Przemówienie senatora Mariusza Gromki w dyskusji nad punktem 1. porządku obrad

Przemówienie senatora Mariusza Gromki w dyskusji nad punktem 1. porządku obrad

Szanowny Panie Marszałku!

Komisyjny projekt ustawy o zmianie ustawy o samorządzie gminnym to bardzo krótki projekt, ponieważ zawiera 1 artykuł. Nowelizowany jest 1 przepis art. 5a ust. 6 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym. W obecnie obowiązującym przepisie można przeczytać, że: „Środki wydatkowane w ramach budżetu obywatelskiego mogą być dzielone na pule obejmujące całość gminy i jej części w postaci jednostek pomocniczych lub grup jednostek pomocniczych”. Tak sformułowany przepis nakładał ograniczenia na działanie rad gmin, co w rezultacie nie służyło dla niektórych grup, które realizowałyby niezbędne zadania na rzecz społeczeństwa. Rady gmin nie mogły dokonywać podziału środków przeznaczonych na budżet obywatelski pomiędzy poszczególne regiony, części gminy, ponieważ z określonych powodów nie uwzględniono ich w odpowiednim statusie. W zaproponowanym przepisie zmieniono kryteria, które zwiększą udział nowych beneficjentów. Znowelizowany zapis ustawy otrzymał brzmienie: „Środki wydatkowane w ramach budżetu obywatelskiego mogą być dzielone na pule obejmujące całość gminy i jej części lub kategorie kwotowe projektów dotyczące całości obszaru gminy lub jej części”. Skorzystają na tym m.in. sołectwa, dzielnice, osiedla.

Projektowane rozwiązanie było oczekiwane, dlatego należy podkreślić jego potrzebę wprowadzenia. Ma ono bowiem na celu uelastycznienie zasad podziału i ułatwienie zarządzania budżetami obywatelskimi m.in. w gminach, które nie są w całości podzielone na jednostki pomocnicze. Dzięki temu wszyscy zainteresowani będą potraktowani równorzędnie w kwestii możliwości wzięcia udziału w budżecie obywatelskim. Nikt nie zostanie pominięty. Budżet obywatelski już na stałe wpisał się jako jeden z najważniejszych elementów życia społecznego. To narzędzie dla mieszkańców, by mogli działać, zmieniać, ulepszać to, co z ich perspektywy jest najważniejsze i co może przysłużyć się innym mieszkańcom, by lepiej się im żyło w ich małych ojczyznach.

Wszystkim nam powinno zależeć na tym, abyśmy mieli jak najlepiej funkcjonujący i dostępny dla wszystkich system dotyczący budżetów obywatelskich.

Przemówienie senatora Adama Szejnfelda w dyskusji nad punktem 1. porządku obrad

Przemówienie senatora Adama Szejnfelda w dyskusji nad punktem 1. porządku obrad

Celem procedowanej ustawy o zmianie ustawy o samorządzie gminnym jest stworzenie nowych, bardziej elastycznych zasad podziału budżetu obywatelskiego w gminach. Szczególnie dotyczy to tych samorządów gminnych, które nie są w całości podzielone na jednostki pomocnicze.

Istotą proponowanej zmiany jest wykreślenie w art. 5a ust. 6 ustawy wyrazów „w postaci jednostek pomocniczych lub grup jednostek pomocniczych”. Po uchwaleniu procedowanej ustawy rady gmin będą miały możliwość dokonania podziałów środków budżetu obywatelskiego w sposób znacznie bardziej elastyczny, dostosowany do uwarunkowań w konkretnej gminie. Pozwoli to także zwiększyć zaangażowanie mieszkańców w procedurę wyboru finansowanych projektów w porównaniu z sytuacją, gdy budżet obywatelski nie jest dzielony na poszczególne części gminy. Oczywiste jest to, że mieszkańcy znacznie bardziej interesują się projektami, gdy wiedzą, że dokonują wyboru pomiędzy tymi, które mają być realizowane w ich najbliższym sąsiedztwie.

Skutkiem prawnym proponowanej ustawy będzie stworzenie radom gmin większych możliwości podziału środków przeznaczonych na finansowanie budżetu obywatelskiego. Skutek społeczny to możliwość bardziej równomiernej dystrybucji tych środków pomiędzy różne rejony gminy oraz zwiększenie aktywności mieszkańców w procedurze wyboru projektów. Procedowana ustawa nie wywoła skutków gospodarczych, nie spowoduje skutków finansowych, może natomiast przyczynić się do poprawy efektywności wykorzystania środków przeznaczonych na finansowanie budżetu obywatelskiego.

Z tych powodów będę popierał omawianą ustawę i zagłosuję za jej przyjęciem.

Przemówienie senator Jolanty Hibner w dyskusji nad punktem 1. porządku obrad

Przemówienie senator Jolanty Hibner w dyskusji nad punktem 1. porządku obrad

Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

W dniu dzisiejszym rozpatrujemy ustawę o zmianie ustawy o samorządzie gminnym – druk senacki nr 673. Przedmiotowa ustawa została uchwalona przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej na pięćdziesiątym pierwszym posiedzeniu w dniu 24 marca 2022 r., po wcześniejszym skierowaniu projektu ustawy do Komisji Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej – druk sejmowy nr 1994.

Głównym cele nowelizacji ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym jest stworzenie korzystniejszej formy finansowania budżetów obywatelskich w gminie jako podstawowej jednostce samorządu terytorialnego.

Obowiązujące prawo stwarza możliwość dzielenia środków wydatkowanych w ramach budżetu obywatelskiego na pule obejmujące całość gminy i jej części w postaci jednostek pomocniczych lub grup jednostek pomocniczych. Przepis ten stwarza problem, gdyż gminy w znacznym stopniu podzielone są na obszary, tj. dzielnice, sołectwa i wsie, które w statucie nie zostały określone jako odrębne jednostki pomocnicze. W związku z tym gminy nie mogą dokonać podziału środków finansowych przeznaczonych na budżet obywatelski między te obszary.

Nowelizacja ustawy zmierza do wyeliminowania tego ograniczenia poprzez zmianę zapisu art. 5a ust. 6. Środki wydatkowane w ramach budżetu obywatelskiego będą mogły być dzielone na pule obejmujące całość lub część gminy. Przepis został wzbogacony o zapis dotyczący kryterium kategorii kwotowych projektów budżetu obywatelskiego. Zapis ten umożliwia dzielenie środków wydatkowanych w ramach budżetu obywatelskiego w odniesieniu do kwot, na jakie są składane projekty. Będą one mogły dotyczyć całości lub części obszaru gminy.

Nowelizacja ustawy umożliwi włodarzom gminy racjonalne gospodarowanie środkami finansowymi i przekazywanie ich do tych obszarów gminy, które najbardziej potrzebują wsparcia. W związku z tym wnoszę do Wysokiej Izby o poparcie ustawy o zmianie ustawy o samorządzie gminnym.

Przemówienie senatora Aleksandra Szweda w dyskusji nad punktem 1. porządku obrad

Przemówienie senatora Aleksandra Szweda w dyskusji nad punktem 1. porządku obrad

Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Nowelizacja ustawy o samorządzie gminnym jest projektem sejmowej Komisji do Spraw Petycji. W swoim założeniu pozwala gminie rozdzielać środki z budżetu obywatelskiego między części gminy niebędące jej jednostkami pomocniczymi lub ich grupami. Jak podkreślono w uzasadnieniu: „Projektowana ustawa jest reakcją Komisji do Spraw Petycji Sejmu RP na petycję Nr BKSP-145-IX-19/19 skierowaną do Sejmu RP przez pana Macieja Czempiela, którą Komisja uznała za zasadną. Celem ustawy jest stworzenie bardziej elastycznych zasad podziału budżetu obywatelskiego w gminach, szczególnie w tych, które nie są w całości podzielone na jednostki pomocnicze. (…) Skutkiem prawnym proponowanego rozwiązania będzie stworzenie radom gmin większych możliwości podziału środków przeznaczonych na finansowanie budżetu obywatelskiego. Skutkiem społecznym będzie możliwość bardziej równomiernej dystrybucji tych środków pomiędzy różne rejony gminy oraz zwiększenie aktywności mieszkańców w procedurze wyboru projektów. Ustawa nie wywoła skutków gospodarczych. Projektowana ustawa nie spowoduje skutków finansowych (rozumianych jako zmiana w zakresie dochodów/wydatków budżetu państwa lub budżetów jednostek samorządu terytorialnego), może natomiast przyczynić się do poprawy efektywności wykorzystania środków przeznaczonych na finansowanie budżetu obywatelskiego. Projektowana ustawa nie ma wpływu na działalność mikroprzedsiębiorców oraz małych i średnich przedsiębiorców”.

Popieram niniejszy projekt nowelizacji. Dziękuję bardzo.

Przemówienie senatora Ryszarda Świlskiego w dyskusji nad punktem 1. porządku obrad

Przemówienie senatora Ryszarda Świlskiego w dyskusji nad punktem 1. porządku obrad

Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Nowelizacja ustawy o samorządzie gminnym umożliwia rozdzielanie środków z budżetu obywatelskiego pomiędzy części gminy, które nie są jej jednostkami pomocniczymi, oraz pomiędzy grupami tych jednostek. Celem ustawy jest wypracowanie elastycznej formuły finansowania budżetu obywatelskiego w gminie, która umożliwi podział wydatkowanych funduszy na pule obejmujące całość gminy oraz jednostki pomocnicze i ich grupy. Ten proces w dużym stopniu zachęci mieszkańców jednostek samorządowych do pełnego uczestnictwa w życiu publicznym.

Budżet obywatelski jest demokratycznym instrumentem, w ramach którego mieszkańcy danej jednostki samorządowej mają szansę na współdecydowanie o części budżetu przeznaczonej na określony cel w danym roku budżetowym. Często w ramach budżetu obywatelskiego realizowane są zadania, których celem jest poprawa jakości życia mieszkańców gminy. Fundusze przeznaczane są m.in. na remonty dróg, wyznaczanie miejsc parkingowych, tworzenie infrastruktury związanej z ruchem drogowym lub po prostu na działania aktywizujące społeczności lokalne. Budżet obywatelski jest również elementem partycypacji społecznej, która ma na celu aktywizację mieszkańców w procesie zarządzania gminą. Ponadto mieszkańcy mają również kontrolę nad wydatkami przeznaczonymi na realizację projektu. Są oni również odpowiedzialni za inwestycje, które zostaną sfinansowane z części funduszy przeznaczonych w ramach budżetu obywatelskiego.

Nowelizacja ustawy jest dobrym krokiem w kierunku zwiększenia świadomości obywateli o korzyściach płynących z bezpośredniego decydowania o budżecie lokalnym. Poprzez konsultacje społeczne organy gminy mają szansę poznać potrzeby mieszkańców oraz mogą podejmować decyzje mające pozytywny wpływ na rozwój infrastrukturalny jednostki samorządowej. Mieszkańcy mogą z kolei wzmocnić poczucie swojej przynależności do miejsca, w którym mieszkają.

Budżet obywatelski nie tylko zwiększa zaufanie mieszkańców do władz samorządowych, ale również wspiera proces decentralizacji władzy publicznej. Obywatele muszą być świadomi swoich praw oraz możliwości współdecydowania w sprawach lokalnych, dotyczących rozwoju swojej małej ojczyzny, jaką jest gmina. Dziękuję.

Przemówienie senatora Janusza Gromka w dyskusji nad punktem 1. porządku obrad

Przemówienie senatora Janusza Gromka w dyskusji nad punktem 1. porządku obrad

Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Budżet obywatelski został wpisany do ustawy o samorządzie gminnym w 2018 r. Jednakże wiele miast, w tym Kołobrzeg, z powodzeniem realizowało ten rodzaj konsultacji społecznych znacznie wcześniej.

Zgodnie z obowiązującymi nadal przepisami środki w ramach budżetu powinny obejmować swoim zakresem całą gminę, a ich podział może być dokonany wyłącznie na jednostki pomocnicze. Zatem nie jest możliwy podział na obszary terytorialne w przypadku braku jednostek pomocniczych. Proponowana poprawka do ustawy o zmianie ustawy o samorządzie gminnym umożliwia podział środków na rejony w przypadku braku jednostek pomocniczych.

Zaznaczyć należy, iż wpisanie budżetu obywatelskiego w 2018 r. do ustawy o samorządzie gminnym nadało mu wyższą rangę, ale jednocześnie skomplikowało przygotowanie jego podstawy prawnej w postaci uchwały jednostki samorządu terytorialnego. Ocena i rozstrzygnięcie nadzorcze są bowiem różne w poszczególnych województwach.

Ważny z perspektywy j.s.t. jest art. 5a ust. 4: „zadania wybrane w ramach budżetu obywatelskiego zostają uwzględnione w uchwale budżetowej gminy. Rada gminy w toku prac nad projektem uchwały budżetowej nie może usuwać lub zmieniać w stopniu istotnym zadań wybranych w ramach budżetu obywatelskiego”. Daje to bowiem gwarancję, iż rady gmin będą respektowały wyniki tych specyficznych konsultacji społecznych.

Przemówienie senatora Beniamina Godyli w dyskusji nad punktem 1. porządku obrad

Przemówienie senatora Beniamina Godyli w dyskusji nad punktem 1. porządku obrad

Panie Marszałku! Wysoki Senacie!

Uchwalona przez Sejm ustawa o zmianie ustawy o samorządzie gminnym zmierza do stworzenia elastycznej formuły finansowania budżetu obywatelskiego w gminie. Przyjętą zmianę należy oceniać pozytywnie, ponieważ dzięki niej środki wydatkowane z budżetu obywatelskiego będą mogły być dzielone na pule obejmujące całość lub część gminy albo wydatkowane na podstawie kryterium kwotowego dotyczącego całości obszaru gminy lub jej części.

Słusznie jednak w opinii z dnia 5 kwietnia 2022 r. w sprawie wspomnianej ustawy zwrócono uwagę, że brakuje w niej regulacji przejściowej odnoszącej się do budżetów obywatelskich w gminach, co do których procedura konsultacyjna została już uruchomiona. Zgodzić należy się bowiem, że brak regulacji intertemporalnej może być oceniany jako naruszenie zasad demokratycznego państwa prawnego. Obowiązkiem racjonalnego ustawodawcy jest precyzyjne i dokładne określenie obowiązków i uprawnień, tak aby nie stwarzać wątpliwości, które później należałoby rozwiewać w drodze interpretacji.

Wobec tego ustawę należałoby przyjąć z wprowadzonymi poprawkami we wskazanym zakresie. Dziękuję.

Przemówienie senatora Janusza Pęcherza w dyskusji nad punktem 1. porządku obrad

Przemówienie senatora Janusza Pęcherza w dyskusji nad punktem 1. porządku obrad

Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Omawiamy dziś jedną z krótszych, bo liczącą tylko 2 artykuły, ustaw dotyczącą modyfikacji funkcjonowania budżetów obywatelskich w gminnych samorządach. Zaproponowana zmiana nie budzi żadnych kontrowersji, ale powinna stanowić punkt wyjścia do dyskusji nad potrzebą zmian znacznie dalej idących.

Przypomnę tylko, że przepisy o budżecie obywatelskim wprowadzono w życie ustawą z dnia 11 stycznia 2018 r., wprowadzono je szybko, bez uwzględnienia wielu postulatów zgłaszanych przez wiele środowisk. Przez kolejne lata podejmowano próby ulepszenia tej ustawy, m.in. przez Związek Miast Polskich, Unię Metropolii Polskich i Forum Praktyków Partycypacji.

Dlaczego należałoby dokonać zmian w tej ustawie? Dlatego że budżet obywatelski w swojej pierwotnej formie – choćby w Porto Alegre, skąd w ogóle budżety się wywodzą – nie jest plebiscytem, w którym zwycięża tylko silniejszy, ale polega na partycypacji, na dyskusji, na tym, że mieszkańcy rozmawiając, dyskutując, przedstawiając argumenty, sami wybierają ważne dla nich projekty, które wzmacniają lokalne więzi i umacniają podstawy społeczeństwa obywatelskiego. Budżet obywatelski to demokratyczny proces, w ramach którego sami mieszkańcy współdecydują o przeznaczeniu części budżetu jednostki samorządu terytorialnego, w wyznaczonym przez organy samorządu procencie wydatków publicznych w danym roku budżetowym. Znaczenie budżetu obywatelskiego wyraża się w tym, że z jednej strony służy on aktywizacji mieszkańców w życiu publicznym i wzrostowi zainteresowania społecznego funkcjonowaniem samorządu, a z drugiej strony sprzyja większej otwartości organów samorządu terytorialnego na potrzeby danej wspólnoty oraz większej trafności podejmowanych decyzji inwestycyjnych. Budżet obywatelski ma więc bardzo istotną funkcję społeczną, zwiększa poczucie identyfikacji mieszkańców z daną wspólnotą oraz zaufanie do wybranych organów przedstawicielskich. Kluczowym pojęciem związanym z budżetem obywatelskim jest pojęcie partycypacji, czyli uczestnictwa w podejmowaniu decyzji. Partycypacja obywatelska jest jednym z trzech elementów obywatelskości, obok praw indywidualnych jednostki oraz przynależności narodowej.

W założeniach wygląda to wszystko bardzo dobrze, gorzej jest w konkretnej realizacji. Nie wiem też, czy wszystko musi być w tym procesie uregulowane ustawowo, czy nie powinien być to proces bardziej elastyczny, w większym stopniu dostosowany do specyfiki lokalnych społeczności.

Fundusz obywatelski – bo tak go nazywano przed wejściem w życie ustawy wprowadzającej obowiązek jego tworzenia – wprowadziłem do budżetu miasta Kalisza w 2014 r., czyli dużo wcześniej niż uregulowano to ustawą. W niektórych samorządach takie fundusze funkcjonowały już wcześniej, ale przeznaczane na nie kwoty często opiewały na kilkadziesiąt tysięcy złotych. W Kaliszu od początku uznaliśmy, że aby realizować sensownie ideę funduszu obywatelskiego, należy w budżecie wydzielić znaczącą kwotę na jego funkcjonowanie, ale warunkując jej wydawanie na racjonalne, nierozdrobnione zadania inwestycyjne. Wówczas była to kwota 5 milionów zł, czyli ponad 1% dochodów budżetowych miasta. Do tej pory w kolejnych budżetach Kalisza nigdy nie zaplanowano takiej kwoty, pomimo dużo większych dochodów budżetowych.

Ale zarówno wtedy, jaki i dzisiaj sądzę, że nie można do budżetów obywatelskich podchodzić bezkrytycznie. Przecież nie wszystkie zadania wymyślone przez społeczności lokalne muszą być realizowane, chociażby znalazły w głosowaniu akceptację. Nie w każdym roku musimy na BO przeznaczyć określoną część budżetu miasta, bo sytuacje, potrzeby i zadania konieczne do realizacji są zmienne i często nieprzewidywalne. Potrzebna jest też duża elastyczność w tym zakresie. Należałoby także przewidzieć w ustawie możliwość zawieszenia prac nad budżetami obywatelskimi w całości lub w części w sytuacjach kryzysowych, takich jak pandemia, klęski żywiołowe czy teraz pomoc obywatelom Ukrainy. Dziękuję za uwagę.

Przemówienie senator Agnieszki Gorgoń-Komor w dyskusji nad punktem 1. porządku obrad

Przemówienie senator Agnieszki Gorgoń-Komor w dyskusji nad punktem 1. porządku obrad

Szanowny Panie Marszałku! Szanowni Państwo Senatorowie!

Nowelizacja ustawy o samorządzie gminnym pozwoli gminie rozdzielać środki z budżetu obywatelskiego między części gminy niebędące jej jednostkami pomocniczymi lub ich grupami. Celem jest stworzenie bardziej elastycznej formuły finansowania budżetu obywatelskiego w gminie jako podstawowej jednostce samorządu terytorialnego.

Te propozycje są potrzebne, będą miały pozytywne skutki prawne i społeczne. To może przyczynić się do poprawy efektywności wykorzystania środków przeznaczonych na finansowanie budżetu obywatelskiego. W uzasadnieniu podkreślono, że ustawa umożliwi radom gminy dokonanie podziału środków budżetu obywatelskiego w sposób znacznie bardziej elastyczny, dostosowany do uwarunkowań w konkretnej gminie, może także zwiększyć zaangażowanie mieszkańców gmin, którzy będą mogli decydować o projektach realizowanych w ich najbliższym sąsiedztwie.

Jednakże słusznie wskazano w opinii, że proponowana ustawa nie zawiera regulacji przejściowej, która odnosiłaby się do budżetów obywatelskich w gminach, co do których procedura konsultacyjna na rok 2023 została już uruchomiona. To bardzo ważna kwestia i należy się nad nią pochylić. Dziękuję za uwagę.

Przemówienie senatora Wadima Tyszkiewicza w dyskusji nad punktem 1. porządku obrad

Przemówienie senatora Wadima Tyszkiewicza w dyskusji nad punktem 1. porządku obrad

Rozwiązania proponowane w nowelizacji ustawy o samorządzie gminnym umożliwią gminom podział środków z budżetu obywatelskiego między części gminy niebędące jej jednostkami pomocniczymi lub ich grupami. Rozwiązania te zostały zaproponowane na drodze petycji obywatelskiej skierowanej do sejmowej Komisji do Spraw Petycji, która uznała je za zasadne. Proponowane zmiany w ustawie są więc odpowiedzią na głos obywateli wynikający z doświadczenia praktycznego zarzadzania budżetem obywatelskim i dlatego też uważam je za cenną inicjatywę. Dzięki przyjętym rozwiązaniom stworzy się dla rad gmin większe możliwości podziału środków przeznaczonych na finansowanie budżetu obywatelskiego. Umożliwi to bardziej równomierną dystrybucję tych środków pomiędzy różne rejony gminy, co powinno przyczynić się do zwiększenia zaangażowania mieszkańców w procedurę wyłaniania projektów obywatelskich.

Przemówienie senatora Władysława Komarnickiego w dyskusji nad punktem 1. porządku obrad

Przemówienie senatora Władysława Komarnickiego w dyskusji nad punktem 1. porządku obrad

Szanowny Panie Marszałku! Wysoki Senacie!

Budżety obywatelskie to stosunkowo nowe narzędzie, zawarte w ustawie o samorządzie gminnym. Wprawdzie, co ciekawe, pierwszy raz zostało ono zastosowane w 1989 r. w Porto Alegre w Brazylii, ale niebawem trafiło też do Europy i w XXI w. było stopniowo wprowadzane, najpierw w Europie Zachodniej, a od 2011 r. po raz pierwszy w Polsce. Pierwsze doświadczenia w tej kwestii zawdzięczamy miastu Sopotowi.

Szanowni Państwo! Wiele się dyskutuje na temat budżetu obywatelskiego. Można powiedzieć, że jest to w ostatnim czasie dość modne narzędzie i dużo o nim dyskutują przedstawiciele organizacji pozarządowych, które bardzo często są też beneficjentami tych budżetów. Powstaje pytanie, czy jest to już doskonałe narzędzie, czy też należałoby cokolwiek jeszcze zmieniać w zapisach ustawowych, które regulują funkcjonowanie budżetu obywatelskiego.

Budżet obywatelski to cenny element dobrej praktyki samorządności. Jest on przejawem partycypacji mieszkanek i mieszkańców w gospodarowaniu środkami lokalnej społeczności, ale – co równie ważne, a być może nawet bardziej istotne – daje też możliwość diagnozowania potrzeb i problemów widzianych z pozycji samych mieszkańców. Któż lepiej niż oni sami wie, gdzie przydałby się nowy teren rekreacyjny, gdzie szwankuje system oświetlenia czy trzeba poprawić stan lokalnych osiedlowych uliczek? Któż jak nie sami mieszkańcy wie lepiej, jakiej oferty kulturalnej potrzebują, jaki problem społeczny chcieliby rozwiązać i w jaki sposób uda się to zrobić najskuteczniej?

Budżet obywatelski, niebezpodstawnie zwany też partycypacyjnym, to skuteczne narzędzie aktywizujące członków lokalnej społeczności do udziału w jej życiu. Jest demokratycznym procesem, w ramach którego mieszkańcy współdecydują o wydatkach publicznych w perspektywie kolejnego roku budżetowego. Proces ten powinien być nieustannie wzmacniany, i to na wielu płaszczyznach. Przedstawione zmiany w rozpatrywanym projekcie ustawy są tego najlepszym przykładem. Z radością przyjmuję postęp prac i powszechną zgodę na wdrażanie zmian. W uzasadnieniu złożonego projektu ustawy czytamy, że ma on służyć stworzeniu „bardziej elastycznych zasad podziału budżetu obywatelskiego w gminach, szczególnie w tych, które nie są w całości podzielone na jednostki pomocnicze”. To jest dobry kierunek, jednak to tylko jedno z narzędzi do realizacji celów. Potrzeba ich moim zdaniem zdecydowanie więcej.

Debatujemy wprawdzie nad bardzo krótkim projektem ustawy, ale dotykającym bardzo ważnego zagadnienia czy też ważnego narzędzia pracy samorządów w postaci budżetu obywatelskiego. Jest to bez wątpienia narzędzie rozwoju lokalnego, a partycypacja społeczna jest ważnym elementem praktyki samorządowej w Polsce. Przede wszystkim wpływa na upodmiotowienie obywateli, sprawia, że czują się oni odpowiedzialni za swoje małe ojczyzny, odpowiedzialni za gospodarkę finansową miasta, gminy, powiatu czy województwa. Dziękuję.

Przemówienie senator Ewy Mateckiej w dyskusji nad punktem 2. porządku obrad

Przemówienie senator Ewy Mateckiej w dyskusji nad punktem 2. porządku obrad

Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Od początku obecnej kadencji władze i parlamentarzyści PiS nie potrafią się pogodzić z utratą większości w Senacie. Tym, co czyni tę sytuację wysoce nieetyczną, jest jednak fakt, że różnego typu podstępnymi działaniami, przy pomocy fałszywych oskarżeń i niegodnych pomówień, próbuje się deprecjonować osobę i poczynania marszałka Senatu, prof. Tomasz Grodzkiego.

Wyjątkową niechęć, jak wiemy, budzi wśród senatorów PiS przywrócenie izbie wyższej jej właściwego charakteru i właściwej funkcji. Senat za marszałka Grodzkiego przestał bowiem odgrywać rolę ekspresu legislacyjnego, gdzie bezrefleksyjnie i niemal automatycznie przegłosowuje się wygodne dla rządu ustawy. Powróciły za to pogłębione dyskusje z udziałem niezależnych ekspertów i szeroko pojęte konsultacje społeczne. Zaczęto na powrót dbać o jakość stanowionego prawa, a nie o tempo jego uchwalania.

Ataki na marszałka nasiliły się szczególnie po jego wystąpieniu skierowanym do Ukraińców, w którym zdemaskował całkowite rozmijanie się rządowej narracji wobec rosyjskiej agresji z praktyką relacji polityczno-gospodarczych. Stanowiło bowiem tajemnicę poliszynela, że za wzniosłymi frazesami premiera i prominentnych polityków partii rządzącej nie szły żadne realne działania. Nie wstrzymano importu węgla ani ropy, nie zamknięto możliwości wymiany towarowej z Rosją przez Białoruś, nie wydalono ambasadora Rosji, a majątki rosyjskich oligarchów i wspierających je firm nie zostały w Polsce zamrożone.

Okazało się więc po raz kolejny, że zgodnie ze słowami Orwella „mówienie prawdy w epoce zakłamania jest czynem rewolucyjnym”. Dopiero bowiem dzięki szerokiemu, międzynarodowemu rezonansowi słów marszałka Grodzkiego rząd zadeklarował wstrzymanie importu węgla i podjęcie działań wobec przedsiębiorstw finansujących wojnę Putina. Niestety ciągle jeszcze w większości przypadków jest to wyłącznie na poziomie deklaracji. Rodzi się zatem pytanie, jak bezpardonowo i głośno należy mówić o faktach, aby przebić się przez mur rządowej propagandy. Działania marszałka wyraźnie dowiodły, że jeśli niewygodnej dla władzy prawdy nie uda się wykrzyczeć, zostanie ona natychmiast zakrzyczana. Gdy w grę wchodzi ludzkie życie liczone w tysiącach ofiar, wołanie o prawdę musi być wyjątkowo donośne, bezpardonowe i konsekwentne.

Już 2,5 tysiąca lat temu Konfucjusz stwierdził: „Kto trzęsie drzewem prawdy, temu padają na głowę obelgi i nienawiść”. Chyba trudno dziś o zdanie lepiej opisujące sytuację marszałka Senatu od samego początku obecnej kadencji. Głosowanie pokaże jednoznacznie, kto stoi po stronie prawdy, a kto po stronie nienawiści.

Przemówienie senatora Aleksandra Szweda w dyskusji nad punktem 2. porządku obrad

Przemówienie senatora Aleksandra Szweda w dyskusji nad punktem 2. porządku obrad

Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Pozwolą państwo, że zabiorę głos nie tylko jako senator, ale również jako wiceprzewodniczący senackiej Komisji Spraw Zagranicznych i Unii Europejskiej. W dniu dzisiejszym po raz pierwszy w historii Wysokiej Izby procedujemy nad wnioskiem o odwołanie marszałka Senatu. Bezpośrednią przyczyną jest wypowiedź marszałka Tomasza Grodzkiego skierowana w dniu 25 marca 2022 r. do Rady Najwyższej Ukrainy w języku ukraińskim, w której stwierdził, że Polska finansuje zbrodniczy reżim Putina. W tej wypowiedzi padają również zarzuty o importowanie rosyjskiego węgla przez rząd polski, opieszałość w nakładaniu sankcji i brak decyzji o zamrożeniu aktywów rosyjskich oligarchów. W mojej opinii, ale przede wszystkim wedle faktów, ta wypowiedź jest nie tylko kłamstwem, ale formułowanie jej w trakcie trwającej na Ukrainie agresji rosyjskiej i w przededniu wizyty prezydenta Stanów Zjednoczonych Joe Bidena w Polsce stanowi jawne wystąpienie przeciwko polskiej racji stanu. Jest skrajnie nieodpowiedzialna i wpisuje się bezpośrednio w narrację rosyjskiej propagandy, która robi wszystko, aby skłócić narody ukraiński i polski w trakcie działań wojennych.

Polska jest krajem, który od wielu dni wspiera rząd i naród ukraiński w walce z rosyjskim najeźdźcą zarówno na płaszczyźnie humanitarnej, bo do Polski przyjęto ponad 2,5 miliona uchodźców, jak i dyplomatycznej, mam na myśli wizytę premiera Mateusza Morawieckiego i wicepremiera Jarosława Kaczyńskiego w Kijowie. Rząd premiera Mateusza Morawieckiego był i jest liderem działań domagających się wprowadzenia w Unii Europejskiej jak najszerszych sankcji przeciwko Rosji i ambasadorem wolnej i suwerennej Ukrainy w świecie. Wypowiedzenie takich słów w formie orędzia do narodu ukraińskiego stwarza domniemanie, że marszałek Grodzki wypowiadał się w imieniu polskiego państwa i całego Senatu. Tymczasem jest to prywatny pogląd, obraźliwy i sprzeczny ze stanowiskiem rządu RP i innych organów władzy państwowej, które zaangażowane są w pomoc Ukrainie. Co więcej, dyskredytuje Polskę w oczach narodu ukraińskiego, co leży w bezpośrednim interesie Rosji i wpisuje się w rosyjską propagandę i dezinformację. Mając na uwadze wszystkie wskazane argumenty, jak również te, które padały ze strony senatorów klubu Prawa i Sprawiedliwości, uważam, że niniejszy wniosek jest jak najbardziej zasadny. Dziękuję bardzo.

Przemówienie senatora Aleksandra Szweda w dyskusji nad punktem 3. porządku obrad

Przemówienie senatora Aleksandra Szweda w dyskusji nad punktem 3. porządku obrad

Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Rządowy projekt ustawy o szczególnych rozwiązaniach w zakresie przeciwdziałania wspieraniu agresji na Ukrainie oraz służących ochronie bezpieczeństwa narodowego dotyczy określenia zasad zamrożenia wszystkich funduszy i zasobów gospodarczych osób oraz podmiotów, które zostaną wskazane na specjalnej liście prowadzonej przez ministra spraw wewnętrznych i administracji w związku ze wspieraniem rosyjskiej agresji na Ukrainę. Chodzi o stworzenie odrębnej od wykazów zawartych w rozporządzeniach Unii Europejskiej listy osób i podmiotów, wobec których można będzie zastosować środki zawarte w unijnych przepisach.

Jak podkreślono w uzasadnieniu: „W dniu 24 lutego 2022 r. Wysoki Przedstawiciel Unii Europejskiej wydał w imieniu Unii Europejskiej oświadczenie, w którym z całą stanowczością potępił niczym niesprowokowaną inwazję sił wojskowych Federacji Rosyjskiej na Ukrainę oraz udział Białorusi w tej agresji. Wysoki Przedstawiciel wskazał, że odpowiedź Unii Europejskiej obejmie zarówno sektorowe, jak i indywidualne środki ograniczające. W następnych dniach organy Unii Europejskiej podjęły szereg decyzji skutkujących przyjęciem szerokiego zakresu sankcji stanowiących odpowiedź na niedopuszczalną i bezprawną agresję wojskową Rosji wobec Ukrainy, która na mocy prawa międzynarodowego stanowi akt agresji. Odpowiedni pakiet sankcji został również przyjęty w związku z niedopuszczalnym zaangażowaniem Białorusi w agresję wojskową Rosji wobec Ukrainy.

Rada Unii Europejskiej wydała decyzje, które zostały wdrożone pakietem rozporządzeń Rady Unii Europejskiej, zmieniających dotychczas obowiązujące rozporządzenia regulujące sankcje nałożone na Federację Rosyjską oraz Białoruś. (…) Szereg daleko idących zmian w przepisach wprowadzających sankcje, w istotny sposób wpłynęło na zakres obowiązujących zakazów oraz obowiązków w zakresie zamrażania środków finansowych oraz zasobów gospodarczych. Okoliczności te w zasadniczy sposób zmieniły sytuację prawną na poziomie prawa Unii Europejskiej, która w bezpośredni sposób wpływa na polskich obywateli oraz podmioty gospodarcze”.

W Sejmie za niniejszym projektem głosowało 414 posłów, 5 – przeciw, a 8 wstrzymało się od głosu.

Popieram niniejszy projekt ustawy. Dziękuję bardzo.

Przemówienie senatora Mariusza Gromki w dyskusji nad punktem 3. porządku obrad

Przemówienie senatora Mariusza Gromki w dyskusji nad punktem 3. porządku obrad

W związku z agresją Federacji Rosyjskiej wobec Ukrainy, skutkującą masowym napływem uchodźców na teren naszego kraju, a także podjęciem natychmiastowych działań legislacyjnych w celu zapewnienia dogodnych warunków pobytu naszym wschodnim sąsiadom na terenie naszego kraju, bardzo szybko podjęliśmy uregulowania prawne w tej kwestii. Ponad miesiąc po wybuchu wojny, wziąwszy pod uwagę głosy wielu ministerstw, konieczne jest doprecyzowanie niektórych przepisów, aby nie powodowały żadnych wątpliwości interpretacyjnych, były jasne i kompletne.

Procedowana ustawa o szczególnych rozwiązaniach w zakresie przeciwdziałania wspieraniu agresji na Ukrainę oraz służących ochronie bezpieczeństwa narodowego reguluje wiele kwestii o różnym rodzaju, ale w jednym wspólnym celu, tj. w celu wsparcia ludności ukraińskiej, zarówno tej pozostającej na terenie swojego kraju, jak i tej przebywającej w Polsce.

Słuszne jest wyłączenie obywateli Polskich z grupy osób, które mogą zostać objęte regulacjami dotyczącymi nadawania numeru PESEL i pobierania danych biometrycznych w sytuacji, kiedy taka osoba jest małżonkiem obywatela Ukrainy.

Uregulowanie spraw dotyczących dystrybucji produktów leczniczych przeznaczonych na pomoc humanitarną na terytorium Ukrainy przez Rządową Agencję Rezerw Strategicznych poprzez wskazanie, w jaki sposób produkty te mają być gromadzone, przechowywane, a następnie dostarczone stronie ukraińskiej, z pewnością przyczyni się do efektywniejszego wykorzystywania farmaceutyków oraz zapewnienia sprawnego przepływu produktów leczniczych. Warto przy tym zaznaczyć, że RARS będzie dystrybuowała produkty lecznicze niedopuszczone do obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Zlikwidowane zostaną także różnice powstałe pomiędzy danymi przechowywanymi w rejestrze prowadzonym przez ministra właściwego do spraw informatyzacji.

Słuszne są zmiany dotyczące nadawania numeru PESEL poprzez m.in. zlikwidowanie przepisu dotyczącego miejsca urodzenia, które nie jest wpisane w paszportach ukraińskich, czy też upoważnienie organów administracji rządowej do pomocy przy nadawaniu numeru PESEL.

Kolejną ważną kwestią jest doprecyzowanie sposobu zapewnienia opiekunom tymczasowym oraz przebywającym pod ich opieką małoletnim pomocy prawnej oraz doprecyzowanie, jaką pomoc organizacyjną powiat zapewnia opiekunom tymczasowym.

Prawidłowe są również rozwiązania mające przynieść efekt w postaci dotarcia z ofertą pracy do uchodźców z Ukrainy.

Wszystkie regulacje wprowadzone procedowaną ustawą, których nie sposób opisać w przemówieniu, mają na celu wsparcie ludności ukraińskiej, przeciwdziałanie agresji Rosji, a także zapewnienie bezpieczeństwa narodowego, dlatego jestem za jej przyjęciem.

Przemówienie senatora Aleksandra Szweda w dyskusji nad punktem 4. porządku obrad

Przemówienie senatora Aleksandra Szweda w dyskusji nad punktem 4. porządku obrad

Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Rządowy projekt nowelizacji ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa oraz niektórych innych ustaw dotyczy doprecyzowania niektórych przepisów ustawy, a także uzupełnienia kwestii pominiętych w obowiązującej ustawie, a dotyczących np. definicji przyjętych w ustawie, zakresu przedmiotowego ustawy, kwestii finansowych, rejestracji uchodźców i nadawania im numeru PESEL, jak również uprawnień przysługujących określonym kategoriom uchodźców.

Jak podkreślono w uzasadnieniu: „Ustawa z dnia 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa została uchwalona w celu stworzenia szczególnej regulacji prawnej zapewniającej doraźną podstawę prawną do legalnego pobytu obywatelom Ukrainy, którzy w wyniku działań wojennych zostali zmuszeni do opuszczenia swojego kraju pochodzenia. W dniu 24 lutego 2022 r. doszło do ataku wojsk Federacji Rosyjskiej na terytorium Ukrainy. W wyniku tych zdarzeń w kierunku terytorium Rzeczypospolitej Polskiej zaczęły kierować się tysiące obywateli Ukrainy, poszukujących schronienia. Ponad dwutygodniowy okres obowiązywania ww. ustawy przyniósł doświadczenia wskazujące na potrzebę doprecyzowania niektórych jej przepisów, a także uzupełnienia kwestii pominiętych w obowiązującej ustawie”.

W Sejmie za niniejszym projektem głosowało 434 posłów, 10 było przeciw, a 1 wstrzymał się od głosu.

Popieram niniejszy projekt ustawy. Dziękuję bardzo.

Przemówienie senatora Janusza Pęcherza w dyskusji nad punktem 4. porządku obrad

Przemówienie senatora Janusza Pęcherza w dyskusji nad punktem 4. porządku obrad

Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Prawie miesiąc obowiązywania ustawy z dnia 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa przyniósł doświadczenia wskazujące na potrzebę doprecyzowania niektórych jej przepisów, a także uzupełnienia kwestii pominiętych w obowiązującej ustawie. Potrzeby takie zgłosiły zarówno resorty – np. Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej, Ministerstwo Edukacji i Nauki, Ministerstwo Zdrowia, Kancelaria Prezesa Rady Ministrów – jak i samorządowcy, a także wojewodowie. Ale należy zwrócić uwagę także na fakt, że na etapie prac nad tzw. ustawą matką zwracaliśmy uwagę na konieczność niektórych rozwiązań i proponowaliśmy odpowiednie poprawki, które wówczas zostały jednak odrzucone. Mam też świadomość, że omawiane dziś zmiany nie będą ostatnimi i przyjdzie nam nad kolejnymi regulacjami pracować w najbliższym czasie. Jesteśmy na ta gotowi, bo sytuacja jest bardzo zmienna i wymagająca szybkich reakcji, jednak oczekiwalibyśmy ze strony rządowej większej elastyczności i zrozumienia, że nie ma jednej recepty na mądrość.

W omawianej ustawie zaproponowano szereg poprawek porządkujących działania administracji, głównie wojewodów – i to jest całkowicie zrozumiałe. Poprawki dotyczą dystrybucji leków, dalsze regulacje – statusu uchodźcy i praw z tego wynikających, ułatwień w zatrudnianiu obywateli Ukrainy w administracji zarówno rządowej, jak i samorządowej, czy określenia kosztów obsługi zadań realizowanych przez samorządy. Zadania dotyczące pieczy zastępczej wydają się również w pełni uzasadnione. Podkreślenia wymagają regulacje ułatwiające zatrudnianie lekarzy i pielęgniarek, gdyż tego wymaga interes społeczny, interes pacjenta, tj. tego, żeby wszyscy lekarze i pielęgniarki, którzy przyjechali do nas z Ukrainy, znaleźli zatrudnienie w naszych instytucjach opieki medycznej, ochrony zdrowia. Potrzebujemy pilnie kadry, szczególnie w szpitalach powiatowych i w przychodniach. Trzeba wykorzystać tę trudną dla Ukraińców, ale również dla nas sytuację i reagować w bardzo elastyczny sposób. To także kwestia doprecyzowania zasad nadawania statusu osoby korzystającej z regulacji ustawy, umożliwienia incydentalnego upoważnienia osób niezatrudnionych w urzędach gminy do realizacji czynności związanych z nadawaniem numeru PESEL, co ma za zadanie przyspieszenie działań dotyczących nadawania numeru PESEL czy wspólne działanie administracji rządowej i samorządowej, a także możliwość delegowania pracowników zatrudnionych w szeroko rozumianym sektorze publicznym po to, aby mogli oni wesprzeć organy realizujące czynności dotyczące nadawania numeru PESEL. Ważnym, godnym odnotowania jest umożliwianie wydawania z aptek szpitalnych produktów leczniczych stosowanych w programach zdrowotnych, w programach polityki zdrowotnej, w leczeniu obowiązkowym, na rzecz pacjentów prowadzących farmakoterapię w warunkach domowych czy doprecyzowanie regulacji dotyczących osób, którym został nadany numer PESEL w trybie określonym przepisami zmienianej ustawy, i kwestii związanych z ochroną zdrowia oraz pomocy przed uzyskaniem numeru PESEL.

Ważnym rozwiązaniem jest dopracowanie kwestii zapewnienia transportu m.in. z miejsca zakwaterowania na lotnisko, upoważnienie wojewody do organizacji doraźnej pomocy medycznej w miejscach, w których gromadzą się obywatele Ukrainy przybywający na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w związku z działaniami wojennymi prowadzonymi na terytorium Ukrainy oraz do zapewniania personelu medycznego, który będzie realizował wizyty, o ile będzie to uzasadnione stanem pacjenta, w miejscach zakwaterowania osób z potwierdzonym dodatnim wynikiem testu diagnostycznego w kierunku SARS-CoV-2, doprecyzowanie przepisów ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o języku migowym i innych środkach komunikowania się w zakresie dofinansowania ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych kosztów szkoleń z języka polskiego w piśmie nauczanego metodą glottodydaktyczną dla osób uprawnionych, dodanie rozwiązania pozwalającego na dostęp obywateli Ukrainy, których pobyt na terytorium Polski uznaje się za legalny, do uczestnictwa w zajęciach prowadzonych przez centrum integracji społecznej, doprecyzowanie przepisów dotyczących opiekuna tymczasowego, umożliwienie świadczenia usług psychologicznych przez obywateli Ukrainy na rzecz swoich rodaków, którzy nie znają języka polskiego, wprowadzenie regulacji prawnych umożliwiających Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych lub prezesowi Zakładu Ubezpieczeń Społecznych odstąpienie od wszczynania postepowania z urzędu lub zawieszenie postępowań wszczętych przed dniem rozpoczęcia konfliktu zbrojnego na Ukrainie, rezygnacja z możliwości przekazywania przez sąd komendantowi Głównemu Straży Granicznej postanowienia o ustanowieniu opiekuna tymczasowego, doprecyzowanie regulacji dotyczących posiadania przez osoby, którym został nadany numer PESEL w trybie określonym przepisami zmienianej ustawy, uprawnienia do opieki medycznej, wsparcie ukraińskiego środowiska naukowego, a w szczególności ułatwienie podejmowania zatrudnienia przez kadrę akademicką, uniknięcie finansowania ze środków publicznych kształcenia obywateli Ukrainy, którzy zakończyli już realizację obowiązku nauki i obowiązku szkolnego, monitorowanie aktywności zawodowej lekarzy i lekarzy dentystów posiadających warunkowe prawo wykonywania zawodu, umożliwienie tymczasowego wykonywania zawodu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lekarzom i lekarzom dentystom z państw spoza Unii Europejskiej w celu udzielania pomocy medycznej (świadczeń opieki zdrowotnej) obywatelom Ukrainy, którzy przebywają na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, rozszerzenie katalogu podmiotów uprawnionych do przekazywania nieodpłatnie sprawnego technicznie sprzętu, pojazdów i urządzeń jednostkom organizacyjnym Państwowej Służby Ukrainy do spraw Sytuacji Nadzwyczajnych o jednostki organizacyjne Państwowego Gospodarstwa Leśnego „Lasy Państwowe”, stworzenie ram regulacyjnych dla działalności Rządowej Agencji Rezerw Strategicznych w zakresie gromadzenia, przechowywania, a następnie dostarczania stronie ukraińskiej produktów leczniczych przeznaczonych na cel przeciwdziałania skutkom działań wojennych prowadzonych na terytorium Ukrainy, zapewnienie możliwości rozliczenia (sfinansowania ze środków publicznych) świadczeń opieki zdrowotnej udzielonych wszystkim osobom, które w okresie 24 lutego 2022 r. – 12 marca 2022 r. wjechały legalnie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w związku z działaniami wojennymi prowadzonymi na terytorium Ukrainy.

Osobną kwestią jest utworzenie w Banku Gospodarstwa Krajowego Funduszu Gwarancji Kryzysowych, w ramach którego mogą być udzielane gwarancje i poręczenia spłaty kredytów lub innych zobowiązań zaciągniętych przez przedsiębiorców. To rozwiązanie zostało przyjęte w oparciu o przepisy dotyczące funkcjonującego obecnie Funduszu Gwarancji Płynnościowych w BGK, który powstał w związku z sytuacją spowodowaną pandemią COVID.

Nie do przyjęcia jest rozwiązanie, co prawda czasowe, do dnia 31 grudnia 2022 r., dotyczące wyłączenia obowiązku uzyskania opinii sejmowej komisji właściwej do spraw budżetu w zakresie dokonywania zmian planu przychodów i kosztów Rządowej Agencji Rezerw Strategicznych oraz wyłączenie stosowania przepisów art. 38–41 ustawy z dnia 16 grudnia 2016 r. o zasadach zarządzania mieniem państwowym w odniesieniu do działalności Rządowej Agencji Rezerw Strategicznych w związku z realizacją przez ten podmiot zadań określonych w art. 31 ust. 1 pkt 7 ustawy. Dziękuję za uwagę.

Przemówienie senatora Aleksandra Szweda w dyskusji nad punktem 5. porządku obrad

Przemówienie senatora Aleksandra Szweda w dyskusji nad punktem 5. porządku obrad

Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Rządowy projekt ustawy o zasadach realizacji zadań finansowanych ze środków europejskich w perspektywie finansowej 2021–2027 określa rozwiązania wdrożeniowe dedykowane zarządzaniu programami z zakresu polityki spójności, opisanymi w tzw. umowie partnerstwa. Ponadto nowelizacja wprowadza przepisy szczegółowe dotyczące Krajowego Planu Odbudowy w zakresie, w jakim przepisy unijne są niewystarczające.

Jak podkreślono w ocenie skutków regulacji, „projektowana ustawa w ramach wdrażania programów w zakresie polityki spójności w perspektywie finansowej 2021–2027 określa przepisy szczegółowe zapewniające pewność prawną w zakresie, w jakim przepisy unijne są niewystarczające z punktu widzenia systemu prawa krajowego, m.in. w zakresie systemu instytucjonalnego, wyboru projektów, definiowania nieprawidłowości, systemu korekt, przepływów i rozliczeń finansowych oraz kontroli. Ustawa przewiduje także zmiany w szeregu innych ustaw, w tym zmiany ustawy o finansach publicznych oraz ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju. Oczekiwanym efektem ustawy w ramach wdrażania programów będzie stworzenie ram prawnych umożliwiających terminowe i zgodne z prawem unijnym oraz krajowym wydatkowanie i rozliczenie całości przyznanej Polsce alokacji środków unijnych na lata 2021–2027, wynoszącej blisko 76 miliardów euro. Z kolei celem działań zdefiniowanych w ramach KPO jest sprostanie wyzwaniom związanym z pandemią COVID-19 i dążenie do przezwyciężenia zdrowotnych, gospodarczych i społecznych następstw tej pandemii, łagodzenie skutków wpływu COVID-19 na gospodarkę, a w dłuższej perspektywie czasowej wsparcie procesu transformacji oraz zwiększenie spójności społecznej i terytorialnej kraju. W kontekście utrzymujących się dysproporcji w poziomie rozwoju społeczno-gospodarczego poszczególnych regionów Polski oraz nasilenia niekorzystnych zjawisk w wyniku pandemii COVID-19 istotnym wyzwaniem o charakterze horyzontalnym jest przeciwdziałanie nierównościom społecznym i przestrzennej koncentracji problemów rozwojowych. Realizacja reform i inwestycji zdefiniowanych w KPO służy promowaniu spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej poprzez zwiększenie odporności, gotowości do szybkiej i adekwatnej reakcji w sytuacji kryzysowej, zdolności dostosowawczych i potencjału wzrostu gospodarczego, łagodzeniu społecznych i gospodarczych skutków kryzysu, w szczególności dla kobiet, wspieraniu zielonej transformacji, przyczynianiu się do realizacji unijnych celów w zakresie klimatu oraz transformacji cyfrowej. Interwencje te uzupełniają i rozszerzają podejmowane dotychczas przez polski rząd działania doraźne i antyrecesyjne na rzecz sektorów i przedsiębiorców. Polska może skorzystać w sumie z 58,1 miliarda euro pochodzących z RRF. W wymiarze finansowym w pierwszym rzędzie zaplanowano wykorzystanie części środków finansowych przekazywanych jako środki bezzwrotne (czyli 23,85 miliarda euro). Niemniej jednak zakres wskazanych w ramach KPO reform pokazuje, że ich realizacja wymaga dodatkowego wsparcia (z wykorzystaniem środków zwrotnych – do 34,2 miliarda euro) dla zwiększenia szybkości odbudowy oraz wzmocnienia konkurencyjności polskiej gospodarki. W konsekwencji zrealizowanych reform i inwestycji i innego wsparcia udzielonego tym obszarom odczuwalnej poprawie ulegną warunki codziennego życia, jak również prowadzenia działalności gospodarczej. Perspektywa niezbędnych i korzystnych przemian, jakie zostaną wprowadzone dzięki realizacji KPO, oznacza włączenie w procesy rozwojowe – tj. budowanie nowoczesnej, konkurencyjnej, odpornej i zielonej gospodarki – wszystkich grup społecznych oraz wszystkich terytoriów. Oczekiwanym efektem wdrożenia KPO jest stworzenie regulacji prawnych umożliwiających efektywne i zgodne z przepisami unijnymi oraz wymogami ustanowionymi na gruncie krajowym wydatkowanie i rozliczenie całości przyznanej Polsce alokacji środków RRF oraz osiągnięcie celów strategicznych KPO. W zakresie związanym z wdrażaniem polityki spójności nie wprowadza się istotnych zmian w porównaniu z rozwiązaniami przyjętymi w perspektywie 2014–2020. Projektodawca co do zasady korzysta ze sprawdzonych praktyk stosowanych w poprzedniej perspektywie finansowej”.

Jeśli chodzi o koszty proponowanej ustawy, to „dochody oraz wydatki oszacowano na podstawie rzeczywistego oraz prognozowanego tempa wydatkowania środków polityki spójności w perspektywie 2014–2020 (z uwzględnieniem zmian prawnych wynikających z przepisów unijnych, takich jak skrócenie w kolejnej perspektywie z 10 do 9 lat okresu kwalifikowalności wydatków) oraz szacunków wydatków przedstawionych przez instytucje odpowiedzialne za reformy i inwestycje. Punktem wyjścia do prezentowanych szacunków były prognozy dotyczące wydatków ponoszonych w ramach projektów i programów. W kolejnym kroku do dochodów przypisano tę część wspomnianych wydatków, która podlega finansowaniu unijnemu. Saldo to różnica dochodów i wydatków, czyli niezbędny wkład krajowy wymagany przepisami unijnymi. W przypadku programów polityki spójności przyjęto, że średni poziom dofinansowania unijnego w projektach podmiotów sektora finansów publicznych wyniesie 80%, z tego w projektach j.s.t. – 78%, a w przypadku pozostałych podmiotów 81%. Szacunki nie uwzględniają tzw. wydatków niekwalifikowanych oraz przesunięcia w czasie pomiędzy momentem poniesienia wydatku podlegającego refundacji ze środków KE a dokonaniem płatności. Do wyrażenia kwot w cenach stałych z 2020 r. przyjęto deflator na poziomie 2%. W przypadku planu rozwojowego, o którym mowa w rozdziale 2aa ustawy z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju, przyjęto 100% finansowanie inwestycji ze środków unijnych. Szacunki uwzględniają 100% części grantowej RRF oraz część pożyczkową w kwocie 9,3 miliarda zł (2,067 miliarda euro), która posłuży sfinansowaniu części projektów inwestycyjnych w formie dotacyjnej i obciąży tym samym budżet państwa. Wartość całej kwoty pozyskanej z pożyczkowej części RRF to 52,5 miliarda zł (11,7 miliarda euro)”.

Jeśli chodzi o pozytywy proponowanej ustawy, to zgodnie z prognozami przedstawionymi w OSR, jak również doświadczeniami z poprzedniej perspektywy finansowej, można w pełni zgodzić się ze stwierdzeniem, że „ustawa pozytywnie wpłynie na konkurencyjność gospodarki i przedsiębiorczość, w tym funkcjonowanie przedsiębiorców, oraz na rodzinę, obywateli i gospodarstwa domowe. Udzielone wsparcie przyczyni się do trwałego wzrostu polskiej gospodarki oraz umożliwi uzyskanie pozytywnych zmian strukturalnych (tj. wyższej innowacyjności, większej złożoności struktury gospodarczej, wzrostu udziału przemysłu i usług wiedzochłonnych, wzrostu złożoności produktów i usług, poprawy konkurencyjności sektorów uważanych tradycyjnie za obszary w niewielkim stopniu wykorzystujące wiedzę i technologię, a ostatecznie wyższej zdolności do tworzenia wysokiej jakości miejsc pracy), co z kolei przełoży się na wzrost poziomu i jakości życia mieszkańców”. Dziękuję bardzo.

Przemówienie senatora Janusza Pęcherza w dyskusji nad punktem 5. porządku obrad

Przemówienie senatora Janusza Pęcherza w dyskusji nad punktem 5. porządku obrad

Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Zasadniczym celem omawianej dzisiaj ustawy jest stworzenie ram prawnych, które będą stanowić podstawę dla realizacji umowy partnerstwa, w tym wdrażania programów w zakresie polityki spójności, w perspektywie finansowej 2021–2027. Konieczność uchwalenia nowej ustawy wynika z rozpoczęcia w 2021 r. nowej 7-letniej perspektywy finansowania polityki spójności z budżetu Unii Europejskiej w oparciu o nowy pakiet unijnych aktów prawnych regulujących zasady wdrażania tej polityki.

W zakresie związanym z wdrażaniem polityki spójności ustawa nie wprowadza istotnych zmian w porównaniu z rozwiązaniami przyjętymi w perspektywie unijnej w latach 2014–2020. W zaproponowanych rozwiązaniach skorzystano ze sprawdzonych praktyk stosowanych w poprzedniej perspektywie finansowej.

Omawiana ustawa, poprzez zmianę ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju, wprowadza również przepisy szczegółowe dotyczące planu rozwojowego, Krajowego Planu Odbudowy, w zakresie, w jakim przepisy unijne są niewystarczające z punktu widzenia systemu prawa krajowego, m.in. w zakresie struktury systemu instytucjonalnego, wyboru i sposobu realizacji przedsięwzięć, finansowania inwestycji i przedsięwzięć, monitorowania realizacji KPO czy też działań kontrolnych i audytowych.

KPO jest dokumentem, o którym mowa w art. 17 ust. 1 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 12 lutego 2021 r. ustanawiającego Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności, będącym planem rozwojowym, który stanowi podstawę realizacji reform i inwestycji objętych wsparciem ze środków Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności.

Dodatkowo, w ramach przepisów wprowadzanych do ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju, omawiana ustawa stworzy podstawy prawne dla realizacji działań w ramach tzw. pobrexitowej rezerwy dostosowawczej, a także umożliwi utworzenie Funduszu Rozwoju Regionalnego, funduszu celowego w rozumieniu przepisów ustawy o finansach publicznych, stanowiącego narzędzie komplementarne względem istniejących instrumentów wspierających prowadzenie polityki rozwoju i umożliwiającego finansowanie działań prorozwojowych. Ustawa wprowadza także zmiany do ustawy o pomocy żywnościowej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Plus – dawny Program operacyjny „Pomoc Żywnościowa” 2014–2020, FEAD.

Ustawa zakłada w szczególności:

1) wprowadzenie mechanizmów koordynacji realizacji programów wspófinansowanych ze środków funduszy strukturalnych, Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji i Funduszu Spójności;

2) określenie podmiotów zaangażowanych w proces wdrażania funduszy strukturalnych, Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji i Funduszu Spójności, ich zadań i trybu współpracy między nimi;

3) uregulowanie zasad wdrażania funduszy strukturalnych, Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji i Funduszu Spójności;

4) zdefiniowanie podstawowych dokumentów służących wdrażaniu funduszy strukturalnych, Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji i Funduszu Spójności;

5) uregulowanie systemu instytucjonalnego, kwestii finansowych związanych m.in. z rozliczeniami z Komisją Europejską oraz kwestii dotyczących kontroli i nakładania korekt;

6) określenie zasad wyboru projektów i procedury odwoławczej;

7) wskazanie obowiązków związanych z unijną polityką e-Cohesion;

8) określenie mechanizmów umożliwiających realizację instrumentów terytorialnych wynikających z rozporządzeń Komisji Europejskiej – Zintegrowane Inwestycje Terytorialne, Inne Instrumenty Terytorialne;

9) uregulowanie zasad monitorowania postępu i sprawozdawczości z realizacji programów oraz projektów.

Ponieważ mamy do czynienia z ustawą wdrożeniową, która ma uruchomić możliwość korzystania ze środków europejskich, trudno nie być za jej przyjęciem. Nie oznacza to jednak, że musi to być przyjęcie bezwarunkowe i bez wprowadzenia odpowiednich poprawek. Trudno w tym miejscu nie zadać także pytania dotyczącego przybliżonego terminu wpływu pierwszych transz środków unijnych do naszego kraju i tego, czy nie ma zagrożeń co do uzyskania ich przez Polskę.

Będąc umiarkowanym optymistą, zakładam, że oczekiwane miliardy euro zaczną wpływać do naszego kraju w najbliższym czasie. A jeżeli tak się stanie, to chcielibyśmy, o czym sporo mówiliśmy już niemal rok temu, poprawić przejrzystość, transparentność procesu dysponowania i alokacji środków europejskich. Uważamy, iż w oparciu o istniejący od lat i sprawdzony już kodeks partnerstwa należałoby zapewnić podmiotowy i prawdziwie rzetelny udział w opiniowaniu rozdziału środków przez rząd ze strony samorządów, partnerów społecznych, przedsiębiorstw czy przedstawicieli sektora gospodarczego, w tym w szczególności – jeśli mówimy o partnerach społecznych – organizacji, które są zrzeszone w radzie pożytku publicznego.

Zgadzamy się z apelami ze strony organizacji, partnerów społecznych, a zwłaszcza przedstawicieli sektora samorządowego, iż pozycja beneficjentów wobec instytucji audytujących powinna być wzmocniona poprzez możliwość odwołania do sądu, a także poprzez możliwość zapewnienia odrębnych protokołów i ustaleń z przeprowadzonego audytu oraz obowiązkowego dostarczenia wyników tego audytu do zainteresowanego. Zbyt często okazuje się, że opinie instytucji audytujących w imieniu Krajowej Administracji Skarbowej nie znajdują potwierdzenia w opinii instytucji europejskich.

Nie zgadzamy się z poprawką wprowadzoną już na etapie prac komisji sejmowych – art. 126 – mówiącą o tym, że w sytuacji, gdy nie wpłyną środki europejskie, ich brak może zostać pokryty z emisji obligacji Skarbu Państwa. Równie dyskusyjny jest art. 136, dodany w ostatniej chwili przez rząd, dotyczący tego, ażeby do wydatków w ramach Krajowego Programu Odbudowy zaliczyć inwestycje realizowane od lutego 2021 r. Uważamy, że z tego rozwiązania należałoby się wycofać. Dziękuję za uwagę.

Przemówienie senatora Beniamina Godyli w dyskusji nad punktem 5. porządku obrad

Przemówienie senatora Beniamina Godyli w dyskusji nad punktem 5. porządku obrad

Panie Marszałku! Wysoki Senacie!

Ustawa o zasadach realizacji zadań finansowanych ze środków europejskich w perspektywie finansowej 2021–2027 stwarza ramy prawne stanowiące podstawę dla realizacji umowy partnerstwa, w tym wdrażania programów w zakresie polityki spójności państw członkowskich UE. Zgodzić się należy, że w zakresie związanym z wdrażaniem polityki spójności ustawa nie wprowadza istotnych zmian w porównaniu z rozwiązaniami przyjętymi w poprzednim okresie. Ustawa stanowi regulację perspektywy finansowania polityki spójności z budżetem UE w oparciu o nowy pakiet unijnych aktów prawnych regulujących zasady wdrażania tej polityki.

Pozytywnie należy ocenić, że ustawa oprócz tego wprowadza przepisy szczegółowe dotyczące planu rozwojowego – Krajowego Planu Odbudowy – w zakresie, w jakim przepisy unijne są niewystarczające z punktu widzenia systemu prawa krajowego, m.in. w zakresie struktury systemu instytucjonalnego, wyboru i sposobu realizacji przedsięwzięć, finansowania inwestycji i przedsięwzięć, monitorowania realizacji KPO czy też działań kontrolnych i audytowych.

Ponadto ustawa tworzy podstawy prawne dla realizacji działań w ramach tzw. pobrexitowej rezerwy dostosowawczej – Brexit Adjustment Reserve – umożliwi utworzenie funduszu rozwoju regionalnego, jak również wprowadza zmiany do ustawy o pomocy społecznej w zakresie programu zwalczania deprywacji materialnej – pomocy żywnościowej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Plus, czyli dawnego Programu Operacyjnego „Pomoc żywnościowa 2014–2020”, FEAD.

Przepisy ustawy opracowane zostały w oparciu o liczne przepisy unijne. Ustawa z zaproponowanymi poprawkami oddaje cel wyżej wymienionych regulacji unijnych i nie budzi zastrzeżeń legislacyjnych. Przepisy nie są sprzeczne z prawem UE i zostały odpowiednio przygotowane. Na etapie procesu legislacyjnego zostały przeprowadzone szerokie konsultacje. Dziękuję.

Przemówienie senatora Władysława Komarnickiego w dyskusji nad punktem 5. porządku obrad

Przemówienie senatora Władysława Komarnickiego w dyskusji nad punktem 5. porządku obrad

Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Cóż można powiedzieć o tym punkcie obrad, w którym pochylamy się nad ustawą o zasadach realizacji zadań finansowanych ze środków europejskich w perspektywie finansowej 2021–2027, czyli nad tzw. ustawą wdrożeniową? Pierwsze, co przychodzi na myśl, to słowo „nareszcie”. A druga narzucająca się refleksja brzmi: czemu tak późno?

Zwracałem już na tej sali uwagę, że poprzednia ustawa, dotycząca budżetu unijnego na lata 2014–2020, nosi datę 11 lipca 2014 r. Moim zdaniem nic nie stało na przeszkodzie, żeby i tym razem ustawa kluczowa dla wdrażania środków pomocowych z budżetu Unii Europejskiej została przyjęta w pierwszym roku funkcjonowania nowej wieloletniej perspektywy budżetowej.

No, może prawie nic. Bo po co nam taka ustawa, skoro środki z Krajowego Planu Odbudowy są wciąż zablokowane, a nasze programy operacyjne nie dość, że nie zostały jeszcze zatwierdzone, to już są okrajane w związku z niepłaceniem przez Polskę kar nałożonych przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej z siedzibą w Luksemburgu? Co więcej, licznik kar cały czas bije.

I choć mam do niniejszej ustawy kilka uwag – ustawa ta, choć powielająca w większości zapisy swej poprzedniczki, nie jest wolna od pewnych wad – to proponuję następujące rozwiązanie. My jako Senat ją przyjmiemy – zwłaszcza że resort rozwoju i urzędy marszałkowskie mają jeszcze dużo pracy z przygotowaniem wytycznych w zakresie kwalifikowalności wydatków, opisów funkcji i procedur, projektów regulaminów komitetów monitorujących, regulaminów konkursów i wielu innych dokumentów – a rząd w zamian spowoduje, że będzie po co wysyłać niniejszą ustawę na biurko prezydenta. Proponuję, żeby nasza sprawność legislacyjna spotkała się z waszą odpowiedzialnością polityczną.

Może po stronie rządowej znajdzie się w końcu ktoś na tyle rozsądny i odważny, by zakończyć nonsensowne spory z Komisją Europejską, spory, które szkodzą nam gospodarczo, które dewastują nasz budżet. Do tego są to spory, które toczymy w ramach Wspólnoty, która jest gwarantem naszego dobrobytu, a przede wszystkim bezpieczeństwa.

A poza tym sądzę, że Ukrainę należy bezzwłocznie przyjąć do Unii Europejskiej.

Przemówienie senator Danuty Jazłowieckiej w dyskusji nad punktem 5. porządku obrad

Przemówienie senator Danuty Jazłowieckiej w dyskusji nad punktem 5. porządku obrad

Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Rozpoczęcie w 2021 r. nowej 7-letniej perspektywy finansowania Polityki Spójności z budżetu UE stało się asumptem do prac nad ustawą o zasadach realizacji zadań finansowanych ze środków europejskich w perspektywie finansowej 2021–2027, zwanej ustawą wdrożeniową. Ma ona zapewnić pewność prawną w tym zakresie, w którym przepisy unijne nie są wystarczająco precyzyjne lub konieczna jest bardziej szczegółowa regulacja, a także stanowić podstawę do realizacji umowy partnerstwa w celu umożliwienia terminowego oraz zgodnego z prawem unijnym i krajowym wydawania i rozliczania przez Polskę całości przyznanej nam alokacji środków unijnych na lata 2021–2027.

Ustawa formułuje mechanizmy koordynacji realizacji programów współfinansowanych ze środków funduszy strukturalnych, Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji i Funduszu Spójności. Określono w niej podmioty zaangażowane w proces wdrażania tych funduszy, ich zadania i tryb współpracy, a także ustalono zasady i podstawowe dokumenty służące wdrażaniu funduszy strukturalnych, Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji i Funduszu Spójności oraz kwestie finansowe związane z rozliczeniami z Komisją Europejską, sprawami dotyczącymi kontroli, nieprawidłowości czy nakładania korekt. W ustawie zawarte zostały zasady wyboru projektów, procedura odwoławcza oraz zasady monitorowania postępu i sprawozdawczości z realizacji programów oraz projektów współfinansowanych z UE.

Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Regulacja wprowadza również przepisy szczegółowe dotyczące wdrożenia planu rozwojowego – Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększania Odporności (KPO). Dotyczy to m.in. struktury systemu instytucjonalnego, wyboru i sposobu realizacji przedsięwzięć finansowanych w ramach KPO, finansowania inwestycji, monitorowania realizacji KPO czy też działań kontrolnych i audytowych.

Osobny zapis dotyczy powołania rzecznika finansów europejskich. Spośród swoich pracowników zobowiązana jest nominować go instytucja zarządzająca krajowym albo regionalnym programem oraz instytucja uczestnicząca w realizacji inna niż zarządzająca. Moim zdaniem powinien znaleźć się tu jeszcze zapis, że funkcja rzecznika podlega kadencyjności. Należałoby także zapewnić mu szerszą i bardziej profesjonalną obsługę administracyjno-organizacyjną.

Projekt ustawy był przedmiotem konsultacji międzyresortowych oraz na posiedzeniu Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego. Odbyły się na jego temat wysłuchania publiczne i odwrócone wysłuchania publiczne. Jak się jednak okazuje, nie uwzględniono wówczas wielu zasadniczych i słusznych postulatów zgłaszanych podczas spotkań. Chodzi m.in. o wybór partnerów do komitetu monitorującego, który zdaniem organizacji pozarządowych powinien odbywać się w formule europejskiego kodeksu partnerstwa. Dotyczy to postępowania otwartego, w formie wyborów, co poprawiłoby jakość pracy komitetu, zapewniło jego niezależność, pomogło we właściwym ujęciu kluczowych obszarów tematycznych wsparcia i odpowiedniej ich reprezentacji. Należy je poszerzyć chociażby o monitorowanie procesów wyborów przedsięwzięć oraz zatwierdzanie kryteriów pomocy bezzwrotnej. Komitet powinien mieć prawo do powołania zespołu roboczego.

Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Moim zdaniem istnieje również potrzeba doprecyzowania przepisów w zakresie audytu instytucji zarządzającej oraz konieczności konsultowania z KWRiST wydawanych przez ministra właściwego do spraw rozwoju regionalnego wytycznych w zakresie wdrażania funduszy strukturalnych, Funduszu Spójności i Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji. Polskie prawo nie przewiduje bowiem możliwości odwołania się od ustaleń instytucji audytowej. Stwarza to duże zagrożenie dla instytucji zarządzających, które mają obowiązek zapewnienia środków stanowiących równowartość dofinansowania w przypadku korekt finansowych wynikających z ich zaniedbań. Dlatego też procedura kontradyktoryjna powinna zostać zwieńczona mechanizmem mediacji. W tym celu należy powołać radę audytu, w skład której wchodzić powinien zarówno szef Krajowej Administracji Skarbowej, jak i przedstawiciele Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej oraz Związku Województw RP i niezależnych ekspertów z dziedziny kwalifikowalności wydatków, a także przedstawiciele instytucji zarządzającej, której mediacja by dotyczyła. Potrzebny jest arbiter, przed którym będzie można przedstawić swoje racje, aby od razu nie ponosić finansowych konsekwencji.

Przemówienie senatora Wadima Tyszkiewicza w dyskusji nad punktem 5. porządku obrad

Przemówienie senatora Wadima Tyszkiewicza w dyskusji nad punktem 5. porządku obrad

Ustawę o zasadach realizacji zadań finansowanych ze środków europejskich w perspektywie finansowej 2021–2027 należy przyjąć jak najszybciej, chociażby ze względu na fakt, że jako kraj członkowski UE jesteśmy w tej kwestii w istotnym niedoczasie, ponieważ okres kwalifikowalności wydatków rozpoczął się zasadniczo już 1 stycznia 2021 r.

Ustawa, jak wiadomo, określa rozwiązania wdrożeniowe dedykowane zarządzaniu programami z zakresu polityki spójności, opisanymi w tzw. umowie partnerstwa, a także wprowadza przepisy szczegółowe dotyczące Krajowego Planu Odbudowy w zakresie, w jakim przepisy unijne są niewystarczające z punktu widzenia systemu prawa krajowego, m.in. w zakresie struktury systemu instytucjonalnego, wyboru i sposobu realizacji przedsięwzięć finansowania inwestycji i przedsięwzięć, monitorowania realizacji KPO czy też działań kontrolnych i audytowych. Proponowane rozwiązania wydają się odpowiednie, opierają się one bowiem w dużej mierze na tych przyjętych w poprzedniej perspektywie finansowej 2014–2020 na mocy ustawy z dnia 11 lipca 2014 r. o zasadach realizacji programów w zakresie polityki spójności, które zasadniczo –można to stwierdzić – się sprawdziły. Ponadto, co jest istotne w tym zakresie, ustawa nie wprowadza nowych obciążeń regulacyjnych, ponieważ zakres obowiązków wnioskodawców, beneficjentów oraz instytucji zaangażowanych we wdrażanie programów polityki spójności będzie zbliżony do zakresu obowiązków wspominanych podmiotów obowiązujących w poprzednim okresie programowania, czego efektem będzie wdrażanie poszczególnych inwestycji finansowanych ze środków planu rozwojowego na podstawie już istniejących rozporządzeń i ustaw.

Biorąc pod uwagę celowość działań zdefiniowanych w ramach KPO, należy podkreślić dopasowanie tych działań do obecnie panującej rzeczywistości pandemicznej i dążenie do przezwyciężenia zdrowotnych, gospodarczych i społecznych następstw pandemii, łagodzenie skutków wpływu COVID-19 na gospodarkę, a w dłuższej perspektywie czasowej także wsparcie procesu transformacji oraz zwiększenia spójności społecznej i terytorialnej kraju.

Ustawa wprowadza szereg pozytywnych rozwiązań z punktu widzenia beneficjentów, dzięki którym ulegną poprawie warunki życia codziennego, jak również prowadzenia działalności gospodarczej, a przede wszystkim zniwelowane zostaną dysproporcje w poziomie rozwoju społeczno-gospodarczego poszczególnych regionów Polski. Ustawa pozytywnie wpłynie na konkurencyjność gospodarki i przedsiębiorczość, a udzielone wsparcie przyczyni się do trwałego wzrostu polskiej gospodarki oraz umożliwi uzyskanie pozytywnych zmian strukturalnych. Przy czym należy także zwrócić uwagę na to, że korzystne zmiany odczuwane będą nie tylko na poziomie makroekonomicznym, ale także mikroekonomicznym i wpływać będą na funkcjonowanie poszczególnych przedsiębiorców, gospodarstw domowych i obywateli. W tym zakresie powyżej wymienione grupy będą mogły skorzystać np. na dofinansowaniu wymiany źródeł ciepła, podniesieniu efektywności energetycznej budynków mieszkaniowych oraz montażu instalacje OZE, a w przypadku budynków jednorodzinnych środki finansowe będą włączone do programu „Czyste Powietrze”, w przypadku budownictwa wielorodzinnego – do Funduszu Termomodernizacji i Remontów.

Ponadto należy zwrócić uwagę na proponowane poprzez ustawę nowości w zakresie realizacji projektów unijnych. Istotną i korzystną nowością będzie możliwość wprowadzania zmian do projektu objętego dofinansowaniem, co pozwoli na lepsze dopasowanie do zmieniającego się otoczenia biznesowego czy do rezultatów osiąganych na poszczególnych etapach realizacji przedsięwzięcia. Za równie korzystną nowość uważam możliwość zgłaszania zastrzeżeń drogą elektroniczną, co zwłaszcza w okresie pandemii może stanowić istotne ułatwienie. Jako korzystne ocenić również można proponowane ograniczenie w zakresie dokonywania zmian regulaminu projektu. Takie rozwiązanie pozwoli zapewnić większą przejrzystość i pewność w odniesieniu do kwestii wyboru projektów. Ponadto określenie górnego terminu na sporządzenie ostatecznej informacji pokontrolnej może przeciwdziałać nadmiernym opóźnieniom w tym zakresie.

Biorąc pod uwagę zaimplementowanie poprzez niniejszą ustawę wielu korzystnych rozwiązań, przewiduję wzrost zainteresowania potencjalnych beneficjentów dofinansowaniami oferowanymi w ramach programów unijnych objętych perspektywą finansową na lata 2021–2027 i tym samym głosuję za przyjęciem procedowanej ustawy.

Przemówienie senatora Adama Szejnfelda w dyskusji nad punktem 5. porządku obrad

Przemówienie senatora Adama Szejnfelda w dyskusji nad punktem 5. porządku obrad

Ustawa o zasadach realizacji zadań finansowanych ze środków europejskich w perspektywie finansowej 2021–2027 określa rozwiązania dedykowane zarządzaniu programami z zakresu polityki spójności, opisanymi w tzw. umowie partnerstwa. Związane to jest z rozpoczęciem w 2021 roku nowej 7-letniej perspektywy finansowania polityki spójności z budżetu Unii Europejskiej, w oparciu o nowy pakiet unijnych aktów prawnych regulujących zasady wdrażania tej polityki.

Głównymi celami projektowanej ustawy jest: wprowadzenie mechanizmów koordynacji realizacji programów wspófinansowanych ze środków funduszy strukturalnych, Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji i Funduszu Spójności; określenie podmiotów zaangażowanych w proces wdrażania funduszy strukturalnych, Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji i Funduszu Spójności, ich zadań oraz trybu współpracy między nimi; zdefiniowanie zasad wdrażania funduszy strukturalnych, Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji i Funduszu Spójności; zdefiniowanie podstawowych dokumentów służących wdrażaniu funduszy strukturalnych, Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji i Funduszu Spójności.

Ustawa określa m.in. system instytucjonalny, kwestie finansowe związane m.in. z rozliczeniami z Komisją Europejską, kwestie dotyczące kontroli, nieprawidłowości i nakładania korekt, zasady wyboru projektów i procedurę odwoławczą, obowiązki związane z unijną polityką e-Cohesion, mechanizmy umożliwiające realizację instrumentów terytorialnych wynikających z rozporządzeń Komisji Europejskiej – zintegrowane inwestycje terytorialne, inne instrumenty terytorialne – oraz zasady monitorowania postępu i sprawozdawczości z realizacji programów oraz projektów.

Ze względu na wagę sprawy i nie tylko w aspekcie bieżącej perspektywy finansowej, ale też jej skutków na wiele lat dla rozwoju Polski w przyszłości, omawiana ustawa zasługuje na poważną analizę oraz – w konsekwencji senackich prac – na poparcie.

Przemówienie senatora Ryszarda Świlskiego w dyskusji nad punktem 6. porządku obrad

Przemówienie senatora Ryszarda Świlskiego w dyskusji nad punktem 6. porządku obrad

Panie Marszałku! Panie i Panowie Senatorowie!

Chyba każdy z nas zgodzi się, że zawód nauczyciela jest zawodem bardzo ważnym, ponieważ to od nauczycieli zależą poziom i jakość wykształcenia nowych pokoleń, które odpowiadać będą za przyszłość naszego państwa. Ten zawód jest również niezwykle trudny i wymagający, ponieważ w pierwszej kolejności należy zdobyć szeroką wiedzę, później umieć ją w odpowiedni sposób przekazywać, a do tego nauczyć się odpowiedniego podejścia i cierpliwości do dzieci w różnym wieku, zmagających się z przeróżnymi problemami. Do tego dochodzi jeszcze obecna władza, która zamiast rozwijać system edukacji, skrzętnie go niszczy i cofa w rozwoju, czego najlepszym przykładem jest ostatnio zawetowana przez prezydenta Andrzeja Dudę ustawa lex Czarnek. Wszyscy też dobrze pamiętamy swoistą nagonkę na nauczycieli, którzy w 2019 r. powiedzieli „dość” i zorganizowali ogólnopolski protest, domagając się przede wszystkim godnych i adekwatnych do wykonywanego zawodu wynagrodzeń.

Procedowana ustawa o zmianie ustawy – Karta Nauczyciela faktycznie podnosi wynagrodzenia nauczycielom, niestety symbolicznie, o niecałe 4,5%, co w rzeczywistości przełoży się na kilkaset złotych więcej, a przy obecnej wysokiej inflacji i wciąż podnoszonych stopach procentowych kredytów będzie to tylko kroplą w morzu, a nawet oceanie potrzeb. Po raz kolejny władza pokazuje, jak mało ważni są dla nich nauczyciele, i po raz kolejny prowadzi działania fasadowe.

Skończmy raz na zawsze z tematem niskich wynagrodzeń dla nauczycieli, nie doprowadzajmy do sytuacji, w której nauczyciele są zmuszani do organizowania strajków, nie wprowadzajmy raz na jakiś czas śmiesznych podwyżek o 4%, tylko przygotujmy systemowe powiązanie wynagrodzeń nauczycieli ze wskaźnikami gospodarczymi i ekonomicznymi, tak aby wynagrodzenie rosło zgodnie z aktualną sytuacją gospodarczą w kraju. Pamiętajmy, że lepsze wynagrodzenia nauczycieli to większa motywacja do pracy, efektywniejsza praca, a co za tym idzie, lepiej wykształcone społeczeństwo.

Przemówienie senatora Aleksandra Szweda w dyskusji nad punktem 6. porządku obrad

Przemówienie senatora Aleksandra Szweda w dyskusji nad punktem 6. porządku obrad

Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Poselski projekt nowelizacji ustawy – Karta Nauczyciela zwiększa w okresie od dnia 1 maja 2022 r. do dnia 31 grudnia 2022 r. średnie wynagrodzenie nauczycieli, co umożliwi jednocześnie podwyższenie wysokości minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli oraz dodatków do wynagrodzenia. Jak podkreślono w uzasadnieniu projektu autorstwa posłów z Klubu Parlamentarnego Prawa i Sprawiedliwości:

„Jednym z priorytetów w zakresie polityki oświatowej państwa jest podniesienie prestiżu zawodu nauczyciela, co ma istotny wpływ na jakość kształcenia. Założono, że osiągnięciu powyższego celu służyć ma m.in. systematyczny wzrost wynagrodzeń nauczycieli przy jednoczesnym znacznym wzroście nakładów finansowych państwa na oświatę. Dlatego też począwszy od 2018 r., rozpoczęto sukcesywne wdrażanie planu podwyższenia wynagrodzeń nauczycieli. W stosunku do marca 2018 r. pensje nauczycieli wzrosły o 28,5%, czemu towarzyszył wzrost nakładów na oświatę. Ponadto od dnia 1 września 2019 r. dla nauczycieli stażystów zostało wprowadzone jednorazowe świadczenie na start w wysokości 1000 zł. Na poziomie ustawy został również zagwarantowany dodatek z tytułu sprawowania funkcji wychowawcy klasy w wysokości 300 zł. W przepisach prawa został również zagwarantowany dodatek funkcyjny dla nauczyciela opiekującego się oddziałem przedszkolnym. Obecny poziom wynagrodzeń nauczycieli nie jest jednak dostatecznie motywujący. W związku z brakiem poparcia środowiska oświatowego dla planowanych przez rząd istotnych zmian systemowych w zakresie statusu zawodowego nauczycieli, które miały skutkować od dnia 1 września 2022 r. znacznym wzrostem wynagrodzeń nauczycieli, niezbędne jest podwyższenie wynagrodzeń nauczycieli niezależnie od zmian systemowych statusu tej grupy zawodowej. W związku z powyższym celem niniejszej ustawy jest zapewnienie nauczycielom podwyżki od dnia 1 maja 2022 r. do dnia 31 grudnia 2022 r. poprzez zwiększenie średniego wynagrodzenia nauczycieli. Zmiana ta umożliwi jednocześnie podwyższenie od dnia l maja 2022 r. wysokości minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli oraz dodatków do wynagrodzenia”.

Zdecydowanie popieram niniejszy projekt nowelizacji. Dziękuję bardzo.

Przemówienie senator Haliny Biedy w dyskusji nad punktem 6. porządku obrad

Przemówienie senator Haliny Biedy w dyskusji nad punktem 6. porządku obrad

Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Przedłożona ustawa o zmianie ustawy – Karta Nauczyciela zakłada zwiększenie w okresie od 1 maja do 31 grudnia 2022 r. średniego wynagrodzenia nauczycieli, co umożliwi podwyższenie minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli oraz dodatków do wynagrodzenia.

Oczywiście każda zmiana ustawy wprowadzająca wzrost wynagrodzenia nauczycieli musi koniecznie zostać poparta, jednak zakładana wielkość podwyżki budzi moje zastrzeżenia. W uzasadnieniu projektu ustawy czytamy, że jednym z priorytetów w zakresie polityki oświatowej państwa jest podniesienie prestiżu zawodu nauczyciela, co ma istotny wpływ na jakość kształcenia. Założono, że osiągnięciu tego celu służyć ma m.in. systematyczny wzrost wynagrodzeń nauczycieli przy jednoczesnym znacznym wzroście nakładów finansowych państwa na oświatę. Czy zatem planowany wzrost wynagrodzenia nauczycieli o 4,4%, przy dwucyfrowej już inflacji, jest wystarczający, aby podnieść prestiż nauczyciela i pozwolić mu na godne życie i spokojną, efektywną pracę?

Przy okazji tej konkretnej ustawy kolejny raz nasuwa się pytanie: co dalej? Co dalej z wynagrodzeniem nauczycieli, ich statusem zawodowym, prestiżem i nakładami na edukację? Dlaczego rozmowy ministerstwa ze stroną społeczną nie mogą przynieść zadowalających rezultatów? Dlaczego proponowane przez pana ministra zmiany dotyczyć muszą wszystkich nauczycieli, również tych, którzy przepracowali w oświacie kilkadziesiąt lat i nie potrzebują kolejnych rewolucji? Może trzeba po prostu rzetelnie i całościowo przeanalizować sytuację nauczycieli i zaproponować takie rozwiązania, które będą powszechnie aprobowane przez nauczycielską społeczność.

Przypomnę, że nauczyciel to osoba prowadząca zajęcia dydaktyczno-wychowawcze m.in. w szkołach podstawowych, gimnazjach oraz szkołach średnich. Aby móc wykonywać ten zawód, konieczne jest spełnienie wymagań opisanych w rozporządzeniu ministra edukacji narodowej. Głównym kryterium jest ukończenie szkoły wyższej oraz posiadanie specjalizacji nauczycielskiej lub dokumentu ukończenia kursu pedagogicznego. Od nauczyciela wymaga się pełnienia funkcji dydaktycznej, wychowawczej oraz opiekuńczej. Musi on również przestrzegać zasad moralnych zarówno w szkole, jak i poza nią. Oprócz prowadzenia lekcji zajmuje się też organizacją zajęć dodatkowych, wycieczek czy dokumentacją szkolną. Do jego zadań należy m.in. opracowywanie planów, scenariuszy zajęć, arkuszy ocen oraz prowadzenie dokumentacji z pomocy psychologiczno-pedagogicznej. Nauczyciel współpracuje z rodziną, organizuje spotkania z rodzicami, uroczystości i imprezy okolicznościowe oraz środowiskowe. Rozwiązuje problemy uczniowskie i często pomaga rodzicom w wypełnianiu przez nich funkcji wychowawczej.

Jako była nauczycielka liczę zatem, że osoby wykonujące ten zawód, w ramach którego wypełnianych jest tak wiele różnorodnych i odpowiedzialnych zadań oraz obowiązków, znów cieszyć się będą dużym prestiżem, akceptacją społeczną i satysfakcją finansową. Przedstawioną ustawę w pełni popieram.

Przemówienie senator Jolanty Hibner w dyskusji nad punktem 6. porządku obrad

Przemówienie senator Jolanty Hibner w dyskusji nad punktem 6. porządku obrad

Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Pod obrady wyższej izby parlamentarnej trafiła uchwalona przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej na pięćdziesiątym pierwszym posiedzeniu w dniu 24 marca 2022 r. ustawa o zmianie ustawy – Karta Nauczyciela, zawarta w druku senackim nr 677. Projekt ustawy został wniesiony z inicjatywy poselskiej – druk sejmowy nr 2099. W dniu 23 marca 2022 r. sejmowa Komisja Edukacji Narodowej, Nauki i Młodzieży rozpatrzyła projekt ustawy i wniosła o jego przyjęcie – druk sejmowy nr 2106.

Celem zmiany ustawy jest podwyższenie średniego wynagrodzenia nauczycieli. W wyniku zaproponowanych zmian w okresie od dnia 1 maja 2022 r. do 31 grudnia 2022 r. średnie roczne wynagrodzenie nauczycieli, ustalone zgodnie z art. 30 ust. 3 ustawy – Karta Nauczyciela, zostanie zwiększone o 4,4%. Zmiana wynagrodzeń ma nastąpić nie później niż do dnia 30 czerwca 2022 r. z wyrównaniem od dnia 1 maja 2022 r.

Podczas drugiego czytania na posiedzeniu Sejmu w dniu 23 marca 2022 r. wprowadzono poprawkę do projektu, która zmierzała do podniesienia proponowanej wysokości średniego wynagrodzenia o 6%, 10% albo 20%. Poprawki zakładały również odpowiednie zwiększenie w 2022 r. części oświatowej subwencji ogólnej. Proponowane zmiany do projektu ustawy nie uzyskały poparcia.

Do obowiązku nauczyciela należy rzetelne przekazanie wiedzy swoim podopiecznym, a także przygotowanie dzieci i młodzieży do wyzwań czekających na nie w dorosłym życiu. Edukacja kolejnych pokoleń jest bardzo ważna dla dalszego rozwoju i stabilności naszego państwa. W związku z tym nauczyciele za swoją pracę powinni otrzymywać godne wynagrodzenie. Proponowana podwyżka średniego rocznego wynagrodzenia o 4,4% jest policzkiem wymierzonym nauczycielom za ich ciężką pracę.

W związku z powyższym wnoszę do Wysokiej Izby o odrzucenie proponowanego projektu ustawy o zmianie ustawy – Karta Nauczyciela.

Przemówienie senatora Janusza Gromka w dyskusji nad punktem 6. porządku obrad

Przemówienie senatora Janusza Gromka w dyskusji nad punktem 6. porządku obrad

Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Zaproponowana zmiana podwyżek wynagrodzenia dla nauczycieli na poziomie 4,4% jest zdecydowanie za niska w stosunku do oczekiwań tej grupy zawodowej, tym bardziej że ostatnia podwyżka miała miejsce we wrześniu 2020 r. W żaden sposób nie stanowi ona zachęty ekonomicznej dla młodych ludzi, którzy chcieliby podejmować zatrudnienie w tym zawodzie. Obecnie dyrektorzy szkół mają coraz większe problemy z obsadzaniem wolnych etatów nauczycielskich, szczególnie jeżeli chodzi o nauczanie przedmiotów ścisłych. Nie jest to tylko jakiś problem o znaczeniu lokalnym, ale problem, który dotyczy już całego kraju, zaś jego skala z roku na rok tylko się pogłębia.

„Niekorzystna” to najdelikatniejsze słowo, jakim można określić sytuację, w której minimalne wynagrodzenie zasadnicze dla nauczyciela stażysty obecnie wynosi 2 tysiące 949 zł i jest mniejsze niż obowiązująca płaca minimalna o 61 zł, zaś po wprowadzeniu podwyżek będzie większe „aż” o 24 zł. Trudno się dziwić dużemu niezadowoleniu całego środowiska nauczycielskiego, gdy od ostatniej podwyżki realna siła nabywcza pensji nauczycielskiej spadła o 19,4%, podczas gdy nauczycielom proponuje się 1/4 tej kwoty. W tym okresie wynagrodzenia w przemyśle wzrosły o 24%, w gospodarce narodowej – o 10%, a minimalna płaca wzrosła o 16%.

Kolejną ważną sprawą jest zabezpieczenie odpowiednich środków finansowych na pokrycie skutków finansowych tych podwyżek. Zgodnie z ustawą subwencja oświatowa ma zostać zwiększona o 1 miliard 671 milionów 100 tysięcy zł. Pieniądze mają pochodzić z rezerwy celowej budżetu państwa przeznaczonej na zmiany systemowe w finansowaniu jednostek samorządu terytorialnego, w tym w finansowaniu zadań oświatowych. Jednak jak pokazała dotychczasowa praktyka, skutki finansowe każdej podwyżki były niedoszacowane i w konsekwencji obciążały również budżety j.s.t. Trudno oczekiwać, że w tym przypadku będzie inaczej. Zaproponowana podwyżka to rozwiązanie pozorne, które w zasadzie nie rozwiązuje żadnego problemu, tylko spowoduje kolejne duże niezadowolenie tej grupy zawodowej. Dlatego też nadal aktualny jest autentyczny, a nie tylko pozorny dialog, który proponuje Ministerstwo Edukacji i Nauki, z udziałem wszystkich zainteresowanych stron, aby uratować polską szkołę przed odejściem najlepszych specjalistów do innych branż, zapewnić dzieciom wsparcie dobrze przygotowanych i wykształconych nauczycieli oraz utrzymać jakość edukacji na dobrym poziomie. Można to osiągnąć przede wszystkim poprzez zagwarantowanie nauczycielom zarobków na stabilnym poziomie, które będą powiązane z korzyściami wynikającymi ze wzrostu gospodarczego.

Przemówienie senatora Janusza Pęcherza w dyskusji nad punktem 6. porządku obrad

Przemówienie senatora Janusza Pęcherza w dyskusji nad punktem 6. porządku obrad

Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Do niedawna pandemią, a dzisiaj wojną w Ukrainie rząd wytłumaczy wszystko. Stosunkowo prosto wytłumaczyć konieczność zwiększenia środków na obronę narodową czy pomoc obywatelom Ukrainy, którzy znaleźli się w Polsce po 24 lutego 2022 r. Trudniej wytłumaczyć szalejącą drożyznę czy inflację na poziomie prawie 11%, bo drożyzna była już przed wojną w Ukrainie, a poziom inflacji w styczniu też już zbliżał się do poziomu 10%. Nie mówię oczywiście, że wojna nie ma i nie będzie miała wpływu na te procesy w najbliższych miesiącach, ale tłumaczenie, że nie można podnieść, tak jak było zapowiedziane, wynagrodzenia, bo są ważniejsze potrzeby, uznać należy za całkowite lekceważenie tej grupy zawodowej, na której nie powinno się – tak jak i bezpieczeństwie narodowym – nigdy oszczędzać. To, że na bezpieczeństwie narodowym nie powinniśmy oszczędzać dopiero dzisiaj wiemy. To, że na oświacie nie powinniśmy oszczędzać, teoretycznie wiemy, ale w praktyce nie widzimy działań potwierdzających tę prawdę.

W sprawie podwyżek dla nauczycieli było wiele obietnic. W ostatnich miesiącach minister Czarnek zapewniał, że rząd przewiduje 3 miliardy zł na ten cel, uzasadniając, że podwyżki nauczycielom się należą. Trudno się dziwić dzisiaj niezadowoleniu nauczycieli z proponowanej podwyżki w wysokości 4,4%. Poza posłami PiS, na posiedzeniu komisji sejmowej nikt nie był zadowolony z tej propozycji tzw. podwyżki płac. Mówili o tym przedstawiciele wszystkich związków zawodowych, także dotąd życzliwej rządowi „Solidarności”, której rząd obiecywał godziwe podwyżki od 2020 r., co znalazło wyraz nawet w podpisanym stosownym porozumieniu. Koalicja Obywatelska popierała projekt obywatelski, który miał wprowadzić rozwiązania systemowe, tak aby wynagrodzenie nauczycieli było powiązane z wynagrodzeniem w gospodarce, aktualnymi wskaźnikami gospodarczymi i ekonomicznymi.

Proponowana podwyżka miała wynosić 20%. W rezerwie budżetowej na ten rok zaplanowano kwotę 3,8 miliarda zł, z czego część przeznaczono na pomoc psychologiczno-pedagogiczną, ale nadal w rezerwie jest powyżej 3 miliardów zł. Powstaje pytanie, dlaczego na podwyżkę zaplanowano zaledwie 1 milion 671 tysięcy zł. Gdyby na nią przeznaczono całą rezerwę, to podwyżka od maja do grudnia wynosiłaby ok. 8,5% a nie zaledwie 4,4%?

Środowisko nauczycielskie jest mi bardzo dobrze znane z racji moich wcześniejszych aktywności zawodowych. Przez prawie 20 lat pracowałem w instytucjach zajmujących się dokształcaniem i doskonaleniem nauczycieli, w tym przygotowaniem i doskonaleniem nauczycieli, dyrektorów szkół i innych pracowników oświaty do reformy oświatowej na przełomie wieków. Nauczyciele są jedną z najlepiej wykształconych grup zawodowych i jednocześnie jedną z najgorzej wynagradzanych. Realizują coraz więcej zadań, ciągle się dokształcają, często za własne pieniądze, dokupują ze skromnych środków pomoce naukowe, w trakcie pandemii często kupowali sprzęt komputerowy. Teraz dochodzą znowu nowe zadania. Muszą zaopiekować się skrzywdzonymi przez wojnę w Ukrainie dziećmi. Na koniec marca inflacja wyniosła prawie 11%. Prognozy w tym roku wskazują, że może być jeszcze znacznie wyższa. Rok do roku wzrost wynagrodzenia w gospodarce wyniósł prawie 12%. Tymczasem zaproponowany wzrost wynagrodzeń jest żenując niski, który związkowcy nazywają wprost, cytuję, upokarzającą ich jałmużną, kpina ze środowiska nauczycieli, żartem na prima aprilis, policzkiem dla nauczycieli.

Jak można pozyskać młodych, wykształconych, pełnych pasji ludzi do pracy w szkole? A takich właśnie nam potrzeba i chyba wszyscy chcielibyśmy, aby tacy nauczyciele uczyli nasze dzieci i wnuki. A już teraz brakuje nauczycieli, szczególnie w dużych miastach, ale trudno się temu dziwić, skoro nauczyciel stażysta zarabia niecałe 3 tysiące zł.

Jeżeli temu zjawisku nie zaradzimy natychmiast, grozi nam odejście nauczycieli do innych zawodów. Już obecnie młodzi, wykształceni ludzie szukają miejsca zatrudnienia poza szkoła, a w przypadku takich przedmiotów jak matematyka, fizyka, chemia czy nauka zawodu brakuje nauczycieli nie tylko w dużych miastach, ale także w niewielkich miejscowościach. Częstą praktyką jest dziś sytuacja, że nauczyciel chemii czy fizyki jeździ do kilku szkół w gminie, prowadząc nie tylko zajęcia ze swojego przedmiotu. Do czego to może doprowadzić w edukacji naszych pociech?

Wprowadźmy jak najszybciej omawianą podwyżkę i natychmiast przystąpmy do przygotowania prawdziwych mechanizmów wynagradzania nauczycieli. Dziękuję za uwagę.

Przemówienie senatora Artura Dunina w dyskusji nad punktem 6. porządku obrad

Przemówienie senatora Artura Dunina w dyskusji nad punktem 6. porządku obrad

Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Kwestia podwyżki dla nauczycieli jest jedną z najważniejszych, którą my jako Senat RP musimy niezwłocznie podjąć. Mówiąc „podwyżki”, mam na myśli godną kwotę, która będzie odpowiednim wynagrodzeniem za codzienny trud podejmowany przez nauczycieli.

Jest to jedna z najlepiej wykształconych grup zawodowych w Polsce, która ciągle podnosi swoje kwalifikacje, a wciąż nie może doprosić się o podwyżki, które były im obiecywane. Zarobki polskich nauczycieli plasują się w Europie na szarym końcu. Taka sytuacja doprowadza do tego, że z każdym rokiem pogłębia się problem z obsadzeniem wolnych etatów na nauczycieli przedmiotów ścisłych. Młodzi pedagodzy rezygnują z zawodu, szukając wyższych zarobków. Takie decyzje są oczywiste w dobie ciągłego wzrostu cen i szalejącej inflacji.

Jednoznacznie należy podkreślić, że wysokość podwyżek zaproponowanych w ustawie o zmianie ustawy – Karta Nauczyciela jest niewystarczająca. W okresie pandemii to ta grupa zawodowa niejednokrotnie musiała finansować z własnej kieszeni sprzęt i pomoce naukowe potrzebne do prowadzenia zajęć zdalnych, tak aby młode pokolenie Polaków mogło zdobywać wiedzę. Dziś nauczyciele zostali postawieni przed kolejnym wyzwaniem, jakim jest pomoc ukraińskim uczniom. Można odnieść wrażenie, że pozostali z tym sami. Wiem, że nasi nauczyciele, wykonując rzetelnie i z poczuciem misji swój zawód, dadzą radę z prowadzeniem zajęć z Ukraińcami, wyrównując jednocześnie ich szanse w polskich szkołach.

Rząd PiS, bez konsultacji z nauczycielami i pomimo negatywnych opinii związków zawodowych, zaproponował kwotę podwyżki dużo niższą, niż obiecywano. Taki stan rzeczy jest kpiną z polskich nauczycieli i z pracy, jaką wykonują.

Przemówienie senator Agnieszki Gorgoń-Komor w dyskusji nad punktem 6. porządku obrad

Przemówienie senator Agnieszki Gorgoń-Komor w dyskusji nad punktem 6. porządku obrad

Szanowny Panie Marszałku! Szanowni Państwo Senatorowie!

Podwyżki dla nauczycieli są sprawą priorytetową, to nie ulega wątpliwości. Zawód nauczyciela jest pewnego rodzaju misją, w której bardzo dużą rolę odgrywają kompetencje zawodowe i społeczne, profesjonalna realizacja procesu dydaktycznego oraz wychowawczego, przekazywanie wartości i wiedzy oraz odpowiedzialność – zarówno za ucznia, jak i wobec niego.

Niestety kwoty wskazane w nowelizacji ustawy nie są zadawalające. Procent od mizernej kwoty wyjściowej przy szalejącej inflacji nie wpłynie w żaden sposób na zasobność finansową nauczycieli. Jeśli rząd proponuje nauczycielowi stażyście 156 zł brutto więcej, to miesięcznie będzie on mógł kupić kilka litrów benzyny więcej. Czy to jest sukces? Czy to są dobre zmiany? Proponowane podwyżki nie tylko nie niwelują skutków inflacji, ale też nie odpowiadają na zmiany podatkowe, które weszły w życie 1 stycznia tego roku.

Z pewnością proponowany wzrost średniego wynagrodzenia nauczycieli powinien być większy. Dziękuję za uwagę.

Przemówienie senator Danuty Jazłowieckiej w dyskusji nad punktem 6. porządku obrad

Przemówienie senator Danuty Jazłowieckiej w dyskusji nad punktem 6. porządku obrad

Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Nowelizacja Karty Nauczyciela stanowi, że w okresie od dnia 1 maja 2022 r. do dnia 31 grudnia 2022 r. średnie wynagrodzenie nauczycieli zwiększy się o 4,4%. Zmiana ta ma umożliwić podwyższenie wysokości minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli oraz dodatków do wynagrodzenia. Ponieważ wdrożenie podwyższenia wynagrodzenia nauczycieli ma miejsce w trakcie roku kalendarzowego rozwiązanie to wprowadzono jako tzw. przepis epizodyczny w Karcie Nauczyciela.

Nauczyciele powinni otrzymać podwyżkę najpóźniej do 30 czerwca br. z wyrównaniem od 1 maja br. Stawki średniego wynagrodzenia nauczycieli, ustalone zgodnie z proponowaną regulacją, wyniosą dla:

― nauczyciela stażysty – 3 693,46 zł,

― nauczyciela kontraktowego – 4 099,74 zł,

― nauczyciela mianowanego – 5 318,58 zł,

― nauczyciela dyplomowanego – 6 795,97 zł.

Przeznaczono na ten cel 1 miliard 671 milionów zł, uwzględniając w tej kwocie skutek wzrostu dotacji udzielanych przez jednostki samorządu terytorialnego dla szkół, przedszkoli i placówek niesamorządowych, który wynika ze wzrostu kwoty części oświatowej subwencji ogólnej na ucznia. Warto przypomnieć w tym miejscu szumne zapowiedzi ministra Przemysława Czarnka, że dla nauczycieli odłożonych zostanie co najmniej 3 miliardy zł. Ponieważ obecnie rozdysponowano jedynie 1 miliard 671 milionów zł, to pytam: na co została przeznaczona reszta pieniędzy? Ciekawa jestem także, czy samorządy faktycznie dostaną 100% środków na sfinansowanie tej podwyżki.

Szanowny Panie Marszałku, Wysoka Izbo, niestety, wzrost parametru średniego wynagrodzenia nauczycieli o 4,4% w żaden sposób nie jest satysfakcjonujący ani adekwatny do obecnej, prawie 10-procentowej – i co gorsza wciąż galopującej – inflacji. Aktualna podwyżka nie uratuje sytuacji w szkołach ani nie rozwiąże problemu kryzysu, z którym zmaga się oświata. Dlatego na kpinę zakrawa fakt, że, jak podano w uzasadnieniu, podwyższone – znikomo – płace mają zasadniczo wpłynąć na podniesienie prestiżu zawodu nauczyciela oraz polepszyć jakość kształcenia w szkołach. Zastanawiam się, czy niewielka skala podwyżek nie jest czasem karą dla środowiska oświatowego za to, że nie poparło ono planowanych przez rząd zmian systemowych w zakresie statusu zawodowego nauczycieli.

Co ciekawe, PiS chełpi się, że w okresie 2018–2022 pensje nauczycieli wzrosły o 28,5%. Muszę zatem przypomnieć, że dużo wcześniej, za naszych rządów, zostały one podniesione prawie o 50%.

Szanowny Panie Marszałku, Wysoka Izbo, PiS rzekomo wspiera nauczycieli, chociaż – jak wiemy – są oni obecnie jedną z najgorzej opłacanych grup zawodowych. A przecież nauczyciele mają ostatnio bardzo dużo dodatkowych zadań: najpierw mierzyli się z COVID, a teraz doszła sytuacja związana z wojną na Ukrainie – do Polski przybyło ponad 700 tysięcy ukraińskich dzieci, z czego ok. 90 tysięcy jest już zapisanych do polskich szkół.

Niestety, niskie pensje sprawią, że jeszcze mniej młodych ludzi będzie wybierać ten zawód. Zwróćmy uwagę, że nauczyciel stażysta zyska dzięki obecnej podwyżce 155 zł brutto, czyli ok. 110 zł miesięcznie na rękę. Jego zarobki będą nadal poniżej 4 tysięcy zł, z których – jeżeli chciałby np. wynająć mieszkanie – większość przeznaczy na ten cel.

Szanowny Panie Marszałku, Wysoka Izbo, podwyżki dla nauczycielom jak najbardziej się należą – i to pilnie – dlatego apeluję do rządu, żeby pomyślał o nadzwyczajnych środkach, które pozwoliłyby dać im rzeczywiste, a nie pozorowane podwyżki. Moim zdaniem wzrost wynagrodzeń powinien być na poziomie co najmniej 20%.

A może warto wziąć pod uwagę postulat Związku Nauczycielstwa Polskiego, który chce powiązania kwoty bazowej wynagrodzeń nauczycieli z płacami w gospodarce, tak aby odpowiadały one dynamice i kondycji polskiej gospodarki.

Przemówienie senatora Macieja Łuczaka w dyskusji nad punktem 6. porządku obrad

Przemówienie senatora Macieja Łuczaka w dyskusji nad punktem 6. porządku obrad

Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Ustawa o zmianie ustawy – Karta Nauczyciela ma na celu podwyższenie średniego wynagrodzenia nauczycieli. W wyniku zmian, jakie mają nastąpić – w okresie od 1 maja 2022 r. do dnia 31 grudnia 2022 r. – średnie wynagrodzenie nauczycieli zostanie zwiększone o 4,4%. Podwyższenie średniego wynagrodzenia dla nauczycieli ma nastąpić nie później niż do dnia 30 czerwca 2022 r. z wyrównaniem od dnia 1 maja 2022 r.

Przewiduje się, iż w wyniku wprowadzenia powyższych zmian w ustawie w 2022 r. część oświatowa subwencji ogólnej zostanie zwiększona o kwotę 1 miliarda 671 milionów 100 tysięcy zł. Środki te pochodzą z rezerwy celowej budżetu państwa przeznaczonej na zmiany systemowe w finansowaniu jednostek samorządu terytorialnego.

Przepisy, które uwzględniają podwyżki dla nauczycieli, są jak najbardziej uzasadnione, a także zmierzają do podniesienia prestiżu zawodu nauczyciela. Osiągnięciu zamierzonego celu służyć ma systematyczny wzrost wynagrodzeń nauczycieli. Aktualny poziom wynagrodzeń nauczycieli nie jest wystarczająco dla nich motywujący. Obecnie system wynagradzania nauczycieli opiera się na konstrukcji średniego wynagrodzenia nauczycieli, które zgodnie z art. 30 ust. 1 ustawy – Karta Nauczyciela składa się z:

— wynagrodzenia zasadniczego;

— dodatku za wysługę lat, motywacyjnego, funkcyjnego, w tym z tytułu

sprawowania funkcji wychowawcy klasy, oraz za warunki pracy;

— wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe i godziny doraźnych zastępstw;

— nagród i innych świadczeń wynikających ze stosunku pracy, z wyłączeniem świadczeń z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych, świadczeń, o których mowa w art. 53a ustawy – Karta Nauczyciela, i dodatku, o którym mowa w art. 54a ust. 5 tej ustawy.

W myśl art. 30 ust. 3 ustawy — Karta Nauczyciela średnie wynagrodzenie nauczycieli stanowi dla:

— nauczyciela stażysty – 100%;

— nauczyciela kontraktowego – 111%;

— nauczyciela mianowanego – 144%;

— nauczyciela dyplomowanego – 184%

kwoty bazowej określanej w ustawie budżetowej. Od 2020 r. wysokość średniego wynagrodzenia nauczycieli nie uległa zmianie. Obecna wysokość kwoty bazowej wynosi 3 tysiące 537 zł 80 gr.

Propozycja, aby ustawa weszła w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia, ze względu na ważny interes społeczny jest jak najbardziej uzasadniona. Termin wejścia w życie ustawy jest wyczekiwany przez środowisko oświatowe. Zmiany, które będą miały miejsce, wpłyną pozytywnie na sytuację ekonomiczną i społeczną nauczycieli i ich rodzin.

Reasumując: przedstawione powyżej argumenty potwierdzają zasadność wprowadzenia proponowanych zmian, które powinny być w całości poparte.

Przemówienie senatora Mariusza Gromki w dyskusji nad punktem 6. porządku obrad

Przemówienie senatora Mariusza Gromki w dyskusji nad punktem 6. porządku obrad

Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Niezbędne jest podwyższenie wysokości minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli oraz dodatków do wynagrodzeń, dlatego jestem za przyjęciem ustawy o zmianie ustawy – Karta Nauczyciela, która zapewni podniesienie płac już od 1 maja 2022 r.

Słuszne jest wyłączenie od zastosowania art. 30 ust. 11 ustawy – Karta Nauczyciela ze względu na podwyższenie średniego wynagrodzenia nauczycieli o 4,4%, które będzie miało zastosowanie już od dnia 1 maja 2022 r. i nie będzie mogło nastąpić później niż do dnia 30 czerwca 2022 r. Oczywista jest potrzeba zwiększenia w roku 2022 części oświatowej subwencji ogólnej w związku z realizacją zadania związanego ze wzrostem wynagrodzeń nauczycieli od dnia 1 maja 2022 r. Prawidłowo także zawarto rozwiązanie, zgodnie z którym wzrost wynagrodzeń nauczycieli zostanie uwzględniony w wypłacanych w roku 2022 r., z budżetów jednostek samorządu terytorialnego, dotacjach udzielanych publicznym i niepublicznym szkołom, przedszkolom i placówkom prowadzonym przez osoby prawne inne niż jednostki samorządu terytorialnego lub przez osoby fizyczne, o których mowa w ustawie z dnia 27 października 2017 r. o finansowaniu zadań oświatowych.

Należy stwierdzić, że również podniesienie wysokości uposażenia nauczycieli, jak każda podwyżka wynagrodzenia, będzie miało wpływ na poprawę ekonomiczną oraz społeczną tej wyjątkowej grupy zawodowej. Procedowana ustawa jest skonstruowana w sposób jasny i precyzyjny, niebudzący żadnych moich wątpliwości, dlatego będę ją popierał.

Przemówienie senatora Wadima Tyszkiewicza w dyskusji nad punktem 6. porządku obrad

Przemówienie senatora Wadima Tyszkiewicza w dyskusji nad punktem 6. porządku obrad

Procedowana ustawa o zmianie ustawy – Karta Nauczyciela, mająca na celu podwyższenie uposażeń nauczycieli z natury rzeczy wydaje się wprowadzać odpowiedni kierunek zmian, jednakże z uwagi na wysokość podwyżek oraz brak ich powiązania z koniecznością przeprowadzenia istotnych zmian systemowych wydaje się mało efektywna i pożądana przez środowisko nauczycielskie, które samo podkreśla, że po raz kolejny nie wzięto pod uwagę jego postulatów, a także unikano dialogu społecznego w tej kwestii.

Posiedzenie powołanego przez ministra edukacji Zespołu do spraw statusu zawodowego pracowników oświaty nie zostało zwołane od miesięcy, mimo iż również od miesięcy pracowano nad systemem reformy oświaty, a także nad podwyżkami dla pracowników oświaty. Ponadto należy zauważyć, że środowisko nauczycielskie jest wręcz oburzone wprowadzeniem zmian w Karcie Nauczyciela poprzez inicjatywę poselską. Osobiście uważam, że oburzenie to ma swoje podstawy. Zmiany o charakterze wynagrodzeń dla środowiska nauczycielskiego powinny być wprowadzane w ramach inicjatywy rządowej.

Procedowana ustawa wypada szczególnie blado, gdy bierze się pod uwagę jeszcze niedawno szumnie zapowiadaną, szeroko zakrojoną nowelizację Karty Nauczyciela. Dzięki tej reformie miano m.in. zwiększyć pensum i wynagrodzenia, zmienić godziny dostępności nauczycieli w szkole, znieść stopnie awansu zawodowego nauczyciela kontraktowego czy oddzielić urlop wypoczynkowy od ferii zimowych i wakacji. Jak wiadomo, prace nad nowelizacją zostały ostatecznie wstrzymane i to m.in. na skutek braku aprobaty dla proponowanych rozwiązań ze strony środowiska oświatowego. Tak więc zamiast reformy oświatowej proponuje się stosunkowo niewielkie podwyżki średniego wynagrodzenia nauczycieli, na poziomie 4,4%, co stanowi ok. 130 zł brutto, od 1 maja 2022 do 31 grudnia 2022 r. A co z kwietniem 2022 r.? To wówczas nauczyciele polscy stanęli przed ogromnym wyzwaniem i dodatkową pracą związaną z przyjęciem do szkół ogromnej liczby dzieci z objętej wojną Ukrainy. Nauczyciele wzięli na siebie ogromny trud, podejmując się dodatkowych działań podczas pandemii i kryzysu uchodźczego. Z proponowanej ustawy wynika, że za zwiększenie zadań i olbrzymi wkład pracy nie otrzymują jednak żadnej rekompensaty. A ponadto – co będzie po 2022 r.?

Odnosząc się już do samej wielkości podwyżki w wysokości 4,4%, zapytam, czy w sytuacji galopującej inflacji, zbliżającej się do 10% można w ogóle mówić o jakiejkolwiek podwyżce. Przecież w obecnej sytuacji proponowane 4,4% nie stanowi nawet waloryzacji płac. Dlatego też dziwi mnie, i to bardzo, odrzucenie zgłaszanych w Sejmie podczas drugiego czytania poprawek zmierzających do podniesienia proponowanej wysokości podwyżki o 6%, 10% lub 20%.

W uzasadnieniu do projektu ustawy wspomniano o wzroście nakładów na oświatę, jednakże należy zwrócić uwagę na fakt, że rokroczny wzrost wysokości części oświatowej subwencji ogólnej w ujęciu nominalnym jest tak niski, że niektóre samorządy nawet go nie odczuwają. W roku 2020 część oświatowa subwencji ogólnej pokryła średnio 72% wydatków bieżących na oświatę. Samorządy w roku 2020 z innych niż subwencja oświatowa dochodów sfinansowały więc wydatki bieżące w oświacie na kwotę ponad 17 miliardów zł, zasypując tym samym tzw. lukę oświatową.

Nie jest jasne, na jakiej podstawie dokonano wyliczeń kwoty dofinansowania oświaty związanej z podwyżkami, stąd też pojawia się wiele wątpliwości, które wymagają jednoznacznego wyjaśnienia. Ponadto nie wyliczono, a także nie podano źródła finansowania wzrostu średnich wynagrodzeń nauczycieli wychowania przedszkolnego zatrudnionych przez j.s.t., a nieobjętych subwencją oświatową. Chodzi o nauczycieli dzieci 5-letnich i młodszych, objętych wychowaniem przedszkolnym. Należy podjąć się trudu precyzyjnego oszacowania skutków finansowych proponowanej ustawy, zagwarantować środki w wysokości zapewniającej pełne pokrycie kosztów oraz przekazać je organom prowadzącym. Jest to konieczne ze względu na fakt, że dotychczasowe doświadczenia środowiska samorządowego w tym zakresie wskazują, że znacząca część skutków finansowych proponowanych w procedowanej ustawie zmian będzie musiała być poniesiona przez jednostki samorządu terytorialnego.

W związku z przedstawionymi argumentami nie jestem w stanie głosować za ustawą. Nie spełnia ona oczekiwań środowiska, którego dotyczy, nie bierze pod uwagę postulatów tego środowiska i nie prowadzi z nim w tej kwestii dialogu. Co więcej, rozwiązania proponowane w zakresie podwyżek nie prowadzą nawet do wyrównania poziomu płac z poziomem inflacji. Nie mówię już nawet o rekompensacie za dodatkowy trud, jaki nauczyciele musieli ponieść w ostatnich miesiącach i jaki będą musieli ponieść w nadchodzącym okresie. Ze względu na fakt, że podwyżki należy wprowadzić, choć oczywiście w zdecydowanie wyższych kwotach – ponadto powinno się je wprowadzić jednocześnie ze zmianami systemowymi, jeśli zamierza się rzeczywiście motywować nauczycieli do pracy i zwiększać prestiż tej grupy społecznej – pozwolę sobie na wstrzymanie się od głosu, wyrażając w ten sposób zrozumienie dla konieczności dokonania zmian w zarysowanym zakresie.

Przemówienie senatora Adama Szejnfelda w dyskusji nad punktem 6. porządku obrad

Przemówienie senatora Adama Szejnfelda w dyskusji nad punktem 6. porządku obrad

Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Ustawa o zmianie ustawy – Karta Nauczyciela ma zapewnić nauczycielom podwyżki od dnia 1 maja 2022 r. do dnia 31 grudnia 2022 r. poprzez zwiększenie średniego wynagrodzenia nauczycieli. Zmiana ta umożliwi podwyższenie od dnia 1 maja 2022 r. minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli oraz dodatków do wynagrodzenia.

Stawki średniego wynagrodzenia nauczycieli, ustalone zgodnie z proponowaną ustawą od dnia 1 maja 2022 r. do dnia 31 grudnia 2022 r., będą następujące: nauczyciel stażysta – 3 tysiące 693 zł 46 gr, nauczyciel kontraktowy – 4 tysiące 99 zł 74 gr, nauczyciel mianowany – 5 tysięcy 318 zł 58 gr, nauczyciel dyplomowany – 6 tysięcy 795 zł 97 gr.

W związku z zaproponowaną zmianą średnie wynagrodzenie nauczycieli wzrośnie o 34,2% w stosunku do stanu z 31 marca 2018 r.

Zaproponowane przez rząd podwyżki nie są satysfakcjonujące dla nauczycieli i trudno się nie zgodzić z ich stanowiskiem. Należy jednak poprzeć ustawę, aby choć w takim zakresie zaspokoić słuszne oczekiwania środowiska pedagogicznego. Konieczne jest także uwzględnienie odpowiednich poprawek zgłoszonych jako wnioski mniejszości.

Przemówienie senator Agnieszki Kołacz-Leszczyńskiej w dyskusji nad punktem 6. porządku obrad

Przemówienie senator Agnieszki Kołacz-Leszczyńskiej w dyskusji nad punktem 6. porządku obrad

Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Dzisiejsza ustawa to ustawa, która w swoim założeniu ma podnieść płace nauczycieli… I gdyby tu zakończyć wypowiedź, to ustawa wydawałaby się chwalebna. Kiedy jednak pokażemy procent podniesienia wynagrodzeń, to już nikomu nie jest do śmiechu czy choćby uśmiechu.

Kiedy pytałam nauczycieli, dyrektorów o opinię w sprawie tej podwyżki, to albo nie chcieli tego komentować, bo brakowało im słów, albo mówili wprost o upokorzeniu i poniżeniu ich jako całej grupy społecznej. Prosili, bym przypomniała o ich wysiłkach, które są testowane szczególnie. Ich siły są eksploatowane w wyjątkowych momentach. Nie na wszystko mamy wpływ, ale wszystkie ich prace są okupione wyjątkowym wysiłkiem. Myślę tu szczególnie o czasie pandemii, kiedy na barki samorządów, dyrekcji, nauczycieli i pracowników oświaty został nałożony ciężar organizacyjny pracy szkół, wielokrotnie zwiększony pracą, która odbywała się w sposób także zdalny. Ministerstwo zwykle ogłaszało wytyczne, sanepid wydawał opinie, a całą najgorszą pracę, tę codzienną, wykonywali właśnie nauczyciele, dyrektorzy, samorządowcy.

Kiedy powoli pandemia pozwalała nabrać sił i planować potrzeby edukacji, przyszła wojna. Tak, koszmar, którego nie mogliśmy się spodziewać nawet w najczarniejszych snach. Znów część wysiłków, które niesie ze sobą edukacja dzieci i młodzieży uciekających z rodzicami i matkami z Ukrainy, spoczęła na naszych nauczycielach. I znów wykonali to bez zbędnych słów, bez zbędnych gestów. Wszystko zaplanowane, zawsze z troską, empatią, z wyjątkowym zrozumieniem sytuacji, w której po wybuchu wojny znaleźli się nasi uchodźcy z Ukrainy.

By ocenić te wszystkie wysiłki, musimy absolutnie przypomnieć także i to, co niedawno zachwiało oświatą polską, a myślę tutaj o deformie edukacji przygotowanej przez panią Annę Zalewską. Ona by się nigdy nie udała, nawet gdyby była dobrze przygotowana, a i tak zmagania z wprowadzeniem jej w życie, cały kierat z tym związany, cały trud podjęli znów nauczyciele, dyrektorzy, samorządy.

Kiedy po latach patrzymy na pomysł podwyższenia ich wynagrodzeń o 4,4%, to widzimy, że faktycznie jest to upokarzające i jest prawdziwym blamażem.

To był być może najwłaściwszy moment, by wyrazić nasze uznanie, naszą wdzięczność nie tylko słowem, lecz także czynem. Niestety tak się nie stało. Dlatego składamy poprawkę i wnosimy, by podwyższyć wynagrodzenia nauczycielom o 20%, choć realnie, w dobie niewiarygodnie wysokiej inflacji, konsekwencji Polskiego Ładu, będzie to tylko kroplą w morzu potrzeb. Ale to właśnie jest nasza odpowiedzialność, nasz szacunek, nasze uznanie.

Przemówienie senatora Aleksandra Szweda w dyskusji nad punktem 7. porządku obrad

Przemówienie senatora Aleksandra Szweda w dyskusji nad punktem 7. porządku obrad

Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Poselski projekt nowelizacji ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego oraz ustawy o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami wydłuża o 3 lata spoczywający na właściwej gminie obowiązek zapewnienia najemcom prawa do lokalu zamiennego oraz pokrycia kosztów przeprowadzki w związku z koniecznością remontu lub rozbiórki budynku, który wymaga opróżnienia.

Jak podkreślono w uzasadnieniu, ,,projekt ustawy o zmianie ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego przewiduje nowelizację art. 32 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz. U. z 2022 r. poz. 172.) […]. Proponowana zmiana ma na celu zapewnienie najemcom prawa do lokalu zamiennego oraz pokrycia kosztów przeprowadzki w związku z koniecznością remontu lub rozbiórki budynku, który wymaga opróżnienia. Obowiązek ten spoczywa na właściwej gminie. Ustawa z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu Cywilnego wyznaczyła datę 31 grudnia 2021 r. jako graniczną dla stosowania powyższego przepisu.

W art. 1 projektu proponuje się zmianę określonego w art. 32 ustawy terminu «do dnia 31 grudnia 2021 r.» na termin «do dnia 31 grudnia 2024 r.».

Projekt nie powoduje skutków finansowych dla budżetu państwa. Projektowana zmiana będzie miała wpływ na budżety jednostek samorządu terytorialnego, przy czym nie ma możliwości jego oszacowania, ponieważ nie jest znana liczba budynków stanowiących własność osób fizycznych zasiedlonych przed laty w trybie administracyjnym, nie znany jest również ich stan techniczny. Zadania te były realizowane przez gminy do końca 2021 roku.

Przedkładany projekt ustawy zakłada objęcie swym zakresem okresu od 1 stycznia 2022 roku. Przyjęte rozwiązanie spowodowane jest koniecznością objęcia regulacją ewentualnych sytuacji, w których na gminie dotychczas spoczywał obowiązek zapewnienia najemcom prawa do lokalu zamiennego oraz pokrycia kosztów przeprowadzki w związku z koniecznością remontu lub rozbiórki budynku, który wymaga opróżnienia, a które mogły mieć miejsce od 1 stycznia 2022 roku do dnia wejścia w życie ustawy. Projekt dotyczy często osób w złej sytuacji materialnej i życiowej. Państwo zaś, mając możliwości zapewnienia zabezpieczenia społecznego obywatelom, powinno z nich korzystać.

Skrócony okres vacatio legis projektu ustawy związany jest z potrzebą szybkiego przyjęcia proponowanej regulacji, z uwagi na fakt, że powinna być ona przyjęta jeszcze w 2021 roku, i jest uzasadniony potrzebą właściwego zabezpieczania interesów lokatorów oraz koniecznością skrócenia do minimum okresu braku ciągłości realizacji zadań gmin w przedmiotowym zakresie.

Projektowana zmiana nie spowoduje następstw w rozwoju społecznym i gospodarczym. Nie będzie miała wpływu na rynek pracy, na konkurencyjność gospodarki i przedsiębiorczość, w tym na funkcjonowanie przedsiębiorstw, ani też na sytuację i rozwój regionalny.”.

Popieram niniejszy projekt nowelizacji. Dziękuję bardzo.

Przemówienie senatora Janusza Pęcherza w dyskusji nad punktem 7. porządku obrad

Przemówienie senatora Janusza Pęcherza w dyskusji nad punktem 7. porządku obrad

Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Omawiana dziś ustawa pochodzi z przedłożenia grupy posłów. W pierwotnej wersji zawierała 2 artykuły i miała krótszy tytuł. Na etapie prac sejmowych wprowadzono poprawkę, która wykraczała poza pierwotne przedłożenie, a zatem nie powinna znaleźć się w tej ustawie. Do takiej praktyki zostaliśmy jednak już dobrze przygotowani. Nie oznacza to, że akceptujemy taki proces legislacyjny, dlatego za każdym razem musimy to podkreślać! Pomimo tej koniecznej uwagi, będę popierać zaproponowane w tej ustawie zmiany.

Pierwsza zmiana dotyczy brzmienia art. 32, który przewidywał, że do 31 grudnia 2021 r. to na gminie spoczywa obowiązek zapewnienia najemcom lokalu zamiennego i pokrycia kosztów przeprowadzki w przypadku konieczności remontu lub rozbiórki budynku, w którym znajduje się lokal. Przedmiotowa nowelizacja wydłuża ten termin do 31 grudnia 2024 r. Choć przedłużenie wspomnianego terminu ma swoje uzasadnienie w ochronie lokatorów, to pojawia się pytanie, dlaczego dopiero 9 lutego 2022 r., a więc ponad miesiąc po tym, jak przepis zawarty w tej ustawie przestał obowiązywać, złożony został projekt nowelizacji tej ustawy. I drugie pytanie. Dlaczego nowelizacja ustawy, która dotyczy samorządu lokalnego, nie była z tym samorządem konsultowana?

Druga zmiana, o której wspomniałem na początku, a która wymusiła zmianę tytułu ustawy, dotyczy art. 66 w ustawie z dnia 19 lipca 2019 r. o zapewnieniu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami i polega na wydłużeniu z 36 miesięcy do 60 miesięcy okresu przewidzianego na przygotowanie i wdrożenie niezbędnych rozporządzeń, które wynikają z tej ustawy. Dla przypomnienia: ustawa i te rozporządzenia dotyczą przygotowania sektora publicznego do zapewnienia co najmniej minimalnej dostępności, która gwarantuje dostępność podmiotu publicznego poprzez projektowanie nowych rozwiązań oraz usuwanie istniejących barier. Chodzi o dostępność architektoniczną, dostępność cyfrową i dostępność informacyjno-komunikacyjną dla osób zagrożonych wykluczeniem. Oczywiście rozumiem argumentację ministra, że potrzeba przygotowania i adaptacji mieszkań dla obywateli Ukrainy jest obecnie priorytetem, i że niektóre przepisy mogłyby utrudnić realizację tych przedsięwzięć, ale nie należy zapominać, że wojna w Ukrainie rozpoczęta się 24 lutego 2022 roku, a do tego czasu, czyli przez prawie 2,5 roku, nie przygotowano tych rozporządzeń. Dziękuję za uwagę.

Przemówienie senatora Beniamina Godyli w dyskusji nad punktem 7. porządku obrad

Przemówienie senatora Beniamina Godyli w dyskusji nad punktem 7. porządku obrad

Panie Marszałku! Wysoki Senacie!

Ustawa o zmianie ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego oraz ustawy o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami dotyczy przedłużenia o 3 lata, tj. do dnia 31 grudnia 2024 r., obowiązku zapewnienia najemcom przez właściwą gminę, w razie wypowiedzenia najmu, prawa do lokalu zamiennego oraz pokrycia kosztów przeprowadzki w związku z koniecznością remontu lub rozbiórki budynku, który wymaga opróżnienia. Proponowaną zmianę należy uznać za konieczną – ma ona na celu ochronę lokatorów przed nagłą utratą mieszkania i zapewnienie najemcom prawa do lokalu zamiennego oraz pokrycia kosztów przeprowadzki w związku z koniecznością remontu lub rozbiórki budynku, który wymaga opróżnienia. Obowiązek ten spoczywa na właściwej gminie.

Poprzeć jednak należy zmiany wprowadzone przez Komisję Infrastruktury oraz Komisję Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej, tzn. zmianę tytułu ustawy oraz skreślenie art. 2.

Art. 2 został wprowadzony w toku procesu legislacyjnego w Sejmie jako poprawka, zmienia on ustawę z dnia 19 lipca 2019 r. o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami. Podkreślić jednak należy, że stanowi on odrębne rozwiązanie i wykracza poza materię projektu ustawy przekazanej do Sejmu. Brakuje zasadniczego związku pomiędzy projektem zmiany ustawy o zmianie ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy a wprowadzona poprawką do ustawy o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami. Ponadto, zgodnie z opinią z Biura Legislacyjnego z dnia 1 kwietnia 2022 r., poprawka ta nie przeszła pełnej procedury 3 czytań, nie była objęta pełnym rozmysłem legislacyjnym i obowiązkowymi konsultacjami społecznymi, co oznacza, że nie przeszła ona prawidłowej ścieżki legislacyjnej. Zgodzić się należy, że uregulowanie tychże kwestii – jako zagadnień odrębnych i niepowiązanych – powinno znaleźć się w odrębnej ustawie. Dziękuję.

Przemówienie senatora Władysława Komarnickiego w dyskusji nad punktem 7. porządku obrad

Przemówienie senatora Władysława Komarnickiego w dyskusji nad punktem 7. porządku obrad

Szanowny Panie Marszałku! Wysoki Senacie!

Ustawa o zmianie ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego oraz ustawy o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami polega na nowelizacji ustawy z dnia 21 czerwca 2021 r., a dokładnie art. 32. Artykuł ten przewiduje, że to na gminie spoczywa obowiązek zapewnienia najemcom lokalu zamiennego i pokrycia kosztów przeprowadzki w przypadku konieczności remontu lub rozbiórki budynku, w którym znajduje się lokal. Ustawa ta przewidywała jednak, że ten obowiązek będzie spoczywał na gminie do 31 grudnia 2021 r., a przedmiotowa nowelizacja wydłuża ten termin do 31 grudnia 2024 r.

Choć przedłużenie wspomnianego terminu ma oczywiście swoje uzasadnienie w ochronie lokatorów, to pojawiają się 2 kluczowe pytania. Pierwsze pytanie dotyczy tego, dlaczego dopiero 9 lutego 2022 r., a więc ponad miesiąc po tym, jak przepis zapisany w ustawie przestał obowiązywać, państwo złożyliście projekt nowelizacji tej ustawy. Dlaczego zostawiliście państwo samym sobie, w niepewności, lokatorów, którzy obecnie nie są chronieni w przypadku przeprowadzenia koniecznego remontu lokalu, który zajmują? Obecnie gmina nie jest zobowiązana do pokrycia kosztów przeprowadzki i zapewnienia lokalu zastępczego. Dlaczego nowelizacja ustawy w tak istotnej kwestii nie wpłynęła przed tym, jak skończył się czas obowiązywania aktualnej ustawy?

Dlaczego nowelizacja, która dotyczy samorządu lokalnego – to jest drugie pytanie – nie była z tym samorządem konsultowana? Wiem, że ten przepis obowiązuje już ponad 20 lat, to jednak nie znaczy, że nie można tej sprawy skonsultować z samorządem gminnym.

Mam takie wrażenie, że państwo nagle się zorientowaliście, że wygasł z końcem roku przepis, który jest bardzo potrzebny, i w trybie gaszenia pożaru złożyliście państwo poselski projekt ustawy. Nasuwa się jednak pytanie, co będzie się działo z lokatorami od momentu zakończenia obowiązywania wspomnianego terminu, czyli od końca zeszłego roku, do momentu, kiedy ustawa zostanie przez nas uchwalona. Tutaj nie ma żadnej kontrowersji, czy przyjąć ten przepis, bo on jest po prostu potrzebny. Ważniejsze jest pytanie, dlaczego my go uchwalamy. Bo skoro ten termin trzeba przedłużać, to znaczy, że tysiące ludzi w Polsce mieszkają w walących się, gnijących, zagrzybionych kamienicach.

Nie rozumiem, dlaczego ciągle żyjemy w kraju, w którym w takich warunkach wychowują się dzieci. Dlaczego ciągle żyjemy w kraju, w którym seniorzy boją się, że dach spadnie im na głowę? Dlaczego państwo jest w stanie ciągłej wojny z samorządami, której ofiarami są lokatorzy? Bo choć pieniądze na remonty są w funduszu dopłat, to zawsze część z nich zostaje, bo prawo jest zbyt sztywne, żeby gminy wykorzystały ten fundusz w pełni. Bo poległ z hukiem program „Mieszkanie +”. Dostępne energooszczędne i tanie mieszkania są potrzebne teraz. Nie tylko przepisy, w których mowa o wyprowadzaniu ludzi z ruin. Dziękuję.

Przemówienie senator Beaty Małeckiej-Libery w dyskusji nad punktem 7. porządku obrad

Przemówienie senator Beaty Małeckiej-Libery w dyskusji nad punktem 7. porządku obrad

Omawiana zmiana ustawy już kolejny raz wydłuża w czasie obowiązek gminy określony w art. 32 ustawy o ochronie praw lokatorów, tj. obowiązek zapewnienia najemcom prawa do lokalu zamiennego oraz pokrycia kosztów przeprowadzki w związku z koniecznością remontu lub rozbiórki budynku, który wymaga opróżnienia. O ile zasadniczo uważam za słuszne scedowanie tego obowiązku na gminę, która chyba najsprawniej będzie w stanie poradzić sobie z zapewnieniem ochrony praw lokatorów w takich przypadkach, o tyle moje wątpliwości dotyczą kwestii finansowania dodatkowego obowiązku gminy, tj. tego, czy w związku z nałożeniem nowych obowiązków na tę jednostkę ustawodawca przyzna też środki finansowe na jego realizację. Chcę też zapytać, z jakiego powodu po raz kolejny wydłużono okres wejścia w życie wyżej wymienionych przepisów, skoro w mojej ocenie można by je wprowadzić niezależnie od wejścia w życie rozporządzeń z zakresu prawa budowlanego. Wielokrotna nowelizacja ustawy wydłużająca terminy jasno wskazuje na problemy i szczegółowe zainteresowanie.

Przemówienie senatora Mariusza Gromki w dyskusji nad punktem 7. porządku obrad

Przemówienie senatora Mariusza Gromki w dyskusji nad punktem 7. porządku obrad

Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Uregulowanie kwestii zapewnienia lokalu zamiennego w sytuacji obowiązkowego opróżnienia mieszkania w związku z koniecznością rozbiórki lub remontu budynku jest konieczne, dlatego będę głosował za przyjęciem ustawy o zmianie ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego oraz ustawy o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami.

Zasadne jest, aby w dalszym ciągu na władzach samorządowych spoczywał obowiązek zapewnienia najemcy opłacającemu czynsz regulowany w dniu poprzedzającym dzień wejścia w życie ustawy lokalu zamiennego, a także pokrycia kosztów przeprowadzki w sytuacji, gdy dotychczasowy lokal podlega rozbiórce bądź jest przeznaczony do remontu. Przedłużenie tego obowiązku do 31 grudnia 2024 r. ma sens i nie budzi żadnych moich wątpliwości. Warto bowiem podkreślić, iż wymienione w ustawie sytuacje będą zazwyczaj dotykały osób w trudnej sytuacji materialnej, które nie są w stanie samodzielnie zaspokoić swoich potrzeb mieszkaniowych, bądź właścicieli budynków, którzy również nie są w stanie zapewnić odpowiedniej liczby lokali zastępczych. Warto podkreślić, iż przeprowadzki będą konieczne ze względu na ochronę życia i zdrowia w sytuacji zagrożenia katastrofą budowlaną.

Aby uniknąć trudności prawnych – istnieje bowiem ryzyko, że część aktów prawnych może nie zostać wydanych w określonym czasie – niezbędne jest przedłużenie terminu wydania przepisów wykonawczych do ustawy o zapewnieniu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami.

Procedowana ustawa jest bardzo ważna, ponieważ ma na celu zapewnienie stabilnej sytuacji mieszkaniowej oraz bezpieczeństwa najemców, a tym samym zapobiega ona problemowi bezdomności. Uważam, że obowiązek zabezpieczenia społecznego w tak ważnej kwestii, jaką jest zapewnienie lokalu mieszkalnego, powinien spoczywać na władzach publicznych, dlatego jestem za przyjęciem niniejszej ustawy.

Przemówienie senatora Roberta Mamątowa w dyskusji nad punktem 7. porządku obrad

Przemówienie senatora Roberta Mamątowa w dyskusji nad punktem 7. porządku obrad

Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Poselski projekt ustawa o zmianie ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego oraz ustawy o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami dotyczy przedłużenia do dnia 31 grudnia 2024 r. obowiązku zapewnienia najemcom przez właściwą gminę w razie wypowiedzenia najmu prawa do lokalu zamiennego oraz pokrycia kosztów przeprowadzki w związku z koniecznością remontu lub rozbiórki budynku, który wymaga opróżnienia.

Projekt przewiduje przede wszystkim nowelizację art. 32 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego. Proponowana zmiana ma na celu zapewnienie najemcom lokali w budynkach, które zostały objęte decyzją organu nadzoru budowlanego, możliwości przejścia, a właściwie trafienia do zasobu komunalnego. Ponieważ wspomniany obowiązek spoczywał na właściwej gminie do 31 grudnia 2021 r., obecnie mamy sytuację, w której obowiązek ten został z gminy zdjęty, a właściwie nie jest na gminę nałożony.

Należy zauważyć, że przez długi okres od powstania ustawy o ochronie praw lokatorów artykuł ten był nowelizowany. Co 2, 3 lata wspomniany termin był przedłużany. Wynika to wprost z potrzeb związanych z mieszkalnictwem. Otóż artykuł ten w dużej mierze jest ratunkiem m.in. dla osób, które były, można tak powiedzieć, zwracane razem z kamienicami w ramach reprywatyzacji. Budynki te często były w bardzo złym stanie technicznym, w związku z tym organ nadzoru budowlanego nakazywał ich wykwaterowanie właśnie ze względu na zły stan techniczny.

Należy podkreślić, że zmiana przepisów jest konieczna ze względu na ochronę zdrowia i życia lokatorów mieszkających w budynkach zagrożonych katastrofą budowlaną. Niewywiązywanie się dotychczasowych zarządców z nałożonych na nich obowiązków doprowadziło do istotnych zaniedbań w stanie technicznym budynków, z którym borykają się aktualni ich właściciele. Właściciele tych budynków najczęściej nie są w stanie zapewnić innych lokali, w związku z tym dotychczas ustawodawca przewidywał obciążenie tym obowiązkiem gminy, która zgodnie z ustawą o samorządzie gminnym ma obowiązek dbania o kwestie mieszkaniowe na terenie gminy.

Wydaje się, że wydłużenie terminu wykonywania przez gminy obowiązku zapewnienia lokali zamiennych pozostaje w interesie zarówno najemców lokali, jak też właścicieli budynków wymagających opróżnienia w związku z koniecznością rozbiórki lub remontu.

Panie i Panowie Senatorowie, popieram tę ustawę, ponieważ inicjatywa ustawodawcza jest konieczna przede wszystkim ze względu na ochronę dobra wyższego, jakim jest zdrowie i życie lokatorów mieszkających w budynkach zagrożonych katastrofą budowlaną. Ponadto podjęcie działań powinno być wyrazem dążenia do przeciwdziałania bezdomności. Dziękuję.

Przemówienie senatora Wadima Tyszkiewicza w dyskusji nad punktem 7. porządku obrad

Przemówienie senatora Wadima Tyszkiewicza w dyskusji nad punktem 7. porządku obrad

Z końcem 2021 r. wygasła ochrona lokatorów domów, które są w złym stanie technicznym. Skutkiem tego gminy nie były już odpowiedzialne za zapewnienie lokali zastępczych lokatorom mieszkającym w budynkach wymagających generalnego remontu lub nawet rozbiórki. Regulacja ta spowodowała, że odpowiedzialność ta spadła wyłącznie na prywatnych właścicieli tego typu budynków, którzy w zdecydowanej większości przypadków nie są w stanie zapewnić dodatkowych miejsc lokalowych zastępczych dla swoich najemców. Efekty tego mogą być fatalne w skutkach, ponieważ właściciele budynków mieszkalnych w złym stanie technicznym będą w tej sytuacji na ogół rezygnować z planowanych remontów, a tym samym będzie istotne zagrożenie dla zdrowia i życia zamieszkujących te budynki osób.

Stąd też propozycje ustawy o zmianie ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego oraz ustawy o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami uważam za konieczne do przeprowadzenia w możliwie najszybszym terminie, tym bardziej że gminy dysponują na ogół własnym zasobem mieszkaniowym i są w tej sytuacji w stanie wesprzeć prywatnych właścicieli w rozsądnym czasie.

Należy tutaj zwrócić też uwagę na fakt, że obowiązek opróżnienia budynków znajdujących się w katastrofalnym stanie technicznym dotyczy zazwyczaj w większości tych budynków, które przez kilkadziesiąt lat były w zarządzie gminy, a stosunkowo niedawno zostały odzyskane przez spadkobierców dawnych właścicieli. Niewywiązanie się dotychczasowych zarządców z nałożonych na nich obowiązków doprowadziło do istotnych zaniedbań w stanie technicznym budynków, z czym borykają się teraz aktualni właściciele jako osoby prywatne. Ponadto czynsze najmu w tych budynkach, będących jeszcze pod zarządem gmin, były określane przez jednostki administracyjne na poziomie, który nie zapewniał właścicielom środków finansowych nawet na niezbędne remonty.

Warto też podkreślić, że sytuacje regulowane ustawą często dotyczą osób znajdujących się w złej sytuacji materialnej i życiowej, dlatego też proponowane rozwiązania są także wyrazem dążenia do przeciwdziałania bezdomności.

Przemówienie senatora Aleksandra Szweda w dyskusji nad punktem 8. porządku obrad

Przemówienie senatora Aleksandra Szweda w dyskusji nad punktem 8. porządku obrad

Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Poselski projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w związku z rozwojem publicznych systemów teleinformatycznych umożliwia realizację projektu budowy nowej Centralnej Ewidencji Kierowców. Oprócz tego nowelizacja zawiera uregulowania zapewniające utrzymanie prawidłowego funkcjonowania Ogólnopolskiej Sieci Edukacyjnej oraz uzupełniające zadania operatora OSE.

Jak podkreślono w uzasadnieniu: „Celem projektowanej regulacji jest usprawnienie zasad realizacji zadań administracji publicznej w związku z rozwojem publicznych systemów teleinformatycznych. Zadania te są regulowane przepisami prawa i zmiana zasad ich realizacji nie jest możliwa bez podjęcia interwencji legislacyjnej. Przygotowany projekt ustawy przyczyni się do zwiększenia efektywności działania Ogólnopolskiej Sieci Edukacyjnej oraz umożliwi szybszą i kompleksową realizację projektu budowy Centralnej Ewidencji Kierowców zgodnie ze zwinną metodyką projektową. Celem zmian w ustawie – Prawo o ruchu drogowym jest umożliwienie kompleksowego zlecenia i podjęcia realizacji prac w zakresie budowy, rozwoju, wdrożenia i utrzymania systemu teleinformatycznego centralnej ewidencji pojazdów i kierowców, z uwzględnieniem możliwości obsługi w tym systemie zadań realizowanych w samorządach w obszarze rejestracji pojazdów i wydawania dokumentów stwierdzających uprawnienia do kierowania pojazdami. Zmiana ma na celu jak najszybsze uruchomienie projektu budowy CEK2.0 a także zapewnienie możliwości jego etapowego wdrażania”. Projekt zmierza generalnie do usprawnienia zasad realizacji zadań administracji publicznej w związku z rozwojem publicznych systemów teleinformatycznych. Dziękuję bardzo.

Przemówienie senatora Macieja Łuczaka w dyskusji nad punktem 8. porządku obrad

Przemówienie senatora Macieja Łuczaka w dyskusji nad punktem 8. porządku obrad

Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Celem omawianej ustawy jest usprawnienie zasad realizacji zadań administracji publicznej w związku z rozwojem publicznych systemów teleinformatycznych. Zadania te są regulowane przepisami prawa i zmiana zasad ich realizacji nie jest możliwa bez podjęcia interwencji legislacyjnej. Ustawa przyczyni się do zwiększenia efektywności działania Ogólnopolskiej Sieci Edukacyjnej, a także umożliwi szybszą i kompleksową realizację projektu budowy Centralnej Ewidencji Kierowców.

Pierwsza zmiana dotyczy ustawy – Prawo o ruchu drogowym. W art. 1 pkt 2 ustawy proponuje się zmianę art. 75e, polegającą na tym, aby wytwórca dowodów rejestracyjnych zapewnił system teleinformatyczny obsługujący proces wytwarzania, personalizacji i dystrybucji dokumentów i oznaczeń pojazdów zintegrowany z systemem teleinformatycznym obsługującym centralną ewidencję pojazdów, w którym organ rejestrujący realizuje zadania związane z rejestracją pojazdów, czasową rejestracją, czasowym wycofaniem z ruchu, wyrejestrowaniem i profesjonalną rejestrację pojazdów oraz prowadzeniem rejestru przedsiębiorców prowadzących stacje kontroli pojazdów.

Zmianie ulega także art. 100a ust. 5 ustawy – Prawo o ruchu drogowym. Zmiana dotyczy tego, aby minister właściwy do spraw informatyzacji mógł zlecić zadania związane z budową, rozwojem, wdrożeniem i utrzymaniem systemu teleinformatycznego obsługującego Centralną Ewidencję Kierowców, centralną ewidencję pojazdów, wytwórcy dokumentów publicznych lub instytucji gospodarki budżetowej, wobec której minister pełni funkcję organu założycielskiego.

Zmianie ulega również art. 16a ustawy o kierujących pojazdami, który zakłada, że wytwórca praw jazdy, kart kwalifikacji kierowcy i pozwoleń na kierowanie tramwajem będzie musiał zapewnić system teleinformatyczny obsługujący proces wytwarzania, personalizacji i dystrybucji dokumentów zintegrowany z systemem obsługującym Centralną Ewidencję Kierowców. System zapewniany przez wytwórcę będzie pobierał dane niezbędne do wyżej wymienionego procesu z Centralnej Ewidencji Kierowców.

Wspomnieć należy również o artykule zmieniającym ustawę o Ogólnopolskiej Sieci Edukacyjnej. Zmiana dotyczy rozszerzenia katalogu zadań operatora OSE o realizację innych działań, które mają na celu wspieranie cyfryzacji lub funkcjonowanie systemu oświaty i wychowania w zakresie zleconym przez ministra właściwego do spraw informatyzacji.

Ustawa umożliwi również powierzenie ministrowi właściwemu do spraw informatyzacji prowadzenia ewidencji kierowców naruszających przepisy ruchu drogowego w systemie teleinformatycznym Centralnej Ewidencji Kierowców.

Podsumowując, chcę podkreślić, iż ustawa nie niesie ze sobą obciążenia budżetu państwa lub budżetów jednostek samorządu terytorialnego, a także nie wywiera wpływu na działalność mikroprzedsiębiorców oraz małych i średnich przedsiębiorców. Wprowadzenie proponowanych zmian do wymienionych ustaw jest uzasadnione.

Przemówienie senatora Aleksandra Szweda w dyskusji nad punktem 9. porządku obrad

Przemówienie senatora Aleksandra Szweda w dyskusji nad punktem 9. porządku obrad

Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Przedstawiony projekt – przygotowany z inicjatywy Komisji Ustawodawczej – ustawy o niekaraniu ochotników broniących wolności i niepodległości Ukrainy w swoim założeniu zmierza do ustanowienia abolicji w odniesieniu do popełnienia czynów obecnie zabronionych, związanych ze wstąpieniem i służbą obywateli polskich w obcych siłach zbrojnych. Przewidziane w projekcie ustawy sytuacje odnoszą się do służby w Siłach Zbrojnych Ukrainy w związku z agresją Federacji Rosyjskiej.

W toku konsultacji swoje stanowisko do projektu przedstawił minister spraw zagranicznych, który: „zwrócił uwagę na potrzebę stworzenia odrębnej ścieżki regulowania spraw związanych ze służbą obywateli polskich w wojsku ukraińskim (m.in. ze względu na zawieszenie działalności niemal wszystkich polskich urzędów konsularnych w Ukrainie, a także utrudnioną możliwość poruszania się po terytorium Ukrainy i ograniczenia w działaniu tamtejszej poczty). Ponadto MSZ wskazuje również na wejście w życie z dniem 23 kwietnia 2022 r. ustawy z dnia 11 marca 2022 r. o obronie ojczyzny oraz, że projekt ustawy powinien zawierać przepisy przejściowe dotyczące także tego nowego aktu prawnego regulującego kompleksowo w dziale XXIII kwestie udzielania zgody obywatelom polskim na służbę w obcym wojsku lub obcej organizacji wojskowej”.

Szereg uwag do proponowanego projektu na posiedzeniu komisji złożył również wiceminister obrony narodowej, senator Wojciech Skurkiewicz. Dziękuję bardzo.

Przemówienie senatora Aleksandra Szweda w dyskusji nad punktem 10. porządku obrad

Przemówienie senatora Aleksandra Szweda w dyskusji nad punktem 10. porządku obrad

Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Przedstawiony projekt ustawy, przygotowany z inicjatywy Komisji Ustawodawczej, o zmianie niektórych ustaw podatkowych w związku z działaniami wojennymi prowadzonymi na terytorium Ukrainy w swoim założeniu wprowadza zmiany m.in. w podatkach PIT oraz CIT w odniesieniu m.in. do obywateli Ukrainy i Białorusi. Zakłada on ustanowienie epizodycznych regulacji podatkowych mających przeciwdziałać skutkom agresji zbrojnej Federacji Rosyjskiej na Ukrainę.

Chcę tylko wskazać na jedną kwestię poruszoną w ocenie skutków regulacji: „Projektowana ustawa będzie wpływała w sposób istotny na sektor finansów publicznych (budżet państwa oraz budżety jednostek samorządu terytorialnego) – zaproponowane rozwiązania spowodują zmniejszenie dochodów sektora finansów publicznych, chociaż regulacje, które w sferze podatkowej mają stanowić zachętę do przekazywania darowizn na cele związane z przeciwdziałaniem skutkom działań wojennych prowadzonych na terytorium Ukrainy (art. 1, art. 52zr ust. 1; art. 3, art. 38ze ust. 1; art. 4, art. 57j ust. 1), mogą pozytywnie wpłynąć na dochody podmiotów należących do sektora finansów publicznych”.

Niestety nie otrzymaliśmy ani stanowiska rządowego, ani innych opinii, które moglibyśmy otrzymać w toku konsultacji. Dziękuję bardzo.

Przemówienie senatora Adama Szejnfelda w dyskusji nad punktem 10. porządku obrad

Przemówienie senatora Adama Szejnfelda w dyskusji nad punktem 10. porządku obrad

Projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw podatkowych w związku z działaniami wojennymi prowadzonymi na terytorium Ukrainy zmierza do ustanowienia epizodycznych regulacji mających stanowić podatkowy bodziec do wspierania wszelkich inicjatyw związanych z przeciwdziałaniem skutkom agresji zbrojnej Federacji Rosyjskiej wobec Ukrainy.

Projektowana ustawa w swoim zakresie przewiduje:

1) rozszerzenie zakresu podmiotowego beneficjentów tzw. ulgi na powrót o podatnika będącego obywatelem Ukrainy lub Republiki Białorusi, który w okresie od dnia 24 lutego 2022 r. do dnia 31 grudnia 2022 r. przeniósł miejsce zamieszkania z terytorium Ukrainy lub Republiki Białorusi na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w związku z działaniami wojennymi prowadzonymi na terytorium Ukrainy;

2) rozszerzenie zakresu podmiotowego beneficjentów tzw. ryczałtu od przychodów zagranicznych o podatnika będącego obywatelem Ukrainy lub Republiki Białorusi, który w okresie od dnia 24 lutego 2022 r. do dnia 31 grudnia 2022 r. przeniósł miejsce zamieszkania z terytorium Ukrainy lub Republiki Białorusi na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w związku z działaniami wojennymi prowadzonymi na terytorium Ukrainy;

3) ustanowienie podstaw prawnych dokonywania odliczeń podatkowych z tytułu darowizn przekazanych od dnia 24 lutego 2022 r. do dnia 31 grudnia 2022 r. na cele związane z przeciwdziałaniem skutkom działań wojennych prowadzonych na terytorium Ukrainy w kwocie odpowiadającej 200%;

4) odniesienie tzw. ulgi za złe długi do sytuacji, w której przedsiębiorca nie otrzymał należności pieniężnej z tytułu realizacji umowy zawartej przed dniem 24 lutego 2022 r. z podmiotem będącym rezydentem podatkowym Ukrainy, Republiki Białorusi lub Federacji Rosyjskiej, przy jednoczesnym podwyższeniu kwoty rozliczanego uszczerbku do 200% wartości wierzytelności;

5) rozszerzenie zakresu podmiotowego beneficjentów tzw. estońskiego CIT o podmiot prowadzący rzeczywistą działalność gospodarczą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, którego odpowiednio udziałowcami, akcjonariuszami lub wspólnikami są obywatele Ukrainy lub Republiki Białorusi, będący rezydentami podatkowymi odpowiednio Ukrainy lub Republiki Białorusi – jeżeli podmiot ten złoży zawiadomienie o wyborze opodatkowania ryczałtem od dochodów spółek.

Z uwagi na sytuację związaną z napaścią Federacji Rosyjskiej na Ukrainę oraz wsparcie w tych haniebnych działaniach udzielane Federacji Rosyjskiej przez Białoruś zaproponowane w projekcie ustawy rozwiązania wydają się jednoznacznie potrzebne i słuszne. Bedę zatem głosował za przyjęciem proponowanej ustawy.