Przemówienie senatora Macieja Łuczaka w dyskusji nad punktem 3. porządku obrad

Przemówienie senatora Macieja Łuczaka w dyskusji nad punktem 3. porządku obrad

Panie i Panowie Senatorowie!

Celem ustawy o zmianie ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy oraz niektórych innych ustaw jest wdrożenie do polskiego porządku prawnego dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/36/UE z dnia 26 lutego 2014 r., która określa warunki wjazdu na terytorium państw obszaru Schengen i pobytu na nim obywateli 6 państw: Republiki Armenii, Republiki Białorusi, Republiki Gruzji, Republiki Mołdawii, Federacji Rosyjskiej i Ukrainy.

Zmiany wiążą się z zatrudnianiem cudzoziemców w charakterze pracowników sezonowych. Wymagane jest tu również wprowadzenie zmian uszczelniających procedury. Pozostałe zapisy wprowadzają spójność przepisów w zakresie dostępu cudzoziemców do pracy.

W Polsce nie istnieją specjalne rozwiązania dotyczące wykonywania pracy sezonowej zarówno przez obywateli polskich, jak i przez cudzoziemców. Zakres dyrektywy obejmuje specyfikę sektorów gospodarczych, tj. rolnictwa, ogrodnictwa i turystyki. Przepisy dają możliwość skorzystania z uproszczonej procedury polegającej na rejestracji w powiatowym urzędzie pracy oświadczenia o zamiarze powierzenia pracy cudzoziemcowi na okres 6 miesięcy w ciągu 12 miesięcy.

Przepisy dyrektywy wymagają szczegółowego sprawdzenia warunków wykonywania pracy przez cudzoziemca, posiadanego zakwaterowania, a także kwestii karalności i wiarygodności pracodawcy. Takowe procedury są trudne w realizacji, zwłaszcza w przypadku pracy sezonowej. Konieczne jest zatem dopasowanie warunków dyrektywy do potrzeb związanych z pracą sezonową, zwłaszcza w sektorze rolniczym.

Warto podkreślić, iż odnotowano nadużycia związane z zezwoleniami na pracę, a dotychczasowe przepisy nie dają możliwości odmowy nawet w przypadku jednoznacznych symptomów. Dlatego też rozbudowany zostanie system dopuszczania cudzoziemców do polskiego rynku pracy. Wprowadzone zostaną zezwolenia na pracę sezonową w nowej formie. Wydawać je będzie starosta na okres do 8 miesięcy w roku kalendarzowym, a praca będzie mogła być wykonywana przez 6 miesięcy w ciągu kolejnych 12 miesięcy.

W celu uelastycznienia systemu przyjmowania pracowników wykonujących wskazane rodzaje prac sezonowych maksymalny okres, na jaki mogą być wydawane zezwolenia, został określony na kolejnych 9 miesięcy pobytu. Będzie on liczony od dnia pierwszego wjazdu do strefy Schengen, co ma za zadanie zdyscyplinować cudzoziemca do wykorzystania tego czasu zgodnie z prawdziwym przeznaczeniem. Data wjazdu będzie ustalana na podstawie pieczęci w paszporcie wbijanej na zewnętrznych granicach Schengen. Dodatkowo publiczne służby za pomocą systemów teleinformatycznych będą uzyskiwać dostęp do danych gromadzonych przez Straż Graniczną, jednak będzie się tak działo w incydentalnych przypadkach, tj. gdy pieczęć w dokumencie podróży będzie nieczytelna.

Wprowadzona dyrektywa wymaga również określenia warunków wydawania zezwoleń oraz ich formy. Państwa członkowskie mogą wybrać, którą możliwość tu zastosują. W przypadku pobytów poniżej 90 dni jako zezwolenie mogą wydać wizę krajową lub zezwolenie dla pracownika w jednolitej procedurze. Pozwoli to na gruntowne sprawdzenie warunków dotyczących wykonywania pracy oraz pobytu. Jest to bardzo ważne, ponieważ pozwala zadbać o zapewnienie odpowiednich warunków, np. zakwaterowania, ubezpieczenia zdrowotnego i wynagrodzenia, czy zakresu prac.

Procedura wydawania zezwoleń na pracę sezonową będzie przebiegać analogicznie do procedury z obecnego stanu prawnego, aczkolwiek zostaną w niej wprowadzone modyfikacje. Wskazano wszelkie terminy, odpowiedzialne podmioty i inne warunki, co ma na celu usprawnienie i szybką weryfikację zaświadczenia. Po skierowaniu się do pracodawcy wraz z zezwoleniem na pracę sezonową należy jedynie przedstawić potwierdzenie wjazdu oraz informację o adresie zamieszkania. Posłuży to jako instrument do aktualizacji deklarowanych okresów wykonywania pracy. Pozwoli to sprawdzić, ilu cudzoziemców rzeczywiście stawiło się u pracodawcy i czy wydane zezwolenie zostało wykorzystane zgodnie z przeznaczeniem.

Dyrektywa nakłada obowiązek umożliwienia co najmniej jednokrotnego przedłużenia zezwolenia oraz jednokrotnej zmiany pracodawcy bez konieczności opuszczania przez cudzoziemca kraju przyjmującego, jednak w takiej sytuacji należy przeprowadzić weryfikację. W przypadku kontynuowania pracy u tego samego pracodawcy i na niezmienionych warunkach można pominąć przeprowadzanie testu rynku pracy. Sytuacją wyjątkową jest podejrzenie, iż wskazane warunki nie są respektowane – wtedy organ informuje PIP i ZUS w celu przeprowadzenia kontroli.

W przypadku zmiany warunków pracy konieczne będzie ich sprawdzenie, jednakże podczas kontroli możliwe jest zachowanie ciągłości pracy cudzoziemca uwarunkowane złożeniem wniosku o przedłużenie zezwolenia na pracę sezonową bez braków formalnych lub ich uzupełnienie. Powtórzenie całej procedury jest zasadne w przypadku zmiany pracodawcy.

Omówiono kwestie związane z pracą krótkoterminową i procedurą oświadczeniową, zezwoleniami na pracę i niwelowaniem zjawiska nadużyć, rejestrem pracy cudzoziemców, dzięki któremu wszelkie uzyskane zezwolenia będą starannie uporządkowane i czytelne, oraz zmianami w innych ustawach.

Wszystkie omówione zmiany w ustawach uważam za zasadne, ponieważ zniwelują one skalę zjawiska nadużyć, uporządkują dane i zapewnią dostęp do nich służbom państwowym, a także uproszczą i usprawnią działalność odpowiednich organów.

W związku z tym jestem za wprowadzeniem w życie omawianej ustawy.