Narzędzia:

Posiedzenie: 79. posiedzenie Senatu RP VIII kadencji, 2 dzień


22, 23 i 24 lipca 2015 r.
Przemówienia z dnia następnego Przemówienia z dnia poprzedniego

Przemówienie senatora Rafała Muchackiego w dyskusji nad punktem 13. porządku obrad

Przemówienie senatora Rafała Muchackiego w dyskusji nad punktem 13. porządku obrad

Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Przychodzi nam dzisiaj obradować nad ustawą, która dla bardzo wielu Polaków ma ogromne znaczenie. Nie jest żadną tajemnicą, że społeczeństwo polskie w znikomym stopniu korzysta z porad prawników, i to przeważnie dopiero wtedy, kiedy sprawa trafia do sądu albo nawet kiedy postępowanie w sądzie jest już zakończone. W krajach zachodnich, zwłaszcza anglosaskich, korzystanie z pomocy prawnika jest czymś normalnym, codziennym, nikt nie próbuje udawać, że zna tę rozległą dziedzinę wiedzy lepiej niż fachowiec, który uzyskał stosowne wykształcenie i ma odpowiednie doświadczenie. Podnosi się argument, że głównym problemem związanym z dostępnością usług prawników jest cena tych usług, co w mojej ocenie nie do końca jest prawdą.

Ustawa o nieodpłatnej pomocy prawnej oraz edukacji prawnej tworzy narzędzie umożliwiające dostęp do nieodpłatnej porady prawnej dla pewnych grup społecznych, które zdaniem ustawodawcy są szczególnie predestynowane do tego, aby uzyskać pomoc państwa w formie nieodpłatnej pomocy prawnej. Mam nadzieję, że uchwalenie ustawy nie zniechęci do dalszej działalności tych prawników, którzy do tej pory poświęcali swój czas i wysiłek na świadczenie nieodpłatnej pomocy prawnej osobom pozostającym w trudnej sytuacji materialnej. Niewątpliwie ustawa stworzy pewną systemową instytucję, nie wyklucza ona wszakże nieodpłatnego świadczenia porad poza tym systemem przez radców prawnych i adwokatów o otwartym sercu.

Ustawa wprowadza zwolnienie w podatku dochodowym od osób fizycznych, dzięki czemu ta darmowa porada nie będzie przychodem. Cieszę się, że taki zapis znalazł się w ustawie. Zastanawiam się tylko, dlaczego teraz jest to możliwe, a przedstawicielom korporacji radcowskich i adwokackich wielokrotnie odmawiano wprowadzenia stosownego przepisu do ustawy, chociaż prosili o to Ministerstwo Finansów wielokrotnie. Niech zwolnienie od podatku dochodowego obejmie wszystkie sytuacje, kiedy pomoc prawna udzielona została nieodpłatnie. Podobnie powinno być z podatkiem VAT, którego niepłacenie w przypadku porady prawnej o wartości poniżej 200 zł opiera się w chwili obecnej wyłącznie na interpretacji Ministra Finansów wydanej kilka lat temu.

Kolejną potrzebną zmianą, co leży po stronie samorządów zawodowych adwokatów i radców prawnych, byłoby zniesienie albo modyfikacja zasady, zgodnie z którą nie jest dopuszczalne umówienie się z klientem o wynagrodzenie w wysokości wygranych kosztów zastępstwa prawnego. Wielu młodych adwokatów i radców prawnych działających pro bono upatruje w tej zasadzie jedną z przyczyn niekorzystania przez Polaków z pomocy prawników.

Cieszę się, że ustawa wskazuje jedynie na możliwość utworzenia rady nieodpłatnej pomocy prawnej, a nie jej obligatoryjny charakter.

Uważam, że ustawa zasługuje na uchwalenie i zdecydowanie warto przypatrywać się, jak będzie się sprawować w praktyce. Dziękuję za uwagę.

Przemówienie senatora Ryszarda Knosali w dyskusji nad punktem 14. porządku obrad

Przemówienie senatora Ryszarda Knosali w dyskusji nad punktem 14. porządku obrad

Wysoka Izbo!

Zasadniczym celem podjęcia prac nad projektem nowelizacji przepisów kodeksu pracy była chęć wprowadzenia takich rozwiązań prawnych, które pozwoliłyby jeszcze ściślej ograniczyć możliwość niezgodnego z duchem ustawy nadużywania umów o pracę zawieranych na czas określony. Umowy tego rodzaju oczywiście są mniej korzystne dla pracowników, bowiem nie dają im takich gwarancji i poczucia stabilności, jak umowy o pracę zawierane na czas nieokreślony.

Analizując materię objętą przedstawioną projektowaną ustawą, już na wstępie zauważyć wypada, że w miejsce dotychczasowego ogólnego podziału rodzajowego umów o pracę na umowy na czas nieokreślony, na czas określony oraz na czas wykonania określonej pracy, wprowadzony zostaje nowy podział. Istota zmiany polega w tym wypadku na wprowadzeniu odniesienia do umów na okres próbny oraz na rezygnacji z wyodrębniania umów na czas wykonania określonej pracy. Umowa na okres próbny była już wcześniej znana w polskim prawie pracy, jednakże teraz będzie ona funkcjonowała w bardziej precyzyjnej formule zaproponowanej przez projektodawcę. Tak jak dotychczas, maksymalny czas trwania takiej umowy to trzy miesiące. Kluczowe znaczenie ma jednak wskazany w ustawie cel tej umowy, którym jest sprawdzenie kwalifikacji pracownika i możliwości jego zatrudnienia w celu wykonywania określonego rodzaju pracy. Umowa na okres próbny ze swej natury powinna być zawierana tylko raz z danym pracodawcą. Niemniej jednak, w drodze wyjątku, proponowany art. 25 § 3 kodeksu pracy dopuszcza ponowne zawarcie takiej umowy. Możliwe to będzie w dwóch przypadkach. Po pierwsze, jeżeli pracownik ma być zatrudniony w celu wykonywania innego rodzaju pracy lub, po drugie, jeśli pracownik ma być zatrudniony w celu wykonywania tego samego rodzaju pracy – jednakże wówczas muszą upłynąć co najmniej trzy lata od dnia rozwiązania lub wygaśnięcia poprzedniej umowy o pracę z danym pracodawcą.

Druga kwestia dotyka zasad zawierania umów na czas określony. Umowy tego rodzaju są nadal bardzo często nadużywane w celu unikania zawarcia umów na czas nieokreślony. Dlatego też projektodawca proponuje zapis, wedle którego w przypadku tożsamości stron stosunku pracy łączny okres zatrudnienia na podstawie umowy na czas określony nie może przekroczyć trzydziestu trzech miesięcy, a łączna liczba takich umów nie może przekroczyć trzech. Dodatkowo w ustawie wprowadza się zasadę, że w przypadku przekroczenia maksymalnego okresu zatrudnienia na podstawie umowy na czas określony lub zawarcia czwartej umowy na czas określony taki stosunek pracy niejako automatycznie przekształca się w stosunek pracy zawarty na czas nieokreślony. Oczywiście również i w tym przypadku należało dopuścić pewne wyjątki. Obejmą one umowy na czas określony zawarte w celach: zastępstwa pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy, wykonywania pracy o charakterze dorywczym lub sezonowym, wykonywania pracy przez okres kadencji, a także w przypadku, gdy pracodawca wskaże obiektywne przyczyny leżące po jego stronie. Ważne jest jednak to, żeby zawarcie umów w tym wyjątkowym trybie było faktycznie niezbędne i służyło zaspokojeniu rzeczywistego okresowego zapotrzebowania – okoliczności te należy wskazać w umowie. Z uwagi na zapobieganie ewentualnym nadużyciom, w przypadku powołania się na okoliczność obiektywnych przyczyn leżących po stronie pracodawcy, będzie on zobowiązany w terminie pięciu dni od zawarcia takiej umowy poinformować o tym właściwego okręgowego inspektora pracy. Za niedopełnienie tego obowiązku grozić będzie kara grzywny od 1000 zł do nawet 30 tysięcy zł.

Pozostając w tematyce umów o pracę zawieranych na czas określony, wspomnieć należy, że ustawa przewiduje zrównanie okresów wypowiedzenia wynikających z tych umów z okresami wypowiedzenia funkcjonującymi w odniesieniu do umów na czas nieokreślony. Tym samym okresy te w przypadku zatrudnienia u tego samego pracodawcy będą równe. Działanie to wynika z uwzględnienia zarzutów Komisji Europejskiej w sprawie niezgodności przepisów kodeksu pracy z wymogami dyrektywy Rady 99/70/WE. Zasadnicze znaczenie dla tej zmiany ma znowelizowane brzmienie art. 36 ustawy, jednakże w celu zapewnienia odpowiedniej spójności uregulowań należało dostosować także inne przepisy kodeksu pracy. W szczególności uchylono lub zmieniono przepisy, które w sposób odrębny regulowały zasady wypowiedzenia w przypadku umów na czas określony. Na uwagę zasługuje także projektowany art. 362, który przesądza, że pracodawca może zwolnić pracownika z obowiązku świadczenia pracy do czasu upływu okresu wypowiedzenia, a w okresie tego zwolnienia pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia.

Zmiany w innych ustawach w przeważającej mierze są konsekwencją wyeliminowania z systemu prawa pracy umowy o pracę na czas wykonania określonej pracy. Rzadziej dotyczą one uwzględnienia faktu, że zgodnie z nowymi przepisami kodeksu pracy umowa o pracę na czas określony może być wypowiedziana z mocy prawa. W ustawie znalazły się także odpowiednie przepisy przejściowe.

Wziąwszy pod uwagę całokształt proponowanych zmian, wypada mi zarekomendować Wysokiej Izbie przyjęcie projektowanej ustawy. Dziękuję.

Przemówienie senatora Zbigniewa Meresa w dyskusji nad punktem 15. porządku obrad

Przemówienie senatora Zbigniewa Meresa w dyskusji nad punktem 15. porządku obrad

Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Nowelizacja ustawy o kierujących pojazdami zakłada uchylenie wymogu ukończenia kursu dla kierujących pojazdami uprzywilejowanymi przez funkcjonariuszy kierujących pojazdami Państwowej Straży Pożarnej, Policji, Straży Granicznej, funkcjonariuszy Służby Więziennej i Inspekcji Transportu Drogowego oraz przez kierowców ochotniczych straży pożarnych.

Niniejsza ustawa zwalnia z obowiązku ukończenia przedmiotowego kursu kierujących pojazdami uprzywilejowanymi w niektórych z wymienionych wcześniej jednostkach. W uzasadnieniu projektu wnioskodawcy wskazali, iż kierującym pojazdami uprzywilejowanymi w służbach mundurowych i ochotniczych strażach pożarnych umiejętności nabywane w toku tego kursu są już przekazywane w ramach szkoleń wewnętrznych, w związku z czym nie jest konieczne ponowne szkolenie ich w tym zakresie. Projektodawcy wskazali, iż obowiązujący system szkolenia kierowców pojazdów uprzywilejowanych jest sprawny i efektywny, a planowane wprowadzenie dodatkowego kursu wiązałoby się z niepotrzebnym obciążeniem dla budżetu państwa i budżetów jednostek samorządu terytorialnego.

Zważywszy na przytoczone argumenty uważam, że proponowane zmiany są celowe i konieczne, a ich przyjęcie przyniesie pozytywne skutki. Dziękuję.

Przemówienie senatora Ryszarda Knosali w dyskusji nad punktem 15. porządku obrad

Przemówienie senatora Ryszarda Knosali w dyskusji nad punktem 15. porządku obrad

Obowiązujący obecnie art. 106 ust. 1 pkt 4 nowelizowanej ustawy o kierujących pojazdami jako jeden z warunków dopuszczenia do kierowania pojazdem uprzywilejowanym wymienia ukończenie specjalnego kursu prowadzonego przez ośrodek doskonalenia techniki jazdy, wedle wytycznych wynikających z art. 107 ustawy. Pamiętać należy jednak, że na mocy art. 135b ustawy, między innymi ze względu na wątpliwości zgłaszane przez niektóre służby, obowiązek ten został odroczony aż do 4 stycznia 2016 r.

Wspomniane wyżej wątpliwości wynikają z faktu, że w przypadku wielu służb mundurowych – między innymi Państwowej Straży Pożarnej, Policji, Straży Granicznej, Ochotniczej Straży Pożarnej – szkolenia w zakresie kierowania pojazdami uprzywilejowanymi realizowane są w ramach szkoleń wewnętrznych. Tym samym uczynienie zadość dyspozycji z art. 106 ust. 1 pkt 4 ustawy oznaczałoby w istocie konieczność odbycia przez kierowcę pojazdu uprzywilejowanego dodatkowego szkolenia w tym samym zakresie. Nie bez znaczenia jest też tutaj aspekt finansowy. Okazuje się bowiem, że koszt szkolenia realizowanego zewnętrznie przez ośrodek doskonalenia techniki jazdy może wynieść nawet 3 tysiące zł od osoby. Jak zaznacza projektodawca, kwota ta znacznie przewyższa koszt szkolenia realizowanego w dotychczasowym trybie. Aby lepiej uzmysłowić sobie skalę spodziewanych wydatków, warto nadmienić, że w przypadku PSP przeszkoleniu podlegałoby blisko dziesięć tysięcy kierowców, w przypadku Policji – około dwudziestu tysięcy kierowców, zaś w przypadku OSP liczba kierowców, którzy musieliby odbyć kurs, przekracza trzydzieści dziewięć tysięcy. W tym ostatnim przypadku koszty szkoleń obciążyłyby bezpośrednio budżety jednostek samorządu terytorialnego szczebla gminnego. Na korzyść dotychczasowych rozwiązań przemawia także to, że – jak czytamy w uzasadnieniu projektu ustawy – „w ciągu ostatnich kilkunastu lat liczba wyjazdów jednostek ochrony przeciwpożarowej (PSP i OSP) do akcji ratowniczych wzrosła czterokrotnie, przy jednoczesnym spadku liczby wypadków i kolizji drogowych z udziałem pojazdów tych jednostek”.

Ze względu na powyższe projektodawca zakłada przeprowadzenie dosyć prostego zabiegu legislacyjnego polegającego na wyłączeniu stosowania wymogu ukończenia kursu, o którym mowa w art. 106 ust. 1 pkt 4, w odniesieniu do funkcjonariuszy Państwowej Straży Pożarnej, Policji, Straży Granicznej, Służby Więziennej, Inspekcji Transportu Drogowego oraz kierujących pojazdami ochotniczych straży pożarnych. Równocześnie, w ślad za opisaną zmianą, proponuje się uchylenie art. 107 ust. 7 ustawy, który wskazuje, że koszty kursów dla kierujących pojazdami uprzywilejowanymi ochotniczych straży pożarnych są finansowane z budżetu gminy.

Wysoka Izbo, kierunek proponowanych zmian jest niewątpliwie słuszny. Proszę zatem o ich przyjęcie. Dziękuję.

Przemówienie senator Izabeli Kloc w dyskusji nad punktem 16. porządku obrad

Przemówienie senator Izabeli Kloc w dyskusji nad punktem 16. porządku obrad

Jednym z głównych celów, realizacji których ma służyć uchwalona przez Sejm 25 czerwca 2015 r. nowa ustawa o kształtowaniu ustroju rolnego (druk nr 3109), ma być skuteczne przeciwdziałanie wykupowi położonych w Polsce nieruchomości rolnych przez obywateli państw członkowskich Unii Europejskiej. 1 maja 2016 r. upłynie dwanaście lat od przystąpienia Polski do Unii Europejskiej i tego dnia zakończy się przewidziany w załączniku XII traktatu akcesyjnego okres ochronny na zakup polskiej ziemi rolnej przez obywateli państw członkowskich Unii Europejskiej. Dotychczasowe środki prawne, zawarte w ustawie z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego, mimo że miały skutecznie chronić interesy polskich rolników (którzy nie dysponują takimi środkami finansowymi, aby na równi konkurować z lepiej dotowanymi rolnikami z innych krajów Unii Europejskiej), w praktyce nie spełniały swojej roli. Słabość dotychczasowych rozwiązań boleśnie odczuli rolnicy z województwa zachodniopomorskiego. Konieczne stało się zatem przyjęcie rozwiązań, które nie tylko będą realnie chronić interesy polskich rolników, lecz także będą w szerszej perspektywie służyć i zapewniać bezpieczeństwo żywnościowe obywatelom naszego kraju. Niestety, w rzeczywistości takie założenie nie będzie mogło zostać zrealizowane. Ustawa zawiera luki, dzięki którym obywatele państw członkowskich Unii Europejskiej będą mogli poza mechanizmami przewidzianymi w ustawie (to jest z wyłączeniem prawa pierwokupu dzierżawcy, sąsiada czy Agencji Nieruchomości Rolnych) stać się właścicielami nieruchomości rolnej o dowolnej powierzchni. Będzie to możliwe dlatego, że nowa ustawa, podobnie jak poprzednia, nie dotyczy obrotu określanego jako mortis causa, czyli na wypadek śmierci, a swoim zakresem obejmuje jedynie czynności między żyjącymi, dokładniej: wyłącznie przeniesienie własności nieruchomości na podstawie umowy. Oznacza to, że rolnik w testamencie może powołać jako spadkobiercę cudzoziemca, który będzie po nim dziedziczył majątek, w tym wychodzące do tego majątku nieruchomości rolne czy nawet gospodarstwo rolne. Co więcej, od 23 października 2011 r. w wyniku nowelizacji kodeksu cywilnego został wprowadzony zapis windykacyjny. Przedmiotem wspomnianego zapisu może być gospodarstwo rolne, zgodnie z art. 9811 §2 pkt 3 kodeksu cywilnego. Osoba, na rzecz której został ustanowiony zapis windykacyjny, stanie się właścicielem gospodarstwa rolnego już w chwili śmierci spadkodawcy. Nowa ustawa nie dotyczy dziedziczenia, co oznacza, że agencja nie ma wpływu na to, kto nabywa nieruchomości rolne wchodzące w skład gospodarstwa, ani o jakiej powierzchni będą to nieruchomości. W praktyce może zdarzyć się sytuacja, że rolnik ustanowi w testamencie notarialnym (bo taka jest wymagana forma testamentu w przypadku zapisu windykacyjnego) fikcyjny zapis windykacyjny swojego gospodarstwa na rzecz konkretnego cudzoziemca, czyli będzie rozporządzał majątkiem na wypadek swojej śmierci, a w rzeczywistości za życia zawrze z cudzoziemcem nieformalną umowę sprzedaży wspomnianego gospodarstwa, przeniesie na cudzoziemca prawo jego posiadania, a za sprzedaż i przeniesienie własności w drodze ustanowienia zapisu windykacyjnego otrzyma odpowiednią kwotę pieniężną. Wszystko w celu ominięcia przepisów ustawy i ewentualnego wykonania prawa pierwokupu przez Agencję Nieruchomości Rolnych.

Mało tego, nie można mówić o realizacji celu ustawy polegającego na zapewnieniu prowadzenia działalności rolniczej przez osoby posiadające kwalifikacje rolnicze, kiedy całe spadkobranie pozostaje poza regulacją nowej ustawy. Spadkobierca nabywa własność nieruchomości rolnych wchodzących w skład spadku niezależnie od tego, czy posiada odpowiednie kwalifikacje rolnicze, czy nie. Kolejny przykład to nabycie przez osoby bliskie. Również w tym przypadku Agencji Nieruchomości Rolnych nie będzie przysługiwało prawo pierwokupu (art. 9) ani prawo wykupu (art. 10). Nie jest konieczne, aby osoba bliska posiadała kwalifikacje rolnicze, a należy wspomnieć, że nabycie przez osoby bliskie i tak zwany obrót sąsiedzki stanowią dominującą część całego obrotu ziemią w Polsce.

Należy zauważyć, że ustawa daje Agencji Nieruchomości Rolnych uprawnienia – prawo skorzystania z pierwokupu lub wykupu – jedynie w przypadku, gdy między zbywcą a nabywcą zostanie zawarta umowa sprzedaży (art. 9) lub inna umowa przenosząca własność (art. 10). Tak więc ochrona polskiej ziemi w drodze skorzystania przez agencję z uprawnień ustawowych jest możliwa tylko wtedy, gdy strony zawierają między sobą umowę. Poza zakresem działania ustawy, zgodnie z jej brzmieniem, znajdują się zniesienie współwłasności nieruchomości rolnej lub umowy o podział majątku dorobkowego między małżonkami. Nie może tu być mowy o przeniesieniu własności na nowego właściciela, ale o rozporządzaniu nieruchomością wspólną prowadzącą do przeniesienia własności na jednego z dotychczasowych właścicieli – a jeśli jednym z małżonków jest cudzoziemiec, ustawa znów nie zadziała (do tej pory notariusze, ponieważ obawiali się sankcji nieważności, wysyłali wypis aktu notarialnego zawierającego zniesienie własności do Agencji Nieruchomości Rolnych, ale taki obowiązek nie wynika jasno z przepisów). Podobnie należy ocenić wniesienie nieruchomości rolnej jako aportu do majątku spółki handlowej w celu pokrycia udziałów lub akcji. Z pewnością poza zakresem działania ustawy znajdują się zasiedzenie, nabycie na podstawie orzeczenia sądowego, decyzji administracyjnej oraz w wyniku postępowania egzekucyjnego.

Ponadto można argumentować, że główny mechanizm ustawy, który ma służyć ochronie ziemi rolnej, jest wadliwy i kosztowny. Oparty jest na prawie pierwokupu lub prawie wykupu przez Agencję Nieruchomości Rolnych. Aby przeciwdziałać nabyciu nieruchomości rolnych przez osoby, które nie prowadzą gospodarstwa rodzinnego, nie są rolnikami indywidualnymi i nie posiadają kwalifikacji, agencja musi skorzystać z uprawnień z art. 9 lub art. 10. Ochrona jest uzależniona od woli, a przede wszystkim od finansowych możliwości agencji. Jeśli agencja nie skorzysta z prawa pierwokupu lub wykupu, nabycie, także przez cudzoziemca, będzie ważne i skuteczne. Wprowadzenie art. 5d w ustawie o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa i zapewnienie na tej podstawie w planie finansowym środków w wysokości 30% na realizację zadań związanych z ustawą o kształtowaniu ustroju rolnego może nie zawsze być wystarczające.

Podsumowuję: ochrona polskiego rolnika i polskiej ziemi rolnej na podstawie nowej ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego może okazać się iluzoryczna.

Przemówienie senatora Zbigniewa Meresa w dyskusji nad punktem 17. porządku obrad

Przemówienie senatora Zbigniewa Meresa w dyskusji nad punktem 17. porządku obrad

Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Nowelizacja ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym doprecyzowuje warunki, jakie powinny spełniać uczelnie, aby uzyskać uprawnienia do prowadzenia studiów o profilu ogólnoakademickim. Po wejściu w życie ustawy jednym z warunków niezbędnych do uzyskania uprawnienia do prowadzenia studiów o takim profilu będzie nadal uzyskanie co najmniej pozytywnej oceny jakości kształcenia Polskiej Komisji Akredytacyjnej, niezależnie jednak od profilu kształcenia.

Należy zauważyć, że podstawowym celem opiniowanej ustawy jest modyfikacja jednego z warunków niezbędnych do uzyskania uprawnienia do prowadzenia studiów o profilu ogólnoakademickim na określonym kierunku i poziomie kształcenia przez podstawową jednostkę organizacyjną uczelni nieposiadającą uprawnień do nadawania stopni naukowych w obszarze i dziedzinie, do których przyporządkowany jest kierunek studiów.

Zaproponowana zmiana pozwoli utrzymać wyżej wymienionym jednostkom już posiadane uprawnienia do prowadzenia studiów o profilu ogólnoakademickim, jeżeli studia te zostaną ocenione pozytywnie przez PKA, a jednocześnie jednostka spełni warunki niezbędne do prowadzenia profilu ogólnoakademickiego w zakresie kardy naukowo-dydaktycznej i prowadzenia badań naukowych.

Nowelizacja ustawy jest niezbędna z przyczyn wymienionych powyżej. Dziękuję.

Przemówienie senatora Ryszarda Knosali w dyskusji nad punktem 17. porządku obrad

Przemówienie senatora Ryszarda Knosali w dyskusji nad punktem 17. porządku obrad

Nowelizacja ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym, przedstawiona na druku senackim nr 954, sprowadza się w istocie do nieznacznej zmiany przesłanki zapisanej w art. 11 ust. 3 pkt 2 lit. b tiret pierwsze, której spełnienie warunkuje możliwość uzyskania uprawnienia do prowadzenia studiów o profilu ogólnoakademickim na określonym kierunku i poziomie kształcenia przez podstawową jednostkę organizacyjną uczelni nieposiadającą uprawnień do nadawania stopni naukowych w obszarze i dziedzinie, do których przyporządkowany jest kierunek studiów. Komentowany przepis obowiązuje obecnie w brzmieniu nadanym mu na mocy ustawy z dnia 11 lipca 2014 r. o zmianie ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym oraz niektórych innych ustaw, która weszła w życie z dniem 1 października 2014 r. Przepis ten wymaga, aby w takim przypadku wspomniana podstawowa jednostka organizacyjna uczelni uzyskała co najmniej pozytywną ocenę jakości kształcenia Polskiej Komisji Akredytacyjnej w odniesieniu do prowadzonych na danym kierunku studiów pierwszego lub drugiego stopnia o profilu praktycznym

Zastosowanie podstawowej literalnej wykładni tego przepisu prowadzi do wniosku, że podstawowe jednostki organizacyjne uczelni nieposiadające uprawnień do nadawania stopni naukowych w obszarze i dziedzinie, do których przyporządkowany jest kierunek studiów, mogą kontynuować nauczanie w takim profilu jedynie wówczas, gdy uprzednio dokonają zmiany profilu kształcenia na praktyczny i uzyskają pozytywną ocenę profilu praktycznego przez Polską Komisję Akredytacyjną. Dopiero po spełnieniu tego warunku będą mogły one wystąpić ponownie o nadanie uprawnienia do prowadzenia studiów o profilu ogólnoakademickim. Oczywiście konieczne będzie także spełnienie innych wymagań odnoszących się do zatrudnienia odpowiedniej kadry i prowadzenia badań naukowych w dziedzinie związanej z kierunkiem studiów. Nawet pobieżna analiza opisanego stanu rzeczy nasuwa wątpliwości co do racjonalności takiego postępowania.

Biorąc to pod uwagę, projektodawca słusznie proponuje, aby z przywołanego na wstępie przepisu wykreślić określenie „o profilu praktycznym”. W konsekwencji przepis ten wskazywał będzie jedynie na konieczność uzyskania co najmniej pozytywnej oceny jakości kształcenia Polskiej Komisji Akredytacyjnej dla prowadzonych na tym kierunku studiów pierwszego lub drugiego stopnia, bez dookreślania, że mają to być studia o profilu praktycznym.

Projektowana ustawa nie budzi wątpliwości legislacyjnych, proszę zatem o jej przyjęcie. Dziękuję.

Przemówienie senatora Ryszarda Knosali w dyskusji nad punktem 18. porządku obrad

Przemówienie senatora Ryszarda Knosali w dyskusji nad punktem 18. porządku obrad

Nowelizowana dziś ustawa o ekwiwalencie pieniężnym z tytułu prawa do bezpłatnego węgla dla osób uprawnionych z przedsiębiorstw robót górniczych przyjęta została w 2007 r. między innymi jako pokłosie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego, którym wskazano w istocie, że wszyscy emeryci i renciści pracujący niegdyś w przedsiębiorstwach górniczych lub przedsiębiorstwach robót górniczych objętych układem zbiorowym pracy, mając takie samo prawo do bezpłatnego węgla, realizowane w formie deputatu węglowego lub jego finansowego ekwiwalentu, winni mieć zapewnioną równą ochronę tego prawa. Przyjęta wówczas ustawa sięgnęła swoim zakresem regulacyjnym wstecz, aż do roku 2002, postanawiając, że w kolejnych latach, sukcesywnie aż do roku 2013, wypłacone miały być wszystkie zaległe świadczenia z lat 2002–2013. Tym samym w latach 2014–2015 świadczenia miały być już wypłacane na bieżąco. Warto zauważyć, że ustawa ta – zgodnie z brzmieniem jej art. 1 – niejako kończy swój byt z dniem 31 grudnia 2015 r.

Jednocześnie, jak wynika z art. 12 ust. 2 ustawy o funkcjonowaniu górnictwa węgla kamiennego, w brzmieniu nadanym mu na podstawie nowelizacji ustawy, która weszła w życie w lutym bieżącego roku, byli pracownicy przedsiębiorstw górniczych zachowają to prawo także po 2015 r. Biorąc pod uwagę przywołane orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego oraz elementarne zasady konstytucyjne, należało wprowadzić stosowne rozwiązania prawne, które gwarantowały analogiczne uprawnienia również byłym pracownikom przedsiębiorstw robót górniczych.

Z tego względu projektodawca zaproponował, aby w art. 1 ustawy wykreślić sformułowanie wskazujące na konkretny okres, w którym może być realizowane uprawnienie do ekwiwalentu. Jak wspomniałem na wstępie, obowiązująca ustawa jako datę graniczną wskazuje 31 grudnia 2015 r. W konsekwencji pozostanie jedynie data określająca początek tego okresu, czyli 1 stycznia 2002 r. Dalsze zmiany doprecyzowujące dotyczą art. 7 nowelizowanej ustawy. W przepisie tym postanowiono, że ekwiwalent wypłaca Zakład Ubezpieczeń Społecznych, zgodnie z harmonogramem, na wniosek osoby uprawnionej. Harmonogram określony został w ust. 5 komentowanego artykułu i obecnie koresponduje z zakresem czasowym wynikającym z aktualnego brzmienia art. 1, to znaczy kończy się na roku 2015. Konieczne jest zatem odpowiednie uzupełnienie tego przepisu.

Propozycja nowelizacji polega w tym przypadku na dodaniu pktu 10, w którym wskazane zostanie jednoznacznie, że za rok 2016 i za kolejne lata ekwiwalent wypłacany będzie odpowiednio w danym roku. Dodatkowo należało również formalnie uregulować termin wypłaty ekwiwalentu, począwszy od ekwiwalentu należnego za 2016 r. Projektodawca przewiduje zatem, że za rok 2016 i za kolejne lata ekwiwalent wypłacany będzie „w terminie do końca I kwartału roku, w którym ekwiwalent ma zostać wypłacony, odpowiednio za dany rok”. Rozwiązanie to będzie zatem analogiczne do aktualnie obowiązującego, jeśli chodzi o terminy wypłaty ekwiwalentu odnoszące się do lat 2010–2015. Dodam jeszcze, że ustawa wejdzie w życie ze standardowym, czternastodniowym vacatio legis.

Ustawa nie budzi wątpliwości legislacyjnych. Wątpliwości nie budzi też zasadność jej przyjęcia. Dziękuję za uwagę.

Przemówienie senatora Ryszarda Knosali w dyskusji nad punktem 19. porządku obrad

Przemówienie senatora Ryszarda Knosali w dyskusji nad punktem 19. porządku obrad

Celem ustawy o zmianie ustawy – Prawo lotnicze jest dostosowanie przepisów prawa lotniczego w taki sposób, aby umożliwiały one realizację, bez zbędnych utrudnień, tak zwanego strategicznego transportu, czyli transportu wykonywanego na odległość co najmniej 4 tysięcy km. Patrząc z szerszej perspektywy, można powiedzieć, że proponowane rozwiązania mają istotne znaczenie zarówno w kontekście udziału Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej w misjach poza granicami kraju, jak i w kontekście wywiązywania się przez nasz kraj ze zobowiązań sojuszniczych względem NATO i Unii Europejskiej.

Aktualny stan prawny zakłada wyraźny rozdział pomiędzy lotnictwem cywilnym i lotnictwem wojskowym, na przykład odrębne rejestry statków powietrznych. Konsekwencją takiego podziału jest to, że, jak zaznacza projektodawca, lot cywilnego statku powietrznego może być wykonany wyłącznie na lotniska wpisane do rejestru lotnisk cywilnych, których dane techniczne i eksploatacyjne są opublikowane w Zintegrowanym Pakiecie Informacji Lotniczych, a przez to zasadniczo nie jest możliwe lądowanie cywilnego statku powietrznego użytkowanego na potrzeby Sił Zbrojnych RP na lotnisku wojskowym. Wspomnieć należy przy tym, że konieczność wykonywania transportu przy użyciu samolotów cywilnych wynika z faktu, iż nasze siły zbrojne nie dysponują odpowiednimi samolotami transportowymi. Stąd też przewóz zasadniczego uzbrojenia i sprzętu wojskowego, w tym wozów bojowych i techniki ciężkiej, odbywać się musi przy pomocy cywilnych statków powietrznych, co w praktyce, w aktualnych uwarunkowaniach prawnych wiąże się z wieloma trudnościami.

Wychodząc naprzeciw rozwiązaniu tych problemów, projektodawca proponuje, aby cywilne statki powietrzne mogły startować z lotnisk wojskowych i lądować na lotniskach wojskowych w przypadku wykonywania lotów w celu realizacji zadań na potrzeby Sił Zbrojnych RP w zakresie przewozu zarówno ładunków, jak i żołnierzy, funkcjonariuszy Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego i Biura Ochrony Rządu oraz pracowników wojska. Możliwość startu i lądowania na tego typu lotniskach dotyczyć będzie także lotów krajowych wykonywanych przez samoloty z napędem śmigłowym o maksymalnej masie startowej do 5 tysięcy 700 kg włącznie lub o liczbie miejsc pasażerskich poniżej dziesięciu, a także śmigłowców, statków powietrznych bez napędu oraz aerostatów. Warto raz jeszcze podkreślić, że przepis ten nie wprowadza generalnego zezwolenia na wykorzystywanie lotnisk wojskowych przez cywilne statki powietrzne. Możliwość taka istniała będzie jedynie wyjątkowo, głównie w związku z realizacją zadań na potrzeby Sił Zbrojnych RP i zawsze za stosowną zgodą jednostki zarządzającej lotniskiem wojskowym.

Wprowadzenie tej zmiany pociągnęło za sobą konieczność dokonania także innych zmian mających między innymi na celu zapewnienie odpowiednich standardów, jeśli chodzi o bezpieczeństwo. Przede wszystkim w odniesieniu do lotów pasażerskich wykonywanych na potrzeby Sił Zbrojnych RP stosowane będzie rozporządzenie ministra właściwego do spraw transportu określające wymagania techniczne i eksploatacyjne w stosunku do lotnisk, wydane na podstawie art. 59a ust. 6 ustawy. W tym przypadku minister obrony narodowej, działając na wniosek jednostki organizacyjnej lub związku organizacyjnego Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, którym przekazano lotnisko wojskowe do użytkowania, będzie potwierdzał spełnienie przez lotnisko wojskowe wymagań określonych w przywołanym rozporządzeniu. Ponadto minister obrony narodowej będzie zobowiązany do przekazania do publikacji w Zintegrowanym Pakiecie Informacji Lotniczych aktualnych danych technicznych i eksploatacyjnych lotnisk wojskowych, na których mają startować i lądować cywilne statki powietrzne, oraz wspomnianego wyżej potwierdzenia. Opublikowanie takich danych będzie warunkiem koniecznym do wykonywania startów i lądowań na lotniskach wojskowych przez cywilne statki powietrzne. Zgodnie z projektowanym art. 66b ust. 1 w odniesieniu do wspomnianych rodzajów lotów istniał będzie obowiązek zapewnienia służb żeglugi powietrznej w oparciu o art. 7 ust. 5 Rozporządzenia (WE) nr 550/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 10 marca 2004 r. w sprawie zapewniania służb żeglugi powietrznej w Jednolitej Europejskiej Przestrzeni Powietrznej. Fakultatywnie, minister właściwy do spraw transportu władny będzie do określenia w drodze rozporządzenia środków, które należy podjąć w celu zapewnienia zgodności działań wojskowych służb żeglugi powietrznej ze wspólnymi wymogami dotyczącymi zapewniania służb żeglugi powietrznej określonymi na podstawie przywołanego aktu unijnego, z uwzględnieniem zasad współpracy instytucji zapewniających służby ruchu lotniczego z odpowiednimi służbami i organami wojskowymi oraz innymi organami państwowymi.

Niewątpliwie istotne jest również to, że jednostka organizacyjna lub związek organizacyjny Sił Zbrojnych RP, którym przekazano lotnisko wojskowe do użytkowania, mają obowiązek zapewnienia we własnym zakresie ochrony przed aktami bezprawnej ingerencji zagrażającymi bezpieczeństwu lotów. W przypadku wykonywania lotu międzynarodowego przez cywilny statek powietrzny, w celu realizacji zadań na potrzeby Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, w zakresie przewozu ładunków lub osób – z wyjątkiem lotów w granicach obszaru Schengen – podmioty te zobowiązane zostały do zawiadomienia z co najmniej dwudziestoczterogodzinnym wyprzedzeniem najbliższego komendanta placówki Straży Granicznej, naczelnika urzędu celnego oraz kierownika placówki granicznej kontroli sanitarnej, weterynaryjnej i fitosanitarnej o planowanym przekroczeniu granicy państwowej przez ten statek powietrzny, w celu przeprowadzenia kontroli. Oczywiście w związku z tym kontrolerom należy umożliwić także dojazd do miejsca dokonywania kontroli i powrót z tego miejsca.

Zmiana w zakresie art. 93a polega na uzupełnieniu katalogu określającego przypadki, kiedy dopuszczalne jest wykorzystanie do startu i lądowania statku powietrznego terenu innego, niż lotnisko wpisane do rejestru lotnisk cywilnych. Po zmianie będą to także sytuacje, kiedy statek ten wykonuje lot w celu realizacji zadań na potrzeby Sił Zbrojnych RP. Wedle znowelizowanego brzmienia art. 135 ust. 3 kompetencje do badania wypadków i poważnych incydentów polskich lub obcych cywilnych statków powietrznych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i w polskiej przestrzeni powietrznej, wykonujących loty, o których mowa w niniejszej ustawie, posiadać będzie Państwowa Komisja Badania Wypadków Lotniczych. W art. 153a wyodrębniono kompetencję ministra obrony narodowej do wyrażenia zgody na lot cywilnego statku powietrznego z materiałami niebezpiecznymi niedopuszczonymi lub warunkowo dopuszczonymi do przewozu na pokładzie statku powietrznego, jeśli jest to lot wykonywany w celu realizacji zadań na potrzeby Sił Zbrojnych RP. Przy czym i w tym wypadku obowiązywać będzie ogólna zasada, zgodnie z którą zgoda ta może być wydana, jeżeli lot nie spowoduje bezpośredniego zagrożenia życia lub zdrowia ludzi, lub bezpieczeństwa lotów i będzie wykonywany z zachowaniem szczegółowych wymogów określonych w przepisach wykonawczych wydanych na podstawie art. 153b ustawy przez ministra właściwego do spraw transportu.

Dodam jeszcze, że projektodawca uregulował kwestię możliwości wykonywania lotów międzynarodowych przez obce cywilne statki powietrzne, w celu realizacji zadań na potrzeby Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej w zakresie przewozu ładunków i osób – żołnierzy, funkcjonariuszy. Zgodnie z art. 149a ustawy działanie takie będzie wymagało zezwolenia Dowódcy Operacyjnego Rodzajów Sił Zbrojnych, w którym określane będą zakres i warunki wykonania takiego przewozu.

Wysoka Izbo, jestem przekonany, że wejście w życie proponowanych zmian umożliwi osiągnięcie zakładanych celów dotyczących realizacji tak zwanego strategicznego transportu w zakresie adekwatnym do aktualnych i przyszłych potrzeb Sił Zbrojnych RP. Proszę zatem o przyjęcie zaproponowanych zmian. Dziękuję za uwagę.

Przemówienie senatora Rafała Muchackiego w dyskusji nad punktem 20. porządku obrad

Przemówienie senatora Rafała Muchackiego w dyskusji nad punktem 20. porządku obrad

Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Projekt ustawy o zmianie ustawy o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego to kolejna inicjatywa ustawodawcza będąca efektem przedłożonej petycji. Jednocześnie jest to kolejna inicjatywa ustawodawcza, której celem jest zadośćuczynienie osobom represjonowanym, pokrzywdzonym przez Polskę Ludową. Celem projektu ustawy jest przyznanie dzieciom matek pozbawionych wolności na podstawie uznanych za nieważne orzeczeń wydanych w latach 1944–1956, urodzonych w więzieniach lub innych miejscach odosobnienia lub których matka w okresie ciąży przebywała w takich miejscach, uprawnień do odszkodowania lub zadośćuczynienia od Skarbu Państwa. W obecnym stanie prawnym osoby, które jako małoletnie były więzione wraz z matkami lub których matka przebywała w okresie ciąży w więzieniach, nie mogą dochodzić odszkodowania i zadośćuczynienia za okres własnego pobytu w więzieniach i miejscach odosobnienia. Obecnie nie budzi wątpliwości to, że prawo do życia w rodzinie stanowi jedno z podstawowych praw człowieka. A zatem odebranie możliwości przeżycia najwcześniejszych lat dzieciństwa w pełnej rodzinie, a zamiast tego obarczenie w okresie dzieciństwa pobytem w zamknięciu z powodu politycznych represji, stanowi krzywdę, której zrekompensować się nie da. Dziś możemy jedynie próbować zadośćuczynić pokrzywdzonym, przyznając im pieniężne świadczenia będące jedynie potwierdzeniem tego, że państwo polskie bierze odpowiedzialność za działania władz poprzedniego systemu.

W związku z tym jestem głęboko przekonany, że ustawa powinna zostać uchwalona oraz że należy jej nadać odpowiedni wymiar medialny, tak aby nikt, kto może być objęty tą ustawą, nie przeoczył możliwości wystąpienia ze stosownym roszczeniem. Będzie to zarazem akt dziejowej sprawiedliwości, że osoby pokrzywdzone przez system Polski Ludowej otrzymają rekompensatę za krzywdy wyrządzone im w związku z represjami, jakich stały się ofiarami. Dziękuję.