Na swym posiedzeniu Komisja Spraw Unii Europejskiej rozpatrzyła "Informację dla Sejmu i Senatu o udziale Rzeczypospolitej Polskiej w pracach Unii Europejskiej w okresie styczeń - czerwiec 2005 roku (podczas Prezydencji Luksemburskiej)". Informację przedstawił szef Urzędu Komitetu Integracji Europejskiej Sławomir Pietras.

Następnie, zgodnie z ustawą z 11 marca 2004 r. o współpracy Rady Ministrów z Sejmem i Senatem w sprawach związanych z członkostwem Rzeczypospolitej Polskiej w Unii Europejskiej, Komisja Spraw Unii Europejskiej zaopiniowała następujące projekty aktów prawnych UE:

Rozpatrzenie w trybie art. 6 ustawy

• Wniosek dotyczący rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiającego środki towarzyszące dla krajów objętych Protokołem w sprawie cukru poszkodowanych
  w wyniku reformy systemu cukrowego UE, COM(2005) 266, wraz z projektem stanowiska rządu w tej sprawie; sygnatura Rady UE 10598/05.

Resort wiodący: Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi.

Referent (wraz z projektem stanowiska rządu w tej sprawie): senator Andrzej Anulewicz.

Celem projektu Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiającego instrumenty towarzyszące dla państw Protokołu Cukrowego, dotkniętych skutkami przewidywanej reformy systemu regulacji rynku cukru w UE, jest stworzenie tym państwom możliwości dostosowania się do nowej sytuacji w związku z przygotowywaną reformą wspólnotowego rynku cukru, w tym proponowaną obniżką cen gwarantowanych cukru, zarówno dla cukru białego, jak i surowego.

Przedmiotowy projekt rozporządzenia przewiduje wsparcie ze strony WE dla państw takich, jak: Barbados, Belize, Gujana, Jamajka, Saint Kitts and Nevis, Trinidad i Tobago, Fidż, Kongo, Wybrzeże Kości Słoniowej, Kenia, Madagaskar, Malawi, Mauritius, Mozambik, Swaziland, Tanzania, Zambia oraz Zimbabwe

Komisja przewiduje, iż pomoc będzie miała charakter długoterminowy - 8 lat, począwszy od połowy 2006 r., kiedy zakładane jest wejście w życie reformy wspólnotowego rynku cukru.

Wsparcie ze strony WE będzie się opierać na odpowiedniej dla warunków danego państwa, wieloletniej i ogólnej strategii dostosowania, która będzie realizowana w danym państwie, w dialogu z Komisją. Państwa przedkładające wniosek o pomoc, które nie wypracowały takiej strategii, będą uprawnione w 2006 r. jedynie do pomocy finansowej i technicznej, mającej na celu wsparcie opracowania takiej strategii. Będzie ona obejmować, w zależności od potrzeb krajów, działania mające na celu bądź zwiększanie konkurencyjności sektora produkcji cukru, bądź procesy dostosowawcze polegające na wspieraniu dywersyfikacji form działalności gospodarczej i rozwój innych sektorów gospodarki. Preferowanym mechanizmem realizacji strategii będzie wsparcie budżetowe (sektorowe). Możliwe też będzie wspieranie poszczególnych programów, w zależności od sytuacji panującej w danym kraju. Wsparcie to ma być komplementarne do pomocy otrzymywanej w ramach innych instrumentów, związanych ze wsparciem dla rozwoju (Europejski Fundusz Rozwoju) i instrumentami handlowymi (porozumienia EPA). Projekt rozporządzenia zakłada, począwszy od 2007 r., finansowanie pomocy dla państw Protokołu Cukrowego z nowego Instrumentu Współpracy na rzecz Rozwoju oraz Współpracy Gospodarczej. Gdyby instrument ten nie wszedł w życie 1 stycznia 2007 r., Komisja upoważniona byłaby do przedłużenia ważności niniejszego rozporządzenia oraz do przyjęcia dalszych niezbędnych instrumentów.

W przedstawionym Komisji Spraw Unii Europejskiej projekcie stanowiska rządu stwierdzono, że Polska nie przeciwstawia się udzielaniu pomocy ze strony Wspólnoty dla państw będących sygnatariuszami Protokołu Cukrowego, wynikającej z zawartych umów i zobowiązań międzynarodowych, jednakże ze względu na fakt, iż przedmiotowe rozporządzenie stanowi jeden z elementów projektu reformy unijnego rynku cukru, której ostateczny kształt nie został jeszcze zaakceptowany i do którego Polska wnosi szereg zastrzeżeń, dokument ten, nawiązujący do reformy rynku cukru i z nią powiązany, nie może być w takiej formie akceptowany.

Zdaniem rządu, projekt rozporządzenia budzi także zastrzeżenia zarówno co do skuteczności proponowanej pomocy, jak i sposobu jej finansowania. Zdaniem Polski, uwzględniając planowane ograniczenia środków finansowych w sektorze cukru, finansowanie programu dostosowawczego nie powinno obciążać budżetu Wspólnoty w części dotyczącej budżetu rolnego.

W dalszej dyskusji nad projektem rozporządzenia Polska będzie zabiegać, aby priorytetem było wspieranie dywersyfikacji gospodarek państw - beneficjentów oraz by wspierając poprawę konkurencyjności tamtejszych producentów cukru, nie doprowadzić do nadmiernego wzrostu jego produkcji, co przejawiałoby się wypieraniem polskiego cukru z rynku krajowego i tradycyjnych rynków eksportowych.

Założenia reformy rynku cukru są obecnie dyskutowane i nie jest przesądzony jej ostateczny kształt, także w odniesieniu do skali redukcji cen. Zgodnie z założeniami Prezydencji Wielkiej Brytanii osiągnięcie porozumienia w sprawie reformy jest przewidziane na posiedzeniu Rady Ministrów ds. rolnictwa w listopadzie br. Zgodnie z projektem rozporządzenia, pomoc finansowa i techniczna ma być wdrożona już w 2006 roku, na podstawie wniosków opartych na całościowej, wieloletniej strategii dostosowawczej określonej przez dany kraj, w terminie nie później niż w ciągu 60 dni od daty wejścia w życie rozporządzenia (w 7. dniu po publikacji w DzU UE). Brak jasności co do skali redukcji cen i ostatecznego kształtu reformy rynku cukru w UE, a także ostatecznych rozstrzygnięć rundy Doha, może spowodować, że państwa członkowskie AKP będą przygotowywały swoje wieloletnie strategie rozwoju na podstawie niepotwierdzonych danych, co podważa rzetelność opracowania programu dostosowawczego i prawidłowość wydatkowania środków finansowych Wspólnoty.

Jak stwierdzono w przedstawionym projekcie stanowiska rządu, Polska popiera udzielenie, zgodnie z podjętymi przez UE zobowiązaniami, pomocy finansowej i technicznej, w tym wsparcia budżetowego, tym krajom - stronom Protokołu Cukrowego, którym jest to niezbędne, w celu dostosowania ich gospodarki do nowych warunków wynikających z planowanej w 2006 r. reformy wspólnego rynku cukru. Należy jednak dążyć do tego, żeby świadczona pomoc miała charakter przemyślany i zintegrowany z całościową reformą wspólnego rynku cukru w Unii Europejskiej. Powinna być odpowiednia do zakresu reformy wspólnego rynku cukru, który nie został dotychczas ustalony. W związku z tym przesądzanie przed podjęciem decyzji w sprawie reformy wspólnotowego rynku cukru o zakresie i wysokości w 2006 r. pomocy mającej minimalizować negatywne skutki reformy dla państw AKP, sygnatariuszy Protokołu Cukrowego, byłoby przedwczesne.

Zdaniem rządu, pomoc udzielana na podstawie rozporządzenia powinna być komplementarna w stosunku do pomocy z Europejskiego Funduszu Rozwoju.

Przedstawiony projekt rozporządzenia nie określa jednoznacznie źródeł finansowania pomocy dostosowawczej. Proponuje się, aby wydatki związane z procesem dostosowawczym były finansowane z budżetu Wspólnoty (w 2006 r.), a w latach następnych z Instrumentu Współpracy na rzecz Rozwoju oraz Współpracy Gospodarczej.

Propozycja w projekcie rozporządzenia, aby środki na 2006 r. z założenia pochodziły z Działu IV budżetu UE, przeznaczonego na stosunki zewnętrzne - współpracę rozwojową, jest do zaakceptowania przez stronę polską, pod warunkiem iż środki wsparcia dla państw AKP będą miały charakter typowo rozwojowy.

Odrębną kwestią jest rozstrzygnięcie celowości ograniczania pomocy w minimalizacji negatywnych skutków reformy rynków cukru dla państw rozwijających się jedynie do państw AKP - sygnatariuszy Protokołu Cukrowego i pomijanie państw najsłabiej rozwiniętych, których gospodarki są w znacznym stopniu uzależnione od produkcji i eksportu cukru. Wyjaśnienie Komisji, że państwa te uzyskały "rekompensatę" w postaci inicjatywy EBA (Everything but arms) jest o tyle nieadekwatne, iż obejmuje ona środki handlowe, które w odniesieniu do państw AKP zostaną uwzględnione w EPA. W trwających negocjacjach w sprawie Instrumentu Współpracy na rzecz Rozwoju oraz Współpracy Gospodarczej Polska zajmuje stanowisko, że w wypadku budżetyzacji pomocy dla państw AKP konieczne jest zrównanie warunków jej udzielania dla wszystkich państw rozwijających się. Będzie zatem konsekwentnie domagać się równego dostępu wszystkich państw rozwijających się, szczególnie tych najuboższych, do pomocy służącej ograniczeniu negatywnych skutków reformy rynku cukru.

Projekt rozporządzenia ustanawia instrumenty towarzyszące dla państw Protokołu Cukrowego dotkniętych skutkami reformy systemu regulacji rynku cukru w UE. Bez ustalenia zasad regulacji rynku cukru od 1 lipca 2006 roku i tym samym określenia skali wpływu zmian na tym rynku na gospodarki poszczególnych państw sygnatariuszy Protokołu Cukrowego nie można przygotować odpowiedniego programu, który by uwzględniał cele wieloletniej strategii dostosowawczej. W szczególności program taki nie motywowałby do dywersyfikacji gospodarczej obszarów zależnych od sektora cukru. Byłoby to sprzeczne z strategią wsparcia państw AKP, proponowaną przez Komisję Europejską w "Planie działania w stosunku do państw AKP". Plan ten zakłada wsparcie przede wszystkim regionów lub krajów w największym stopniu zależnych od gospodarki cukrowej, przy czym środki finansowe niekoniecznie byłyby kierowane do sektora cukrowniczego.

W opinii rządu, projekt rozporządzenia pośrednio wpływa na wielkość zatrudnienia w polskim przemyśle cukrowniczym. Zwiększenie konkurencyjności cukru produkowanego w państwach AKP może doprowadzić do wyeliminowania części producentów cukru w Europie, w tym w Polsce, i zmniejszenia areału upraw buraka cukrowego. Skutki będą najbardziej odczuwalne w regionach zagrożonych bezrobociem strukturalnym.

Wraz z przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej cukier pochodzący z państw objętych Protokołem Cukrowym może być na preferencyjnych warunkach (tzn. przy zerowej stawce celnej) importowany także na rynek Polski. Takie czynniki, jak wysoka cena gwarantowana (646,50 euro/t cukru białego i 523,70 euro/t cukru surowego) oraz fakt, że w większości jest to cukier do rafinacji, stanowiły dotychczas pewną barierę w zakupie tego towaru na rynek Polski. Przy zakładanej głębokiej redukcji ceny cukru, przewidywanej liberalizacji w handlu tym towarem (część państw AKP sygnatariuszy Protokołu Cukrowego jest objęta inicjatywą EBA - "wszystko prócz broni") oraz w wyniku wsparcia udzielonego przez Wspólnotę państwom AKP sygnatariuszom Protokołu Cukrowego w celu poprawy konkurencyjności ich gospodarek, należy oczekiwać wzrostu importu cukru z tych państw i spadku zapotrzebowania na cukier krajowej produkcji.

Zdaniem rządu, zaproponowany przez Komisję projekt rozporządzenia spowoduje skutki finansowe dla Wspólnoty, ponieważ na program pomocy finansowej i technicznej, w tym wsparcia budżetowego dla państw AKP, Komisja przeznaczyła środki pomocowe z budżetu UE w wysokości 40 mln euro w pierwszym roku. Komisja proponuje, aby pomoc dla krajów AKP, udzielana zgodnie z postanowieniami przedmiotowego rozporządzenia, była finansowana z budżetu rozwojowego UE (Dział 4). Projekt rozporządzenia dotyczy wyłącznie 2006 r., z informacji Komisji wynika jednak, że w kolejnych latach funkcjonowania tej pomocy kwoty roczne mogą przekroczyć poziom z 2006 roku.

W przyjętej przez Komisję Spraw Unii Europejskiej opinii nie wyrażono poparcia dla wniosku dotyczącego rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady UE.

• Wniosek dotyczący rozporządzenia w sprawie utworzenia Europejskiej Agencji Praw Podstawowych i Decyzji Rady uprawniającej Europejską Agencję Praw Podstawowych do wykonywania zadań wynikających z Tytułu VI Traktatu o Unii Europejskiej (Proposal for a Council regulation establishing a European Union Agency for Fundamental Rights and a proposal for a Council decision empowering the European Union Agency for Fundamental Rights to pursue its activities in areas referred to in Title VI of the Treaty on European Union), COM(2005) 280, wraz z projektem stanowiska rządu w tej sprawie; sygnatura Rady UE 10774/05.

Resort wiodący: Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji.

Referent (wraz z projektem stanowiska rządu w tej sprawie): senator Ewa Serocka.

Komisja nie zgłosiła żadnych uwag do opiniowanego projektu.

• Wniosek dotyczący dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie środków prawa karnego mających na celu zapewnienie egzekwowania praw własności intelektualnej (Proposal for a European Parliament and Council directive on criminal measures aimed at ensuring the enforcement of intellectual property rights).

Wniosek dotyczący decyzji ramowej Rady w sprawie wzmocnienia ramowej regulacji karnej służącej zwalczaniu przestępstw związanych z własnością intelektualną (Proposal for a Council framework decision to strengthen the criminal law framework to combat intellectual property offences) COM(2005) 276, wraz z projektem stanowiska rządu w tej sprawie; sygnatura Rady UE 11245/05.

Resort wiodący: Ministerstwo Kultury.

Referent (wraz z projektem stanowiska rządu w tej sprawie): senator Edmund Wittbrodt.

Komisja nie zgłosiła żadnych uwag do opiniowanego projektu.

• Wniosek dotyczący decyzji Rady umożliwiającej krajom objętym przez przyszły Europejski Instrument Sąsiedztwa i Partnerstwa (ENPI) korzystanie z działalności Biura Wymiany Informacji o Pomocy Technicznej (TAIEX), COM(2005) 321, wraz z projektem stanowiska rządu w tej sprawie; sygnatura Rady UE 11489/05.

Resort wiodący: Ministerstwo Spraw Zagranicznych.

Referent (wraz z projektem stanowiska rządu w tej sprawie): senator Andrzej Chronowski.

Komisja nie zgłosiła żadnych uwag do opiniowanego projektu.

• Wniosek dotyczący decyzji Rady w sprawie stanowiska Wspólnoty w Radzie Stowarzyszenia dotyczącego odstępstwa od Protokołu 4, dotyczącego definicji produktów pochodzących i metod współpracy administracyjnej, do Układu Eurośródziemnomorskiego ustanawiającego stowarzyszenie pomiędzy Wspólnotami Europejskimi i ich Państwami Członkowskimi z jednej strony a Królestwem Maroka z drugiej strony, COM (2005) 332, wraz z projektem stanowiska rządu w tej sprawie; sygnatura Rady UE 11317/05.

Resort wiodący: Ministerstwo Finansów.

Referent (wraz z projektem stanowiska rządu w tej sprawie): senator Grzegorz Lipowski.

Proponowana regulacja, w formie Decyzji Rady oraz Decyzji Rady Stowarzyszenia WE - Maroko, pozwoli na stosowanie kumulacji pochodzenia pomiędzy Turcją, Marokiem i Wspólnotą, w odniesieniu do niektórych produktów tekstylnych, jeszcze przed wejściem w życie odpowiednich protokołów wprowadzających kumulację pan-euro-med.

W przedstawionym Komisji spraw Unii Europejskiej projekcie stanowiska rządu w tej sprawie stwierdzono, że Polska jest przeciwna przyjęciu proponowanej regulacji. Jednak w razie, gdyby Polska była jedynym krajem Wspólnoty zajmującym w tej sprawie takie stanowisko, lub w wypadku braku możliwości stworzenia mniejszości blokującej, Polska wstrzyma się od głosu.

W nawiązaniu do "procesu barcelońskiego" Komisja proponuje rozszerzenie strefy pan-europejskiej kumulacji pochodzenia na kraje śródziemnomorskie. Kumulacja pan-euro-med będzie dozwolona także w wypadku odzieży wytwarzanej w Maroku. Wyroby te będą korzystać z preferencyjnego traktowania przy eksporcie do Wspólnoty, jeżeli zostaną wyprodukowane z tkanin pochodzących z innych krajów tej strefy, w tym z Turcji.

Podstawowym warunkiem stosowania kumulacji pan-euro-med jest istnienie umów o wolnym handlu zawartych pomiędzy krajami strefy, które to umowy zawierają identyczne reguły pochodzenia. Maroko podpisało umowę o wolnym handlu z Turcją i umowa ta wejdzie w życie w najbliższym czasie (prawdopodobnie będzie to 1 września br.). Stosowanie kumulacji pochodzenia pomiędzy Turcją, Marokiem i Unią Europejską wymaga także wprowadzenia odpowiednich zmian do umów między Wspólnotą i Marokiem oraz Wspólnotą i Turcją. Zmiany te zostały już przyjęte przez Komisję i są rozpatrywane przez Radę.

Obecnie obowiązujące w preferencyjnym handlu UE - Maroko reguły pochodzenia stanowią, że aby odzież uzyskała preferencyjne marokańskie pochodzenie, musi być tam wytwarzana od etapu przędzy. Używanie importowanej tkaniny uniemożliwia uzyskanie przez produkt takiego pochodzenia. Zgodnie z zasadą bilateralnej kumulacji pochodzenia dopuszczalne jest używanie tkanin o pochodzeniu marokańskim lub wspólnotowym. Ponieważ Maroko nie produkuje odpowiednich tkanin, chce korzystać z tkanin wytwarzanych w Turcji. Po utworzeniu strefy kumulacji pochodzenia pan-euro-med, co nastąpi prawdopodobnie na początku przyszłego roku, będzie to możliwe. Odzież produkowana w Maroku z tureckich tkanin będzie uzyskiwać preferencyjne marokańskie pochodzenie przy eksporcie do Wspólnoty, co nie jest obecnie możliwe.

Z jednej strony, biorąc pod uwagę dotychczas prezentowane przez Polskę na forum UE stanowisko w odniesieniu do warunków importu tekstyliów i odzieży z krajów trzecich oraz kierując się interesem krajowej branży tekstylno-odzieżowej, Polska, zdaniem rządu, nie powinna wyrażać zgody na wprowadzenie proponowanej derogacji dla Maroka.

Udzielenie derogacji dla Maroka w zakresie tekstylnym stwarza dogodne warunki wzrostu produkcji tekstylnej w Turcji oraz w Maroku i może się przyczynić do nasilenia taniego importu z tych kierunków na rynek unijny, co w konsekwencji będzie ograniczało możliwości sprzedaży towarów tekstylnych wyprodukowanych w Polsce. Ponadto rok 2005 jest tym, od którego zniesiono ograniczenia na tekstylia sprowadzane z krajów trzecich, przede wszystkim krajów azjatyckich, co wiąże się z nasileniem taniego importu z tych krajów. Wydaje się więc nieuzasadnione umożliwianie pojawienia się dodatkowego strumienia taniego importu na rynek unijny z Maroka i pośrednio z Turcji. Wniosek Maroka jest drugim wnioskiem, który wpłynął w tej sprawie z krajów śródziemnomorskich, po wniosku Tunezji. Istnieje niebezpieczeństwo, że z podobnymi wnioskami będą występować kolejne kraje śródziemnomorskie.

Jednak z drugiej strony, biorąc pod uwagę, że propozycja Komisji Europejskiej związana jest z ograniczeniami ilościowymi (kontyngenty) i przewiduje stosowanie odstępstwa w odniesieniu do ilości 10 890 ton w skali roku dla całej Unii Europejskiej, można przypuszczać, że regulacja ta nie będzie stanowić aż tak dużego zagrożenia dla polskiego sektora tekstylnego, szczególnie że Maroko nie jest istotnym dostawcą tekstyliów na rynek polski.

W opinii rządu, trzeba mieć też na uwadze, że podobna sytuacja wystąpiła niedawno w odniesieniu do Tunezji. Kraj ten również występował o przyznanie derogacji w zakresie reguł pochodzenia dla tekstyliów. Polska na forum Rady zgłosiła swoje zastrzeżenie merytoryczne w odniesieniu do tego rozwiązania. Ostatecznie polskie zastrzeżenie było jedynym zgłoszonym na tym forum (inne kraje wycofały swoje zastrzeżenia). Na podstawie decyzji KERM Polska także wycofała swoje zastrzeżenie i wyraziła zgodę na przyznanie Tunezji odstępstwa. Sytuacja związana z wnioskiem Maroka będzie zapewne taka sama.

W związku z tym w wypadku, gdyby inne kraje Wspólnoty nie zgłaszały zastrzeżeń do projektu dokumentu lub nie byłoby możliwości stworzenia mniejszości blokującej, Polska powinna wstrzymać się od głosu.

W przyjętej przez Komisję Spraw Unii Europejskiej opinii nie wyrażono poparcia dla wniosku dotyczącego decyzji Rady UE.

• Wnioski nierozpatrywane:

• przekazane w trybie art. 6 ust. 1 pkt. 2 ustawy - sygn. Rady UE: 10882/05, 10706/05, 11131/05, 11110/05, 11067/05, 11617/05, 11532/05, 11483/05;
• przekazane w trybie art. 6 ust. 4 ustawy - sygn. Rady UE: COM(2005) 337, 11536/05, COM(2005) 335, COM(2005) 316, wniosek dotyczący rozporządzenia Rady zmieniającego Załącznik do rozporządzenia (WE) nr 2042/2000 nakładającego ostateczne cło antydumpingowe na przywóz systemów kamer telewizyjnych pochodzących z Japonii.
• przekazane w trybie art. 8 ustawy - sygn. Rady UE: 8081/05; propozycja Komisji Europejskiej nałożenia ostatecznych środków antydumpingowych na import wykończonych tkanin odzieżowych z włókien poliestrowych pochodzących z Chińskiej Republiki Ludowej; propozycja rozporządzenia Rady nakładającego ostateczne cła antydumpingowe oraz zarządzającego pobór tymczasowych ceł antydumpingowych nałożonych na import kwasu 3-chloro-izo-cyjanurowego (TCCA) pochodzącego z Chin oraz z USA; wniosek dotyczący rozporządzenia Rady w sprawie nałożenia ostatecznego cła antydumpingowego na import materiałów ogniotrwałych z Chińskiej Republiki Ludowej; propozycja zakończenia przyspieszonego postępowania przeglądowego dotyczącego rozporządzenia Rady 2603/2000 nakładającego ostateczne cło wyrównawcze na import politereftalanu etylenu z Indii (R-357); propozycja zakończenia postępowania w sprawie nowego eksportera dotyczącego rozporządzenia Rady 2604/2000 nakładającego ostateczne cło antydumpingowe na import politereftalanu etylenu z Indii (R-356).