwoju Kapitału Społecznego 2020”. Program zawiera diagnozę stanu ochrony zabytków w Polsce w 3 podstawowych obszarach: organizacji i zadań organów ochrony zabytków, stanu ich zachowania, m.in. roli i znaczenia rejestru zabytków, a także systemów informacji o zabytkach – komunikacji, porozumienia i współpracy w dziedzinie ochrony zabytków. Wiceminister zaznaczył, że najważniejszym celem dokumentu jest wzmocnienie roli dziedzictwa kulturowego w świadomości Polaków. Wiceminister Piotr Żuchowski mówił również o stosunku polskiego społeczeństwa do dziedzictwa kulturowego. Jak wykazało badanie przeprowadzone w 2011 r. przez Narodowy Instytut Dziedzictwa, 14% Polaków deklaruje całkowity brak zainteresowania zabytkami. Co 10 badany uważa, że zabytki w żaden sposób nie wpływają na poprawę życia lokalnych społeczności, zdaniem 7% respondentów zabytki mają negatywny wpływ na standard życia, ponieważ wymagają ciągłych nakładów, a 4% ankietowanych uważa, że ograniczają one rozwój infrastruktury regionu. 19% badanych osób zadeklarowało bierność w sytuacji, gdyby były świadkami niszczenia zabytków; 20% nie umiało natomiast wskazać żadnego zabytku w okolicy, w której mieszka. Nawet specjaliści od zagadnień ochrony zabytków, nie wiedzą dokładnie, ile jest ich w Polsce i w jakim znajdują się stanie. Od 2009 r. prowadzony jest program weryfikacji Rejestru Zabytków; do końca marca 2013 r. zweryfikowano 51 tys. 817 obiektów, czyli ponad 80% umieszczonych w rejestrze. Okazało się, że 2597 obiektów należy skreślić z rejestru, ponieważ już nie istnieją, 547 na skutek zniszczenia utraciło wartość zabytkową, a 2257 z nich uznano za skrajnie zagrożone. Wprowadzenie tych danych do Rejestru Zabytków to jedno z zadań Krajowego Programu Ochrony Zabytków i Opieki nad Zabytkami na lata 2013–2016. Planowana jest też dalsza weryfikacja rejestru, a także opracowanie raportu o stanie zachowania zabytków w naszym kraju. Zostanie też opracowany internetowy, powszechnie dostępny system informacji o zabytkach, który, zdaniem autorów programu, pozwoli na lepszy przepływ informacji między organami ochrony zabytków a lokalnymi społecznościami. Jak zauważył wiceminister Piotr Żuchowski, ciągle jest pytany o przyczynę nieuwzględnienia w Krajowym Programie Ochrony Zabytków i Opiece nad Zabytkami zmian systemowych w służbach ochrony zabytków, polegających na ich scaleniu. Chodzi o postulaty środowiska służb konserwatorskich, by wojewódzcy konserwatorzy zabytków nie podlegali wojewodzie, ale ministrowi kultury, a bezpośrednio służbom generalnego konserwatora zabytków. Wiceminister wyraził nadzieję, w 2014 r., kiedy Krajowy Program Ochrony Zabytków będzie już funkcjonował, uda się przygotować połączenie służb konserwatorskich. Po zapoznaniu się z informacją przedstawioną przez wiceministra kultury i dziedzictwa narodowego senatorowie wyrazili aprobatę dla założeń Krajowego Programu Ochrony Zabytków i Opieki nad zabytkami na lata 2013–2016, a także dla działań podejmowanych w ramach tego programu.

Na zakończenie posiedzenia Komisji Kultury i Środków Przekazu senator Ryszard Bonisławski przedstawił wnioski z wizyty studyjnej komisji w Pawłowicach i Byczynie w województwie opolskim 9–10 października 2013 r. Jak poinformował, w wizycie wzięli także udział przedstawiciele administracji rządowej, samorządowej, konserwatorzy zabytków i właściciele obiektów zabytkowych. Debatowano na temat funkcjonowania obiektów zabytkowych – pałaców, dworków i zamków w obowiązującym systemie podatkowym, a także o wpływie samorządów lokalnych na zagospodarowanie popadających w ruinę obiektów. Do najważniejszych, zdaniem przedsiębiorców i samorządowców, problemów utrudniających ratowanie obiektów zabytkowych zaliczono wysokie podatki dla właścicieli, którzy podejmują się remontu i odbudowy zamków i pałaców, a także niekorzystne dla samorządów regulacje dotyczące ulg podatkowych. Ponadto podkreślano potrzebę zmiany przepisów w celu umożliwienia finansowania z gminnych programów ochrony zabytków remontów budynków nie tylko objętych rejestrem zabytków, ale także ich ewidencją. Zwrócono również uwagę na niekorzystne przepisy dotyczące wywłaszczania nieuczciwych kupujących, którzy przy wywłaszczeniu otrzymują obecnie kilkaset tysięcy zł, czyli wartość rynkową obiektu zabytkowego nabytego często w latach dziewięćdziesiątych za kilkadziesiąt tysięcy zł i doprowadzonego do ruiny. Senator Aleksander Świeykowski wskazywał na potrzebę częstszych wyjazdów studyjnych komisji, ponieważ dzięki nim senatorowie mogą  bezpośrednio na miejscu zapoznać się z sytuacją, wyrobić sobie zdanie na temat danego zagadnienia, potrzeb i perspektyw.