Narzędzia:

Posiedzenie: 79. posiedzenie Senatu RP VIII kadencji, 1 dzień


22, 23 i 24 lipca 2015 r.
Przemówienia z dnia następnego

Przemówienie senatora Ryszarda Knosali w dyskusji nad punktem 1. porządku obrad

Przemówienie senatora Ryszarda Knosali w dyskusji nad punktem 1. porządku obrad

Opracowanie projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego, ustawy – Prawo o notariacie oraz niektórych innych ustaw podyktowane było potrzebą dostosowania krajowego porządku prawnego do rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 650/2012 z dnia 4 lipca 2012 r. w sprawie jurysdykcji, prawa właściwego, uznawania i wykonywania orzeczeń, przyjmowania i wykonywania dokumentów urzędowych dotyczących dziedziczenia oraz w sprawie ustanowienia europejskiego poświadczenia spadkowego. Wprawdzie samo rozporządzenie może być stosowane wprost, jednakże istnieją pewne obszary, które wymagają doprecyzowania ustawowego.

Mam tutaj w szczególności na uwadze przepisy odnoszące się do europejskiego poświadczenia spadkowego. W myśl projektowanego art. 11421 kodeksu postępowania cywilnego w zakresie nieuregulowanym w unijnym rozporządzeniu w odniesieniu do tego instrumentu stosowane będą odpowiednio przepisy o stwierdzeniu nabycia spadku i przedmiotu zapisu windykacyjnego. Niemniej jednak projektodawca przewidział także unormowania szczególne, dotyczące europejskiego poświadczenia spadkowego. Ujęto je w odrębnym tytule dodawanym do kodeksu. Wynika z nich, że w sprawach tego rodzaju sąd będzie mógł orzekać na posiedzeniach niejawnych, co pozwoli na uproszczenie postępowania w przypadku, gdy sprawa ma charakter bezsporny. Ponieważ zgodnie z przepisami unijnymi poświadczenie w oryginale ma być przechowywane przez właściwy organ, projektodawca zaznaczył, że wnioskodawcy doręcza się postanowienie o wydaniu europejskiego poświadczenia spadkowego wraz z poświadczonym odpisem tego poświadczenia oraz pouczeniem o przysługującym środku odwoławczym. Doręczenie takie realizowane będzie z urzędu. Jednakże sporządzenie i doręczenie uzasadnienia do postanowienia uzależnione będzie od wniesienia we wskazanym terminie dodatkowego żądania przez uczestnika postępowania. Podobny tryb procedowania dotyczyć będzie także postanowień o sprostowaniu, zmianie lub uchyleniu europejskiego poświadczenia spadkowego albo zawieszeniu jego skutków. Ustawa wskazuje, że środkiem odwoławczym od postanowienia sądu pierwszej instancji w przedmiocie wydania, sprostowania, zmiany lub uchylenia albo zawieszenia skutków europejskiego poświadczenia spadkowego będzie zażalenie. Wyłączono natomiast możliwość wnoszenia w tych sprawach skargi kasacyjnej oraz skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia.

Podkreślić wypada, że omówione powyżej postępowanie przed sądem nie będzie jedynym trybem sporządzenia europejskiego poświadczenia dziedziczenia. Projektodawca dopuścił bowiem możliwość prowadzenia tego rodzaju spraw przez notariuszy, na podstawie przepisów ustawy – Prawo o notariacie. W tym wypadku, w zakresie nieuregulowanym na poziomie unijnym, zapisano odesłanie do odpowiedniego stosowania przepisów o sporządzaniu aktu poświadczenia dziedziczenia oraz przepisów art. 670, art. 672–674 i art. 676 kodeksu postępowania cywilnego (m.in. w zakresie dotyczącym ogłoszeń oraz obowiązku badania z urzędu okoliczności istotnych dla podjęcia czynności dotyczącej europejskiego poświadczenia spadkowego). Projektodawca wskazał, że notariusz może uzależnić wykonanie czynności notarialnej od wpłacenia przez stronę zaliczki w wysokości i terminie określonym przez notariusza. W uzasadnionych przypadkach strona będzie mogła wystąpić z wnioskiem do sądu rejonowego właściwego ze względu na jej miejsce zamieszkania o zwolnienie w całości lub części od ponoszenia tych wydatków. Analogicznie do procedury sądowej, notariusz z urzędu doręczy wypis protokołu obejmującego wydanie lub odmowę wydania europejskiego poświadczenia spadkowego wraz z pouczeniem o przysługującym środku odwoławczym. Doręczeniu podlegać będzie nie oryginał, ale poświadczony odpis europejskiego poświadczenia dziedziczenia. Również w tym przypadku pierwszoinstancyjnym środkiem zaskarżenia czynności notarialnej będzie zażalenie, a na postanowienie sądu drugiej instancji wydane w wyniku rozpoznania zażalenia nie będzie przysługiwać skarga kasacyjna.

Niejako przy okazji do prawa o notariacie wprowadzone zostaną uregulowania mające na celu wyeliminowanie dostrzeżonych wątpliwości interpretacyjnych. Przede wszystkim wskazano jednoznacznie, że protokolarnie winna być stwierdzana także odmowa dokonania czynności notarialnej. Przy czym w tym wypadku nie będzie konieczności zawarcia w protokole stwierdzenia o odczytaniu, przyjęciu i podpisaniu aktu oraz podpisów osób biorących udział w akcie oraz osób obecnych przy sporządzaniu aktu. Zakreślono również tygodniowy termin na wniesienie pisemnego żądania dotyczącego sporządzenia i doręczenia uzasadnienia odmowy (liczony on będzie od dnia odmowy dokonania czynności notarialnej). Uwzględniono również dopuszczalność odrębnego sposobu obliczenia tygodniowego terminu na wniesienie do sądu okręgowego zażalenia na odmowę dokonania czynności notarialnej. W wyjątkowych przypadkach termin ten będzie liczony od dnia, w którym zainteresowany dowiedział się o odmowie. Pozytywnie należy ocenić także odstępstwo od ogólnie przyjętej zasady, zgodnie z którą wymagana jest osobista i jednoczesna obecność osób, które mogą wchodzić w rachubę jako spadkobiercy ustawowi i testamentowi, oraz osób, na rzecz których spadkodawca uczynił zapisy windykacyjne. Przestrzeganie tego wymogu implikowało liczne trudności praktyczne. Dlatego też projektodawca proponuje, aby na wniosek osoby zainteresowanej i przy jej udziale notariusz mógł sporządzić projekt protokołu dziedziczenia. Projekt ten sporządzany będzie z odpowiednim uwzględnieniem zasad dotyczących sporządzenia protokołu dziedziczenia, o których mowa w art. 95c ustawy. Dzięki temu osoba zainteresowana nie będzie musiała stawać w określonym terminie przed konkretnym notariuszem, bowiem będzie mogła ona w oświadczeniu złożonym przed notariuszem, który sporządził projekt protokołu dziedziczenia, albo przed innym notariuszem potwierdzić dane zamieszczone w projekcie protokołu dziedziczenia i wyrazić zgodę na spisanie protokołu dziedziczenia zgodnie z jego projektem. W konsekwencji, gdy wszystkie osoby zainteresowane złożą wspomniane oświadczenie, notariusz spisze protokół dziedziczenia. Do tej czynności wymagany będzie udział co najmniej jednej osoby zainteresowanej.

Wprowadzenie opisanych zmian przekłada się także na konieczność odpowiedniego dostosowania pozostałych przepisów, co projektodawca również wziął pod uwagę.

Tak w zarysie przedstawia się kierunek zmian nakreślony zgodnie z przedstawionymi propozycjami nowelizacyjnymi. Dodam, że zmiany te są korzystne, bowiem europejskie poświadczenie spadkowe jest – co do zasady – skuteczne we wszystkich państwach członkowskich Unii Europejskiej. Stąd też nie będzie już potrzeby dopełniania za granicą dodatkowych procedur i ponoszenia związanych z tym zazwyczaj kosztów. Dziękując za uwagę, proszę jednocześnie Wysoką Izbę o przyjęcie niniejszej ustawy.

Przemówienie senatora Ryszarda Knosali w dyskusji nad punktem 2. porządku obrad

Przemówienie senatora Ryszarda Knosali w dyskusji nad punktem 2. porządku obrad

Zasadniczym celem ustawy o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz niektórych innych ustaw jest wprowadzenie kolejnego instrumentu wsparcia dla rodzin wychowujących dzieci. Wsparcie to realizowane będzie w formie świadczenia rodzicielskiego, do którego uprawnione będą osoby niemogące skorzystać z zasiłku macierzyńskiego lub uposażenia macierzyńskiego. W szczególności będą to bezrobotni, studenci, a także osoby wykonujące pracę na podstawie umów cywilnoprawnych.

Szczegółowe unormowania dotyczące świadczenia rodzicielskiego zapisano w dodawanym w omawianej ustawie rozdziale 3a. Zawarte tam przepisy wskazują, że świadczenie to przysługiwać będzie matce albo ojcu dziecka, z tym że w przypadku ojca jedynie wówczas, gdy matka dziecka umrze, porzuci dziecko lub gdy matka na swój wniosek skróci okres pobierania tego świadczenia po wykorzystaniu go przez co najmniej czternaście tygodni od dnia urodzenia dziecka. Inne wskazane w tej ustawie grupy podmiotów uprawnionych do świadczenia rodzicielskiego to opiekunowie faktyczni dziecka, rodziny zastępcze i osoby przysposabiające (w przypadku objęcia opieką dziecka w wieku do ukończenia siódmego roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego – do ukończenia dziesiątego roku życia).

Podstawowy okres wypłaty świadczenia wyniesie pięćdziesiąt dwa tygodnie. Okres ten może zostać wydłużony nawet do siedemdziesięciu jeden tygodni w przypadku urodzenia pięciorga i więcej dzieci podczas jednego porodu, przysposobienia pięciorga i więcej dzieci lub objęcia opieką pięciorga i więcej dzieci. Z mocy ustawy początkiem biegu tego okresu będzie dzień urodzenia lub przysposobienia dziecka lub dzień objęcia go opieką, a nadto – w przypadku ojca dziecka – dzień zaistnienia jednej z trzech wymienionych przesłanek. Świadczenie to będzie wypłacane na wniosek. Termin złożenia wniosku to aż trzy miesiące liczone od dnia zmaterializowania się przesłanki warunkującej wypłatę świadczenia. Jeśli wniosek zostanie złożony po tym terminie, wówczas prawo do świadczenia rodzicielskiego ustala się, począwszy od miesiąca, w którym wpłynął wniosek.

Projektodawca proponuje, aby wysokość świadczenia określić jako 1 tysiąc zł miesięcznie bez względu na liczbę wychowywanych dzieci. W przypadku niepełnych miesięcy wysokość świadczenia ustalana będzie proporcjonalnie do liczby dni, których dotyczy to uprawnienie. Świadczenie rodzicielskie, jak stanowi znowelizowany art. 3 pkt 1 lit. c, będzie traktowane jak dochód niepodlegający opodatkowaniu PIT.

W art. 17c ust. 9 enumeratywnie wymieniono okoliczności wyłączające możliwość przyznania świadczenia rodzicielskiego. Chodzi w szczególności o przypadki, kiedy jeden z rodziców dziecka lub inna osoba uprawniona pobiera zasiłek macierzyński lub uposażenie za okres ustalony przepisami kodeksu pracy jako okres urlopu macierzyńskiego, okres dodatkowego urlopu macierzyńskiego, okres urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, okres dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego lub okres urlopu rodzicielskiego.

Uzupełniono także art. 27 ustawy o ust. 5, który reguluje sposób postępowania w przypadku zbiegu uprawnień do świadczeń. W konsekwencji, w przypadku gdy zbieg taki dotyczy prawa do świadczenia rodzicielskiego, świadczenia pielęgnacyjnego, specjalnego zasiłku opiekuńczego, dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego lub zasiłku dla opiekuna, o którym mowa w ustawie z dnia 4 kwietnia 2014 r. o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów, przysługuje tylko jedno z tych świadczeń wybrane przez osobę uprawnioną. Art. 17c ust. 6 stanowi natomiast, że „w razie urodzenia dziecka przez kobietę pobierającą zasiłek dla bezrobotnych (…) świadczenie rodzicielskie przysługuje jednemu z rodziców w wysokości różnicy między kwotą świadczenia rodzicielskiego a kwotą pobieranego przez kobietę zasiłku dla bezrobotnych pomniejszonego o zaliczkę na podatek dochodowy od osób fizycznych”.

W omawianej ustawie wprowadza się także odpowiednie zmiany do ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników. Instrumentem, który funkcjonuje na gruncie tej ustawy, jest zasiłek macierzyński, który po nowelizacji nie będzie już typowym świadczeniem z ubezpieczenia wypadkowego, chorobowego i macierzyńskiego, o którym mowa w art. 9 ustawy. Zasiłek ten stanie się bowiem świadczeniem na wzór świadczenia rodzicielskiego i włączony zostanie do katalogu świadczeń z ubezpieczenia emerytalno-rentowego. Z tego też względu – w sposób analogiczny do regulacji wprowadzanych do ustawy o świadczeniach rodzinnych – uregulowane zostały w szczególności kwestie dotyczące kręgu osób uprawnionych do zasiłku macierzyńskiego, okresu jego pobierania, a także trybu ubiegania się o to świadczenie. Szczegółowe regulacje zawarto w dodawanych do ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników art. 35a i 35b, które zastąpią uchylany art. 15 tejże ustawy.

W celu zapewnienia spójności całego systemu ustawodawca odniósł się także do wybranych przepisów pragmatyk służbowych poszczególnych grup zawodowych, a w szczególności Policji, Straży Granicznej, Państwowej Straży Pożarnej, Biura Ochrony Rządu, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, żołnierzy zawodowych, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Służby Celnej i Służby Więziennej. Obowiązywać będzie tutaj zasada, zgodnie z którą w przypadku, gdy wysokość przyznanego uposażenia pomniejszonego o zaliczkę na podatek dochodowy od osób fizycznych jest niższa niż kwota świadczenia rodzicielskiego, kwotę tego uposażenia podwyższa się do wysokości świadczenia rodzicielskiego.

Wysoka Izbo, tak w zarysie przedstawiają się rozwiązania proponowane w niniejszej ustawie. Są one słuszne i z pewnością korzystne dla wszystkich tych rodzin, które dotychczas nie mogły korzystać z dodatkowej pomocy w związku z urodzeniem dziecka, a które po wejściu w życie tych przepisów staną się beneficjentami świadczenia rodzicielskiego. Proszę zatem o zaakceptowanie przedłożonej ustawy. Dziękuję za uwagę.

Przemówienie senator Anny Aksamit w dyskusji nad punktem 2. porządku obrad

Przemówienie senator Anny Aksamit w dyskusji nad punktem 2. porządku obrad

Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Ustawa o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz niektórych innych ustaw wprowadza nowe świadczenie rodzinne – świadczenie rodzicielskie. Świadczenie to przyznawane będzie w wysokości 1 tysiąca zł i ma przysługiwać generalnie przez pięćdziesiąt dwa tygodnie po urodzeniu dziecka, bez wymagania spełnienia kryterium dochodowego. Wysokość świadczenia weryfikowana będzie na zasadach przyjętych dla świadczeń rodzinnych.

Podmiotami, do których jest adresowane świadczenie rodzicielskie, są osoby, które nie mają statusu pracownika i nie są objęte ubezpieczeniem chorobowym ani też dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym, w związku z czym nie mają uprawnienia do zasiłku macierzystego za okresy ustalone kodeksem pracy jako urlopy związane z urodzeniem dziecka. Projektodawca ustawy miał na uwadze przede wszystkim matki bezrobotne, studentki, osoby pracujące na podstawie umów cywilnoprawnych, rolników. Świadczenie rodzicielskie otrzyma rodzic, a ponadto opiekun faktyczny, jeżeli dziecko ma mniej niż siedem lat albo mniej niż dziesięć lat, jeżeli odroczono mu obowiązek szkolny, jak również rodzina zastępcza, z wyjątkiem zawodowej, a także ten, kto przysposobił dziecko w wieku do ukończenia siedmiu lub dziesięciu lat, w zależności od objęcia go obowiązkiem szkolnym.

Panie Marszałku, Wysoka Izbo, ustawa ta przewiduje szerszy niż dotąd krąg osób uprawnionych do skorzystania z pomocy państwa w razie urodzenia dziecka, jego przysposobienia czy też objęcia opieką. Proszę zatem o jej przyjęcie. Dziękuje.

Przemówienie senatora Rafała Muchackiego w dyskusji nad punktem 9. porządku obrad

Przemówienie senatora Rafała Muchackiego w dyskusji nad punktem 9. porządku obrad

Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Zadaniem konsula Rzeczypospolitej Polskiej jest ochrona interesów Rzeczypospolitej Polskiej i jej obywateli za granicą, umacnianie więzi między Rzecząpospolitą Polską a jej obywatelami i osobami pochodzenia polskiego zamieszkałymi w państwie przyjmującym, a także popieranie rozwoju współpracy gospodarczej, naukowej, technicznej i kulturalnej między Rzecząpospolitą Polską a państwem przyjmującym.

Ustawa – Prawo konsularne określa tryb powoływania konsula Rzeczypospolitej Polskiej, zwanego dalej „konsulem”, funkcje konsularne, tryb postępowania przed konsulem, zasady pobierania opłat konsularnych oraz tryb powoływania konsula honorowego Rzeczypospolitej Polskiej i jego funkcje. Ustawa ta w sposób kompleksowy reguluje kwestie związane z działalnością konsulów Rzeczypospolitej Polskiej. Akt ten zastępuje dotychczasowe regulacje. Ustawa bardzo szczegółowo reguluje zwłaszcza kwestie proceduralne działania konsulów, zatem nie dziwi rozbudowany dział dotyczący opłat konsularnych. W ustawie zastrzeżono, że pobierane są one w euro. Wiele miejsca poświęcono również zasadom pobierania opłat oraz udzielania ulg w określonych przypadkach.

Uważam, że zasadne jest takie uregulowanie zasad odstępowania od pobierania opłat lub udzielania ulg, jak to uczyniono w ustawie. Chodzi o klauzule generalne odwołujące się do zwyczajów międzynarodowych czy odnoszące się do oceny poszczególnych przypadków bezpośrednio przez konsula. Zapewne będzie to znacznie ułatwiało prace konsulów.

Jestem przekonany, że nowe prawo konsularne przyczyni się do usprawnienia działania państwa polskiego poza granicami oraz pozytywnie wpłynie na wizerunek Polski wśród obcokrajowców i Polaków za granicą. Dziękuję.

Przemówienie senator Anny Aksamit w dyskusji nad punktem 10. porządku obrad

Przemówienie senator Anny Aksamit w dyskusji nad punktem 10. porządku obrad

Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Obowiązująca Umowa między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Gabinetem Ministrów Ukrainy o zasadach małego ruchu granicznego, podpisana w Kijowie dnia 28 marca 2008 roku, jest pierwszym porozumieniem regulującym problematykę małego ruchu granicznego zawartym przez stronę polską po przystąpieniu do Unii Europejskiej.

Celem zmiany wspomnianej umowy jest wprowadzenie do niej niektórych nowych rozwiązań uwzględniających w pewnym zakresie propozycje zgłoszone we wrześniu 2012 r. przez stronę ukraińską, a także dostosowanie postanowień umowy do prawa unijnego. Zmiany te dotyczą bezpośrednio spraw uregulowanych w ustawie: warunków oraz zasad wjazdu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, przejazdu przez to terytorium, pobytu na nim i wyjazdu z niego cudzoziemców oraz trybu postępowania i organów właściwych w sprawach dotyczących małego ruchu granicznego.

Szersze zmiany, jakie wprowadza protokół do umowy o zasadach małego ruchu granicznego, to wydłużenie maksymalnego jednorazowego pobytu w strefie przygranicznej z sześćdziesięciu do dziewięćdziesięciu dni; rezygnacja z warunku, aby łączny okres pobytu nie przekraczał dziewięćdziesięciu dni w okresie każdych sześciu miesięcy liczonych od dnia pierwszego wjazdu, zniesienie obowiązku posiadania ubezpieczenia zdrowotnego przy przekraczaniu granicy, zwolnienie z opłaty konsularnej za wydanie drugiego i każdego kolejnego zezwolenia na przekroczenie granicy, wprowadzenie możliwości udziału usługodawcy zewnętrznego w czynnościach związanych z obsługą procesu wydawania przez konsulów zezwoleń na przekraczanie granicy, uzupełnienie wykazu miejscowości położonych w strefie przygranicznej Ukrainy o trzy miejscowości w obwodzie wołyńskim (Hevyn, Orani i Rusniv) oraz jedną w obwodzie lwowskim (Tysovets), a także dostosowanie terminologii do aktualnego stanu nazewnictwa ustawodawstwa krajowego.

Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Następstwem wejścia w życie protokołu będzie znaczne ułatwienie mieszkańcom strefy przygranicznej obu państw uzyskania zezwolenia małego ruchu granicznego, co w konsekwencji prawdopodobnie spowoduje zwiększenie się liczby osób zainteresowanych uzyskaniem przedmiotowych zezwoleń. Zmiana umowy niewątpliwie przyniesie korzyści polityczne w stosunkach polsko-ukraińskich oraz znacząco przyczyni się do dalszego polepszenia wizerunku Polski wśród mieszkańców Ukrainy. Ułatwienie otrzymania zezwolenia małego ruchu granicznego niepodważalnie będzie sprzyjać budowaniu lokalnych kontaktów transgranicznych i stanowić cenny wkład w kształtowanie idei Partnerstwa Wschodniego.

Proszę zatem o przyjęcie projektu omawianej uchwały. Dziękuję.