Przemówienie senatora Aleksandra Szweda w dyskusji nad punktem 21. porządku obrad

Przemówienie senatora Aleksandra Szweda w dyskusji nad punktem 21. porządku obrad

Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

W dniu dzisiejszym wysłuchaliśmy bardzo rzeczowej i merytorycznie przygotowanej Informacji o działalności Instytutu Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w okresie od 1 stycznia 2020 r. do 31 grudnia 2020 r.

Ze względu na wiele krzywdzących, w mojej opinii, głosów wobec instytutu pozwolę sobie poruszyć kilka kwestii natury ogólnej.

Pamiętajmy, że do zadań instytutu należy gromadzenie i zarządzanie dokumentami organów bezpieczeństwa państwa, sporządzonymi od 22 lipca 1944 r. do 31 lipca 1990 r., prowadzenie śledztw w sprawie zbrodni nazistowskich i komunistycznych, w tym zbrodni popełnionych na osobach narodowości polskiej lub obywatelach polskich innych narodowości, popełnionych w okresie od 8 listopada 1917 r. do 31 lipca 1990 r. Inne ważne zadania instytutu to prowadzenie badań naukowych oraz działalność w zakresie edukacji publicznej. Ustawowym zadaniem IPN jest również poszukiwanie miejsc spoczynku osób poległych w walkach o niepodległość i zjednoczenie Państwa Polskiego, poległych w walce z systemem totalitarnym lub wskutek represji totalitarnych i czystek etnicznych w okresie od 8 listopada 1917 r. do 31 lipca 1990 r. Ponadto IPN ma za zadanie prowadzenie działalności związanej z upamiętnianiem historycznych wydarzeń, miejsc i postaci w dziejach walk i męczeństwa narodu polskiego w kraju i za granicą oraz miejsc walki i męczeństwa innych narodów na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w okresie od 8 listopada 1917 r. do 31 lipca 1990 r. Ustawa o IPN przewiduje udostępnianie dokumentów zgromadzonych w archiwach służb specjalnych PRL osobom, o których organy bezpieczeństwa państwa zbierały informacje na podstawie celowo gromadzonych danych, w tym w sposób tajny. Ogrom działań w tym zakresie widzimy w przedłożonym sprawozdaniu.

Cieszę się, że do ustawowych obowiązków Instytutu Pamięci Narodowej, które są wzorowo wykonywane, należy prowadzenie działalności związanej z upamiętnianiem historycznych wydarzeń, miejsc oraz postaci w dziejach walk i męczeństwa Narodu Polskiego, zarówno w kraju, jak i za granicą, a także miejsc walk i męczeństwa innych nardów na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Wśród wielu prac, które instytut podejmuje w tym zakresie, bardzo ważna jest opieka nad grobami poległych i pomordowanych, a przez to zachowanie pamięci o nich w świadomości społecznej. Oczywiście wiele jest jeszcze do zrobienia, dlatego bardzo ważne, żebyśmy jako państwo wspierali Instytut Pamięci Narodowej oraz wiele innych instytucji, które dbają o naszą historię i o pamięć o ważnych wydarzeniach i naszych narodowych bohaterach.

Przemówienie senator Agnieszki Gorgoń-Komor w dyskusji nad punktem 14. porządku obrad

Przemówienie senator Agnieszki Gorgoń-Komor w dyskusji nad punktem 14. porządku obrad

Nowelizacja ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty umożliwi ministrowi właściwemu do spraw oświaty i wychowania ustanawianie programów i przedsięwzięć w celu realizacji polityki oświatowej państwa. W przypadku ustanowienia programu lub przedsięwzięcia minister właściwy do spraw oświaty i wychowania będzie ogłaszał w Biuletynie Informacji Publicznej na jego stronie podmiotowej komunikat o ustanowieniu programu i naborze wniosków oraz o ustanowieniu przedsięwzięcia. W komunikacie tym mają być określone m.in. przedmiot programu, podmioty uprawnione do udziału w programie, a także szczegółowe kryteria oceny wniosków.

Ustawa o zmianie ustawy o systemie oświaty i ustawy o finansowaniu zadań oświatowych została wniesiona z inicjatywy poselskiej, jednak w dołączonym do projektu ustawy uzasadnieniu brakuje informacji o przeprowadzonych konsultacjach.

Należy podkreślić, że przeprowadzenie konsultacji jest stałym elementem procedury ustawodawczej i zgodnie z Regulaminu Sejmu. Art. 34 pkt 3 regulaminu mówi, że uzasadnienie powinno przedstawiać również wyniki przeprowadzanych konsultacji oraz informować o przedstawionych wariantach i opiniach, w szczególności jeżeli obowiązek zasięgania takich opinii wynika z przepisów ustawy. W wypadku komisyjnych i poselskich projektów ustaw, w stosunku do których nie przeprowadzono konsultacji, marszałek Sejmu przed skierowaniem do pierwszego czytania kieruje projekt do konsultacji w trybie i na zasadach określonych w odrębnych ustawach.

W związku z tym należy zauważyć, że miało miejsce niedochowanie procedury konsultacji, co stanowi naruszenie trybu postępowania ustawodawczego zapisanego w uchwale Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 lipca 1992 r. Regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej. Dlatego jestem za odrzuceniem proponowanej nowelizacji ustawy.

Przemówienie senator Haliny Biedy w dyskusji nad punktem 14. porządku obrad

Przemówienie senator Haliny Biedy w dyskusji nad punktem 14. porządku obrad

Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Ustawa o zmianie ustawy o systemie oświaty i ustawy o finansowaniu zadań oświatowych jest propozycją godną rozważenia, budzącą jednak wątpliwości i kontrowersje.

Sam pomysł stworzenia odrębnego budżetu na realizację programów regionalnych, lokalnych i rządowych wydaje się właściwy i zasadny, natomiast pozostawienie środków czy kwestii decyzji tylko i wyłącznie w dyspozycji ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania budzi niepokój dotyczący np. subiektywnego wyboru placówek finansowanych oraz wielkości przyznawanych środków. Przyjęcie procedowanej ustawy spowoduje, że w praktyce minister edukacji i nauki będzie mógł ustanawiać programy i przedsięwzięcia oraz finansować je bez konsultacji z innymi podmiotami i ekspertami.

Brak przejrzystych zasad dotyczących realizacji dofinansowanych programów w zakresie monitoringu i sprawozdawczości oraz priorytetów tematycznych może stworzyć sytuację, w której nikt nie będzie pewny, że podejmowane decyzje w tym zakresie będą stanowiły obiektywny i faktyczny stan rzeczy oraz że będą uwzględniać aktualne potrzeby polskiej edukacji. Przyczynkiem do uruchomienia danego programu mogą być jedynie indywidualne i osobiste przekonania ministra, z pominięciem dobra ucznia oraz placówki.

Uważam, że proponowane zmiany do ustaw oświatowych z pewnością wymagają doprecyzowania i konsultacji z podmiotami właściwymi do spraw edukacji i na chwilę obecną, w takiej formie, są niemożliwe do przyjęcia.

Przemówienie senatora Aleksandra Szweda w dyskusji nad punktem 14. porządku obrad

Przemówienie senatora Aleksandra Szweda w dyskusji nad punktem 14. porządku obrad

Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

System oświaty w Polsce jest swoistą strukturą organizacyjną zapewniającą w głównej mierze realizację prawa do nauki, używając do tego wielu narzędzi, takich jak m. in. kształcenie i opieka. W skład owego systemu wchodzą wszelkie niepubliczne i publiczne placówki, od żłobka, po przedszkola, szkoły podstawowe, ponadpodstawowe, policealne oraz artystyczne, placówki oświatowo-wychowawcze oraz opiekuńcze. By sektory te rozwijały się oraz ciągle kształciły na jak najlepszym poziomie oraz były azylem dla uczących się, ustawa o zmianie ustawy o systemie oświaty i ustawy o finansowaniu zadań oświatowych pozwoli na dostosowanie wielu przepisów, dzięki którym minister właściwy do spraw oświaty i wychowania będzie mógł ustanowić programy i podjąć przedsięwzięcia. W nowelizacji zawarto informacje o sposobie i konstrukcji sporządzania i składania odpowiednich do tego wniosków, a także o tym, skąd wezmą się przeznaczone na to środki finansowe. Jak podkreślono w uzasadnieniu do niniejszej nowelizacji: „Projekt ustawy o zmianie ustawy o systemie oświaty i ustawy o finansowaniu zadań oświatowych umożliwia ministrowi właściwemu do spraw oświaty i wychowania ustanowienie programów i przedsięwzięć w celu realizacji polityki oświatowej państwa. Programy i przedsięwzięcia będą ogłaszane przez wyżej wymienionego ministra w Biuletynie Informacji Publicznej w formie komunikatu, a środki na ten cel będą przekazywane podmiotom uprawnionym na podstawie umowy i będą pochodzić ze środków finansowych na oświatę i wychowanie”. Dziękuję bardzo.

Przemówienie senatora Janusza Gromka w dyskusji nad punktem 14. porządku obrad

Przemówienie senatora Janusza Gromka w dyskusji nad punktem 14. porządku obrad

Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Polska oświata od 2015 r. przechodzi zapaść. Jej powodem są nieudolne reformy, wprowadzanie nieefektywnych rozwiązań, sposób nauczania, represje wobec środowiska nauczycielskiego i zwykła nieudolność w podejmowaniu decyzji.

Ustawa dotycząca systemu oświaty jest tworzona w zły sposób, który wymusza domyślanie się, co autor miał na myśli. Zapisy są nieprecyzyjne, a uzasadnienie jest lakoniczne i w żaden sposób nie wyjaśnia zapisów ustawy. Szokujące jest, że ustawa przyznająca nowe możliwości ministrowi edukacji i nauki przepychana jest w formie projektu poselskiego. Projekty dotyczące danego ministra powinny być przedstawione jako projekty rządowe.

Niebezpieczne jest tworzenie kolejnego funduszu, który będzie zależny wyłącznie od decyzji danego ministra. Fatalnym przykładem jest Fundusz Sprawiedliwości, który używany jest czysto politycznie. Nie chcę przewidywać, jakie programy mogą być finansowane z potencjalnego nowego budżetu – wypowiedzi ministra Przemysława Czarnka jasno sugerują, że pożytek dla uczniów będzie niewielki.

Przemówienie senatora Janusza Pęcherza w dyskusji nad punktem 14. porządku obrad

Przemówienie senatora Janusza Pęcherza w dyskusji nad punktem 14. porządku obrad

Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Procedujemy ustawę, której projekt wpłynął do Sejmu jako inicjatywa poselska i w ekspresowym tempie, bez konsultacji z zainteresowanymi podmiotami, został uchwalony w obecnej formie większością sejmową (235 posłów głosowało za, 219 – przeciw, 1 wstrzymał się od głosu).

Ustawa składa się tylko z 3 artykułów mieszczących się na 2 stronach maszynopisu. Jej uzasadnienie to 3 niewiele mówiące zdania mieszczące się na jednej trzeciej strony.

W wyniku prac w komisji sejmowej do projektu ustawy zostały wprowadzone zmiany, w art. 1 ust. 4 i w art. 2 ust. 3, mówiące, że „minister właściwy do spraw oświaty i wychowania może upoważnić dyrektora jednostki organizacyjnej podległej temu ministrowi lub przez niego nadzorowanej do przeprowadzenia naboru wniosków”.

Po przepracowaniu kilkunastu lat w systemie doskonalenia i doradztwa dla nauczycieli i dyrektorów szkół, zastanawiam się bardzo poważnie, czy ta ustawa jest w ogóle potrzebna. Czy potrzebny jest przepis art. 90w dodany po art. 90v w ustawie z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (DzU z 2020 r., poz. 1327 oraz z 2021 r. poz. 4), dzięki któremu minister do spraw oświaty i wychowania będzie mógł ustanawiać programy i przedsięwzięcia? Przecież w ustawie o systemie oświaty mamy dzisiaj przepisy pozwalające na tworzenie programów rządowych i ich finansowanie.

Czy to nie jest ustawa, która ma pozwolić ministrowi lub jego podwładnym z pieniędzy publicznych, bez kontroli społecznej, bez konkursów realizować bliżej niesprecyzowane cele i przedsięwzięcia, podobnie jak to się dzieje w przypadku środków Funduszu Sprawiedliwości?

Czy tłumaczenie ministra, że skoro takie rozwiązanie funkcjonuje w przypadku szkół wyższych, to podobne powinno funkcjonować także w szkolnictwie podstawowym i średnim, można uznać za racjonalne i pod takim się podpisać?

Sądzę, że zdecydowanie nie. W czasach głębokiego deficytu środków finansowych nie powinniśmy się godzić, aby kolejny minister miał do dyspozycji środki, które nie są obwarowane żadnymi przepisami ani określone wynikającymi potrzebami społecznymi.

Będę głosował za odrzuceniem tej ustawy. Dziękuję za uwagę.

Przemówienie senatora Adama Szejnfelda w dyskusji nad punktem 14. porządku obrad

Przemówienie senatora Adama Szejnfelda w dyskusji nad punktem 14. porządku obrad

Ustawa o zmianie ustawy o systemie oświaty i ustawy o finansowaniu zadań oświatowych umożliwia ministrowi właściwemu do spraw oświaty i wychowania ustanawianie programów i przedsięwzięć w celu realizacji polityki oświatowej państwa. Programy i przedsięwzięcia będą ogłaszane przez tegoż ministra w Biuletynie Informacji Publicznej w formie komunikatu, a środki na ten cel będą przekazywane podmiotom uprawnionym na podstawie umowy i będą pochodzić ze środków finansowych na oświatę i wychowanie.

Niestety ustawa ta budzi wiele uzasadnionych wątpliwości. Brak w niej przejrzystości dotyczących ustanawiania programów i przedsięwzięć. Zapisy omawianej ustawy wskazują, że i owszem dostrzeżono potrzebę większego dofinansowania funkcjonowania oświaty z budżetu państwa, ale by mówić o realnym wsparciu edukacji, priorytetem działań powinno być poparcie postulatów jednostek samorządu terytorialnego w zakresie zwiększenia wysokości części oświatowej subwencji ogólnej. Tylko w ten sposób wsparciem zostałby objęty każdy uczeń w Polsce, a nie tyko wybrani, do czego sprowadzają się zapisy zaproponowane w ustawie z 28 maja 2021 r.

Co gorsze, w trakcie prac nad ustawą praktycznie nie przeprowadzono obowiązkowych w tym przypadku konsultacji społecznych. Naruszono tym samym art. 34 ust. 3 Regulaminu Sejmu RP i marszałek Sejmu w ogóle nie powinna dopuścić do prac nad tą ustawą. Ustawa ma zatem zasadniczą wadę prawną.

Ponadto w zakresie ustanawiania programów oraz naboru wniosków nie gwarantuje się trybu odwoławczego w odniesieniu do procedury przyznawania środków finansowych w ramach programu ustanawianego przez ministra, co w mojej ocenie dyskwalifikuje tę procedurę, jako w takim razie niedemokratyczną, nietransparentną i pozbawiającą zainteresowaną stronę możliwości odwołania się od krzywdzącego rozstrzygnięcia.

Z wymienionych powodów ustawa ta, jeśli nie zostaną do niej przyjęte określone poprawki, nie będzie zasługiwała na poparcie.

Przemówienie senator Agnieszki Kołacz-Leszczyńskiej w dyskusji nad punktem 14. porządku obrad

Przemówienie senator Agnieszki Kołacz-Leszczyńskiej w dyskusji nad punktem 14. porządku obrad

Szanowny Panie Marszałku! Wysoki Senacie!

Nowelizacja ustawy o systemie oświaty umożliwia, a raczej daje uprawnienia ministrowi edukacji do ustanawiania programów i przedsięwzięć w celu, jak to ładnie napisano, realizowania polityki oświatowej państwa. I to najbardziej nas niepokoi.

Myśleliśmy, że minister Zalewska była najgorszym ministrem w dziejach polskiej edukacji, ale, jak się okazuje, w wyścigu o ten tytuł wyprzedza ją już minister Czarnek. Niestety nie mamy, nie znamy polityki oświatowej państwa. Prawie każdego tygodnia dostajemy porcję nowych informacji, nowych pomysłów ministra, dotyczących najczęściej bieżących zakazów i nakazów w obszarze oświaty.

Ta ustawa to kolejne narzędzie do centralnego dzielenia pieniędzy na cele oświatowe. Będą wymyślane nowe programy, których celów możemy się tylko domyślać. Przyznawane w związku ze składanymi wnioskami środki finansowe, ich wysokość będzie uznaniowa i nie będzie można składać odwołań w tym zakresie, jak to powinno się odbywać w normalnym funkcjonującym państwie prawa. U nas pieniądze będą przyznawane według uznania ministra i nie będzie wolno pytać o powód odrzucenia wniosku, czyli tak naprawdę z pominięciem standardów, jakie funkcjonują w każdym obszarze, gdzie organizowane są przedsięwzięcia w ramach konkursów – bez zasad, bez kryteriów i bez możliwości odwołania. Na taką dystrybucję naszych wspólnych pieniędzy nigdy nie będzie naszej zgody.

Nie wspomnę już o absolutnym zaniechaniu przeprowadzenia konsultacji projektu. Znów jest tak, że grupa posłów złożyła projekt przygotowany w ministerstwie, a tym samym obeszli procedury dotyczące przeprowadzenia konsultacji. Nic nowego, ciągle chaos i pisanie ustaw na szybko, na kolanie. Bałaganiarstwo, chaos i bylejakość – i to w ministerstwie, które powinno dawać dobry przykład wszystkim.

Przemówienie senatora Aleksandra Szweda w dyskusji nad punktem 15. porządku obrad

Przemówienie senatora Aleksandra Szweda w dyskusji nad punktem 15. porządku obrad

Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Ustawa o zmianie nazwy Uniwersytetu Technologiczno-Przyrodniczego im. Jana i Jędrzeja Śniadeckich w Bydgoszczy prowadzi do nadania uczelni nazwy „Politechnika Bydgoska im. Jana i Jędrzeja Śniadeckich”, która będzie obowiązywać od 1 września 2021 r.

Uniwersytet Technologiczno-Przyrodniczego im. Jana i Jędrzeja Śniadeckich w Bydgoszczy jest największą i najstarszą uczelnią wyższą, państwową. Jej geneza sięga 1951 r. Do dzisiaj uczelnia ta trzykrotnie zmieniała swój charakter. Przez 13 lat była Wieczorową Szkołą Inżynierską z 2 wydziałami – mechanicznym i chemicznym. Następnie, w 1964 r. stała się Wyższą Szkołą Inżynierską realizującą kształcenie na 4 wydziałach technicznych w 3 systemach, tj. dziennym, zaocznym i wieczorowym. Od roku 1974 była Akademią Techniczno-Rolniczą.

Obecnie jest to uczelnia o 7 wydziałach, spośród których aż 5 posiada uprawnienia do nadawania stopnia naukowego doktora, a 4 także do nadawania stopnia doktora habilitowanego z możliwością uzyskania tytułu naukowego profesora. Wydziały te to: Wydział Inżynierii Mechanicznej, Wydział Rolnictwa i Biotechnologii, Wydział Hodowli i Biologii Zwierząt oraz Wydział Budownictwa, Architektury i Inżynierii Środowiska. Główny nacisk kładziony jest na prace badawcze związane z techniką i przyrodą w ścisłej współpracy z innymi uczelniami krajowymi i zagranicznymi.

Jak podkreślono w ocenie skutków regulacji do niniejszego projektu, „nazwa «Politechnika Bydgoska im. Jana i Jędrzeja Śniadeckich» będzie w sposób jednoznaczny identyfikowała uczelnię, wskazując na charakter jej działalności, jednocześnie uwzględniając powyższe rozwiązania ustawowe”.

„Zmiana nazwy uczelni na zawierającą wyraz «politechnika» podkreśli techniczny profil jej działalności, przejawiający się w prowadzeniu kształcenia przede wszystkim na studiach kończących się uzyskaniem tytułu zawodowego inżyniera lub magistra inżyniera oraz prowadzeniu działalności naukowej w przeważającej mierze w dyscyplinach należących do dziedziny nauk inżynieryjno-technicznych. Ponadto projektowana zmiana nazwy jest zgodna z założeniami uczelni dotyczącymi kierunku jej rozwoju. Uniwersytet planuje systematycznie rozszerzać ofertę dydaktyczną o nowe kierunki studiów umożliwiających uzyskanie kompetencji inżynierskich, kładąc jednocześnie nacisk na interdyscyplinarny charakter kształcenia. Nowa nazwa uczelni przyczyni się także do jej pozytywnego odbioru w regionie i zwiększy jej rozpoznawalność w otoczeniu społeczno-gospodarczym”.

Zmiana nazwy uczelni ma nastąpić z dniem 1 września 2021 r. Dziękuję bardzo.

Przemówienie senatora Aleksandra Szweda w dyskusji nad punktem 22. porządku obrad

Przemówienie senatora Aleksandra Szweda w dyskusji nad punktem 22. porządku obrad

Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Istotą nowelizacji jest przesunięcie terminu wdrożenia publicznej usługi rejestrowanego doręczenia elektronicznego oraz publicznej usługi hybrydowej na dzień 5 lipca 2022 r. w celu zapewnienia jak najwyższej jakości dla użytkowników końcowych.

Jak podkreślono w uzasadnieniu do nowelizacji: „Długotrwała pandemia COVID-19 utrudniła przeprowadzenie szerokich testów przed udostępnieniem usług, jak również przeprowadzenie szkoleń dla użytkowników. Zasadne jest również przesunięcie terminów złożenia przez operatora wyznaczonego projektów cennika publicznej usługi rejestrowanego doręczenia elektronicznego i publicznej usługi hybrydowej oraz projektu regulaminu świadczenia publicznej usługi rejestrowanego doręczenia elektronicznego i publicznej usługi hybrydowej, a w konsekwencji uzasadnione jest również umorzenie postępowań administracyjnych wszczętych przed prezesem Urzędu Komunikacji Elektronicznej w związku z realizacją obowiązku wynikającego z art. 150 ustawy z dnia 18 listopada 2020 r. o doręczeniach elektronicznych”.

Przemówienie senatora Aleksandra Szweda w dyskusji nad punktem 23. porządku obrad

Przemówienie senatora Aleksandra Szweda w dyskusji nad punktem 23. porządku obrad

Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Niniejsza nowelizacja ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko ma na celu usunięcie z ustawy o ochronie środowiska przepisów pozwalających na jednokrotne przedłużenie koncesji na wydobywanie węgla kamiennego, węgla brunatnego oraz siarki rodzimej wydobywanej metodą otworową bez konieczności uprzedniego uzyskania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach.

Jak podkreślono w uzasadnieniu, uchylane przepisy wyłączały wymóg uzyskania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach przy składaniu wniosku o zmianę koncesji, o których mowa w art. 72 ust. 1 pkt 4 ustawy o ochronie środowiska, polegających na jednorazowym wydłużeniu terminu obowiązywania koncesji na wydobywanie węgla kamiennego, węgla brunatnego oraz siarki rodzimej wydobywanej metodą otworową. Jednorazowe wydłużenie koncesji bez uzyskania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach w celu zachowania ciągłości prowadzenia wydobycia wymienionych kopalin było możliwe wyłącznie bez rozszerzania zakresu koncesji oraz gdy wydłużenie koncesji było uzasadnione racjonalną gospodarką złożem, a w przypadku wydobywania węgla brunatnego – do 6 lat. Obecnie brak ratio legis, aby w obrocie prawnym funkcjonowały przepisy pozwalające na jednokrotne wydłużanie terminu obowiązywania koncesji na wydobywanie wymienionych kopalin bez uzyskania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach.