Narzędzia:

Posiedzenie: 45. posiedzenie Senatu RP VIII kadencji, 1 dzień


11 i 12 grudnia 2013 r.
Przemówienia z dnia następnego

Przemówienie senatora Zbigniewa Meresa w dyskusji nad punktem 2. porządku obrad

Przemówienie senatora Zbigniewa Meresa w dyskusji nad punktem 2. porządku obrad

Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Nowelizacja ustawy o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw jest konieczna z kilku względów. Zasadniczym celem ustawy jest dostosowanie prawa do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 8 stycznia 2013 r.; sygnatura akt K 38/12.

Sentencja wyroku dotyczy niezgodności art. 22 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty z art. 92 ust. 1 Konstytucji RP, a w konsekwencji niekonstytucyjności rozporządzenia ministra edukacji narodowej i sportu z dnia 20 lutego w sprawie warunków i trybu przyjmowania uczniów do szkół publicznych oraz przechodzenia z jednych typów szkół do innych.

Należy zauważyć, że inicjatywa ustawodawcza jest niezbędna, ponieważ dotyczy dostępu do edukacji, a więc funkcjonowania oświaty. Wynika ona z podstawowych praw obywatelskich określonych w art. 70 Konstytucji RP, zgodnie z którym każdy ma prawo do nauki.

Na szczególną uwagę zasługuje fakt, że zostały uporządkowane oraz ujednolicone kryteria, którymi należy kierować się podczas procesu rekrutacji do publicznych przedszkoli, publicznych innych form wychowywania przedszkolnego, publicznych szkół i placówek. Zasadniczym rozwiązywaniem, jakie wprowadza przedmiotowa ustawa, jest szczegółowe określenie grup kryteriów, które będą brane pod uwagę w trakcie przyjmowania uczniów do publicznych przedszkoli, publicznych innych form wychowania przedszkolnego, publicznych szkół i placówek.

Można wymienić trzy grupy kryteriów, jakimi należy kierować się w trakcie procesu rekrutacji: kryteria uwzględniające zakres potrzeb osób, które z przyczyn losowych znajdują się w trudniejszej sytuacji rodzinnej i zdrowotnej; kryteria, które określają organy prowadzące i których spełnienie powinno zapewnić jak najpełniejszą realizację potrzeb dziecka, jego rodziny, a także lokalnych potrzeb społecznych, pod uwagę mogą być brane także dochody przypadające na osobę w rodzinie kandydata; kryteria uwzględniające indywidualne zdolności kandydatów, ich predyspozycje i zainteresowania, które powinny zostać wzięte pod uwagę podczas dokonywania rekrutacji do szkół i placówek, gdzie wymagane są szczególne predyspozycje.

Ponadto ustawa wprowadza zmiany umożliwiające zatrudnianie w przedszkolach osób, które nie są nauczycielami, do prowadzenia zajęć dodatkowych mających na celu rozwijanie zainteresowań dzieci oraz zmiany umożliwiające zwrot kosztów przejazdów opiekuna dziecka do czasu ukończenia przez nie siódmego roku życia w sytuacji, gdy droga dziecka z domu do szkoły przekroczy odległość 3 km; obowiązek ten będzie ciążył na gminie.

Należy podkreślić, że wprowadzone zmiany są celowe i konieczne. Uwzględniają potrzebę godzenia pracy zawodowej rodziców z obowiązkami rodzinnymi, a także potrzeby rodzin wielodzietnych oraz niepełnosprawnych dzieci i rodziców. Dziękuję.

Przemówienie senatora Ryszarda Knosali w dyskusji nad punktem 3. porządku obrad

Przemówienie senatora Ryszarda Knosali w dyskusji nad punktem 3. porządku obrad

Zasadniczą częścią niniejszego projektu ustawy są regulacje ustanawiające kryteria podziału pomiędzy poszczególne jednostki samorządu terytorialnego środków pochodzących z rezerwy subwencji ogólnej. Wskazane przepisy znalazły się w dodawanym w projekcie ustawy art. 36a. Projektodawca wskazał w nim trzy grupy podmiotów posiadających ogólne uprawnienie do otrzymania wspomnianych środków.

Pierwsza grupa to te jednostki samorządu terytorialnego, które plasują się poniżej średniej, jeżeli chodzi o dochody w przeliczeniu na jednego mieszkańca. Wskaźnik ten będzie wyliczany na podstawie danych pochodzących ze wszystkich jednostek samorządu terytorialnego danego szczebla, a więc odpowiednio gmin, powiatów i województw.

Druga grupa podmiotów jest a priori zawężona do gmin. Projekt ustawy stanowi, że w grupie tej znajdują się gminy, które na podstawie art. 29 nowelizowanej ustawy dokonały w roku budżetowym wpłat do budżetu państwa z przeznaczeniem na część równoważącą subwencji ogólnej dla gmin. Chodzi zatem o gminy, dla których wspomniany wskaźnik przekracza 150% średniej ogólnokrajowej. Niemniej jednak z kręgu beneficjentów zostaną wyłączone te gminy, w których wskaźnik dochodów podatkowych na jednego mieszkańca w gminie, tak zwany wskaźnik G, jest niższy od 2000% wskaźnika dochodów podatkowych wyliczonego dla wszystkich gmin, określonego w ustawie jako wskaźnik Gg. W praktyce zatem oznacza to wyłączenie z systemu redystrybucji kilku najbogatszych gmin. W przypadku opisanej grupy podmiotów chodzi tak naprawdę o to, aby umożliwić podział rezerwy pomiędzy te jednostki, które dokonywały wpłat do budżetu państwa i w ten sposób przyczyniły się do wygenerowania rezerwy.

Ostatnia grupa podmiotów będzie budowana w oparciu o kryterium, które w odróżnieniu od kryteriów wykazanych wcześniej ma nie tyle charakter matematyczny, co celowościowy. Jak przewidziano w projektowanym art. 36a ust. 1 pkt 2 na przydział środków będą mogły liczyć także jednostki realizujące zadania własne z zakresu pomocy społecznej, o których mowa w odrębnych przepisach, lub w których w wyniku zdarzeń losowych wystąpiły straty w infrastrukturze komunalnej.

Minister właściwy do spraw finansów publicznych będzie, tak jak dotychczas, zobowiązany uzgadniać podział rezerwy z reprezentacją jednostek samorządu terytorialnego. Uzgodnienie to, jak wynika z projektowanego art. 36a ust. 3, obejmować będzie przede wszystkim dokonanie wyboru kryteriów, wedle których rezerwa będzie rozdzielana. W dalszej kolejności uzgodnienie dotyczyć będzie „wielkości środków rozdzielanych na podstawie poszczególnych kryteriów” oraz „szczegółowego sposobu podziału rezerwy na podstawie poszczególnych kryteriów”. Niemniej jednak w projekcie ustawy zapisano także nieco bardziej rygorystyczne wymogi. Zgodnie z ust. 2 cytowanego artykułu, w określonych przypadkach – dotyczących podmiotów, które mają otrzymać środki z tytułu realizacji zadań pomocy społecznej albo w związku ze stratami w infrastrukturze komunalnej – obowiązywać będzie także wymóg proporcjonalności podziału. Gdyby opisana procedura nie przyniosła pożądanego rezultatu, czyli nie pozwoliłaby na dokonanie podziału, projekt ustawy przewiduje możliwość zastosowania przez ministra właściwego do spraw finansów publicznych procedury nadzwyczajnej zapisanej w art. 36a ust. 4 projektu ustawy.

Generalnie opisany podział środków będzie musiał nastąpić do 16 grudnia roku budżetowego. Środki, które nie zostaną wpłacone do tego czasu przez jednostki samorządu terytorialnego, zgodnie z projektowanymi przepisami, trafią bezpośrednio do budżetu państwa. Opisane rozwiązanie ma znaczenie praktyczne, bowiem zapobiega konieczności powtórnego inicjowania procedury podziału środków w przypadku, gdyby wpłynęły one już pod koniec roku. Zauważyć wypada w tym miejscu pewną odrębność, która ma związek z tym, że wejście w życie ustawy było planowane w taki sposób, aby mogła ona objąć jeszcze rok 2013. Stąd też, z uwagi na aktualne realia, w roku 2013 graniczną datą podziału środków będzie wyjątkowo 31 grudnia.

W omówionym zakresie projekt ustawy stanowi zatem odpowiedź na zarzut podniesiony przez Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 31 stycznia 2013 r., w którym Trybunał orzekł, że brak kryteriów podziału środków stanowi w tym przypadku naruszenie konstytucji.

W projekcie ustawy znalazł się także art. 3, adresowany do samorządów województw. Przepis ten ustanawia na rok 2014 limit wpłaty na część regionalną subwencji ogólnej na poziomie 400 milionów zł. Zatem nawet jeśli kwota przedmiotowej wpłaty wyliczona na podstawie przepisów nowelizowanej ustawy miałaby przekroczyć 400 milionów zł, to maksymalna wpłata dokonana w tym roku będzie w wysokości równej ustanowionemu maksimum. Powstała w ten sposób różnica stanowić będzie swego rodzaju pożyczkę, którą województwo mazowieckie zaciągnie kosztem pozostałych województw. Projektodawca przewidział, że niewpłacona w roku 2014 różnica będzie musiała zostać odprowadzona do budżetu w równych częściach w trzech kolejnych latach – czyli w okresie od 2015 do 2017 r. Przepis ten został wpisany do projektu ustawy jako próba zaradzenia trudnej sytuacji finansowej, w której obecnie znajduje się województwo mazowieckie.

Wysoka Izbo! Zapisy projektu ustawy w części, w jakiej odnoszą się one do wykonania wyroku Trybunału Konstytucyjnego, nie budzą wątpliwości i zasługują na przyjęcie. Jednak zasadność przyjęcia przepisów wynikających z art. 3 należy rozpatrywać zarówno w kontekście ewentualnych skutków, jakie powstałyby w przypadku nieudzielenia tymczasowej pomocy dla Mazowsza, jak i w kontekście potencjalnych zagrożeń, które mogą powstać w innych województwach wskutek obniżenia spodziewanych wpływów do budżetów tych województw. Jednocześnie wypada wskazać na pilną konieczność rewizji zasad nadzoru nad gospodarką finansową samorządów pod kątem wypracowania odpowiednich mechanizmów zapobiegających powstaniu sytuacji, z którą przyszło nam się obecnie zmagać. Dziękuję za uwagę.

Przemówienie senatora Andrzeja Szewińskiego w dyskusji nad punktem 4. porządku obrad

Przemówienie senatora Andrzeja Szewińskiego w dyskusji nad punktem 4. porządku obrad

Po zapoznaniu się z przedłożonym projektem ustawy o rodzinnych ogrodach działkowych pragnę wyrazić swoją satysfakcję z wypracowania kompromisowego rozwiązania prawnego regulującego kwestie funkcjonowania rodzinnych ogrodów działkowych. Warto podkreślić, że projekt ustawy został wypracowany w wyniku szeroko prowadzonych konsultacji społecznych i uzgodnień międzyresortowych. Nowela bazuje na obywatelskim projekcie, który został przedstawiony do prac w Sejmie i w znacznej części przyjęty.

Celem ustawy jest przede wszystkim dostosowanie regulacji prawnych dotyczących ogrodów działkowych w związku z decyzją Trybunału Konstytucyjnego o niekonstytucyjności niektórych przepisów. Równie ważne jest usankcjonowanie zakazu zamieszkiwania w ogródkach działkowych – takie zdarzenia miały przecież miejsce – a także zakaz prowadzenia na ich terytorium jakiejkolwiek działalności zarobkowej. W mojej ocenie ogród działkowy powinien służyć wyłącznie celom rekreacyjnym. Warto zwrócić uwagę na istotne zapisy, które rozwiązują problemy dotyczące sposobu nabycia prawa do działki, co dzieje się po wygaśnięciu umowy bądź na skutek śmierci działkowca. Po analizie projektu ustawy popieram również zapis dotyczący regulacji powierzchni działki, a także jej zagospodarowania.

Uważam, że powyższe cele zostały zrealizowane w przedłożonym projekcie ustawy i godnie zabezpieczają funkcjonowanie rodzinnych ogrodów działkowych.