Posiedzenie: 80. posiedzenie Senatu RP VIII kadencji, 2 dzień

Wróć na listę posiedzeń

4, 5 i 7 sierpnia 2015 r.

Porządek obrad

Zakończone

Stenogram

Wersja PDF

Zapis video

Przemówienie senatora Rafała Muchackiego w dyskusji nad punktem 11. porządku obrad

Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Ustawa o zmianie ustawy o komornikach sądowych i egzekucji wprowadza sporo zmian w stosunku do dotychczasowego stanu prawnego. Przede wszystkim sprecyzowano, że nakładana kara pieniężna jest w granicach od dwukrotnej do trzydziestokrotnej wysokości przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego. Stanowi to podniesienie maksymalnej wysokości kary pieniężnej, jaką można nałożyć na komornika. Nową karą jest zawieszenie komornika w czynnościach na okres od sześciu miesięcy do dwóch lat. Ponadto komisja dyscyplinarna może orzec o podaniu treści prawomocnego orzeczenia dyscyplinarnego do publicznej wiadomości w określony sposób, jeżeli uzna to za celowe ze względu na okoliczności sprawy. Podanie treści prawomocnego orzeczenia dyscyplinarnego do publicznej wiadomości następuje na koszt skazanego. Z pewnością posłuży to utwierdzeniu społeczeństwa w przekonaniu, że w każdej sytuacji, gdy komornik dopuści się naruszenia dyscyplinarnego, zostanie ukarany w odpowiedni sposób, a sprawa nie zostanie, powiedzmy, zamieciona pod dywan. Jest to bardzo ważna funkcja – w sytuacji, gdy coraz bardziej zmniejsza się zaufanie obywateli do instytucji wymiaru sprawiedliwości. Ponadto ustawa bardzo szczegółowo opisuje procedurę, zgodnie z którą prowadzi się postępowanie dyscyplinarne, toteż pokrzywdzonym zainteresowanym udziałem w postępowaniu łatwiej będzie zorientować się, jak przebiegać powinno postępowanie i jakie powinny być kolejne czynności organów w toku sprawy.

Ufam, że nowelizacja spowoduje lepsze rozpoznawanie spraw dyscyplinarnych komorników, których przybywa w dużym tempie. Dziękuję.

Przemówienie senatora Zbigniewa Meresa w dyskusji nad punktem 16. porządku obrad

Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Ustawa o zmianie ustawy – Prawo energetyczne oraz niektórych innych ustaw ma na celu zapewnienie stosowania rozporządzenia PE i Rady w sprawie integralności i przejrzystości hurtowego rynku energii (REMIT). Nadrzędnym założeniem rozporządzenia jest zwalczanie nadużyć na hurtowym rynku energii. Ustawa rozszerza zadania prezesa URE o współpracę z Agencją do spraw Współpracy Organów Regulacji Energetyki (ACER), z organami regulacyjnymi państw członkowskich UE, z UOKiK i KNF, oraz przyznaje mu uprawnienia do prowadzenia kontroli i postępowań wyjaśniających w sprawie manipulacji lub prób manipulacji, a także w sprawie niewłaściwego wykorzystywania informacji wewnętrznej na rynku energii. Określa też sankcje za dokonywanie naruszeń obowiązków przewidzianych w przepisach rozporządzenia oraz sankcje administracyjne i sankcje karne. W zakresie nowelizacji ustawy o giełdach towarowych uzupełniono przepisy o regulacje mające na celu zwiększenie bezpieczeństwa obrotu. W ustawie o swobodzie działalności gospodarczej wyłączono procedury kontroli prowadzonej przez prezesa URE z zasad ogólnych kontroli przedsiębiorców. W ustawie o nadzorze nad rynkiem finansowym oraz w ustawie o ochronie konkurencji i konsumentów rozszerzono zakres przedmiotowy nadzoru nad rynkiem kapitałowym oraz określono zasady współpracy pomiędzy poszczególnymi podmiotami.

Z uwagi na to wszystko uważam, że ustawa jest celowa i konieczna. Dziękuję.

Przemówienie senatora Roberta Mamątowa w dyskusji nad punktem 18. porządku obrad

Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Dotychczasowa ustawa o zgromadzeniach funkcjonowała 25 lat, konsultacje jej dotyczące toczyły się jeszcze przy Okrągłym Stole. Jednak projekt nowej ustawy wskazuje, że wolność zgromadzeń zostanie jeszcze bardziej ograniczona, a wiele zależeć będzie od decyzji administracji publicznej.

Moim zdaniem ryzykowne jest pozostawienie decyzji urzędnikom. Rząd w ustawie daje im zbyt szerokie możliwości do niedopuszczenia do zgromadzenia lub jego rozwiązania.

Pozostawienie rozstrzygania sporów pomiędzy obywatelami a organem gminy w rękach wojewody jest zupełnie niewystarczające w przypadku dziedziny tak ważnej jak prawa obywateli.

Kontrowersyjny wydaje się przepis mówiący o tym, że jeśli w tym samym miejscu i tym samym czasie mają się odbyć dwa zgromadzenia publiczne, to zgromadzenie zgłoszone później może spotkać się z odmową ze strony urzędnika. Może pojawić się zjawisko ścigania się na wnioski i rejestrowania fikcyjnych zgromadzeń, by utrudnić życie przeciwnikom politycznym.

Popieram ostrzeżenie posła Jacka Sasina, który zgłosił poprawki zmierzające do zmiany niektórych przepisów. Jednak wszystkie z nich zostały negatywnie zaopiniowane przez Sejm.

Chciałbym wyraźnie zaznaczyć, że projekt ustawy jest niezgodny z konstytucją i powinien zostać poprawiony lub wycofany. Dziękuję.

Przemówienie senatora Zbigniewa Meresa w dyskusji nad punktem 22. porządku obrad

Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Ustawa o zmianie ustawy o ewidencji ludności przewiduje przesunięcie terminu zniesienia obowiązku meldunkowego o dwa lata – z 1 stycznia 2016 r. na 1 stycznia 2018 r. Czas ten jest potrzebny na dostosowanie systemów informatycznych obsługujących rejestry państwowe.

Zasadniczym celem projektu ustawy jest zapewnienie dodatkowego czasu niezbędnego do wprowadzenia – w związku z zaplanowanym zniesieniem obowiązku meldunkowego – kompleksowych zmian w przepisach prawa oraz do odpowiedniego dostosowania systemów teleinformatycznych obsługujących rejestry państwowe związane z realizacją tego obowiązku. Przewidziane w ustawie z dnia 24 września 2010 r. o ewidencji ludności zniesienie obowiązku meldunkowego stało się możliwe dopiero po uruchomieniu, z dniem 1 marca 2015 r., nowego Systemu Rejestrów Państwowych. Wymienione rozwiązanie, wdrożone na poziomie centralnym, zapewniło komunikację i bezpośrednią wymianę danych pomiędzy podstawowymi rejestrami gromadzącymi dane o obywatelach, tj.: Rejestrem Stanu Cywilnego, rejestrem PESEL, Rejestrem Dowodów Osobistych.

Z uwagi na charakter i rozmiar zaplanowanego przedsięwzięcia stwierdzono, że konieczne jest wprowadzenie dalszych kompleksowych zmian prawnych i technicznych w zakresie organizacji wyborów, powszechnego obowiązku obrony, kontroli realizacji obowiązku nauki, statystyki publicznej oraz realizacji zadań z zakresu zabezpieczenia społecznego.

Przyjęcie ustawy pozwoli zapewnić czas niezbędny do dostosowania systemów teleinformatycznych obsługujących rejestry państwowe do nowych zasad rejestracji opartej na wskazaniu przez osoby obowiązane „miejsca zamieszkania”, czyli adresu miejsca faktycznego pobytu, w rozumieniu art. 25 ustawy – Kodeks cywilny. Dziękuję.

Przemówienie senatora Zbigniewa Meresa w dyskusji nad punktem 27. porządku obrad

Szanowny Panie Ministrze! Wysoka Izbo!

Ustawa o rewitalizacji zawiera przede wszystkim kompleksowe rozwiązania, które mają za zadanie „ożywić” obszary zdegradowane oraz przywrócić ich użyteczność, na przykład odtworzyć lub zmienić ich funkcję. W myśl projektowanej ustawy zasadniczym narzędziem rewitalizacji będzie gminny program rewitalizacji. Ustawa przewiduje również ewentualność wprowadzenia uchwałą specjalnych stref rewitalizacji, gdzie będzie można stosować specjalne rozwiązania prawne, które będą zachęcać przedsiębiorców do zaangażowania się w proces rewitalizacji.

Warto zauważyć, iż rewitalizacja została określona jako proces wyprowadzania ze stanu kryzysowego obszarów zdegradowanych, prowadzony w sposób kompleksowy, przez zintegrowane działania na rzecz lokalnej społeczności, przestrzeni i gospodarki, skoncentrowane terytorialnie i prowadzone na podstawie gminnego programu rewitalizacji. Ponadto za obszary zdegradowane ustawa uznaje obszary, na których występuje koncentracja negatywnych zjawisk społecznych takich jak bezrobocie, ubóstwo, przestępczość, niski poziom edukacji oraz dodatkowo negatywne zjawiska, środowiskowe, przestrzenno-funkcjonalne lub techniczne.

Dla obszaru rewitalizacji opracowuje się gminny program rewitalizacji (GPR), który jest podstawą do stosowania na obszarze rewitalizacji specjalnych rozwiązań ustawowych – Specjalnej Strefy Rewitalizacji (SSR) oraz miejscowego planu rewitalizacji. GPR przyjmuje rada gminy w formie uchwały jako dokument o charakterze aktu kierownictwa wewnętrznego, wiążący organy w podejmowanych działaniach. GPR zawiera szczegółową analizę obszaru rewitalizacji, cele rewitalizacji oraz odpowiadające im kierunki działań, listę planowanych podstawowych przedsięwzięć rewitalizacyjnych oraz ramy finansowe programu wraz ze wskazaniem źródeł finansowania. SSR ustanawia rada gminy w drodze uchwały stanowiącej akt prawa miejscowego. Ustawa przewiduje również szczególną formę miejscowego planu zagospodarowania. Dziękuję.

Przemówienie senatora Rafała Muchackiego w dyskusji nad punktem 27. porządku obrad

Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Ustawa o rewitalizacji określa zasady oraz tryb przygotowania, prowadzenia i oceny rewitalizacji rozumianej jako proces wyprowadzania ze stanu kryzysowego obszarów zdegradowanych, prowadzony w sposób kompleksowy, poprzez zintegrowane działania na rzecz lokalnej społeczności, przestrzeni i gospodarki, skoncentrowane terytorialnie, prowadzone przez interesariuszy rewitalizacji na podstawie gminnego programu rewitalizacji.

W art. 5 ust. 1 ustawy ustanowiono generalną zasadę, że przygotowanie, prowadzenie i ocena rewitalizacji muszą przebiegać w sposób zapewniający aktywny udział interesariuszy. W ust. 2 wskazano, na czym polega zapewnienie partycypacji społecznej w zakresie przygotowania, prowadzenia i oceny rewitalizacji.

W art. 9 ust. 1 zdefiniowano obszar zdegradowany jako obszar gminy znajdujący się w stanie kryzysowym z powodu koncentracji negatywnych zjawisk, przy czym najistotniejsze jest wskazanie na zjawiska ze sfery społecznej, które wystąpić muszą w każdym przypadku. Pozostałe zjawiska ze sfery gospodarczej, środowiskowej, przestrzennofunkcjonalnej oraz technicznej mają w stosunku do nich charakter uzupełniający, składając się na wielowątkowy charakter degradacji, która jednak zawsze musi zawierać w sobie element społeczny.

Nasuwa mi się myśl, że z jednej strony jest to ustawa umożliwiająca kompleksowe rozwiązanie sytuacji dla wielu zdegradowanych obszarów, co do tej pory było procesem trudnym i zdecentralizowanym; z drugiej zaś strony może właśnie powinniśmy postarać się odejść od procedur i pozostawić samorządom większą swobodę w tworzeniu warunków i samodzielnym poradzeniu sobie z takimi właśnie sytuacjami.

Ustawa zasługuje na uchwalenie, ale zdecydowanie warto przypatrywać się, jak będzie się sprawować w praktyce. Dziękuję.

Przemówienie senator Marii Koc w dyskusji nad punktem 28. porządku obrad

Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Pod obrady Senatu RP trafiła ustawa o zmianie ustawy o niektórych formach popierania budownictwa mieszkaniowego oraz niektórych innych ustaw, przyjęta przez Sejm w dniu 23 lipca 2015 r. Ustawa stwarza podstawy do realizacji rządowego programu popierania tak zwanego czynszowego budownictwa mieszkaniowego w formie preferencyjnych kredytów i gwarancji nabycia obligacji udzielanych przez Bank Gospodarstwa Krajowego. W ramach tego programu rząd planuje wybudować w ciągu 10 lat 30 tysięcy mieszkań na wynajem o umiarkowanych czynszach.

Program społecznego budownictwa czynszowego jest niewątpliwie inicjatywą długo wyczekiwaną i potrzebną. W ocenie Ministerstwa Infrastruktury i Rozwoju deficyt mieszkań w Polsce szacowany jest na ponad pół miliona, a mieszkania czynszowe stanowią 12% – podczas gdy w państwach Europy Zachodniej jest to nawet 45% – wszystkich lokali.

Również w ocenie ponad połowy Polaków brak mieszkań jest największym problemem polskich rodzin i główną przyczyną kryzysu demograficznego. Zakup mieszkania od developera dla wielu ludzi młodych pozostaje w sferze marzeń, gdyż cena przeciętnego nowego lokalu oscyluje w granicach siedmioletnich przeciętnych zarobków. Wynajem mieszkania zaś przerasta możliwości finansowe ogromnej grupy ponad 2,5 miliona młodych z powodu zbyt niskich zarobków (według badania Home Broker).

Wielkość zasobów mieszkaniowych w Polsce sytuuje nas na jednym z ostatnich miejsc w Europie. Na 1 tysiąc mieszkańców przypada u nas 357 mieszkań, kiedy w Unii Europejskiej średnia wynosi 476 lokali. Optymizmem nie napawa również fakt, że w ostatnich latach spada liczba mieszkań oddanych do użytku. Dane potwierdzają, że kryzys na rynku mieszkań, zwłaszcza spółdzielczych, pogłębia się – chociażby w ubiegłym roku oddano do użytku o 3,4% mieszkań mniej niż w roku 2013.

Deficyt mieszkań, kryzys na rynku mieszkaniowym oraz brak siły nabywczej w polskim społeczeństwie, zwłaszcza wśród ludzi młodych, powoduje, że program rządowy społecznego budownictwa czynszowego jest inicjatywą jak najbardziej wyczekiwaną i potrzebną. Program adresowany jest do osób, które zarabiają zbyt dużo, aby ubiegać się o mieszkanie komunalne, ale zbyt mało, aby zaciągnąć kredyt na zakup własnego mieszkania. Do takich właśnie osób kierowana jest oferta mieszkań czynszowych, które powstaną dzięki programowi. Zakłada się, że czynsz w tych lokalach będzie niższy od czynszu komercyjnego o około 40–50%, a beneficjentami programu będą w około 50% rodziny z małymi dziećmi.

Rządowy program wspierania społecznego budownictwa czynszowego ma polegać na preferencyjnych kredytach dla inwestujących w budownictwo czynszowe i gwarancji nabycia emisji obligacji udzielanych przez państwowy Bank Gospodarstwa Krajowego. Szacuje się, że w ciągu 10 lat BGK przeznaczy na kredyty około 4,5 miliarda zł. Budżet państwa zaś pokryje dopłaty do preferencyjnych kredytów na kwotę 750 milionów zł. Dopłaty państwa mają pokryć różnice pomiędzy oprocentowaniem preferencyjnym kredytu a oprocentowaniem rynkowym. I tu rodzi się pewna wątpliwość, na ile ustawa i program rządowy odpowiadają na realny problem Polaków, a na ile jest to działanie wpisujące się w kampanię wyborczą. Takie przypuszczenie wydaje się uprawnione, kiedy przeanalizuje się stopień dofinansowania programu przez rząd w poszczególnych latach. I tak na przykład na rok 2016 rząd przewiduje na realizację programu tylko 1,5 miliona zł (!), w kolejnym, 2017 r. – 7,2 miliona zł, w 2018 r. – 12,8 miliona zł, w 2019 r. – 18,2 miliona zł. Dopiero w roku 2020 dopłata ma wynieść 346,2 miliona zł. Taka dysproporcja w podziale środków dziwi i wydaje się niezrozumiała. Zwłaszcza w odniesieniu do roku przyszłego, w którym na realizację programu przewidziano tylko półtora miliona złotych w skali całego kraju.

Nie ma wątpliwości co do tego, że program budowy mieszkań czynszowych jest bardzo potrzebny, i dobrze, że rząd go inicjuje. Niestety, stopień zaangażowania środków publicznych i chęć wsparcia ze strony rządu są dalece niewystarczające w stosunku do potrzeb.

Przemówienie senator Marii Koc w dyskusji nad punktem 29. porządku obrad

Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Każda dyskusja na temat prawa autorskiego powinna uwzględnić dwa aspekty – prawo twórcy do dzieła i do korzyści wynikających z upowszechniania tego dzieła oraz możliwość korzystania z dzieła przez publiczność na zasadzie dozwolonego użytku, ale też odpłatnie w określonych przypadkach. Ważne jest, aby jak najlepiej zabezpieczyć prawnie interesy obu stron, tak aby budziło to jak najmniej wątpliwości i kontrowersji.

Nie jest to na pewno zadanie łatwe, ale nowelizacja ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych podjęta przez Sejm, a obecnie procedowana przez Senat RP, wprowadza zapisy, które w dużej mierze przyczyniają się do regulacji wspominanych kwestii, oraz zapisy, których brakowało w naszym systemie prawnym. Dzieje się tak także dlatego, że wdrażana ustawa implementuje dyrektywy unijne.

Ważnym uregulowaniem jest wprowadzenie wynagrodzenia za użyczanie dzieł przez biblioteki. Wynagrodzenie takie będzie wypłacane z nowo powstałego Funduszu Promocji Kultury autorom dzieł polskojęzycznych i tłumaczom literatury na język polski. Dobrze, że zalazły się środki finansowe na ten cel i twórcy będą mogli otrzymać należne im wynagrodzenie, którego wysokość zależna będzie od popularności ich książek. Wątpliwość, jaką rodzi ten zapis ustawy, dotyczy wielkości zarezerwowanych środków, tego, czy będą one wystarczające. Na jakiej podstawie je oszacowano?

Kolejna wątpliwość dotyczy obowiązku sprawozdawczości w zakresie popularności dzieł. Obowiązek ten obejmuje jedynie biblioteki publiczne i pomija biblioteki naukowe, akademickie, szkolne. Istnieje więc obawa, że duża grupa autorów dzieł naukowych i popularnonaukowych zostanie wyłączona z możliwości pozyskania wynagrodzenia z tytułu wypożyczania ich dzieł. Tak więc wydaje się, że w zapisach dotyczących wynagrodzenia za użyczenie utworów ustawa pomija twórców utworów naukowych.

Trudno też nie zastanowić się nad sytuacją bibliotek publicznych, z których wiele ma ograniczony potencjał i ograniczone możliwości organizacyjne. W związku z tym mogą mieć one realne kłopoty z wywiązaniem się z nowego obowiązku sprawozdawania w zakresie popularności dzieł, zwłaszcza że nie przewiduje się wsparcia dla tychże placówek, na przykład w postaci dodatkowych środków finansowych lub innej pomocy organizacyjnej.

Na uwagę zasługują także zapisy dotyczące zakresu dozwolonego użytku. W dyskusjach pojawia się pytanie, czy poszerzenie zakresu dozwolonego użytku, na przykład w przypadku użytku incydentalnego, prawa cytatu, e-lerningu oraz dozwolonego użytku edukacyjnego lub wyjątku edukacyjnego, nie spowoduje niekontrolowanego korzystania z utworów i ich eksploatacji także w celach komercyjnych. Czy proponowane uregulowania są na tyle precyzyjne, że pozwalają na korzystanie z dzieł w celach naukowych i edukacyjnych bez konsekwencji prawnych, zwłaszcza w działalności opartej o internet? Czy dostatecznie zabezpieczają interesy autorów tychże dzieł? Dotyczy to zwłaszcza dzieł naukowych, o których wiemy, że są bardzo często kopiowane, powielane i upowszechniane w sposób niekontrolowany, z uszczerbkiem dla ich autorów.

Wątpliwości w procedowanej ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych wiążą się także z wykreśleniem art. 30 tejże ustawy, tak zwanego artykułu prasowego, będącego do tej pory podstawą działania firm monitorujących media. Na pewno należało ukrócić proceder nadużywania tego artykułu do celów komercyjnych, jednak całkowite jego wykreślenie budzi obawy, czy rynek monitoringu mediów, tak bardzo potrzebny w demokratycznym kraju, nie załamie się lub nie ulegnie monopolizacji. Zapewne trudno jest znaleźć kompromis pomiędzy interesami stowarzyszeń monitoringu i informacji prasowej a interesami stowarzyszeń wydawców prasy. Jest to na pewno konieczne i powinno być tematem kolejnej nowelizacji ustawy.

Przemówienie senatora Rafała Muchackiego w dyskusji nad punktem 30. porządku obrad

Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Ustawa o zmianie ustawy o opłatach abonamentowych stwierdza, że zwolnienie z opłat abonamentowych określone w ust. 1 pkt 2 tejże ustawy przysługuje od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym dana osoba ukończyła 75 lat. Jednocześnie ustawa wyraźnie określa, że seniorzy nie mają obowiązku zgłaszania tego faktu na poczcie. Z pewnością bardzo to uprości rozpatrywanie spraw, w których osoba, której przysługuje zwolnienie, po prostu nie wiedziała, że samo zwolnienie nie ma znaczenia, dopóki ten fakt nie zostanie zgłoszony na poczcie. Jest to słuszna ulga, która stanowi sprawiedliwe rozwiązanie tej drobnej trudności, aczkolwiek niekiedy tragicznej w skutkach, jeżeli osoba przeświadczona o swoim słusznym prawie do zwolnienia z opłat abonamentowych nie dokonała koniecznego zgłoszenia na poczcie.

Jestem przekonany, że zmiana stanowi pozytywną nowelizację obecnego stanu prawnego. Dziękuję.

Przemówienie senatora Zbigniewa Meresa w dyskusji nad punktem 31. porządku obrad

Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Zasadniczym celem ustawy z dnia 23 lipca 2015 r. o zmianie ustawy – Prawo ochrony środowiska oraz niektórych innych ustaw jest wdrożenie dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/18/UE z dnia 4 lipca 2012 r. w sprawie kontroli zagrożeń poważnymi awariami związanymi z substancjami niebezpiecznymi zmieniającej, a następnie uchylającej dyrektywę Rady 96/82/WE (Dz. Urz. UE L 197 z 24 lipca 2012, str. 1), zwanej dalej dyrektywą Seveso III. Dyrektywa Seveso III reguluje kwestie zapobiegania poważnym awariom, które mogą być następstwem określonych działań przemysłowych oraz ograniczania ich skutków dla zdrowia ludzkiego i środowiska.

Dyrektywa Seveso III ma na celu przede wszystkim dostosowanie regulacji dotyczących zakładów do nowego systemu klasyfikacji substancji niebezpiecznych wprowadzonego rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1272/2008 z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie klasyfikacji, oznakowania i pakowania substancji i mieszanin, zmieniającym i uchylającym dyrektywy 67/548/EWG i 1999/45/WE oraz zmieniającym rozporządzenie (WE) nr 1907/2006 (Dz. Urz. UE L 353 z 31 grudnia 2008 r.), zwanym dalej rozporządzeniem CLP. Termin transpozycji dyrektywy Seveso III – przepisy powinny obowiązywać od dnia 1 czerwca 2015 r. – jest zbieżny z terminem pełnego wejścia w życie systemu klasyfikacji i oznakowania chemikaliów wprowadzonego w Unii Europejskiej rozporządzeniem CLP, które wdraża przyjęty przez ONZ globalny zharmonizowany system klasyfikacji i oznakowania substancji i mieszanin.

Ustawa uwzględnia ponadto regulacje określone w Konwencji o dostępie do informacji, udziale społeczeństwa w podejmowaniu decyzji oraz dostępie do sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska, sporządzonej w Aarhus dnia 25 czerwca 1998 r. (Dz. U. z 2003 r., Nr 78, poz. 706), a także dotyczy zagadnień związanych z zagospodarowaniem przestrzennym i kontrolą instalacji.

Dostosowanie regulacji krajowych do postanowień dyrektywy Seveso III poza wprowadzeniem niezbędnych przepisów do ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska i zastąpieniem szeregu rozporządzeń do ustawy nowymi aktami wykonawczymi nastąpi również poprzez wprowadzenie zmian i uzupełnień w następujących ustawach: ustawa z dnia 20 lipca 1991 r. o Inspekcji Ochrony Środowiska, ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 r. o Państwowej Straży Pożarnej, ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko.

Tematyka poważnych awarii przemysłowych jest obecnie regulowana przepisami tytułu IV ustawy – Prawo ochrony środowiska „Poważne awarie”. Proponowana nowelizacja obejmuje swoim zakresem trzysta dziewięćdziesiąt trzy zakłady przemysłowe, które z uwagi na rodzaj i ilość wykorzystywanych substancji chemicznych są klasyfikowane jako zakłady o dużym bądź zwiększonym ryzyku awarii przemysłowej i są określane – odpowiednio – ZDR i ZZR. Zmiany dotyczą także obowiązków i uprawnień organów inspekcji ochrony środowiska oraz Państwowej Straży Pożarnej.

Nowelizacja wdraża dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/18/UE z dnia 4 lipca 2012 r. w sprawie kontroli zagrożeń poważnymi awariami związanymi z substancjami niebezpiecznymi zmieniającą, a następnie uchylającą dyrektywę Rady 96/82/WE, zwaną dyrektywą Seveso III.

Główne zmiany wynikające z projektu ustawy o zmianie ustawy – Prawo ochrony środowiska oraz niektórych innych ustaw są następujące.

Pierwsza zmiana to dostosowanie istniejącego systemu klasyfikacji zakładów o dużym ryzyku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej i zakładów o zwiększonym ryzyku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej do nowego systemu klasyfikacji substancji chemicznych wprowadzonego w Unii Europejskiej rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie klasyfikacji, oznakowania i pakowania substancji i mieszanin, zwanym rozporządzeniem CLP.

Druga zmiana to wzmocnienie wymogów dotyczących dostępu społeczeństwa do informacji o zagrożeniach poważnymi awariami mające na celu dostosowanie przepisów do wymogów wynikających z Konwencji o dostępie do informacji, udziale społeczeństwa w podejmowaniu decyzji oraz dostępie do wymiaru sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska. Planowane zmiany przewidują zwiększenie zakresu informacji podawanych do publicznej wiadomości i dotyczących zagrożeń poważnymi awariami poprzez wprowadzenie obowiązku zamieszczania ich na stronach internetowych. Udostępniane informacje obejmują między innymi opis działalności zakładu, występujące w nim rodzaje substancji niebezpiecznych, informacje dotyczące sposobów ostrzegania i postępowania społeczeństwa w przypadku wystąpienia poważnej awarii, a także dane na temat kontroli planowych. Ponadto proponowane przepisy mają na celu zapewnienie udziału społeczeństwa w opracowywaniu i zmianie zewnętrznych planów operacyjno-ratowniczych na zasadach i w trybie ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko.

Trzecia zmiana to wzmocnienie wymogów dotyczących zagospodarowania przestrzennego w sąsiedztwie zakładów stwarzających zagrożenie wystąpienia poważnej awarii przemysłowej poprzez wprowadzenie obowiązku uzgadniania decyzji dotyczących lokalizacji inwestycji celu publicznego oraz decyzji o warunkach zabudowy z organami Inspekcji Ochrony Środowiska oraz organami Państwowej Straży Pożarnej oraz wprowadzenie upoważnienia dla ministra środowiska do wydania rozporządzenia określającego sposób ustalania bezpiecznej odległości od zakładów stwarzających zagrożenie wystąpienia poważnej awarii przemysłowej. Wprowadzenie tego upoważnienia wynika z potrzeby ujednolicenia zasad uwzględniania zagrożeń poważnymi awariami w planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz ma na celu zapewnienie wysokiego poziomu ochrony ludzi i środowiska w sąsiedztwie ZDR i ZZR.

Czwarta zmiana to wzmocnienie wymogów w zakresie kontroli ZDR i ZZR poprzez wprowadzenie obowiązku przygotowania i uzgadniania przez organy właściwe w zakresie poważnych awarii, to jest Inspekcję Ochrony Środowiska oraz Państwową Straż Pożarną, szczegółowych planów i programów kontroli zakładów oraz przeprowadzania rekontroli w ciągu pół roku od stwierdzenia w zakładzie istotnych naruszeń. Kontrole zakładów będą odbywać się z następującą częstotliwością: raz na rok w ZDR i raz na trzy lata w ZZR. Projekt zakłada również, że właściwe organy będą mogły wspólnie prowadzić kontrole w zakładach stwarzających zagrożenie wystąpienia poważnej awarii przemysłowej, co będzie skutkować między innymi większą precyzją i synergią działań administracyjnoprawnych oraz ujednoliceniem podejścia w sprawach oceny ryzyka zagrożeń istniejących w różnych obszarach. Wspólne kontrole spowodują zmniejszenie obciążeń dla przemysłu.

Kontrole prowadzić będą właściwe organy Państwowej Straży Pożarnej – będzie to komendant powiatowy lub miejski i komendant wojewódzki – oraz wojewódzcy inspektorzy ochrony środowiska.

Piąta zmiana to rozszerzenie obowiązku opracowania systemu zarządzania bezpieczeństwem na ZZR. Obecnie obowiązek realizowany jest tylko przez ZDR. System ten obejmuje strukturę organizacyjną, zakres odpowiedzialności, procedury, procesy i zasoby konieczne do wdrożenia programu zapobiegania awariom. W projekcie ustawy zaproponowano uszczegółowienie zakresu systemu zarządzania bezpieczeństwem poprzez wprowadzenie wymogu odniesienia się do najlepszych dostępnych praktyk oraz zagrożeń związanych ze zużyciem się instalacji czy korozji jej elementów.

Szósta zmiana to uszczegółowienie zakresu informacji, które muszą uwzględnić następujące dokumenty opracowywane przez prowadzących ZZR i ZDR: program zapobiegania poważnym awariom przemysłowym – wprowadzenie obowiązku stałej, raz na pięć lat, aktualizacji programu zapobiegania poważnym awariom i jego zmiany, gdy wymagają tego względy bezpieczeństwa; raport o bezpieczeństwie – wprowadzenie obowiązku zawarcia w raporcie informacji niezbędnych dla celów planowania i zagospodarowania przestrzennego; wewnętrzny plan operacyjno-ratowniczy – wprowadzenie obowiązku uwzględnienia zakładów sąsiednich w grupie odbiorców informacji na temat zagrożeń poważnymi awariami.

Siódma zmiana to wprowadzenie szeregu zmian mających na celu poprawienie spójności przepisów w zakresie przeciwdziałania poważnym awariom.

Należy podkreślić, że poza wskazanymi przeze mnie najistotniejszymi uregulowaniami ustawa nowelizująca wprowadza szereg uzupełnień i zmian poprawiających spójność przepisów ustawy – Prawo ochrony środowiska, regulujących problematykę przeciwdziałania poważnym awariom, jak również zapewnia dostosowanie do aktualnej nomenklatury kategorii substancji niebezpiecznych wprowadzonej w państwach członkowskich Unii Europejskiej rozporządzeniem CLP.

Zmiana w ustawie o Inspekcji Ochrony Środowiska przewiduje w szczególności usunięcie z zakresu zadań organów Inspekcji Ochrony Środowiska ustawowego obowiązku prowadzenia szkoleń dla organów administracji w zakresie poważnych awarii, a także wprowadza nową częstotliwość przeprowadzania kontroli w zakładach o zwiększonym i dużym ryzyku wystąpienia awarii przemysłowej.

Zmiany w ustawie o Państwowej Straży Pożarnej mają na celu dostosowanie jej przepisów do nowego brzmienia przepisów tytułu IV ustawy – Prawo ochrony środowiska, które regulują zasady i tryb przeprowadzenia kontroli zakładów w zakresie poważnych awarii przemysłowych, wykonywanych przez właściwe organy PSP.

Zmiana art. 53 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym wprowadza konieczność uzgadniania, w odniesieniu do lokalizacji nowych zakładów lub nowych inwestycji w sąsiedztwie zakładów o zwiększonym lub dużym ryzyku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej, decyzji lokalizacji inwestycji celu publicznego oraz decyzji o warunkach zabudowy z organami Inspekcji Ochrony Środowiska oraz organami Państwowej Straży Pożarnej.

Zmiana ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko wynika z konieczności zapewnienia odpowiedniego dostępu społeczeństwa do informacji w zakresie spraw odnoszących się do problematyki poważnych awarii, zarówno przez prowadzących zakłady o dużym albo zwiększonym ryzyku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej, jak i właściwe organy administracji. Dziękuję.