Narzędzia:

Posiedzenie: 51. posiedzenie Senatu RP IX kadencji, 2 dzień


5, 6 i 7 grudnia 2017 r.
Przemówienia z dnia następnego Przemówienia z dnia poprzedniego

Przemówienie senatora Czesława Ryszki w dyskusji nad punktem 17. porządku obrad

Przemówienie senatora Czesława Ryszki w dyskusji nad punktem 17. porządku obrad

Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Pracujemy dziś nad uchwałą w sprawie ustanowienia roku 2018 Rokiem Pamięci Powstania Wielkopolskiego 1918/1919. Zawsze zastanawiałem się, jak to było możliwe, że w latach, kiedy państwa polskiego nie było na mapie Europy – wiadomo, podzieliły je pomiędzy siebie mocarstwa zaborcze: katolicka Austria, protestanckie Prusy i prawosławna Rosja – rodziło się i żyło tylu wspaniałych Polaków! W tym czasie Polacy kilkakrotnie zrywali się do walki o niepodległość: w 1830 r. wybuchło powstanie listopadowe, a w 1863 r. styczniowe, największe w XIX wieku. Dodam, że po upadku powstania styczniowego carski zaborca wzmógł rusyfikację we wszystkich dziedzinach życia, uderzając boleśnie także w Kościół katolicki. Wiele tysięcy Polaków, w tym wielu duchownych, więziono, wywożono w głąb Rosji, zmuszano ich tam niewolniczej pracy, aż do utraty zdrowia i życia.

Podobnie było w zaborze pruskim, a właściwie w państwie pruskim, gdzie nie istniało polskie szkolnictwo, zabronione było właściwie wszystko, co polskie. I w tych tragicznych latach utraty niepodległości to Kościół katolicki zastępował utraconą ojczyznę – Polskę. Świadome tego zaborcze władze, aby ograniczyć wpływy katolicyzmu, mocno uderzały w Kościół, m.in. zagarniając majątki kościelne, likwidując zakony i klasztory, całkowicie uzależniając duchowieństwo od rządu.

Dla przykładu wspomnę o prześladowaniu kard. Mieczysława Halki-Ledóchowskiego, owianego legendą męczeństwa za ojczyznę. Jako arcybiskup poznańsko-gnieźnieński przeciwstawił się bismarckowskiej Kulturkampf, broniąc Kościoła i polskości w zaborze pruskim. Z tego powodu w 1873 r. władze pruskie wytoczyły mu proces: został skazany na 2 lata więzienia. Po odsiedzeniu wyroku, zmuszony do opuszczenia kraju, wyjechał do Rzymu na osobiste zaproszenie papieża Piusa IX. Został prefektem Kongregacji Rozkrzewiania Wiary.

Pruski zaborca czynił wszystko, by unicestwiając państwo polskie, zniszczyć narodowe wartości i symbole. Dlatego z taką brutalnością Prusy prowadziły germanizację. Wysiedlano opornych chłopów z ziemi rodzinnej, katowano dzieci za odmawianie pacierza po polsku. Walczono z pielgrzymkami do Częstochowy, usuwano z bibliotek publikacje o Królowej Korony Polskiej, ścigano procesami posiadanie i rozpowszechnianie obrazu jasnogórskiego. Komisarze obwodowi wypytywali sołtysów, czy księża, odmawiając Litanię loretańską, pomijają – zgodnie z nakazem – wezwanie: Królowo Korony Polskiej, módl się za nami. Jeszcze w 1903 r. sąd w Bytomiu nakazał zniszczenie matryc książek zawierających to „niebezpieczne” dla państwa pruskiego określenie Matki Bożej.

Głównie jednak zwalczano pielgrzymki na Jasną Górę. Zakaz peregrynacji do Częstochowy najwcześniej wydał Fryderyk Wielki po zajęciu Śląska. Stało się to już w roku 1754. Powodem była obawa przed ruchami wolnościowymi, a także względy ekonomiczne, chodziło o to, aby przy okazji pielgrzymek nie wywożono za granicę pruskich marek. Mimo zakazu w XIX wieku przybywały na Jasną Górę liczne pielgrzymki ludu śląskiego, który – choć przez 400 lat był odłączony od macierzy – zachował prastarą cześć dla Pani Jasnogórskiej. Na nic zdały się polecenia rządów państw zaborców, aby zminimalizować znaczenie Jasnej Góry. Zdawano sobie sprawę z faktu, że spośród wszystkich struktur łączących naród w całość ostał się jedynie Kościół katolicki z kultem Najświętszej Maryi Panny, św. Wojciecha, św. Stanisława, z tradycjami prymatu gnieźnieńskiego.

Wracając do pierwszej myśli mojego przemówienia, powiem tak: rzecz nie do wiary, ale w tym tragicznym czasie wynaradawiania Polaków ożywiła się działalność kulturalna, oświatowa i społeczna, której przyświecało hasło pozytywistycznej pracy organicznej, pracy u podstaw, realizowanej przez pokolenie Siłaczek i Judymów, a także księży Wawrzyniaków. Zwłaszcza w ostatnim dwudziestoleciu XIX wieku pogłębiła się w społeczeństwie świadomość narodowa, pojawili się wybitni twórcy i artyści. Dość wspomnieć w dziedzinie literatury Bolesława Prusa, Henryka Sienkiewicza, Elizę Orzeszkową, Marię Konopnicką, Józefa Ignacego Kraszewskiego czy Adama Asnyka. Wśród artystów malarzy sławni byli Jan Matejko, Józef Chełmoński, bracia Gierymscy, a w muzyce – Stanisław Moniuszko, twórca polskiej opery narodowej. Rozwinęło się również budownictwo sakralne. Do dzisiaj można podziwiać kilkaset świątyń katolickich z tego czasu, głównie w stylu neogotyckim i neoromańskim. Ileż należałoby mówić o Karolu Marcinkowskim, Hipolicie Cegielskim czy Dezyderym Chłapowskim albo o wielkopolskich kapłanach społecznikach ze wspomnianym ks. Wawrzyniakiem na czele!

Mając to wszystko w pamięci, można wyobrazić sobie rok 1918, kiedy pośród chaosu panującego w rozpadających się pokonanych państwach zaborczych rodziła się wizja odzyskania niepodległości. 11 listopada tegoż roku urzeczywistniła się, ale nie było na mapie Polski ziemi wielkopolskiej. Oznaczało to, że dzień wolności nie zakończył walki o niepodległość. Jednak dzięki wybitnym Polakom, wychowanym w polskich rodzinach, wykształconym nierzadko na europejskich uczelniach, rodziła się odnowiona ojczyzna.

To dlatego w Poznaniu 27 grudnia 1918 r. rozpoczął się ostatni rozdział najdłuższej wojny nowoczesnej Europy – jak tę walkę Wielkopolan nazwano. To tego dnia Wielkopolanie, nie czekając na międzynarodowe rozstrzygnięcia, wzięli sprawy w swoje ręce. Sygnał do wybuchu powstania dał przyjazd Ignacego Paderewskiego do Poznania. W powstaniu uczestniczyli przedstawiciele wszystkich warstw i środowisk społecznych. Początkowo nieregularne oddziały powstańcze przekształcono w dobrze zorganizowaną armię. Zwycięstwo przyszło, Wielkopolska, najstarsza część dawnej Polski, weszła w skład odradzającej się Rzeczypospolitej. 16 lutego 1919 r. w Trewirze podpisano układ z Niemcami, na mocy którego Polska, powstańcy wielkopolscy zostali potraktowani przez Francuzów i Anglików jako siły sojusznicze, a obszary zajęte jako część frontu z Niemcami.

Dobrze też wspomnieć, że zwycięzcy powstańcy wielkopolscy mieli znaczący wkład w walki powstańcze na Górnym Śląsku, a później w obronę niepodległości odrodzonej ojczyzny przed bolszewicką nawałą w 1920 r. Ponadto oddziały złożone z powstańców wielkopolskich brały udział w walkach o wschodnie granice II Rzeczypospolitej.

Przemówienie senatora Wiesława Kiliana w dyskusji nad punktem 13. porządku obrad

Przemówienie senatora Wiesława Kiliana w dyskusji nad punktem 13. porządku obrad

Szanowny Panie Marszalku!

Chciałbym podkreślić, że projekt ustawy o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw został przedstawiony bardzo późno i jest procedowany w bardzo szybkim tempie, bez przeprowadzenia jakiegokolwiek procesu konsultacji społecznych. Taki tryb jest nie do przyjęcia, ponieważ proponowana ustawa wprowadza bardzo istotne zmiany zarówno dla pracowników, jak i dla pracodawców. Żadna ze stron nie miała szans na odniesienie się do zaproponowanych zmian, które spowodują, że wzrosną koszty pracy oraz zmniejszą się wynagrodzenia. Zniesienie górnego limitu składek do ZUS ma przynieść w przyszłym roku kwotę około 5,5 miliarda zł. To oznacza, że o tyle samo zmniejszą się wynagrodzenia netto pracowników o wysokich kwalifikacjach lub wzrosną koszty przedsiębiorstw ich zatrudniających. Co ważne, procedowana ustawa negatywnie rzutuje na lokowanie inwestycji w Polsce, na których tak wszystkim zależy.

Biorąc pod uwagę pośpiech oraz brak konsultacji, wnoszę o odrzucenie ustawy.