100. rocznica

O problemach i wyzwaniach branży gospodarki odpadami komunalnymi oraz o szansach i zagrożeniach budownictwa komunalnego, społecznego i socjalnego rozmawiano w Kaliszu 29 września 2022 r. podczas wyjazdowego posiedzenia Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej.

Marszałek Senatu RP prof. Tomasz Grodzki wyraził zadowolenie z dużej frekwencji na posiedzeniu, nie tylko senatorów lecz także gości, również z odległych miejscowości np. Złotowa, czy Piły. Jego zdaniem świadczy to m.in. o dużym zainteresowaniu gospodarką odpadami. „To jest powód do radości, że wszyscy poważnie traktujemy ten temat. I cieszę się, że to wyjazdowe posiedzenie senackiej komisji, wpisane w rok obchodów stulecia pierwszego posiedzenia Senatu II RP, odbywa się właśnie w Kaliszu. Bo Kalisz i jego okolice mają się czym pochwalić” – powiedział prof. Tomasz Grodzki. Dodał, że zarówno problem odpadów komunalnych jak i budownictwo mieszkaniowe to bardzo szerokie zagadnienia, których nie da się wyczerpać w czasie jednego posiedzenia. „Prowadzimy w tej kadencji formułę Senatu otwartego. Jeśli dyskusja nie skończy się tu, to będziemy ją kontynuować w Senacie. Komisja Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej jest niezwykle aktywna, podobnie jak większość innych komisji. Zawsze będziecie Państwo mile widziani w gmachu Izby Wyższej polskiego parlamentu” – zapewnił marszałek.

„Takiej komisji wyjazdowej, z taką liczną obsadom senatorów, jeszcze nie mieliśmy” – przyznał senator Janusz Pęcherz. Rektor Akademii Kaliskiej Andrzej Wojtyła zaapelował do senatorów o poparcie przekształcenia uczelni w uniwersytet. Zaznaczył, że projekt inicjatywy jest tuż w Sejmie, dlatego niebawem ustawa może trafić do Senatu.

System gospodarowania odpadami komunalnymi był omawiany na podstawie działalności Zakładu Unieszkodliwiania odpadów Komunalnych „Orli Staw”. W trakcie debaty zwracano uwagę, że ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminach powinna być napisana od nowa. Senatorowie zgodzili się z przedstawicielami branży, że powinna być ona bardziej elastyczna, ponieważ duże miasta jak np. Warszawa i małe jak np. Krynica, czy gminy wiejskie borykają się z innymi problemami i potrzebują innych rozwiązań. Zdaniem senatora Zygmunta Frankiewicza – przewodniczącego komisji – jest to przykład tendencji do „nadregulacji”. Sztywne i szczegółowe zapisy uniemożliwiają indywidualne podejście do tematu. Rozmówcy zwracali uwagę, że trudno jest stosować się do ciągle zmieniających się przepisów, ponieważ wspomniana ustawa jest bardzo często zmieniana. Od 2011 r. była nowelizowana już około 80 razy.

Wśród trudności gospodarowania odpadami wymieniano także długie i skomplikowane procedury administracyjne np. uzyskiwania zgód na budowę nowych instalacji do unieszkodliwiania odpadów, zbyt niski poziom świadomości dotyczący segregacji odpadów na frakcje, czy brak systemu kaucyjnego i zbyt małą liczbę instalacji do zagospodarowania odpadów biodegradowalnych.

„Proponuję, by Państwo zwrócili się do nas z najpilniejszymi zmianami w prawie, jakie są najbardziej uciążliwe w gospodarowaniu odpadami. My to wprowadzimy do kolejnych nowelizacji albo podejmiemy własną inicjatywę legislacyjną” – zachęcał przewodniczący komisji.

Kolejne trudności dotyczą przepisów regulujących działanie związków komunalnych miast i gmin. Realizują one zadania publiczne, tak jak jednostki samorządu terytorialnego, ale przepisy dające narzędzia samorządom nie dotyczą związków je zrzeszającym. Ogólnopolskie Stowarzyszenie Związków Komunalnych Miast i Gmin złożyło prośbę o włączenie ich w prace legislacyjne dotyczące gospodarki odpadami. Senator Zygmunt Frankiewicz zobowiązał się w imieniu Komisji, że jeśli takie prace w Izbie Wyższej będą prowadzone, będzie zapraszał przedstawicieli stowarzyszenia, aby wykorzystać ich doświadczenia i poznać ich opinie.

W części poświęconej funkcjonowaniu budownictwa komunalnego, społecznego i socjalnego przedstawiony został przykład miasta i gminy Pleszew, która liczy 28 tysięcy mieszkańców. Burmistrz Arkadiusz Ptak wymienił cele, jakie stawiane są przed polityką mieszkaniową, która jest realizowana od dwóch lat: rozwój miasta, ograniczenie procesu depopulacji, interwencja w lokalny rynek najmu, zapobieganie rozlewaniu się miasta poprzez zagęszczanie zabudowy oraz optymalne gospodarowanie mieniem komunalnym. W ramach realizacji tych celów gmina buduje na własnym, uzbrojonym terenie, w obrębie infrastruktury społecznej przy zastosowaniu różnych sposobów finansowania.

Senatorowie rozmawiali także o funkcjonowaniu Towarzystw Budownictwa Społecznego tzw. TBS-ów. Senator Janusz Pęcherz mówił, że w samym Kaliszu w latach 2003-2013 wybudowano w tym systemie ponad tysiąc mieszkań. W zamian za zwolnienie mieszkania komunalnego o niższym standardzie miasto gwarantowało partycypację w TBS mieszkańcom gotowym opłacać wyższy czynsz za większe mieszkanie o lepszym standardzie. Zwolniony lokal był remontowany przez miasto i oddawany kolejnym mieszkańcom. Na przestrzeni lat pojawiły się problemy z funkcjonowaniem TBS-ów. Przedstawiciele organizacji zrzeszających partycypantów podkreślili konieczność zmiany przepisów. Ich nieprecyzyjność w wielu przypadkach skutkuje tym, że osoba posiadająca partycypację, po wpłaceniu kilkudziesięciu tysięcy złotych do TBS nie może zamieszkać w swoim mieszkaniu. Odsprzedanie swojego udziału czy odzyskanie wkładu jest zależne od decyzji danego TBS-u. Mieszkańcy nie mają też narzędzi prawnych, aby decydować o sposobie wydatkowania przez towarzystwo środków pochodzących z czynszów. Senatorowie zgodzili się, że potrzebne są rozwiązania prawne, które dadzą partycypantom i mieszkańcom prawo do informacji o działalności towarzystwa i do udziału w podejmowaniu decyzji.

W posiedzeniu komisji w Centrum Doskonałości Badań Kół Zębatych Akademii Kaliskiej wzięło udział 23 senatorów: przewodniczący komisji Samorządy Terytorialnego i Administracji Państwowej Zygmunt Frankiewicz, zastępcy przewodniczącego Marek Komorowski i Wadim Tyszkiewicz, członkowie komisji: Janusz Pęcherz, Ryszard Bober, Wiktor Durlak, Janusz Gromek i Andrzej Pająk. Obecni byli także senatorowie spoza komisji: Paweł Arndt, Halina Bieda, Marcin Bosacki, Leszek Czarnobaj, Mariusz Gromko, Beniamin Godyla, Agnieszka Gorgoń-Komor, Stanisław Gawłowski, Magdalena Kochan, Władysław Komarnicki, Stanisław Lamczyk, Ewa Matecka, Adam Szejnfeld oraz Szef Kancelarii Senatu Adam Niemczewski. Wśród gości znaleźli się przedstawiciele samorządów lokalnych, związków komunalnych gmin i stowarzyszeń lokatorskich związanych z TBSami.

Wydarzenie poprzedziła konferencja prasowa z udziałem Marszałka Senatu prof. Tomasza Grodzkiego, przewodniczącego komisji senatora Zygmunta Frankiewicza, senatorów oraz prodziekanów Wydziału Pedagogiczno-Artystycznego w Kaliszu Uniwersytetu Adama Mickiewicza. Otwarta została także okolicznościowa wystawa pt. „Senat wczoraj i dziś. W 100. rocznicę pierwszego posiedzenia Senatu II RP”.