Posiedzenie: 75. posiedzenie Senatu RP VIII kadencji, 2 dzień

Wróć na listę posiedzeń

20 i 21 maja 2015 r.

Porządek obrad

Zakończone

Stenogram

Wersja PDF

Zapis video

Przemówienie senator Anny Aksamit w dyskusji nad punktem 12. porządku obrad

Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

W tym roku obchodzimy setną rocznicę urodzin księdza Jana Twardowskiego, wybitnego poety, przedstawiciela współczesnej liryki religijnej.

Jan Twardowski urodził się 1 czerwca 1915 r. w Warszawie. Uczył się w gimnazjum im. Jana Czackiego. Był uczestnikiem powstania warszawskiego. W 1947 r. ukończył polonistykę na Uniwersytecie Warszawskim, a rok później przyjął święcenia kapłańskie. Był katechetą, rektorem kościoła sióstr wizytek w Warszawie, wykładowcą w warszawskim seminarium. Zmarł 18 stycznia 2006 r. i został pochowany w krypcie Panteonu Wielkich Polaków w podziemiach Świątyni Opatrzności Bożej.

Ksiądz Jan przez całe życie pisał wiersze. Zyskały one wielką popularność. Przyciągnęły rzesze czytelników swoją prostotą, pogodą, szczerością i humorem. Poezja Twardowskiego pełna jest niezwykłych myśli, ujętych w prostą, ale wyjątkowo piękną poetycką formę, nie dziw, że często zaczynają one żyć własnym życiem, tak jak sławna fraza: „Śpieszmy się kochać ludzi tak szybko odchodzą”. Uczył wiary i patriotyzmu nie tylko liryką, ale także swoim przykładem.

Zasadne jest, by Wysoka Izba w setną rocznicę urodzin księdza Jana Twardowskiego uhonorowała pamięć tego wybitnego współczesnego poety oraz jego zasługi w upowszechnianiu humanistycznych wartości. Proszę zatem o przyjęcie projektu uchwały. Dziękuję.

Przemówienie senatora Ryszarda Knosali w dyskusji nad punktem 3. porządku obrad

Zasadniczym celem nowelizacji ustawy o działalności leczniczej jest rozszerzenie katalogu podmiotów leczniczych określonego w art. 4 ustawy o jednostki wojskowe. Projektodawca, definiując pojęcie jednostki wojskowej, stwierdza, że jest to jednostka organizacyjna niebędąca jednostką budżetową, dla której podmiotem tworzącym jest minister obrony narodowej, w której udzielane są świadczenia zdrowotne przez lekarza i która może realizować zadania także poza granicami państwa (projektowany art. 2 pkt 1a ustawy). Zaznaczyć trzeba, że w aktualnym stanie prawnym nie wszystkie jednostki organizacyjne wojskowej służby zdrowia posiadają status jednostki budżetowej. Wynika to z wielu czynników, jak chociażby z konieczności uwzględnienia określonej odrębności organizacyjnej i proceduralnej, podyktowanej specyfiką działalności prowadzonej przez wojskową służbę zdrowia. Tym samym podmioty te, o ile nie działają w formie jednostki budżetowej, nie są objęte ustawą o działalności leczniczej i, formalnie rzecz biorąc, nie mogą realizować świadczeń zdrowotnych, o których mowa w ustawie. Rozwiązanie takie jest niepożądane między innymi ze względu na brak spójności systemowej. Jednocześnie zauważyć wypada, że nadanie wszystkim jednostkom wojskowym statusu jednostki budżetowej nie byłoby zasadne zarówno ze względów finansowych, jak i organizacyjnych.

Działalność lecznicza prowadzona przez jednostki wojskowe z zasady ma charakter odmienny od działalności leczniczej świadczonej przez pozostałe podmioty. Dlatego też w ustawie uwzględniono regulacje odnoszące się do tej specyfiki. W art. 12 ust. 3 nowelizowanej ustawy dopuszczono, aby ambulatoryjne świadczenia zdrowotne udzielane były także w „pojeździe lub innym obiekcie będącym na wyposażeniu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, przeznaczonym do udzielania świadczeń zdrowotnych”. Rozwiązanie to umożliwi realizację świadczeń na przykład w warunkach polowych.

W art. 13 ust. 2 wskazano zaś, że w jednostce wojskowej możliwe jest wykonywanie działalności innej niż działalność lecznicza pod warunkiem, że nie jest ona uciążliwa dla przebiegu leczenia. Tym samym zrezygnowano tutaj z odniesienia do stosowanej w przypadku cywilnej służby zdrowia przesłanki uciążliwości dla pacjenta, co – jak zaznacza projektodawca – uwzględnia realia udzielania świadczeń w warunkach bojowych i ma na celu zapobieżenie ewentualnym roszczeniom żołnierzy, którym udzielane są świadczenia zdrowotne.

Z kolei nowelizacja art. 16 ustawy przesądza, że do działalności prowadzonej przez podmioty lecznicze w formie jednostki wojskowej nie będą stosowane przepisy dotyczące działalności regulowanej. Podmioty lecznicze działające w strukturach wojskowych ze względu na szereg dotyczących ich odrębności zostały zakwalifikowane jako podmioty lecznicze o szczególnej regulacji. Z tego też względu w znowelizowanym art. 37 ustawy wyodrębniono ust. 6 i 7, w których przesądzono o odpowiednim stosowaniu przepisów ustawy o działalności leczniczej zarówno w odniesieniu do podmiotów leczniczych w formie jednostki budżetowej utworzonych przez ministra obrony narodowej, jak i w odniesieniu do podmiotów leczniczych w formie jednostki wojskowej. Wspomniany przepis wskazuje jednocześnie kilka wyjątków od zasady odpowiedniego stosowania. Dotyczą one w szczególności procedury na wypadek czasowego zaprzestania działalności leczniczej, funkcjonowania rady społecznej podmiotu leczniczego, przeprowadzania konkursów na stanowiska oraz stosowania minimalnych norm zatrudnienia pielęgniarek, jak też stosowania przepisów oddziału 2 w rozdziale 3 działu II ustawy o działalności leczniczej poświęconych funkcjonowaniu samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej. Nadto w przypadku jednostek wojskowych nie będą stosowane przepisy działu IV nowelizowanej ustawy, które dotyczą rejestru podmiotów wykonujących działalność leczniczą, oraz przepisy odnoszące się do obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej. Dodawane ust. 6 i 7 w art. 37 ustawy obligują do uwzględnienia regulacji wynikających z ustawy z dnia 11 września 2003 r. o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych, z tym że w przypadku jednostek wojskowych stosowane będą także przepisy ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o zasadach użycia lub pobytu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej poza granicami państwa. Nawiązanie do ostatniej z wymienionych ustaw ma związek z wyłączeniem stosowania ogólnych przepisów dotyczących czasu pracy pracowników podmiotów leczniczych względem osób wykonujących zawód medyczny na podstawie wspomnianej ustawy.

W ust. 4a dodawanym do art. 22 ustawy projektodawca zapisał delegację ustawową dla ministra obrony narodowej do uregulowania w drodze rozporządzenia szczegółowych wymagań, jakim powinny odpowiadać pomieszczenia, urządzenia i obiekty podmiotów leczniczych będących jednostkami budżetowymi i jednostkami wojskowymi, dla których podmiotem tworzącym jest minister obrony narodowej, oraz standardów postępowania medycznego w wymienionych rodzajach podmiotów leczniczych.

Ponadto w ustawie zapisano szereg innych zmian o charakterze dostosowawczym, które mają bezpośredni związek z poszerzeniem katalogu podmiotów leczniczych o jednostki wojskowe.

Wysoka Izbo, celowość przyjęcia zmian zapisanych w przedstawionej ustawie nie budzi wątpliwości. Tym samym ustawa zasługuje na przyjęcie. Dziękuję.

Przemówienie senatora Ryszarda Knosali w dyskusji nad punktem 4. porządku obrad

Wysoka Izbo, problem narkomanii odżył w ostatnich latach ze zwielokrotnioną siłą. Stało się tak przede wszystkim za sprawą rozwoju rynku tak zwanych dopalaczy. Wielokrotnie już podejmowane były próby wdrożenia rozwiązań – w tym rozwiązań legislacyjnych – które miały przełożyć się na skuteczną ochronę życia i zdrowia obywateli przed zagrożeniami związanymi z używaniem narkotyków. Praktyka pokazuje jednak, że zagrożenie nadal jest poważne. Jak wynika z danych przytoczonych w uzasadnieniu do projektu ustawy, „w okresie od stycznia do lipca 2014 r. miało miejsce 1 tysiąc 212 zatruć, w tym 3 zgony mogące mieć związek przyczynowo-skutkowy z zażyciem dopalaczy”. Liczby te obrazują dramatyczny wzrost w porównaniu do sytuacji w roku 2013 (ponad 1 tysiąc zatruć dopalaczami w skali całego roku).

Ze względu na obszerność projektu ustawy w swoim wystąpieniu skupię się na kilku najistotniejszych zmianach, które w mojej ocenie mogą przełożyć się na znaczne ograniczenie dostępności produktów zawierających niebezpieczne substancje o działaniu psychoaktywnym (w szczególności substancje psychotropowe, środki odurzające, środki zastępcze), a co za tym idzie – na poprawę skuteczności działań zapobiegających szerzeniu się narkomanii.

Zacznę od projektowanego art. 44b ustawy. Przepis ten w dotychczasowym brzmieniu zakazywał jedynie „wytwarzania i wprowadzania do obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej środków zastępczych”. Po nowelizacji zakaz ten obejmie także przywóz na terytorium naszego kraju. Co istotne, zakazem wytwarzania, przywozu i wprowadzania do obrotu objęta zostanie także nowa grupa substancji, określanych w projekcie ustawy jako „nowe substancje psychoaktywne”. Proponowana definicja tego pojęcia określa, że są to substancje pochodzenia naturalnego lub syntetycznego w każdym stanie fizycznym, o działaniu na ośrodkowy układ nerwowy, określone w przepisach rozporządzenia ministra właściwego do spraw zdrowia, wydanego na podstawie znowelizowanego art. 44b ust. 2 ustawy. Odniesienie do nowych substancji psychoaktywnych znalazło się także w projektowanym art. 44c ustawy. Przepis ten nie zawiera już odesłania do przepisów ustawy o Państwowej Inspekcji Sanitarnej, lecz samodzielnie stanowi o tym, że jeśli tylko zachodzi uzasadnione podejrzenie, że wytwarzany lub wprowadzany do obrotu produkt jest substancją zastępczą lub nową substancją psychoaktywną, właściwy państwowy inspektor sanitarny – analogicznie jak miało to miejsce dotychczas – nakazuje, w drodze decyzji, wstrzymanie wytwarzania tego produktu lub wycofanie go z obrotu na czas niezbędny do przeprowadzenia badań (maksymalnie na osiemnaście miesięcy) mających na celu ustalenie, czy produkt faktycznie jest środkiem zastępczym lub nową substancją psychoaktywną. Decyzja taka podawana będzie do publicznej wiadomości na stronach Biuletynu Informacji Publicznej organu wydającego tę decyzję, a kwestionowany produkt podlegał będzie zabezpieczeniu. Jeśli przypuszczenia okażą się zasadne i produkt taki zostanie uznany za środek zastępczy albo za nową substancję psychoaktywną, wówczas wydana zostanie decyzja o zakazie jego wytwarzania lub wprowadzania do obrotu, nakazująca także wycofanie go z obrotu. W decyzji tej orzekany będzie również przepadek produktu na rzecz Skarbu Państwa w celu dokonania komisyjnego zniszczenia. W takim przypadku wszelkie koszty postępowania i zniszczenia produktu obciążą stronę postępowania. W toku postępowania może się okazać, że badana substancja wprawdzie nie może zostać uznana za nową substancję psychoaktywną, niemniej jednak wykazuje działanie na ośrodkowy układ nerwowy. Projektodawca proponuje, aby wówczas istniał obowiązek powiadomienia zespołu do spraw oceny ryzyka, o którym to zespole powiem więcej za chwilę.

Ponieważ – jak zaznaczyłem wcześniej – zakaz opisany w art. 44b dotyczyć będzie także przywozu środków zastępczych lub nowych substancji psychoaktywnych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, przepis ustawowy należałoby uzupełnić o stosowną procedurę postępowania (projektowany art. 44d). Będzie ona stosowana przez organy celne w odniesieniu do przywożonego do naszego kraju produktu, co do którego zachodzi uzasadnione podejrzenie, że może być on środkiem zastępczym albo nową substancją psychoaktywną. Przesyłka zawierająca taki produkt będzie podlegała zajęciu przez organ celny na czas przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego – nie dłuższy niż osiemnaście miesięcy. Ponieważ często zdarzają się przypadki, w których nie da się ustalić podmiotu dokonującego przywozu podejrzanego produktu, w projekcie ustawy znalazł się także przepis zezwalający na zniszczenie takiego produktu bez konieczności występowania do sądu o przepadek na rzecz Skarbu Państwa, jeśli okaże się, że w istocie produkt ten jest środkiem zastępczym albo nową substancją psychoaktywną.

Podsumowując tę część, szczególnie pozytywnie należy ocenić wprowadzenie do ustawy możliwości eliminowania środków zastępczych i nowych substancji psychoaktywnych już na granicy państwa, czyli jeszcze zanim trafią na krajowy rynek. Dotychczas brak było analogicznej regulacji, przez co mieliśmy do czynienia z niemalże nieskrępowanym importem produktów tego rodzaju.

Przed momentem wspomniałem o zespole do spraw oceny ryzyka zagrożeń dla zdrowia lub życia ludzi, związanych z używaniem nowych substancji psychoaktywnych. Zespół ten będzie powoływany przez ministra właściwego do spraw zdrowia jako organ opiniodawczo-doradczy w sprawach oceny potencjalnych zagrożeń dla zdrowia lub życia ludzi lub możliwości powodowania szkód społecznych wynikających z zażywania substancji, co do których istnieje podejrzenie, że działają na ośrodkowy układ nerwowy. Ponadto do zadań zespołu należeć będzie ocena substancji pod kątem zasadności umieszczenia ich w wykazie nowych substancji psychoaktywnych albo w wykazie środków odurzających lub substancji psychotropowych, jak również rekomendowanie dokonania innych zmian w tych wykazach. Organ ten będzie gremium interdyscyplinarnym, w jego skład wejdą osoby posiadające wiedzę co najmniej z zakresu nauk chemicznych, farmakologii, toksykologii, psychiatrii, nauk społecznych lub nauk prawnych. Projektowane art. 18a i 18d szczegółowo regulują zasady działania wspomnianego zespołu.

Odnotować należy także, że utworzenie zespołu nie jest jedyną zmianą projektowaną w obrębie rozdziału 2, poświęconego podmiotom realizującym zadania w zakresie przeciwdziałania narkomanii. Zadania tego rodzaju powierzone zostaną bowiem także jednostkom organizacyjnym wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej, o których mowa w art. 2 ust. 3 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, a także asystentom rodziny, rodzinom zastępczym i osobom prowadzącym rodzinne domy dziecka. Zabieg ten ma na celu wsparcie osób i środowisk zagrożonych wykluczeniem społecznym, a co za tym idzie – szczególnie narażonych na narkomanię.

Przy okazji nowelizowania ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii trudno byłoby nie odnieść się do wykazu środków odurzających oraz substancji psychotropowych stwarzających bezpośrednie zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzi. Wykaz ten wynika odpowiednio z załącznika nr 1 i nr 2 do ustawy. Znamienne jest, że propozycja uzupełnienia wykazu przewiduje dopisanie aż 114 nowych pozycji (są to w szczególności syntetyczne kanabinoidy, pochodne katynonu oraz pochodne fenyloetyloaminy).

Bardzo istotna zmiana dotyczy ustawy – Prawo farmaceutyczne. Od dłuższego czasu mamy do czynienia ze zbyt łatwym dostępem do produktów leczniczych zawierających substancje potencjalnie niebezpieczne (w szczególności efedrynę, pseudoefedrynę oraz kodeinę). Leki te są często wykorzystywane, głównie przez osoby młode, do odurzania się. Wcale nieodosobnione są także przypadki, w których wspomniane produkty są nabywane w znacznych ilościach, a następnie wykorzystywane do produkcji narkotyków. Z tego też względu obrót detaliczny produktami leczniczymi wydawanymi bez przepisu lekarza (OTC), zawierającymi w składzie substancje o działaniu psychoaktywnym, zostanie ograniczony wyłącznie do aptek ogólnodostępnych i punktów aptecznych. Co więcej, nawet apteki i punkty apteczne w ramach jednorazowej transakcji będą mogły sprzedać produkt lecznicy w takiej ilości, aby nie przekroczyć maksymalnego poziomu zawartości określonej substancji o działaniu psychoaktywnym, niezbędnego do przeprowadzenia skutecznej terapii dla jednej osoby w dopuszczalnym okresie bezpiecznego leczenia. Jednocześnie minister właściwy do spraw zdrowia został zobligowany do wydania rozporządzenia, w którym określi wykaz substancji o działaniu psychoaktywnym oraz maksymalny poziom ich zawartości w produkcie leczniczym. Ograniczenie to nie będzie dotyczyć produktów leczniczych wydawanych z przepisu lekarza. W projektowanym art. 71a ust. 3 komentowanej ustawy określono dla farmaceutów i techników farmacji prawo odmowy wydania produktu leczniczego zawierającego w składzie substancje o działaniu psychoaktywnym, jeśli uznają oni, że produkt taki może zostać wykorzystany w celach pozamedycznych lub spowodować zagrożenie dla zdrowia i życia. Produkty tego rodzaju nie będą sprzedawane także osobom, które nie ukończyły osiemnastego roku życia. Z tego też względu w znowelizowanym art. 68 ust. 3 prawa farmaceutycznego ograniczono możliwość sprzedaży wysyłkowej produktów leczniczych sprzedawanych bez przepisu lekarza jedynie do tych, które mogą być wydawane niezależnie od wieku pacjenta. Złamanie omówionych zakazów przez aptekę lub punkt apteczny zagrożone będzie sankcją pieniężną w wysokości do 500 tysięcy zł.

Na koniec chciałbym jeszcze odnieść się do zmian przewidzianych w zakresie ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Dotyczą one rozszerzenia katalogu przypadków, w których organy kontroli zwolnione są z obowiązku zawiadomienia przedsiębiorcy o zamiarze wszczęcia kontroli. Po nowelizacji nie będzie obowiązku zawiadamiania o kontroli, jeżeli jej przeprowadzenie jest niezbędne dla przeciwdziałania naruszeniu zakazów, o których mowa w art. 44b ust. 1 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii. Rozwiązanie to pomoże zwiększyć skuteczność działań kontrolnych prowadzonych przez Państwową Inspekcję Sanitarną względem przedsiębiorców handlujących dopalaczami.

Wysoka Izbo, nawet pobieżna analiza kilku głównych zamierzeń projektodawcy pozwala na stwierdzenie, że proponowane zmiany mają bardzo zróżnicowany charakter. Dotyczą one bowiem zarówno zapobiegania problemowi, zanim on jeszcze wystąpi (na przykład ograniczenie importu, rozwiązania dotyczące nowych substancji psychoaktywnych), jak i zwalczania istniejących już zagrożeń (na przykład zmiany dotyczące kontroli przedsiębiorcy, rozszerzenie listy środków odurzających i substancji psychotropowych). Dodam, że zaproponowane rozwiązania z powodzeniem funkcjonują w większości krajów Unii Europejskiej, co pozwala żywić nadzieję, że również w Polsce okażą się na tyle skuteczne, że pozwolą w sposób zauważalny ograniczyć dostępność substancji psychoaktywnych oraz wszelkie negatywne skutki z tą dostępnością związane. Dziękuję za uwagę i proszę o przyjęcie niniejszego projektu ustawy.

Przemówienie senatora Zbigniewa Meresa w dyskusji nad punktem 4. porządku obrad

Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Ustawa o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii oraz niektórych innych ustaw dotyczy między innymi objęcia kontrolą ustawową substancji chemicznych, które w 2010 r. były przedmiotem obrotu handlowego w sklepach z tak zwanymi dopalaczami, a w ostatnim czasie również przedmiotem obrotu w sklepach internetowych. Nowelizacja dostosowuje przepisy ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii do ustawy o działalności leczniczej. Zakłada utworzenie przy ministrze właściwym do spraw zdrowia Zespołu do spraw oceny ryzyka zagrożeń dla zdrowia i życia ludzi związanych z używaniem nowych substancji psychoaktywnych. Sugerowane w niniejszej ustawie zmiany mają również na celu dostosowanie procedur związanych z profilaktyką oraz zwalczaniem wytwarzania i obrotu substancjami o działaniu psychoaktywnym do obowiązujących i praktykowanych w większości krajów Unii Europejskiej.

Ustawa wprowadza definicję pojęcia „nowa substancja psychoaktywna”, wskazując, że jest to substancja pochodzenia naturalnego lub syntetycznego w każdym stanie fizycznym, o działaniu na ośrodkowy układ nerwowy. Ponadto, zmianie ulegnie definicja pojęcia „środek zastępczy”. Zmodyfikowana zostanie też definicja pojęcia „ziele konopi innych niż włókniste”. Podkreślić również należy, iż nowe substancje psychoaktywne będą klasyfikowane do umieszczenia w wykazie po przeprowadzeniu oceny ich właściwości fizykochemicznych, potencjału uzależniającego, toksyczności i mogących wyniknąć z ich stosowania zagrożeń dla życia lub zdrowia ludzi oraz możliwości powodowania szkód społecznych.

Zasadne jest zatem wprowadzenie regulacji, która w sposób jednoznaczny wskaże, że wymienionych substancji nie można wprowadzić na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, co przyczyni się do eliminowania dopalaczy już na etapie granic państwa. W konsekwencji zmiany definicji zawartej w art. 4 pkt 21 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii zostały wprowadzone odpowiednie zmiany w art. 44b oraz dodawanym art. 44d tej ustawy.

Opiniowana ustawa nowelizuje ponadto: ustawę z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej, ustawę z dnia 6 września 2001 r. – Prawo farmaceutyczne, ustawę z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej oraz ustawę z dnia 25 lutego 2011 r. o substancjach chemicznych i ich mieszaninach.

Należy podkreślić, że zakaz przywozu środków zastępczych oraz nowych substancji psychoaktywnych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej z uwagi na ochronę życia i zdrowia obywateli, zwłaszcza ludzi młodych, jest uzasadniony. Wprowadzenie zakazu przywozu daje pierwszeństwo w respektowaniu konstytucyjnie chronionej wartości, jaką jest życie i zdrowie, przed swobodą działalności gospodarczej, w związku z tym nie może tu być mowy o naruszaniu zasady proporcjonalności. Ponadto proponowane przepisy w sposób niekwestionowany mogą doprowadzić do zamierzonych przez nie celów, czyli ograniczenia pojawiania się na rynku polskim niebezpiecznych dla zdrowia i życia produktów. A zatem proponowana regulacja, której celem jest ochrona bezpieczeństwa i zdrowia obywateli, a zwłaszcza dzieci i młodzieży, eliminująca napływ środków zastępczych z państw trzecich, znajduje pełne uzasadnienie. Dziękuję.

Przemówienie senatora Ryszarda Góreckiego w dyskusji nad punktem 4. porządku obrad

Nie mam wątpliwości, że handel tak zwanymi dopalaczami powinien być ścigany tak jak handel innymi narkotykami. Sama delegalizacja dopalaczy nie sprawi, iż problem przestanie istnieć. Należy stale uświadamiać młodych ludzi, jak poważne konsekwencje niesie ze sobą spożywanie tego typu środków – nie ma organu, na który tego typu środki by nie wpływały. Celem nowelizowanej ustawy jest skuteczna walka z dopalaczami. Bezapelacyjnie ją popieram.

Uważam, że należy zrobić wszystko, aby usunąć z obrotu wszystkie substancje, które są zagrożeniem dla zdrowia publicznego. Listę takich substancji znajdziemy w załączniku do nowelizacji. Musimy jednak mieć świadomość, że należy ją stale uzupełniać, wprowadzać na nią nowe substancje, gdyż ta branża dynamicznie się rozwija. Dzięki pracy zespołu, który powstanie przy ministrze zdrowia, łatwiejsze będzie określenie tego, co jest dopalaczem, a co nim nie jest.

Jeśli chodzi o zmiany w ustawie – Prawo farmaceutyczne, to chciałbym zauważyć, że już w roku 2011 starano się ograniczyć sprzedaż leków zawierających pseudoefedrynę, jednakże projekt ustawy utknął wówczas w Komisji Zdrowia poprzedniej kadencji Sejmu jeszcze przed pierwszym czytaniem. Sprawa ta jest ważna, ponieważ ograniczenie możliwości wydawania produktów leczniczych zawierających w składzie substancje o działaniu psychoaktywnym o kategorii dostępności OTC może skutecznie zmniejszyć skalę zjawiska odurzania się przez osoby młode oraz utrudnić wykorzystywanie pseudoefedryny do produkcji metamfetaminy przez zorganizowane grupy przestępcze.

Przemówienie senatora Ryszarda Knosali w dyskusji nad punktem 6. porządku obrad

W aktualnym stanie prawnym – zgodnie z art. 35 ust. 1 ustawy o samorządzie powiatowym – regulamin organizacyjny starostwa powiatowego uchwalany jest przez radę powiatu na wniosek zarządu powiatu. Zaznaczyć wypada, że funkcjonujące na gruncie ustawy o samorządzie powiatowym rozwiązanie w zakresie trybu przyjęcia regulaminu organizacyjnego urzędu jest odmienne od tych, które wynikają z pozostałych dwóch ustaw samorządowych. Zgodnie bowiem z art. 33 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym regulamin organizacyjny nadaje wójt w drodze zarządzenia. Z kolei ustawa o samorządzie województwa kompetencje w tym zakresie, zgodnie z art. 41 ust. 2 pkt 7, powierza zarządowi województwa. Ten drugi przykład zasługuje na szczególną uwagę, bowiem struktury organów samorządu województwa oraz samorządu powiatowego są zbliżone. Tym samym nie ulega wątpliwości, że komentowany przepis ustawy o samorządzie powiatowym jest w istocie niespójny z uregulowaniami ustawy o samorządzie gminnym i ustawy o samorządzie województwa. Jednocześnie trudno znaleźć racjonalne uzasadnienie utrzymania wykazanej odrębności w odniesieniu do trybu nadawania regulaminu organizacyjnego starostwa powiatowego.

Biorąc to pod uwagę, projektodawca proponuje dokonanie dwóch zmian w przepisach nowelizowanej ustawy, których celem jest ujednolicenie trybu przyjmowania regulaminu organizacyjnego w urzędach jednostek samorządu terytorialnego wszystkich szczebli. Pierwsza zmiana polega na uzupełnieniu katalogu głównych zadań zarządu powiatu o pkt 6 odnoszący się do uchwalania regulaminu organizacyjnego starostwa powiatowego. Konsekwencją tej zmiany jest konieczność wykreślenia z art. 35 ust. 1 zapisanego tam aktualnie trybu procedowania nad regulaminem organizacyjnym. Po nowelizacji przepis ten będzie zakreślał jedynie zakres merytoryczny regulaminu organizacyjnego, odnoszony do „organizacji i zasad funkcjonowania starostwa powiatowego”.

Nie ma przesłanek do zastosowania wydłużonego vacatio legis, dlatego też projekt ustawy przewiduje standardowe czternaście dni. Warto podkreślić, że przyjęcie opisanych zmian nie spowoduje konieczności pilnego podjęcia prac przez zarząd województwa nad nowym regulaminem organizacyjnym. Zgodnie bowiem z art. 2 projektu ustawy wydane dotychczas regulaminy organizacyjne zachowają moc aż do dnia wejścia w życie regulaminów organizacyjnych wydanych w oparciu o nową podstawę prawną, czyli o art. 32 ust. 2 pkt 6 nowelizowanej ustawy.

Wysoka Izbo, proszę o przyjęcie projektu ustawy o samorządzie powiatowym w przedstawionym brzmieniu. Dziękuję.

Przemówienie senatora Zbigniewa Meresa w dyskusji nad punktem 6. porządku obrad

Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Przedłożona ustawa nowelizująca ustawę o samorządzie powiatowym dokonuje zmiany w zakresie organu właściwego do uchwalenia regulaminu organizacyjnego starostwa powiatowego, przenosząc tym samym dotychczasowe usprawnienia rady powiatu do wyłącznej kompetencji zarządu powiatu.

Opisana zmiana jest wprowadzana poprzez nowelizację dwóch przepisów ustawy o samorządzie powiatowym. W art. 32 ust. 2 dodano pkt 6 wskazujący nowe zadanie zarządu powiatu – uchwalenie regulaminu organizacyjnego starostwa powiatowego – oraz zmodyfikowano treść art. 35 ust. 1, pozostawiając w przepisie normę wskazującą zakres spraw przekazanych do regulowania w tym regulaminie (to jest organizacja i zasady funkcjonowania starostwa powiatowego).

Pozytywnie oceniam wprowadzane zmiany, ponieważ przywołana regulacja ustawy o samorządzie powiatowym jest niespójna z rozwiązaniami obowiązującymi na pozostałych szczeblach samorządu terytorialnego, gdzie zadania te zostały powierzone organom wykonawczym j.s.t.

Dziękuję za uwagę.

Przemówienie senatora Ryszarda Knosali w dyskusji nad punktem 7. porządku obrad

Zasady finansowania przez gminy zadań własnych w zakresie zaopatrzenia w energię elektryczną, ciepło i paliwa gazowe, do których to zadań zalicza się obowiązek planowania oświetlenia miejsc publicznych i dróg oraz finansowania tego oświetlenia, ewoluowały na przestrzeni ostatnich kilkunastu lat. Początkowo obowiązek ten dotyczył planowania i organizacji oświetlenia miejsc publicznych oraz finansowania oświetlenia ulic, placów i dróg znajdujących się na terenie gminy, z wyłączeniem autostrad. W ówczesnym stanie prawnym zastrzeżono jednak, że wydatki na realizację tego zadania w odniesieniu do placów i dróg niestanowiących mienia komunalnego pokrywane są z budżetu państwa. Kolejne wersje tego przepisu przewidywały obowiązek finansowania z budżetu państwa oświetlenia jedynie tych dróg publicznych, dla których gmina nie jest zarządcą. Przez pewien czas funkcjonował także wyjątek, zgodnie z którym ze środków pochodzących z budżetu państwa finansowane było oświetlenie dróg krajowych, dróg wojewódzkich i dróg powiatowych, jeśli znajdowały się one w granicach miast na prawach powiatu. Ostatecznie, począwszy od 2004 roku, ugruntował się stan prawny przewidujący ogólny wymóg finansowania przez gminę oświetlenia dróg znajdujących się na jej terenie. Z obowiązku tego wyłączone są jedynie autostrady i drogi ekspresowe.

Zapewnienie odpowiedniego oświetlenia na terenie gminy zostało sklasyfikowane jako jej zadanie własne. Patrząc z perspektywy ustawy o samorządzie gminnym należy stwierdzić, że zadania własne charakteryzują się tym, że są realizowane w celu zaspokojenia zbiorowych potrzeb wspólnoty samorządowej. Nie ulega wątpliwości, że nie każda droga znajdująca się na terenie danej gminy służy przede wszystkim jej mieszkańcom. Autostrady, drogi ekspresowe i drogi krajowe mają znaczenie ponadlokalne i jako takie wykorzystywane są głównie na potrzeby ruchu o charakterze tranzytowym. Dlatego należy przychylić się do postulatów prezentowanych przez niektórych włodarzy gminnych i zrewidować obowiązujące przepisy. Problem dotyczy w istocie dróg krajowych, bowiem oświetlenie autostrad i dróg ekspresowych nie jest finansowane z budżetu gminy. W przypadku zaś dróg krajowych chodzi o to, aby gminy ponosiły jedynie te koszty oświetlenia, które mają bezpośredni związek z zaspokajaniem potrzeb lokalnych.

Biorąc to pod uwagę, zaproponowano nowe brzmienie artykułu 18 ust. 1 pkty 2 i 3 ustawy – Prawo energetyczne. W przyjętym rozwiązaniu dotyczącym obowiązku planowania oświetlenia proponuje się odejście od ogólnego sformułowania „drogi znajdujące się na terenie gminy” na rzecz przyjęcia katalogu zamkniętego, w którym w sposób szczegółowy określone zostały wszystkie kategorie dróg. W ten sposób możliwe będzie dokonanie sprecyzowania, że przedmiotowy obowiązek dotyczy dróg gminnych, dróg powiatowych i dróg wojewódzkich, a także dróg krajowych, jeśli przebiegają one w granicach terenu zabudowy, jak również tych części dróg krajowych, które są przeznaczone dla ruchu pieszych i rowerów i w związku z tym wymagają dodatkowego oświetlenia. W tym ostatnim przypadku chodzi zatem w szczególności o te fragmenty dróg krajowych, które są zlokalizowane poza granicami terenu zabudowy. Zauważyć należy, że w analogiczny sposób zostanie rozpisany obowiązek dotyczący finansowania oświetlenia dróg publicznych znajdujących się na terenie gminy.

Projekt ustawy przewiduje uchylenie art. 8 ust. 3, w którym wyłączono obowiązek planowania i finansowania oświetlenia na autostradach i drogach ekspresowych w rozumieniu przepisów o autostradach płatnych. Niemniej jednak w projektowanym art. 18 ust. 1 pkt 2 lit. c oraz pkt 3 lit. d wprowadzono zastrzeżenie, że obowiązek planowania i finansowania oświetlenia na drogach krajowych – niezależnie od tego, czy przebiegają one w granicach terenu zabudowy – nie dotyczy autostrad i dróg ekspresowych.

Reasumując: przyjęcie opisanych propozycji nowelizacyjnych pozwoli zdjąć z gmin obowiązek ponoszenia kosztów oświetlenia na tych odcinkach dróg krajowych, które tylko w ograniczonym stopniu służą potrzebom wspólnoty lokalnej. Kierunek zaprezentowanych zmian jest zgodny z oczekiwaniami zainteresowanych władz szczebla gminnego. W związku z tym proszę o przyjęcie projektu ustawy. Dziękuję.

Przemówienie senatora Zbigniewa Meresa w dyskusji nad punktem 7. porządku obrad

Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Głównym celem ustawy o zmianie ustawy – Prawo energetyczne jest ograniczenie obowiązku planowania i finansowania przez gminy oświetlenia obiektów znajdujących się na jej obszarze.

Obecnie do zadań własnych gminy w zakresie zaopatrzenia w energię elektryczną, ciepło i paliwa gazowe należy planowanie oświetlenia miejsc publicznych i dróg znajdujących się na terenie gminy oraz finansowanie oświetlenia ulic, placów i dróg publicznych znajdujących się na jej terenie. Ustawa zwalnia gminy z obowiązku utrzymania oświetlenia wszystkich autostrad i dróg ekspresowych w zakresie, w jakim przebiegają poza granicami terenów zabudowanych. Na gminach nadal będzie ciążyć obowiązek oświetlania tych części dróg krajowych, które są przeznaczone do ruchu pieszych lub rowerów i wymagają odrębnego oświetlenia. Tym samym nastąpi podział odpowiedzialności za oświetlenie dróg ze względu na kryterium drogi (wyłączenie autostrad i dróg ekspresowych) oraz kryterium funkcjonalne (wyłącznie dróg krajowych w zakresie, w jakim nie służy to co do zasady jedynie mieszkańcom gminy).

Uważam, że ustawa jest celowa i konieczna oraz wywołuje pozytywne skutki. Dziękuję.

Przemówienie senatora Ryszarda Knosali w dyskusji nad punktem 8. porządku obrad

Nie ulega wątpliwości, że jedną z głównych przesłanek podjęcia prac nad procedowaną ustawą nowelizującą ustawę o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji oraz niektórych innych ustaw było postępowanie, jakie wobec naszego kraju wszczęła Komisja Europejska. W postępowaniu tym sformułowany został zarzut niezgodności przepisów krajowych z dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2000/53/WE w sprawie pojazdów wycofanych z eksploatacji. Po wystosowaniu zarzutów formalnych oraz uzasadnionej opinii Komisja Europejska w dniu 16 października 2014 r. poinformowała o skierowaniu w przedmiotowej sprawie skargi do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Z tego też względu zachodzi pilna konieczność transpozycji odpowiednich uregulowań prawnych wymaganych dyrektywą.

Projektodawca proponuje rezygnację z wymogu pobierania opłaty w wysokości 500 złotych od każdego pojazdu wprowadzonego na terytorium kraju w ramach importu lub nabycia wewnątrzwspólnotowego przez podmiot wprowadzający niebędący przedsiębiorcą. Opłata ta nie będzie pobierana także od pojazdu wprowadzanego przez podmiot, który nie ma obowiązku zapewnienia sieci zbierania pojazdów wycofanych z eksploatacji. W związku z tym proponuje się uchylenie art. 12 ustawy. W zamian wprowadzony zostanie wymóg zapewnienia sieci zbierania pojazdów przez wprowadzających pojazdy. Jednakże już na wstępie należy zaznaczyć, że pojęcie „wprowadzający pojazd” zostało w ustawie zdefiniowane na nowo i po nowelizacji odnosić się będzie wyłącznie do „przedsiębiorcy będącego producentem pojazdu lub przedsiębiorcy prowadzącego działalność gospodarczą w zakresie wewnątrzwspólnotowego nabycia lub importu”, a więc do podmiotów wyspecjalizowanych. Dalsze rozgraniczenie dotyczące wymogów ustawowych stawianych wprowadzającemu pojazd zależeć będzie od tego, ile pojazdów jest przez niego wprowadzanych w skali roku kalendarzowego. Jeśli liczba ta nie przekroczy 1000 pojazdów, to będzie on zobowiązany zapewnić sieć obejmującą co najmniej trzy stacje demontażu lub punkty zbierania pojazdów, w tym co najmniej jedną stację demontażu, położone w różnych miejscowościach na terytorium kraju. W przypadku działalności prowadzonej na większą skalę obowiązek ten będzie obejmował zapewnienie sieci zbierania pojazdów obejmującej terytorium kraju w taki sposób, aby w każdym województwie były prowadzone co najmniej trzy stacje demontażu lub punkty zbierania pojazdów, w tym co najmniej jedna stacja demontażu, położone w różnych miejscowościach. Jeśli podmiot wprowadzający nie zdecyduje się na uruchomienie własnych stacji demontażu, to będzie miał możliwość zawarcia umów z podmiotami wyspecjalizowanymi. Zachowanie pisemnej formy takiej umowy będzie warunkowało jej ważność. Przyjmując rozwiązania w opisanym kształcie, zrezygnowano z dotychczasowego, trudnego do faktycznego zweryfikowania, wymogu lokalizowania punktu zbierania pojazdów lub stacji demontażu w odległości nie większej niż 50 km w linii prostej od miejsca zamieszkania albo siedziby właściciela pojazdu. Warto jeszcze wspomnieć, że zgodnie z nowym brzmieniem art. 23 ustawy obowiązek bezpłatnego przyjęcia pojazdów wycofanych z eksploatacji do stacji demontażu będzie dotyczył nie tylko pojazdów rejestrowanych w Polsce, ale także pojazdów zarejestrowanych w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej, Konfederacji Szwajcarskiej lub w państwie należącym do Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu (EFTA). W odniesieniu do takich pojazdów możliwość pobrania opłaty będzie istniała tylko wtedy, gdy pojazdy te okażą się niekompletne lub będą zawierały odpady, które zostały do nich dodane. Listę istotnych elementów pojazdu świadczących o jego kompletności określi w rozporządzeniu minister właściwy do spraw transportu w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw środowiska.

Kolejna istotna zmiana wdrażana w związku z obowiązkiem transpozycyjnym została zapisana w dodawanych do ustawy art. 5a i art. 23a. Pierwszy z nich stanowi, że podmiot zajmujący się naprawą pojazdów zobowiązany jest do samodzielnego gospodarowania częściami będącymi odpadami usuniętymi w trakcie naprawy samochodów lub do przekazania tych części uprawionym posiadaczom odpadów, w tym prowadzącym stację demontażu. Uzupełnienie opisanej procedury znajdziemy w kolejnym z wymienionych przepisów, zgodnie z którym przedsiębiorca prowadzący stację demontażu ma obowiązek przyjęcia będących odpadami części samochodów osobowych usuniętych w trakcie naprawy, o ile nie przekroczy tym samym limitów masy odpadów określonych w pozwoleniu zintegrowanym. Za przyjęcie wspomnianego rodzaju odpadów podmiot prowadzący stację demontażu może pobrać opłatę. W tym kontekście można jeszcze wspomnieć o znowelizowanym brzemieniu art. 35 ust. 1 ustawy, który nakazuje przedsiębiorcy prowadzącemu punkt zbierania pojazdów przekazanie do stacji demontażu, najpóźniej do dnia 10 stycznia, oddanych mu w minionym roku pojazdów wycofanych z eksploatacji. Wszystkie opisane rozwiązania przyczynią się zatem do uszczelnienia systemu gospodarowania odpadami i ograniczenia szarej strefy.

W celu dostosowania przepisów krajowych do wymogów unijnych dokonano także nowelizacji art. 7 ust. 1 ustawy. Przepis ten nakłada ogólny zakaz stosowania w materiałach, przedmiotach wyposażenia i częściach pojazdów rtęci, ołowiu, kadmu i sześciowartościowego chromu. W aktualnym stanie prawnym zakaz ten nie obejmuje ciężarków do wyważania kół, szczotek węglowych do silników elektrycznych oraz okładzin hamulcowych. Po nowelizacji zakaz ten będzie dotyczyć wszystkich elementów bez wyjątku.

Odrębnym problemem, do którego odniesiono się w niniejszej ustawie, jest konieczność zapewnienia odpowiednich poziomów odzysku i recyklingu odpadów pochodzących z pojazdów wycofanych z eksploatacji. W świetle dodawanego art. 28a proponuje się, aby przedsiębiorca, który w danym roku kalendarzowym nie osiągnął zakładanych wyników, był zobowiązany do obliczenia i uiszczenia bez wezwania opłaty z tego tytułu. Będzie ona stanowić iloczyn stawki opłaty i brakującej masy odpadów niezbędnej do osiągnięcia wymaganego poziomu odzysku lub recyklingu odpadów pochodzących z pojazdów wycofanych z eksploatacji. Szczegółowe stawki opłaty określono w art. 28a ust. 3 ustawy. Jeśli uchybienie to będzie się powtarzać przez co najmniej dwa lata, to stawka opłaty za nieosiągnięcie wymaganego poziomu odzysku i recyklingu odpadów pochodzących z pojazdów wycofanych z eksploatacji służąca do obliczenia opłaty należnej za drugi i każdy kolejny rok nieosiągnięcia wymaganego poziomu stanowić będzie dwukrotność stawki określonej w ust. 3. Dodatkowo proponuje się, idąc niejako na rękę prowadzącym stacje demontażu, umożliwienie zaliczenia na poczet obliczenia spełnienia limitów w danym roku także masy odpadów pochodzących z pojazdów wycofanych z eksploatacji poddanych odzyskowi lub recyklingowi do końca lutego następnego roku w przypadku, gdy pochodzą one z pojazdów wycofanych z eksploatacji przyjętych do stacji demontażu pojazdów w okresie od 1 stycznia do 31 grudnia danego roku – art. 28 ust. 5a.

Jeśli chodzi o tryb wydawania zezwoleń na zbieranie odpadów przedsiębiorcy prowadzącemu punkt zbierania pojazdów, to warto odnotować, że obligatoryjnym elementem procedury, zgodnie z proponowanym art. 39 ust. 1 pkt 2 ustawy, będzie sprawdzenie przez wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska, czy spełnione są minimalne wymagania dla punktów zbierania pojazdów. Analogiczne rozwiązanie przewidziano także w ramach postępowania dotyczącego wydania pozwolenia zintegrowanego w związku z prowadzeniem strzępiarki. Zatem czynności kontrolne podejmowane będą jeszcze przed rozpoczęciem działalności, a nie dopiero w jej trakcie.

Pozostałe zmiany opisane w ustawie dotyczą między innymi uzupełnienia katalogu czynów niedozwolonych podlegających karze (w dodawanych art. 52a i 52b), a także dostosowania przepisów ustawy o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji oraz przepisów innych ustaw (w tym w szczególności ustawy – Prawo ochrony środowiska) w związku z przyjęciem zapisów, które omówiłem szczegółowo w swoim wystąpieniu.

Wysoka Izbo! Jak sygnalizowałem na wstępie, zaproponowane zmiany stanowią przede wszystkim wykonanie obowiązku transpozycji dyrektywy 2000/53/WE w sprawie pojazdów wycofanych z eksploatacji. Projektowane zmiany pomogą także wypełnić inne zobowiązania wynikające z prawa unijnego. Ponadto część zmian, jak chociażby wydłużenie do pięciu lat okresu pomiędzy kolejnymi próbami strzępienia odpadów, prowadzi do zracjonalizowania niektórych procedur zapisanych w ustawie. Zatem, z uwagi na wszystkie zaprezentowane argumenty, jestem przekonany o potrzebie przyjęcia ustawy. Dziękuję za uwagę.

Przemówienie senatora Rafała Muchackiego w dyskusji nad punktem 9. porządku obrad

Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo

Procedowana ustawa o zmianie ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym oraz ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych stanowi cenną inicjatywę w zakresie wspierania naszych młodych talentów w zdobywaniu nowej wiedzy. Ustawa umożliwi również realizację celów istotnych dla całego narodu: młodzież, nabywając wiedzę na zagranicznych uczelniach, wnosi bowiem do Polski to, co najcenniejsze, czyli możliwość porównania tego, co funkcjonuje poza granicami, z tym, co funkcjonuje u nas. Z tej komparatystyki rodzi się rozwój, który jest przecież motorem dobrobytu całego społeczeństwa.

Cieszę się, że młodzi ludzie otrzymają kolejne narzędzie umożliwiające rozwój, a jednocześnie nie będzie to tylko sposób finansowania nowych kadr emigrantów. Słusznie bowiem uzależniono bezzwrotność tej formy wsparcia od podjęcia zatrudnienia w Polsce. Uważam, że słusznie również wskazano otwarty katalog przyczyn pozwalających na podjęcie decyzji o zwolnieniu z obowiązku zwrotu wsparcia. Doświadczenie uczy bowiem, że przewidzenie wszystkich możliwych wypadków życiowych, które uzasadniają bezzwrotność tej formy wsparcia, byłoby niemożliwe. Dziękuję.

Przemówienie senatora Ryszarda Knosali w dyskusji nad punktem 9. porządku obrad

Nowelizacja ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym przewiduje możliwość ustanowienia programu rządowego, którego celem będzie udzielanie pomocy finansowej studentom na pokrycie kosztów związanych z kształceniem w zagranicznych uczelniach. Stosowne kompetencje posiadać będzie Rada Ministrów, działająca na wniosek ministra właściwego do spraw szkolnictwa wyższego. Program przyjmowany będzie w drodze uchwały, natomiast jego szczegóły, w tym między innymi sposób i tryb kwalifikowania uczestników programu, szczegółowe warunki i tryb udzielania pomocy finansowej w ramach programu, zakres pomocy oraz sposób ustalania listy zagranicznych uczelni, do których zakwalifikowanie uprawnia do uczestnictwa w programie, określało będzie rozporządzenie Rady Ministrów.

Projekt ustawy przewiduje, że program będzie adresowany nie tylko do obywateli polskich, ale również do obywateli Unii Europejskiej i członków ich rodzin, którym przysługuje prawo pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez okres dłuższy niż trzy miesiące, w rozumieniu odrębnych przepisów, oraz posiadającym status rezydenta długoterminowego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Ponadto możliwość zakwalifikowania do programu będzie ograniczona do osób, które nie zdobyły jeszcze tytułu zawodowego magistra lub równorzędnego, ale jednocześnie nie są studentami pierwszych lat studiów. Nowelizacja wskazuje tutaj w istocie na dwie grupy osób. Po pierwsze, będą to absolwenci studiów pierwszego stopnia, którzy ukończyli studia nie wcześniej niż w roku poprzedzającym zgłoszenie do udziału w programie; po drugie, w programie będą mogli uczestniczyć studenci, którzy nie wcześniej niż w roku poprzedzającym zgłoszenie do udziału w programie ukończyli trzeci rok jednolitych studiów magisterskich.

W tym miejscu warto jednak wyrazić wątpliwość, czy druga z wymienionych grup będzie faktycznie w stanie skorzystać na wprowadzonych zmianach. Zdecydowana większość renomowanych szkół wyższych wymaga bowiem od osób ubiegających się o przyjęcie na studia magisterskie posiadania dyplomu ukończenia studiów pierwszego stopnia. Stąd też w praktyce może się okazać, że osoby odbywające jednolite studia magisterskie w Polsce w istocie nie będą mogły korzystać z dobrodziejstw programu.

Ostatnie dwa wymogi formalne, których spełnienie będzie niezbędne do uczestniczenia w programie, dotyczą nieposiadania tytułu zawodowego magistra oraz – co oczywiste – zakwalifikowania się na studia magisterskie w jednej z zagranicznych uczelni, wskazanych w rozporządzeniu Rady Ministrów.

Co istotne, pomoc finansowa oferowana w ramach programu będzie z zasady pomocą podlegającą zwrotowi. Przewidziano jednak trzy wyjątki od tej reguły, których zaistnienie przesądzać będzie o braku konieczności zwrotu otrzymanych środków finansowych. We wspomniany sposób premiowane będą osoby, które po ukończeniu studiów na zagranicznej uczelni ukończą studia trzeciego stopnia w jednostce organizacyjnej posiadającej uprawnienia do nadawania stopnia naukowego lub które zdecydują się na powrót i pracę w Polsce – formalnie chodzi o to, aby w okresie dziesięciu lat od ukończenia studiów zagranicznych odprowadzać w Polsce składki na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne przez łączny okres pięciu lat. Ostatni wyjątek dotyczy sytuacji losowych, kiedy student z przyczyn nieleżących po jego stronie nie podejmie albo nie ukończy studiów w zagranicznej uczelni finansowanych w ramach programu lub nie podejmie działań, o których mówiłem przed momentem, a które mogłyby go zwolnić z obowiązku zwrotu dofinansowania. Szczegóły w tym zakresie określi wspomniane już rozporządzenie Rady Ministrów.

Pozostałe przepisy projektu ustawy odnoszą się do kwestii proceduralnych, czyli do trybu rozpatrywania wniosków o udzielenie pomocy w ramach programu i odwołań od rozstrzygnięć ministra właściwego do spraw szkolnictwa wyższego w sprawie udzielenia pomocy. W art. 42 ust. 11 projektu ustawy zobowiązano wspomnianego ministra do corocznego sprawozdawania Radzie Ministrów o przebiegu realizacji programu. Zmiana dotycząca ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych dotyczy natomiast zwolnienia otrzymanych w ramach programu świadczeń z podatku.

Wysoka Izbo, przedstawiony projekt ustawy pomoże promować i wspierać najzdolniejszych studentów w podejmowaniu studiów magisterskich w najlepszych uczelniach na świecie. Proponowana forma wsparcia jest szczególnie atrakcyjna, bowiem w większości przypadków to właśnie brak środków stanowi najpoważniejszą przeszkodę w podjęciu studiów zagranicznych. Warto zaznaczyć, że proponowane rozwiązania zachęcają beneficjentów wsparcia do powrotu do Polski i podjęcia tutaj pracy. Rozwiązania zapisane w projekcie ustawy nie budzą wątpliwości i jako takie zasługują na przyjęcie. Dziękuję.