1 grudnia 2006 r. w Senacie, pod honorowym patronatem marszałka Bogdana Borusewicza, obyła się konferencja "Wyrównywanie szans i wspieranie aktywności osób niepełnosprawnych - rekomendacje dla Polski". Konferencję zorganizowały Komisja Rodziny i Polityki Społecznej oraz Komisja Zdrowia, we współpracy z Ambasadą Wielkiej Brytanii w Warszawie, Międzynarodową Organizacją Pracy oraz Stowarzyszeniem Przyjaciół Integracji.

Celem konferencji było przedstawienie rezultatów działań podejmowanych na rzecz poprawiania polskiego prawa dotyczącego osób niepełnosprawnych.

Komisje przygotowały, we współpracy z Ambasadą Wielkiej Brytanii w Warszawie, Międzynarodową Organizacją Pracy oraz Stowarzyszeniem Przyjaciół Integracji, cykl spotkań. W dniach 7 i 21 listopada br. z udziałem polskich i brytyjskich specjalistów odbyły się dwa posiedzenia seminaryjne komisji, podczas których przedstawiono poglądy na temat koniecznych zmian w polskim prawie dotyczącym osób niepełnosprawnych, a także zapoznano się z procesem tworzenia Aktu o Niepełnosprawnych Brytyjczykach.

Konferencja "Wyrównywanie szans i wspieranie aktywności osób niepełnosprawnych - rekomendacje dla Polski" - ostatnia z cyklu spotkań - w której uczestniczyli reprezentanci środowisk osób niepełnosprawnych, organizacji pozarządowych, związków zawodowych, parlamentarzyści, przedstawiciele rządu, samorządu terytorialnego i pracodawców, w założeniu miała charakter konsultacji społecznych.

W pierwszej części konferencji zapoznano się z wnioskami z posiedzeń seminaryjnych, a także z opiniami ekspertów brytyjskich.

Otwierając konferencję, wicemarszałek Maciej Płażyński podkreślił, że obecne spotkanie jest zwieńczeniem cyklu seminariów z udziałem parlamentarzystów, przedstawicieli rządu, samorządów, organizacji pozarządowych, ekspertów polskich i brytyjskich poświęconych wyrównywaniu szans i wspieraniu aktywności osób niepełnosprawnych. Celem prowadzonych dyskusji i prac ma być opracowanie wniosków, które będą podstawą do rozpoczęcia procedury inicjatywy legislacyjnej. Być może powstanie jedna ustawa lub zestaw ustaw, które spójnie i systemowo uregulują sprawy osób niepełnosprawnych, zarówno te zdrowotne, socjalne, ekonomiczne, jak i dotyczące praw człowieka, praw obywatela.

Wicemarszałek Senatu wyraził nadzieję, że za rok, w przeddzień święta osób niepełnosprawnych obchodzonego 3 grudnia, będziemy cieszyć się już nowym, lepszym prawem. Lepszym dla niepełnosprawnych - tym samym dla wszystkich.

Następnie przewodniczący Komisji Rodziny i Polityki Społecznej senator Antoni Szymański i przewodniczący Komisji Zdrowia senator Władysław Sidorowicz przedstawili rekomendacje dla spójnego systemu prawa na rzecz osób niepełnosprawnych wynikające z wcześniejszych seminaryjnych posiedzeń.

Senator A. Szymański przypomniał, że podczas pierwszego posiedzenia próbowano odpowiedzieć na trzy zasadnicze pytania: jakim kryteriom powinien odpowiadać system spójny i zintegrowany, co jest przeszkodą w budowaniu takiego systemu oraz co należy zrobić, aby zbudować system, który będzie lepszy od obecnego? Wśród postulatów zgłaszano m.in. powołanie komisji do spraw niepełnosprawnych, która będzie przygotowywała, kontrolowała i nadzorowała proces tworzenia regulacji prawnych odnoszących się do niepełnosprawnych; uznanie samorządów za podstawową jednostkę, która przy wsparciu organizacji pozarządowych, przy współpracy z organizacjami grupującymi osoby niepełnosprawne i wsparciu państwa, będzie efektywnie rozwiązywać problemy dotyczące osób niepełnosprawnych. Należy nadać Karcie Praw Osób Niepełnosprawnych z 1997 roku charakter norm prawnych w randze ustawy, do której zostaną wprowadzone zapisy o sankcjach prawnych, a także poprawić jakość opieki zdrowotnej, prowadzić rehabilitację od początku choroby, wprowadzić właściwe orzecznictwo lekarskie; zaopatrywać niepełnosprawnych w sprzęt i pomoce techniczne; zapewnić szczególną opiekę ignorowanym przez politykę społeczną państwa osobom z zaburzeniami psychicznymi.

Senator W. Sidorowicz zwrócił uwagę na konieczność konsultacji przy tworzeniu nowego spójnego systemu. Dobre prawo stworzy parlament, współpracując z organizacjami pozarządowymi, pracodawców, osób niepełnosprawnych, korzystając z doświadczeń innych państw. Zgłoszone rekomendacje to: ustawa o przeciwdziałaniu dyskryminacji osób niepełnosprawnych powiązana z sankcjami wobec łamiących przepisy; zagwarantowanie niepełnosprawnym równego dostępu do usług i towarów; pracodawcy powinni zostać zobowiązani ustawowo do wprowadzenia racjonalnej adaptacji.

W tej części konferencji zapoznano się także z doświadczeniami Wielkiej Brytanii w negocjacjach Konwencji ONZ dotyczącej Praw Osób z Niepełnosprawnościami. Przedstawiła je Liz Tillett z Ministerstwa Pracy Wielkiej Brytanii.

Rozwiązania brytyjskie w kwestii zatrudniania osób niepełnosprawnych omówił Tim Papé, dyrektor generalny "Shaw Trust" Ltd.

Druga część konferencji miała charakter panelowy. W każdej z czterech grup tematycznych (zdrowie i rehabilitacja, edukacja, transport i architektura oraz praca) wziął udział moderator i 3 zaproszonych prelegentów. Celem dyskusji panelowych było stworzenie listy największych zaniedbań, ograniczeń i problemów istniejących w czterech wymienionych obszarach.

W panelu "Zdrowie i rehabilitacja", którego moderatorem był przewodniczący Komisji Zdrowia senator W. Sidorowicz, wzięli udział konsultant krajowy ds. rehabilitacji medycznej prof. Jerzy Kiwerski, prof. Jacek Wciórka z Instytutu Psychiatrii i Neurologii w Warszawie oraz Piotr Bartnik z "A New Teraphy" Ltd.

W panelu "Edukacja", prowadzonym przez zastępcę przewodniczącego sejmowej Komisji Ustawodawczej posła Sławomira Piechotę, uczestniczyli pełnomocnik ds. osób niepełnosprawnych z Uniwersytetu Jagiellońskiego Ireneusz Białek, prof. Anna Firkowska-Mankiewicz z Akademii Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej w Warszawie i Teresa Serafin z Ministerstwa Edukacji Narodowej.

Moderatorem panelu "Bariery: architektura + transport" był prezes Stowarzyszenia Przyjaciół Integracji Piotr Pawłowski, a wzięli w nim udział wiceprezydent Miasta Zielonej Góry Maciej Kozłowski, architekt Krzysztof Chwalibóg oraz Paweł Wdówik reprezentujący Biuro ds. Osób Niepełnosprawnych na Uniwersytecie Warszawskim.

W panelu "Praca", prowadzonym przez senator Ewę Tomaszewską, uczestniczyli: Alina Pomierna, dyrektor Biura Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych, Agnieszka Lewonowska-Banach ze Stowarzyszenia Rodzin "Zdrowie Psychiczne", Barbara Murray reprezentująca Międzynarodową Organizację Pracy w Genewie oraz wiceprzewodnicząca OPZZ Wiesława Taranowska.

Na zakończenie konferencji dyskusję podsumowali senatorowie A. Szymański i W. Sidorowicz, poseł S. Piechota, pierwszy sekretarz Ambasady Wielkiej Brytanii w Polsce Jane Cordell i B. Murray z Międzynarodowej Organizacji Pracy.

Najważniejsze postulaty zgłoszone podczas poszczególnych dyskusji panelowych

Panel: zdrowie i rehabilitacja

• konieczna informacja dotycząca narodowego programu leczenia stwardnienia rozsianego
• zmiana kryteriów dofinansowywania leczenia osób przewlekle chorych
• podwyższenie dopłat do sprzętu ortopedycznego dla osób z dysfunkcją wzroku
• zmiana systemu orzekania - wprowadzenie doradcy personalnego do komisji rehabilitacyjnej
• zmiana modelu systemu pomocy społecznej z opiekuńczego na wspierający
• wprowadzenie nowego modelu zespołu orzeczniczego (minimum dwóch lekarzy orzekających o zdolności do pracy - lekarz medycyny pracy i specjalista z danej dziedziny medycyny)
• weryfikacja orzeczeń o zdolności do pracy
• koordynacja projektów pomocy niepełnosprawnym
• przeciwdziałanie wykluczeniu osób niepełnosprawnych z rynku pracy
• zniesienie ograniczeń wysokości płac osób niepełnosprawnych
• przywrócenie prawa do wcześniejszej emerytury dla rodziców osób niepełnosprawnych
• rehabilitacja osób z zaburzeniami psychicznymi (mieszkania chronione, asystent społeczny, asystent medyczny)
• potrzeba prowadzenia na terenach wiejskich powszechnej akcji informacyjnej na temat praw osób niepełnosprawnych przez służbę zdrowia (lekarze pierwszego kontaktu) i przez ośrodki pomocy społecznej
• ułatwienie korzystania ze specjalistycznych metod terapii dzięki precyzyjnym zapisom prawnym (bez rejonizacji)
• wprowadzenie instytucji koordynatora lokalnego na szczeblu samorządowym

Panel: edukacja

• ustalenie odpowiedniego sposobu pomocy osobie niepełnosprawnej od początku jej życia
• dobre prawo + świadomość społeczna = równe szanse
• zapewnienie funduszy na promowanie niepełnosprawnych
• zagwarantowanie osobom niepełnosprawnym prawa do nauki na odpowiednim poziomie
• zwiększenie liczby godzin we wstępnym wspomaganiu rozwoju do 20 godzin tygodniowo
• zwiększenie środków na doskonalenie zawodowe nauczycieli i specjalistów pracujących z dziećmi objętymi wczesnym wspomaganiem rozwoju
• konieczność wyrównywania szans osób niepełnosprawnych oraz ich rodzin z terenów wiejskich

Panel: Bariery - architektura + transport

• wprowadzenie obligatoryjnej edukacji architektów uwzględniającej potrzeby osób niepełnosprawnych
• poprawienie przepisów prawa budowlanego w celu lepszego uwzględnienia potrzeb osób niepełnosprawnych
• rozwiązanie problemów dotyczących egzekucji stosownych przepisów prawa
• wprowadzenie komunikacji "mówiącej" w całej Polsce
• rozwiązanie problemów dotyczących dostosowania budynków mieszkalnych dla osób niepełnosprawnych (kwestia uzyskania zezwoleń od wspólnot mieszkaniowych)

Panel: praca

• harmonijna zmiana prawa dotyczącego osób niepełnosprawnych (rozliczenie ZUS, dofinansowanie) w takim terminie, aby nowe prawo objęło cały rok podatkowy
• potrzeba kontroli i karania nieuczciwych pracodawców
• uproszczenie formalności koniecznych do uzyskania dofinansowań przez pracodawców zatrudniających osoby niepełnosprawne
• kontrola zakresu praw osób z niepełnosprawnością umysłową
• wprowadzenie na wzór brytyjski "disability allowance" i dostosowanie czasu pracy do możliwości osoby niepełnosprawnej
• wprowadzenie i utrzymanie możliwości dofinansowania ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych zarówno dla wolnego rynku pracy, jak i dla chronionego rynku pracy.