Narzędzia:

Posiedzenie: 72. posiedzenie Senatu RP VIII kadencji, 1 dzień


18 i 19 marca 2015 r.
Przemówienia z dnia następnego

Przemówienie senatora Ryszarda Knosali w dyskusji nad punktem 1. porządku obrad

Przemówienie senatora Ryszarda Knosali w dyskusji nad punktem 1. porządku obrad

Projekt ustawy nowelizującej ustawę o komornikach sądowych i egzekucji zgłoszony został jako projekt poselski. Celem opracowania zmian w przepisach ustawy było przeciwdziałanie zjawisku nadmiernej koncentracji spraw w kilkunastu największych kancelariach komorniczych. Przy czym sama koncentracja nie byłaby jeszcze powodem do niepokoju, gdyby nie to, że towarzyszył jej zazwyczaj zauważalny spadek skuteczności egzekucji. Potwierdzają to dane zaprezentowane przez projektodawcę, z których wynika, że aż 23% spraw skupionych jest w zaledwie jedenastu kancelariach komorniczych, a uśredniona skuteczność egzekucji w największych kancelariach (wpływ powyżej 50 tysięcy spraw) wynosi zaledwie 12%. W porównaniu do niewielkich kancelarii (wpływ pomiędzy 2001 a 5000 spraw), gdzie średnia skuteczność egzekucji wynosi aż 30%, jest to wynik słaby. Wspomnieć należy jeszcze, że w przypadku największych kancelarii zdecydowana większość prowadzonych spraw to sprawy prowadzone z wyboru wierzyciela.

Na wstępie zaznaczę, że w pierwotnym brzmieniu projektu ustawy proponowano, aby podzielić kancelarie komornicze na trzy grupy, po uwzględnieniu łącznego spełnienia określonych przesłanek odnoszących się do: liczby spraw wpływających do kancelarii, skuteczności egzekucji oraz zaległości, jakie występują w prowadzonych sprawach. W pierwotnym brzmieniu zakładano, że każda kancelaria powinna mieć możliwość podjęcia sprawy z wyboru wierzyciela, pod warunkiem, że w szczególności osiąga pewne minimum w zakresie skuteczności egzekucji. Ostatecznie jednak w toku dotychczasowych prac parlamentarnych wypracowano nieco inne rozwiązanie.

Przechodzę do meritum. Projekt ustawy w aktualnym brzmieniu również przewiduje pewną kategoryzację kancelarii komorniczych. Niemniej jednak warto zwrócić uwagę, że w przypadku kancelarii, w których wpływ wszystkich spraw w danym roku przekroczył 10 tysięcy, proponuje się całkowite wyłączenie możliwości podejmowania dodatkowych spraw pochodzących z wyboru wierzyciela. Wyłączenie takie – tak jak dotychczas – będzie istniało także w przypadku tych kancelarii, w których zaległość w prowadzonych sprawach przekracza sześć miesięcy. Warunkowo sprawy z wyboru wierzyciela będą mogły podejmować kancelarie, w których wpływ wszystkich spraw w danym roku przekroczył 5 tysięcy. Wówczas konieczne będzie jednak wykazanie się odpowiednio wysokim wskaźnikiem skuteczności egzekucji, który zgodnie z projektem ustawy powinien przekroczyć 35%.

Aby zagwarantować poprawne i jednolite interpretowanie opisanych wskaźników w dodawanym art. 8 ust. 8a opisano sposób obliczenia zaległości oraz skuteczności. Do obliczenia zaległości konieczne będzie podzielenie liczby spraw niezałatwionych w poprzednim półroczu przez średni miesięczny wpływ spraw w poprzednim półroczu. Nie będą tutaj brane pod uwagę sprawy o egzekucję świadczeń powtarzających się. A obliczenie wskaźnika skuteczności polegać będzie na ustaleniu procentowego stosunku liczby spraw załatwionych poprzez wyegzekwowanie świadczenia w roku poprzednim do liczby spraw, które wpłynęły w roku poprzednim. Ponieważ do obliczenia tych wskaźników niezbędne jest oparcie się na danych historycznych, to słuszną decyzją projektodawcy było włączenie stosowania projektowanych ograniczeń w zakresie przyjmowania spraw z wyboru wierzyciela w odniesieniu do komornika, który dopiero rozpoczął działalność. W takim przypadku, zgodnie z art. 8 ust. 8b projektu ustawy, zaległość oraz skuteczność obliczane będą dopiero po upływie roku następującego po roku, w którym komornik złożył ślubowanie.

Wysoka Izbo, w mojej ocenie przyjęcie opisanych zmian pomoże osiągnąć założony cel, polegający na podniesieniu w wymiarze globalnym skuteczności egzekucji prowadzonych przez kancelarie komornicze. Proponowany mechanizm pozwala na przekierowanie strumienia spraw powierzanych z wyboru wierzyciela do mniejszych kancelarii, które – jak pokazują statystyki – mają zdecydowanie wyższą skuteczność. Jednocześnie projektowane zmiany niejako promują te kancelarie, które, pomimo znacznego wpływu spraw, utrzymują bardzo wysoki wskaźnik skuteczności. Projekt ustawy zasługuje tym samym na przyjęcie. Dziękuję.

Przemówienie senatora Rafała Muchackiego w dyskusji nad punktem 2. porządku obrad

Przemówienie senatora Rafała Muchackiego w dyskusji nad punktem 2. porządku obrad

Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Przedmiotowa nowelizacja ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi zawiera wiele cennych zmian, które w, wydawałyby się, drobnych kwestiach doprowadzają do korzystnych, przyspieszających pracę sądów zmian.

Zwracam tutaj uwagę na umożliwienie referendarzom sądowym wydawania postanowień w sprawach wpadkowych. Chodzi tu choćby o kwestię ustanowienia kuratora czy wezwań do uzupełnienia braków formalnych pisma. Cenne jest również dodanie do kręgu potencjalnych pełnomocników wstępnych strony.

Smutną konstatację wzbudza fakt, że konieczne było wpisanie wprost do ustawy obowiązku organu administracji publicznej, który „przekazuje skargę sądowi wraz z kompletnymi i uporządkowanymi aktami sprawy”. Konieczność takiej zmiany źle świadczy o dotychczasowej praktyce prowadzenia akt spraw administracyjnych.

Uważam, że ustawa zasługuje na uwzględnienie. Dziękuję.

Przemówienie senatora Zbigniewa Meresa w dyskusji nad punktem 2. porządku obrad

Przemówienie senatora Zbigniewa Meresa w dyskusji nad punktem 2. porządku obrad

Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Zasadniczym założeniem ustawy o zmianie ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi jest usprawnienie, uproszczenie i zapewnienie szybkości postępowania przed sądem administracyjnym zarówno w pierwszej, jak i w drugiej instancji.

Nowelizacja ustawy zakłada także zwiększenie zakresu orzekania reformatoryjnego przez Naczelny Sąd Administracyjny oraz wyposażenie wojewódzkiego sądu administracyjnego w uprawnienia merytorycznego orzekania w przypadku kontroli decyzji i postanowień administracyjnych.

Celem projektowanych przepisów jest również określenie szczególnych zasad dotyczących terminu na wniesienie skargi kasacyjnej dla strony, której ustanowiono pełnomocnika z urzędu, rozszerzenia uprawnień orzeczniczych referendarzy sądowych, wprowadzenia możliwości zawiadamiania stron o wniesieniu skargi i możliwości złożenia wniosku o przystąpienie do postępowania sądowoadministracyjnego przez obwieszczenie, w przypadku skarg na akty podejmowane w postępowaniach z udziałem znacznej liczby stron, prowadzonych na podstawie ustaw specjalnych, a także rozszerzenia zakresu spraw, które mogą być rozpoznawane w trybie uproszczonym.

Ponadto ustawa zmierza do uwzględnienia ustaleń Trybunału Konstytucyjnego i Naczelnego Sądu Administracyjnego oraz wyeliminowania rozbieżności w obecnym orzecznictwie sądowym, dotyczącym wykładni przepisów o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.

Pozytywnie oceniam powyższy projekt, uważam, że jest on celowy, konieczny i wywołuje pozytywne skutki. Dziękuję.

Przemówienie senatora Ryszarda Knosali w dyskusji nad punktem 3. porządku obrad

Przemówienie senatora Ryszarda Knosali w dyskusji nad punktem 3. porządku obrad

Wysoka Izbo!

Motywem podjęcia prac nad projektem ustawy nowelizującej zasady odbywania aplikacji w ramach Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury oraz zasady funkcjonowania tego podmiotu jest przede wszystkim zmiana podejścia do kwestii kształcenia i wymagań, jakie stawia się osobom aspirującym do wykonywania zawodu sędziego lub prokuratora. Projektowane zmiany nawiązują także do niedawnej nowelizacji prawa o ustroju sądów powszechnych polegającej na obniżeniu wymagań niezbędnych do objęcia stanowiska asystenta sędziego. W projekcie ustawy odniesiono się również do problematyki kształcenia ustawicznego sędziów i prokuratorów.

Na wstępie chciałbym odnieść się do kilku zmian, które dotyczą zadań, organizacji i ustroju samej krajowej szkoły. Przede wszystkim z nowego katalogu zadań krajowej szkoły wykreślono prowadzenie aplikacji ogólnej, co ma związek z odstąpieniem od realizacji tego etapu kształcenia aplikantów i pozostawieniem jedynie dwóch aplikacji specjalistycznych. W pozostałym zakresie w katalogu nie przewidziano istotnych zmian, chociaż uwagę zwraca fakt większego wyeksponowania zadań odnoszących się do szkolenia i doskonalenia zawodowego osób, które już wykonują określone zawody prawnicze.

Zgodnie z nowym brzmieniem art. 6 ust. 2 ustawy skład rady programowej krajowej szkoły ulegnie poszerzeniu o trzech członków. Będą to członkowie wskazywani przez prokuratora generalnego. Konsekwencją tej zmiany jest także konieczność uwzględnienia prokuratora generalnego w brzmieniu ust. 6 komentowanego artykułu. Jeżeli zaś chodzi o dyrektora krajowej szkoły, proponuje się zniesienie zapisu określającego kadencyjność tej funkcji. W to miejsce wprowadzono ogólną kompetencję ministra sprawiedliwości do powołania oraz odwołania dyrektora krajowej szkoły.

Nieco odmiennie uregulowano także skutki niewyrażenia w przepisanym terminie przez uprawnione do tego podmioty, czyli Krajową Radę Sądownictwa oraz Krajową Radę Prokuratury, opinii w przedmiocie zamiaru powołania dyrektora krajowej szkoły. Brak stanowiska traktowany będzie jako dorozumiana opinia pozytywna, a nie jak dotychczas, jako rezygnacja z prawa jej wyrażenia.

Przy tym proponuje się uchylenie art. 13, w którym opisany był katalog przesłanek odwołania dyrektora krajowej szkoły, co ma oczywiście związek z proponowanym zwiększeniem stosownych uprawnień ministra sprawiedliwości. Ministrowi sprawiedliwości przyznano ponadto prawo do powoływania i odwoływania zastępców dyrektora krajowej szkoły. Kompetencja ta realizowana będzie na wniosek dyrektora, przy jednoczesnym założeniu, że co najmniej jeden z zastępców będzie sędzią, względnie sędzią w stanie spoczynku, oraz prokuratorem, względnie prokuratorem w stanie spoczynku. W tym ostatnim przypadku wymagana będzie dodatkowo zgoda prokuratora generalnego.

Nadzór nad obsadą stanowisk w tym podmiocie sięgać będzie jeszcze dalej, bowiem zarówno minister sprawiedliwości, jak i prokurator generalny – każdy w swoim zakresie – będzie uprawniony do wniesienia sprzeciwu wobec kandydatury danej osoby na stanowisko wykładowcy w krajowej szkole. Sprzeciw taki będzie wiążący dla dyrektora krajowej szkoły.

Jeśli chodzi o kształcenie ustawiczne, projektodawca zdecydował się na ujęcie tego zagadnienia w ramach odrębnego rozdziału o takim właśnie tytule. Program szkoleń zawodowych opierał się będzie, jak dotychczas, na rocznym harmonogramie działalności szkoleniowej opracowywanym przez radę programową. Projektodawca zaakcentował jednak, że rada powinna wziąć pod uwagę potrzeby szkoleniowe zgłoszone przez ministra sprawiedliwości, prokuratora generalnego, Krajową Radę Sądownictwa, Krajową Radę Prokuratury, prezesów sądów apelacyjnych oraz prokuratorów apelacyjnych. Opracowany przez radę harmonogram podlegał będzie zatwierdzeniu przez ministra sprawiedliwości. Minister będzie mógł zaproponować radzie wprowadzenie zmian do harmonogramu. Poza tym trybem, na mocy projektowanego art. 15a ust. 2 i 3 ustawy, zarówno minister sprawiedliwości, jak i prokurator generalny – każdy w swoim zakresie – będą mogli zlecić krajowej szkole przeprowadzenie dodatkowych szkoleń, nieuwzględnionych pierwotnie w harmonogramie.

Koszt takich szkoleń nie będzie obciążał budżetu krajowej szkoły i pokrywany będzie odpowiednio z części budżetu państwa: „Sądy powszechne” oraz „Powszechne jednostki organizacyjne prokuratury”. Niezależnie od opisanych trybów, w przypadku wystąpienia nieuzasadnionych potrzeb, również sama krajowa szkoła będzie władna organizować dodatkowe szkolenia i inne formy doskonalenia zawodowego. Szkolenia takie będą wymagały jedynie zatwierdzenia przez radę programową.

Projekt ustawy najobszerniej odnosi się do nowych zasad organizacji aplikacji prowadzonych przez Krajową Szkołę Sądownictwa i Prokuratury. Przede wszystkim, wskutek nowelizacji, z tekstu ustawy zostaną usunięte wszystkie odesłania do aplikacji ogólnej. Jak wspominałem już wcześniej, proponuje się pozostawienie jedynie dwóch aplikacji specjalistycznych, a więc sędziowskiej i prokuratorskiej. Czas trwania tych aplikacji zostanie zrównany i wynosił będzie trzydzieści sześć miesięcy. Projektodawca przewidział również rezygnację ze stypendialnej formy wsparcia aplikantów, wprowadzając w to miejsce obowiązek podjęcia pracy przez te osoby na etatach aplikanckich, odpowiednio w sądach okręgowych lub w prokuraturach okręgowych na podstawie umowy o pracę na czas określony, czyli na czas odbywania aplikacji.

W trakcie wspomnianego zatrudnienia aplikanci odbywać będą praktyki zgodnie z programem dla danego rodzaju aplikacji. Dla każdej praktyki przewidziany będzie patron jako pomoc merytoryczna dla aplikanta. Na koniec praktyki patron sporządzi pisemną opinię wraz z oceną przebiegu praktyki, które posłużą odpowiednio prezesowi sądu okręgowego lub prokuratorowi okręgowemu za podstawę do sformułowania końcowej opinii i ustalenia łącznej oceny przebiegu praktyk.

Opisane rozwiązanie jest godne uwagi, ponieważ z jednej strony pomoże aplikantom w nabyciu praktycznych umiejętności, a z drugiej strony przyczyni się do wsparcia kadrowego sądów i prokuratur, nie powodując wzrostu obciążeń budżetowych. Przewiduje się bowiem, że wynagrodzenie aplikanta zatrudnionego na etacie będzie zbliżone do kwoty wypłacanego obecnie stypendium. Jednocześnie, w myśl projektowanego art. 40a, aplikantowi przysługiwał będzie trzydziestodniowy urlop szkoleniowy w okresie poprzedzającym bezpośrednio egzamin sędziowski lub prokuratorski.

Rezygnacja z aplikacji ogólnej spowodowała, że konieczne było ustanowienie sformalizowanych mechanizmów weryfikacji wiedzy w trakcie trwania aplikacji specjalistycznych. Mechanizmy te dodatkowo miałyby pełnić funkcję motywującą aplikantów do systematycznej nauki. W związku z tym proponuje się, aby po dwunastu miesiącach aplikacji sędziowskiej i aplikacji prokuratorskiej przeprowadzane było kolokwium sprawdzające. Co istotne, niezaliczenie kolokwium skutkować będzie obowiązkiem skreślenia aplikanta z listy aplikantów. Aplikanci, którzy zaliczą kolokwium, zyskają dodatkowe uprawnienia zawodowe. Przykładowo: aplikant prokuratorski po zaliczonym kolokwium uzyska prawo do występowania przed sądem rejonowym, w tym w charakterze oskarżyciela publicznego w sprawach, w których postępowanie przygotowawcze zakończyło się w formie dochodzenia.

Inne szczegółowe rozwiązania dotyczące zasad odbywania aplikacji polegają na możliwości ubiegania się o przerwę w odbywaniu aplikacji. Dotychczas mowa była raczej o zawieszeniu w prawach i obowiązkach aplikanta na wniosek samego aplikanta. W zależności od okoliczności przerwa taka będzie udzielana na okres nie dłuższy niż dwanaście miesięcy albo nie dłuższy niż dwadzieścia cztery miesiące. Jeśli będzie to konieczne, zgoda na przerwę w odbywaniu aplikacji oznaczać będzie także obowiązek udzielenia aplikantowi urlopu bezpłatnego. Co do zasady aplikant po skończeniu okresu przerwy winien podjąć aplikację od etapu, na którym została ona przerwana. Jeśli jednak z uwagi na zmianę programu aplikacji okaże się to niemożliwe, stosowne warunki kontynuowania aplikacji określi indywidualnie dyrektor krajowej szkoły.

Nieco odmiennie uregulowano niektóre kwestie proceduralne związane z ubieganiem się o przyjęcie na aplikację. Przede wszystkim zmodyfikowano wykaz dokumentów, które należy przekazać wraz ze zgłoszeniem do konkursu na aplikację, dodając do niego „zaświadczenie stwierdzające, że składający zgłoszenie jest zdolny, ze względu na stan zdrowia, do wykonywania obowiązków aplikanta aplikacji sędziowskiej lub aplikacji prokuratorskiej”. Jednocześnie zrezygnowano z obowiązku dołączenia trzech zdjęć. Obowiązek przedłożenia zaświadczenia lekarskiego już na tym etapie powiązany jest z nowym brzmieniem art. 24 ust. 1, w którym enumeratywnie określono przesłanki warunkujące możliwość dopuszczenia do aplikacji sędziowskiej lub prokuratorskiej, włączając w ich poczet odpowiedni stan zdrowia kandydata.

Kolejna propozycja dotyczy możliwości przesłania zgłoszenia w formie elektronicznej. Decyzję w tym zakresie podejmował będzie dyrektor krajowej szkoły.

Zmiany nie ominęły również zasad powoływania członków zespołu konkursowego oraz komisji konkursowej. Szczególną uwagę zwrócić tu należy na fakt, że zarówno minister sprawiedliwości, jak i prokurator generalny będą mieli prawo wskazania równej liczby członków tych gremiów – po trzy osoby. Przesądzono też, że w skład zespołu konkursowego wchodzić będzie także sekretarz wskazany przez dyrektora krajowej szkoły spośród pracowników krajowej szkoły.

Proponuje się, aby ograniczyć prawo wniesienia odwołania od decyzji dyrektora szkoły w sprawie przyjęcia na aplikację sędziowską albo aplikację prokuratorską jedynie do przypadków, kiedy podnoszona jest możliwość naruszenia warunków oraz trybu rekrutacji na aplikację sędziowską albo aplikację prokuratorską. W ten sposób prawo do zaskarżenia decyzji będzie wyłączone wówczas, gdy wyłączną podstawą takiego działania będzie niezadowolenie z uzyskanej w konkursie oceny.

Ogólny nadzór merytoryczny nad aplikacją sędziowską i prokuratorską pozostanie w rękach ministra sprawiedliwości, jednak zwiększy się rola prokuratora generalnego w realizacji tego zadania. Dodatkowo zyska on prawo opiniowania limitu przyjęć na aplikację prokuratorską oraz prawo wyrażenia opinii dotyczącej programu szkolenia w ramach aplikacji prokuratorskiej, zakresu i sposobu przeprowadzania konkursów na aplikację prokuratorską oraz egzaminów prokuratorskich.

Kończąc, wypada mi jeszcze wspomnieć o wydłużeniu ścieżki awansu zawodowego na stanowiskach asystenckich w sądach i prokuraturach. Nowelizacja zakłada bowiem wprowadzenie stanowiska starszego asystenta prokuratora oraz starszego asystenta sędziego. Stanowiska starszych asystentów zarezerwowane będą dla osób, które przepracują co najmniej dziesięć lat na stanowisku asystenta, oczywiście pod dodatkowym warunkiem niekaralności oraz uzyskiwania pozytywnych ocen okresowych. Stanowisko takie będzie mogła objąć też osoba, która złożyła egzamin sędziowski lub prokuratorski.

Jednocześnie proponuje się, aby wzorem wymagań stawianych asystentom sędziego asystentem prokuratora co do zasady mógł zostać absolwent magisterskich studiów prawniczych.

Wysoka Izbo! Opisane zmiany wychodzą naprzeciw potrzebom wynikającym z dotychczasowych zmian systemowych i postulatom zgłaszanym przez zainteresowane środowiska prawnicze. Proszę zatem o przyjęcie projektu nowelizacji. Dziękuję za uwagę.

Przemówienie senatora Ryszarda Knosali w dyskusji nad punktem 4. porządku obrad

Przemówienie senatora Ryszarda Knosali w dyskusji nad punktem 4. porządku obrad

Skierowana pod obrady Wysokiej Izby ustawa o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz ustawy – Prawo zamówień publicznych ma realizować co najmniej trzy zasadnicze cele, pośród których są: realizacja wniosków płynących z orzeczeń Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, uregulowanie w krajowych przepisach dotyczących VAT zasady proporcjonalności oraz neutralności, a także wprowadzenie szczególnych rozwiązań zmierzających do ograniczenia skali oszustw w podatku od towarów i usług. W tym wystąpieniu odniosę się w szczególności do ostatniego z wymienionych zagadnień.

Przepisy prawa unijnego, a konkretnie dyrektywa 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej, dają państwom członkowskim możliwość wprowadzenia tak zwanego mechanizmu odwróconego obciążenia VAT, który w istocie polega na przeniesieniu zobowiązania do zapłaty podatku z dostawcy na odbiorcę, nabywcę, towaru lub usługi. Stosowanie tego instrumentu jest dopuszczalne w szczególności w odniesieniu do tych przypadków, gdzie zwykłe działania kontrolne nie przynoszą pożądanych rezultatów. Kolejne ograniczenie wynika z art. 198, 199 i 199a dyrektywy. W przepisach tych zawężono możliwość stosowania przedmiotowego mechanizmu wyłącznie do transakcji, usług lub towarów tam wymienionych. Tytułem przypomnienia dodam, że w Polsce mechanizm odwróconego obciążenia funkcjonuje już między innymi w odniesieniu do handlu złomem.

Wejście w życie zmian zaproponowanych w niniejszym projekcie ustawy spowoduje istotne rozszerzenie katalogu towarów, wobec których stosowany będzie wspomniany mechanizm – zmiany zaproponowane w odniesieniu do załącznika nr 11 do ustawy. Tym samym obejmie on w szczególności telefony komórkowe, smartfony, komputery przenośne, takie jak: tablety, notebooki, laptopy, konsole do gier wideo i pozostałe urządzenia do gier zręcznościowych lub hazardowych z elektronicznym wyświetlaczem. Wspomniany katalog obejmie także złoto inwestycyjne, złoto o próbie 325 tysięcznych lub większej oraz złoto tej próby lub większej platerowane platyną, nieobrobione inaczej niż do stanu półproduktu, jak również części biżuterii i części pozostałych wyrobów jubilerskich ze złota o próbie 325 tysięcznych lub większej.

Należy jednak zwrócić uwagę na zapisane w projekcie ustawy dodatkowe warunki, od spełnienia których uzależniono konieczność rozliczeń w formie mechanizmu odwróconego obciążenia. Generalnie projektodawca zastrzegł, że obowiązek zapłaty podatku w ramach mechanizmu odwróconego opodatkowania dotyczyć będzie tylko czynnych podatników VAT. Tym samym proponowane rozwiązanie nie będzie dotyczyć tych podatników VAT, którzy podlegają przewidzianym w ustawie zwolnieniom, na przykład na podstawie art. 113 ust. 1 i 9 lub art. 43 ust. 1 ustawy, co z punktu widzenia ograniczenia nieuzasadnionych obciążeń administracyjnych jest rozwiązaniem słusznym.

W przypadku dostaw telefonów, sprzętu komputerowego oraz konsol do gier obostrzenia stosowane będą wyłącznie, jeśli łączna wartość tych towarów w ramach jednolitej gospodarczo transakcji obejmującej te towary, bez kwoty podatku, przekroczy kwotę 20 tysięcy zł. W celu ograniczenia ewentualnych prób ominięcia przepisów podstawowych projektodawca zaproponował, aby w analizie spełnienia kryterium kwotowego nie brać pod uwagę upustów lub obniżek ceny dla nabywcy, a także, aby jako jednolitą gospodarczo transakcję traktować transakcję opartą na więcej niż jednej umowie, jeśli okoliczności towarzyszące tej transakcji lub warunki, na jakich została ona zrealizowana, odbiegały od okoliczności lub warunków zwykle występujących w obrocie towarami danego rodzaju. Wprowadzenie limitu kwotowego pomoże skupić się na obszarach, gdzie ryzyko nadużyć jest największe, ograniczając jednocześnie dodatkowe obciążenia tam, gdzie z uwagi na niewielką wartość transakcji ryzyko to praktycznie nie istnieje. W związku z objęciem mechanizmem odwróconego obciążenia dostaw złota inwestycyjnego należało zastrzec, że nie będzie on dotyczył dostaw, do których ma zastosowanie zwolnienie przewidziane w art. 122 nowelizowanej ustawy.

Wprowadzenie mechanizmu odwróconego obciążenia towarzyszyć musi ustanowienie dodatkowego obowiązku sprawozdawczego polegającego na przedkładaniu do urzędu skarbowego zbiorczych informacji o dokonanych dostawach towarów oraz świadczonych usługach. Informacje te, zwane „informacjami podsumowującymi w obrocie krajowym”, składane będą przez podatników dokonujących dostawy towarów lub świadczących usługi, dla których podatnikiem jest nabywca, za okresy i w terminach ustalonych zgodnie z ogólnymi zasadami sprawozdawczymi wynikającymi z art. 99 ust. 1–3 ustawy. Projekt ustawy określa jednocześnie zakres danych przekazywanych w tym trybie. Szczegóły, między innymi wzór druku, pozostawiono do uregulowania ministrowi właściwemu do spraw finansów w akcie rangi podustawowej.

Pozostałe zmiany polegają na przyjęciu wytycznych dotyczących zasad odliczania podatku naliczonego w sytuacji, gdy towary lub usługi, których on dotyczy, wykorzystywane są do celów mieszanych, a więc zarówno do celów wykonywanej przez podatnika działalności gospodarczej, jak i do celów innych niż działalność gospodarcza. W przepisach dodawanych do art. 86 zapisano szereg wytycznych służących wyliczeniu proporcji w sposób prawidłowy, a więc taki, który najbardziej odpowiada specyfice wykonywanej przez podatnika działalności i dokonywanych przez niego nabyć. Ponadto proponuje się możliwość skorzystania z tak zwanej ulgi za złe długi także w przypadku, gdy dłużnik jest w trakcie likwidacji bądź postępowania upadłościowego. Warto odnotować również szereg zmian dotyczących odpowiedzialności nabywcy za zobowiązania podatkowe sprzedawcy oraz powiązane z nimi zmiany odnoszące się do kaucji gwarancyjnej, polegające między innymi na zróżnicowaniu wysokości kaucji w zależności od tego, jakiego rodzaju dostawy ona dotyczy. Ogólny kierunek zaprezentowany w projekcie ustawy zmierza do zdecydowanego podniesienia stawek kaucji gwarancyjnej w odniesieniu do dostawy paliw.

Reasumując, warto dodać jeszcze, że dopuszczenie szerszego stosowania mechanizmu odwróconego obciążenia na gruncie ustawy o podatku od towarów i usług rodzi konieczność odpowiedniego dostosowania przepisów ustawy – Prawo zamówień publicznych. Mam tu na uwadze w szczególności poszerzenie brzmienia art. 91 ust. 3a tej ustawy, zgodnie z którym wykonawca, składając ofertę, będzie miał obowiązek poinformować zamawiającego, czy wybór oferty będzie prowadzić do powstania u zamawiającego obowiązku podatkowego, wskazując nazwę, rodzaj, towaru lub usługi, których dostawa lub świadczenie będzie prowadzić do jego powstania, oraz wskazując ich wartość bez kwoty podatku.

Wysoka Izbo, jestem przekonany, że zaproponowane zmiany są celowe, a tym samym ustawa zasługuje na przyjęcie. Dziękuję.

Przemówienie senatora Ryszarda Knosali w dyskusji nad punktem 7. porządku obrad

Przemówienie senatora Ryszarda Knosali w dyskusji nad punktem 7. porządku obrad

Wspólnym mianownikiem wszystkich zmian przewidzianych w niniejszej nowelizacji jest poprawa bezpieczeństwa uczestników ruchu drogowego. Projekt ustawy reguluje bowiem zasady używania pasów bezpieczeństwa, fotelików bezpieczeństwa oraz innych urządzeń przytrzymujących dla dzieci.

Wysoka Izbo, jestem przekonany, że wszyscy na tej sali nie mają wątpliwości co do tego, jak ważną rolę w zapewnieniu bezpieczeństwa przewożonych dzieci odgrywają foteliki i inne urządzenia przytrzymujące. Całe szczęście, świadomość społeczna w tym zakresie rośnie z roku na rok. Kolejnym krokiem winno być zatem dalsze wspieranie pożądanych zachowań i wypracowanie rozwiązań prawnych uwzględniających wiele specyficznych problemów, z którymi mogą spotkać się osoby przewożące dzieci. Projekt ustawy odnosi się do tej kwestii zarówno na poziomie ogólnym, jak i poprzez uregulowania szczegółowe. Przykładem regulacji ogólnych jest wyraźne odniesienie się do międzynarodowych regulacji określających warunki techniczne, jakie powinny spełniać foteliki bezpieczeństwa i inne urządzenia przytrzymujące dla dzieci. W szczególności chodzi tutaj o przepisy unijne oraz o regulaminy opracowywane przez Europejską Komisję Gospodarczą ONZ. Ponadto projektodawca akcentuje konieczność stosowania tych urządzeń zgodnie z zaleceniami producenta, w tym poprzez dostosowanie ich do wzrostu i wagi dziecka. Przywołane zapisy są istotne, ponieważ zwracają uwagę na fakt, że sam fotelik – jeśli nie spełnia określonych norm, nie jest zamontowany prawidłowo oraz nie jest dostosowany do wzrostu i wagi konkretnego dziecka – nie jest w stanie zagwarantować odpowiedniego poziomu bezpieczeństwa. Być może zmiany te przyczynią się do dalszego pogłębiania świadomości rodziców w zakresie bezpieczeństwa. Okazuje się bowiem, że nadal powszechnie popełnianym błędem jest zły montaż fotelika albo niewłaściwe zapięcie dziecka w foteliku (w szczególności zbyt luźne pasy).

Jeśli chodzi o kwestie nieco bardziej szczegółowe, na uwagę zasługuje wprowadzenie zakazu przewozu dzieci do lat trzech w pojazdach kategorii M1, N1, N2 i N3, które nie są wyposażone w pasy bezpieczeństwa oraz odpowiednie urządzenia bezpieczeństwa (fotelik lub urządzenie przytrzymujące). Projektowany przepis jest zwięzły i czytelny, przez co jego treść normatywna powinna bez problemu dotrzeć do ogółu jego adresatów. Tym samym przyczyni się on do utrwalenia zasady, zgodnie z którą najmłodszym pasażerom należy bezwzględnie zapewnić szczególną ochronę podczas ich przewożenia. Jedyny wyjątek, jaki należało tutaj dopuścić, dotyczy przewożenia takiego dziecka autobusem (pojazdem kategorii M2 i M3) oraz przewożenia dziecka do lat czterech środkami publicznego transportu zbiorowego, pod warunkiem, że nie korzysta ono z oddzielnego miejsca do siedzenia (projektowany art. 39 ust. 2 pkt 9 i 10). Przepisy te korespondują ze stosowanym dotychczas ogólnym wyłączeniem dotyczącym autobusów.

Kolejna istotna zmiana polega na odejściu od wymogu stosowania fotelików bezpieczeństwa i innych urządzeń przytrzymujących dziecko warunkowanego wiekiem dziecka. Obecnie obowiązek ten dotyczy dzieci do dwunastego roku życia, nieprzekraczających 150 cm wzrostu. Zgodnie z nowelizacją, jeśli dziecko nie przekroczy 150 cm wzrostu i podróżuje w pojeździe określonej kategorii, wyposażonym w pasy bezpieczeństwa lub urządzenia przytrzymujące dla dzieci, winno być przewożone w foteliku bezpieczeństwa dla dziecka lub innym urządzeniu przytrzymującym dla dzieci. Projektodawca przewidział jednak dwa wyjątki. Po pierwsze, jeśli dziecko ma co najmniej 135 cm wzrostu i ze względu na jego posturę nie jest możliwe zapewnienie odpowiedniego fotelika lub urządzenia przytrzymującego, przepis dopuszcza przewożenie takiego dziecka na tylnym siedzeniu, zapiętego wyłącznie zwykłymi pasami bezpieczeństwa. Po drugie, dopuszczalne będzie przewożenie na tylnym siedzeniu dziecka w wieku co najmniej trzech lat zapiętego wyłącznie pasami bezpieczeństwa, jeśli na tylnym siedzeniu są już zamontowane dwa inne foteliki bezpieczeństwa lub wspomniane urządzenia i nie ma możliwości zainstalowania trzeciego fotelika lub urządzenia. Wyjątek obejmuje jedynie pojazdy kategorii N1 i M1.

Kończąc wątek poświęcony zasadom przewożenia dzieci, dodam, że w art. 39 ust. 4 pkt 4 projektu ustawy postanowiono, że z obowiązku stosowania fotelików bezpieczeństwa i innych urządzeń przytrzymujących zwolnione są dzieci mające zaświadczenie lekarskie o przeciwwskazaniu do przewożenia w taki sposób. Jest to rozwiązanie analogiczne do funkcjonującego dotychczas, a dotyczącego dopuszczalności niestosowania pasów bezpieczeństwa na podstawie zaświadczenia lekarskiego. W projekcie ustawy znalazł się wykaz informacji, które powinny być zawarte we wspomnianych zaświadczeniach lekarskich, oraz delegacja dla ministra właściwego do spraw zdrowia do wydania rozporządzenia określającego wzór tych zaświadczeń.

W pozostałym zakresie projekt ustawy odnosi się do zasad stosowania pasów bezpieczeństwa. Przede wszystkim warto zwrócić uwagę na przepisy regulujące sposób informowania pasażerów o obowiązku korzystania z pasów bezpieczeństwa podczas jazdy. Obowiązek informacyjny w tym zakresie spoczywa na kierującym autobusem (mówiąc precyzyjniej, chodzi o pojazdy kategorii M2 i M3, a więc zaprojektowane do przewozu więcej niż ośmiu pasażerów), jeśli dany pojazd jest wyposażony w takie pasy. Alternatywnie stosowna informacja może być przekazana przez osobę kierującą daną grupą lub za pomocą urządzenia audiowizualnego lub też za pomocą znaku umieszczonego w widoczny sposób przy każdym miejscu siedzącym. Dodam jeszcze, że katalog osób, których nie dotyczy obowiązek korzystania z pasów bezpieczeństwa, został uzupełniony o żołnierzy Żandarmerii Wojskowej podczas wykonywania czynności ochronnych.

Wysoka Izbo, omówione zmiany wpisują się w szereg działań podejmowanych w celu poprawy bezpieczeństwa na drogach i jako takie są zasadne. Jestem przekonany, że przyczynią się one w dalszej perspektywie do ograniczenia liczby zabitych i rannych w wypadkach drogowych. Proszę tym samym o przyjęcie zgłoszonego projektu ustawy.

Przemówienie senatora Zbigniewa Meresa w dyskusji nad punktem 8. porządku obrad

Przemówienie senatora Zbigniewa Meresa w dyskusji nad punktem 8. porządku obrad

Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Głównym celem opiniowanej ustawy o ratyfikacji Międzynarodowej konwencji o wymaganiach w zakresie wyszkolenia, wydawania świadectw oraz pełnienia wacht dla załóg statków rybackich, sporządzonej w Londynie dnia 7 lipca 1995 r., jest ratyfikacja konwencji, która ustanawia na poziomie globalnym jednolite standardy wyszkolenia oraz certyfikacji załóg statków rybackich o długości powyżej 24 m. Określono w niej wymagania minimalne, których państwa zobowiązane są przestrzegać i które mogą podwyższyć, zgodnie z własną polityką szkolenia kadr morskich.

Międzynarodowa Organizacja Morska (IMO) jest zrzeszającą 170 państw organizacją wyspecjalizowaną systemu Narodów Zjednoczonych, zajmującą się sprawami z zakresu bezpieczeństwa na morzu oraz ochrony środowiska morskiego.

Jak wynika z opinii, konwencja określa jednolite standardy wyszkolenia oraz certyfikacji załóg statków rybackich o długości powyżej 24 m. Przyjęto w niej wymagania minimalne, których państwa zobowiązane są przestrzegać i które mogą podwyższyć, zgodnie z własną polityką szkolenia kadr morskich. Ma ona służyć zapewnieniu możliwie wysokiego poziomu bezpieczeństwa statków rybackich oraz pracujących na nich rybaków.

Pozytywnie oceniam powyższe zmiany, gdyż ratyfikacja konwencji umożliwi harmonizację polskiego systemu szkolenia i certyfikowania załóg pracujących na statkach rybackich, która zapewni polskim rybakom pracę zarówno u armatorów polskich, jak i zagranicznych. Dziękuję.

Przemówienie senatora Zbigniewa Meresa w dyskusji nad punktem 10. porządku obrad

Przemówienie senatora Zbigniewa Meresa w dyskusji nad punktem 10. porządku obrad

Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Głównym celem ustawy o ratyfikacji Umowy między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Republiki Serbii o współpracy w zwalczaniu przestępczości zorganizowanej oraz innego rodzaju przestępczości, podpisanej w Warszawie dnia 7 listopada 2011 r., jest uregulowanie współpracy dwustronnej w zakresie zwalczania przestępczości zorganizowanej, współpracy operacyjnej i działań prewencyjnych organów właściwych w sprawach bezpieczeństwa i porządku publicznego oraz w zakresie wzajemnej ochrony informacji niejawnych.

Warto podkreślić, iż umowa o współpracy w przedmiocie zwalczania przestępczości zorganizowanej i innego rodzaju przestępczości będzie pierwszą tego rodzaju umową zawartą między rządem Rzeczypospolitej Polskiej a rządem Serbii. Jak wynika z uzasadnienia do projektu ustawy, między Rzecząpospolitą Polską i Republiką Serbii, a uprzednio Federacyjną Republiką Jugosławii, nie została dotychczas uregulowana współpraca dwustronna w zakresie zwalczania przestępczości zorganizowanej, współpracy operacyjnej i działań prewencyjnych organów właściwych w sprawach ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego oraz w zakresie wzajemnej ochrony informacji niejawnych. Projektodawcy podkreślają, że we współpracy dwustronnej brakowało dotychczas regulacji odnoszących się do zwalczania terroryzmu oraz wymiany informacji w tychże kwestiach.

W ratyfikowanej umowie znalazły się także regulacje, które umożliwiają właściwym organom zawieranie porozumień wykonawczych w celu określenia szczegółowych kierunków, zakresu i form współpracy.

Z uwagi na fakt, że podstawowym celem umowy jest wyeliminowanie zagrożeń dla bezpieczeństwa publicznego oraz porządku publicznego, a także zwalczanie przestępczości międzynarodowej i wykrywanie przestępstw, zawarcie umowy będzie miało pozytywne skutki gospodarczo-społeczne. Wzrośnie pewność dwustronnego obrotu gospodarczego między zainteresowanymi podmiotami i zwiększy się bezpieczeństwo stosunków gospodarczych, które są jednym z priorytetów współpracy między stornami umowy. W związku z tym uważam, że przyjęcie ustawy przyniesie pozytywne efekty. Dziękuję.

Przemówienie senatora Zbigniewa Meresa w dyskusji nad punktem 11. porządku obrad

Przemówienie senatora Zbigniewa Meresa w dyskusji nad punktem 11. porządku obrad

Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Ustawa o ratyfikacji Umowy między Europejską Organizacją Badań Astronomicznych na Półkuli Południowej a Rządem Rzeczypospolitej Polskiej dotyczącej warunków przystąpienia Rzeczypospolitej Polskiej do Europejskiej Organizacji Badań Astronomicznych na Półkuli Południowej, podpisanej w Warszawie w dniu 28 października 2014 r., dotyczy koncepcji budowy nowych teleskopów i prowadzenia za ich pomocą badań naukowych przez Europejską Organizację Badań Astronomicznych na Półkuli Południowej. W związku z tym przystąpienie Rzeczypospolitej Polskiej do wspomnianej organizacji zagwarantuje krajowym jednostkom naukowym pełny dostęp do wszystkich instrumentów i możliwość prowadzenia badań, dotychczas niedostępnych dla polskich zespołów badawczych.

Warto podkreślić, że inaczej niż w przypadku wielu innych organizacji międzynarodowych, gdzie badania prowadzone są w dużych, kilkusetosobowych zespołach, w których polski udział jest słabo widoczny, we wspomnianej organizacji można przeprowadzić ambitny program badawczy w niewielkim zespole z dominującym udziałem Polaków, którym przypadnie splendor związany z ewentualnym odkryciem. Polska będzie miała zapewniony udział we wszystkich gremiach kierowniczych i decyzyjnych, co oznacza wpływ na realizowane programy badawcze. Dzięki temu polscy astronomowie staną się pożądanymi partnerami naukowymi dla międzynarodowych zespołów badawczych.

Uważam, że związanie się umową między Europejską Organizacją Badań Astronomicznych na Półkuli Południowej a Rządem Rzeczypospolitej Polskiej będzie korzystne dla polskich zespołów badawczych.

Przemówienie senatora Zbigniewa Meresa w dyskusji nad punktem 12. porządku obrad

Przemówienie senatora Zbigniewa Meresa w dyskusji nad punktem 12. porządku obrad

Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Ustawa o ratyfikacji Konwencji między Rzecząpospolitą Polską a Bośnią i Hercegowiną w sprawie unikania podwójnego opodatkowania i zapobiegania uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i majątku, podpisanej w Sarajewie dnia 4 czerwca 2014 r. dotyczy nowej konwencji między Polską a Bośnią i Hercegowiną o unikaniu podwójnego opodatkowania. Będzie ona oparta na aktualnej wersji Modelowej Konwencji OECD w sprawie podatku od dochodu i majątku. Ponadto konwencja przewiduje, iż w przypadku Polski jej postanowieniami objęty zostanie podatek dochodowy od osób prawnych oraz podatek dochodowy od osób fizycznych, a w przypadku Bośni i Hercegowiny obejmie ona podatek dochodowy od osób fizycznych oraz podatek od zysków przedsiębiorstw.

Warto zauważyć, iż ze względu na unikanie wątpliwości interpretacyjnych konwencja stanowi, że przy jej stosowaniu przez obie strony, jeżeli z kontekstu nie wynika inaczej, każde określenie w niej niezdefiniowane będzie miało takie znaczenie, jakie przyjmuje się według prawa danego państwa w zakresie podatków, do których ma ona zastosowanie, przy czym znaczenie pojęcia wynikające z ustawodawstwa podatkowego będzie miało pierwszeństwo przed znaczeniem nadanym temu pojęciu przez inne przepisy prawne. Przyjęcie powyższego rozwiązania zezwoli na definiowanie pojęć umownych za pomocą prawa wewnętrznego, jednak nie ograniczając możliwości interpretacyjnych do prawa podatkowego obu państw, choć będzie miało ono pierwszeństwo przy dokonywaniu wykładni postanowień konwencji.

Jak wynika z opinii do ustawy, konwencja: po pierwsze, wprowadza możliwość dokonania tak zwanej korekty wtórnej, przez co umożliwia usunięcie ekonomicznego podwójnego opodatkowania dochodów grup kapitałowych; po drugie, w zakresie opodatkowania dochodów pasywnych ustala stawkę podatku u źródła, dla dywidend co do zasady na 5% (15%, jeśli rzeczywistym beneficjentem jest spółka posiadająca bezpośrednio co najmniej 25% prawa głosu w spółce wypłacającej dywidendę), dla odsetek i należności licencyjnych na 10%; po trzecie, wprowadza zasadę, że zyski rezydenta z przeniesienia własności akcji w spółce, której więcej niż 50% wartości pochodzi z nieruchomości, położonych w drugim państwie, mogą być opodatkowane w tym drugim państwie („klauzula nieruchomościowa”); po czwarte, przewiduje jako podstawową metodę unikania podwójnego opodatkowania metodę wyłączenia z progresją, zakładając jednocześnie stosowanie metody zaliczenia proporcjonalnego w odniesieniu do dochodów z zysków przedsiębiorstw, dywidend, odsetek, należności licencyjnych oraz zysków z przeniesienia własności majątku; po piąte, wprowadza klauzulę ograniczającą osiąganie korzyści w odniesieniu do dochodów pasywnych, jeżeli jedynym bądź głównym celem transakcji było osiągnięcie korzyści wynikających z konwencji (ograniczenie korzyści umownych); po szóste, wprowadza pełną klauzulę wymiany informacji podatkowych (umożliwienie żądania informacji, nawet jeżeli drugie umawiające się państwo nie potrzebuje ich do własnych celów podatkowych).

Uważam, że ustawa jest celowa i konieczna, ponieważ ratyfikacja konwencji jest ważnym krokiem w kierunku rozwoju dalszej dwustronnej współpracy gospodarczej i podatkowej.

Przemówienie senatora Ryszarda Knosali w dyskusji nad punktem 5. porządku obrad

Przemówienie senatora Ryszarda Knosali w dyskusji nad punktem 5. porządku obrad

Wysoka Izbo!

Wydarzenia na arenie międzynarodowej, a szczególnie konflikt, z którym mamy do czynienia za naszą wschodnią granicą, rodzą potrzebę pilnej rewizji funkcjonujących w naszym kraju procedur działania przewidzianych na wypadek zagrożenia wojennego. W 2013 r. przeprowadzona została reforma systemu kierowania i dowodzenia siłami zbrojnymi. Podczas prowadzonych wówczas prac legislacyjnych zwrócono uwagę na konieczność przeprowadzenia kolejnych zmian, czego wynikiem jest przedstawiony obecnie pod obrady Wysokiej Izby projekt ustawy o zmianie ustawy o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej oraz niektórych innych ustaw.

Materia przedłożenia dotyczy kwestii zasadniczej, czyli prawnego ustalenia ram czasowych okresu definiowanego jako czas wojny. Biorąc pod uwagę pozycję ustrojową prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, proponuje się, aby to on – działając na wniosek Rady Ministrów – określał w drodze postanowienia dzień, w którym rozpoczyna się czas wojny na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Działanie takie byłoby dopuszczalne wyłącznie w sytuacji, kiedy zachodziłaby konieczność obrony państwa, a więc w przypadku napaści zbrojnej na nasz kraj. Taki sam tryb postępowania przewidziano w przypadku wskazania dnia kończącego czas wojny. Zaprezentowane podejście ma charakter sformalizowany, co jest niezbędne do jednoznacznego ustalenia, od kiedy należy stosować przewidziane na czas wojny procedury.

Projektodawca wylicza w uzasadnieniu, że przeszło sto powszechnie obowiązujących aktów prawnych zawiera w swojej treści odniesienie do tego pojęcia. Zatem brak jednoznacznego określenia początku i końca czasu wojny może doprowadzić do poważnych zakłóceń, w szczególności w funkcjonowaniu podmiotów publicznych, co miałoby oczywiście przełożenie na bezpieczeństwo państwa. Jako przykład podam przepisy konstytucyjne. Otóż zgodnie z art. 116 ust. 1 konstytucji w przypadku zbrojnej napaści na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej Sejm decyduje o stanie wojny, a prezydent Rzeczypospolitej Polskiej ma możliwość mianowania naczelnego dowódcy sił zbrojnych – zgodnie z art. 134 ust. 4 konstytucji – wyłącznie na czas wojny. Przykład ten bardzo dobrze uwidacznia konieczność doprecyzowania pojęcia „czas wojny”.

W dalszej części projekt ustawy precyzuje, że prezydent Rzeczypospolitej Polskiej z chwilą mianowania naczelnego dowódcy sił zbrojnych i przejęcia przez niego dowodzenia, we współdziałaniu z Radą Ministrów, kierował będzie obroną państwa. Realizując te kompetencję, prezydent korzystał będzie ze wsparcia szefa Sztabu Generalnego Wojska Polskiego jako wyspecjalizowanego organu pomocniczego. Jednocześnie, zgodnie z projektowanym brzmieniem art. 11b ust. 2 pkt 1, do czasu mianowania i przejęcia dowodzenia przez naczelnego dowódcę sił zbrojnych, planowanie, organizowanie i prowadzenie operacji w ramach użycia sił zbrojnych realizowane będzie przez dowódcę operacyjnego rodzajów sił zbrojnych.

Biorąc pod uwagę kompetencje, jakie przysługują prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej w czasie wojny, projektodawca dostrzegł także potrzebę zagwarantowania temu organowi, aby w czasie pokoju miał on większy wpływ na proces opracowywania dokumentów kluczowych z punktu widzenia obronności państwa i użycia sił zbrojnych. W związku z tym prezydent Rzeczypospolitej Polskiej zyska uprawnienie do zatwierdzania narodowych planów użycia sił zbrojnych do obrony państwa oraz organizacji i zasad funkcjonowania wojennego systemu dowodzenia siłami zbrojnymi.

Pamiętać należy także, że w czasie pokoju, zgodnie z art. 5 ust. 1a obowiązującej ustawy, należy wskazać osobę przewidzianą do mianowania na stanowisko naczelnego dowódcy sił zbrojnych. Projekt ustawy, w dodawanym art. 5a, przesądza, że osoba taka winna przygotowywać się do realizacji zadań wynikających z kompetencji naczelnego dowódcy sił zbrojnych, w szczególności poprzez udział w strategicznych grach i ćwiczeniach obronnych, w planowaniu użycia sił zbrojnych do obrony państwa oraz w przygotowywaniu wojennego systemu dowodzenia siłami zbrojnymi.

Pozostałe zmiany odnoszą się do art. 109 ust. 4 i 6 oraz art. 110 nowelizowanej ustawy, jak również do art. 31a ust. 2 ustawy o Policji, art. 33a ust. 2 ustawy o Straży Granicznej oraz art. 35 ustawy o Służbie Więziennej. Polegają one na ujednoliceniu stosowanej tam terminologii – chodzi na przykład o wybuch wojny – poprzez wprowadzenie odesłania do zdefiniowanego na gruncie art. 4a ust. 1 pkt 4a ustawy o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej terminu „dzień, w którym rozpoczyna się czas wojny”. Dwie zmiany w ustawie o stanie wojennym oraz o kompetencjach Naczelnego Dowódcy Sił Zbrojnych i zasadach jego podległości konstytucyjnym organom Rzeczypospolitej Polskiej mają charakter dostosowawczy i doprecyzowujący.

Biorąc pod uwagę przedstawione argumenty, proszę Wysoką Izbę o przyjęcie zaprezentowanego projektu ustawy. Dziękuję.

Przemówienie senatora Ryszarda Knosali w dyskusji nad punktem 6. porządku obrad

Przemówienie senatora Ryszarda Knosali w dyskusji nad punktem 6. porządku obrad

Projekt ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z FUS ma na celu dokonanie kilku niewielkich zmian w systemie emerytalnym, dotyczących między innymi zasad ustalania kapitału początkowego, prawa wyboru przez ubezpieczonego tablic średniego dalszego trwania życia, możliwości ponownego obliczenia wysokości emerytury dla określonej grupy ubezpieczonych. Ponadto w projekcie ustawy doprecyzowano krąg ubezpieczonych uprawnionych do korzystania z emerytury obliczonej według nowych zasad, a także przesądzono o zakwalifikowaniu wybranych okresów do okresów składkowych lub okresów nieskładkowych.

Zmiany zaproponowane w zakresie art. 28 zmierzają do nieznacznej modyfikacji opisanych tam zasad ustalania wysokości emerytury. Generalnie przyjmuje się, że emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia ustalonej w sposób określony w art. 25 przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę danego ubezpieczonego.

Istotną rolę odgrywają tu dane o przewidywanym średnim dalszym trwaniu życia, ogłaszane w formie komunikatu przez prezesa Głównego Urzędu Statystycznego corocznie w terminie do 31 marca. Tablice za dany rok są podstawą przyznawania emerytur na wnioski zgłoszone od dnia 1 kwietnia do dnia 31 marca następnego roku kalendarzowego.

Należy jednak pamiętać o tym, że skutkiem – skądinąd pożądanego – wydłużenia średniej długości życia w kontekście emerytalnym będzie obniżenie wysokości świadczenia, co z kolei może zniechęcać do dalszej aktywności zawodowej osoby, które uzyskały już wiek emerytalny. Dlatego też projektodawca wyszedł ze słuszną inicjatywą, aby w takim przypadku wysokość emerytury obliczać w oparciu o te tablice, które są korzystniejsze dla ubezpieczonego. Regulacja ta obejmie ubezpieczonych urodzonych zarówno po 31 grudnia 1948 r., jak i tych urodzonych wcześniej, dla których wiek emerytalny obliczany jest na podstawie art. 27 ust. 2 i 3 ustawy.

Kolejna propozycja zmiany dotyczy osób, które wprawdzie były uprawnione do otrzymania emerytury według starych zasad, jednakże wskutek kontynuowania zatrudnienia do końca 2008 r. zyskały możliwość ubiegania się o emeryturę wyliczoną już według nowych wytycznych, oczywiście o ile jest to dla nich korzystniejsze.

W efekcie dodania art. 55a uprawnienie to zostanie rozszerzone także na ubezpieczonych urodzonych przed 1949 r., którzy skorzystali z prawa do wcześniejszej emerytury. Wówczas jednak podstawę emerytury obliczanej już wedle nowych zasad pomniejszać się będzie o kwotę stanowiącą sumę kwot pobranych emerytur, przed odliczeniem zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych i składki na ubezpieczenie zdrowotne. Ponadto przyznanie emerytury według nowych zasad z mocy ustawy powodować będzie wygaśnięcie wcześniej przyznanego świadczenia.

Zgodnie z art. 110a projektu ustawy niektórzy ubezpieczeni zyskają jednorazową możliwość przeliczenia przyznanej emerytury. Chodzi w tym przypadku o osoby, których zarobki kształtowały się na wysokim poziomie i które jeszcze przed 1 stycznia 1999 r. opłacały składki od pełnego wymiaru pobieranego wynagrodzenia, jednakże w chwili obecnej stosuje się wobec nich ogólny przepis, limitujący wysokość podstawy wymiaru emerytury do pułapu 250% przeciętnego wynagrodzenia. Zastosowanie znajdzie tu także zasada, zgodnie z którą okres dwudziestu lat kalendarzowych, stanowiący ramy czasowe dla ustalenia przeciętnej podstawy wymiaru składki, obejmie okres przypadający bezpośrednio przed rokiem, w którym zgłoszono wniosek o ponowne ustalenie wysokości świadczenia.

Propozycja nowelizacji art. 174 ma na celu ustalenie, że dla obliczania kapitału początkowego za okres urlopu wychowawczego, urlopu bezpłatnego udzielonego na podstawie przepisów w sprawie bezpłatnych urlopów dla matek pracujących opiekujących się małymi dziećmi, innych udzielonych w tym celu urlopów bezpłatnych oraz za okres niewykonywania pracy z powodu opieki nad dzieckiem, z pewnymi ograniczeniami, dla wszystkich ubezpieczonych przyjmowany będzie taki wskaźnik, jak w przypadku okresów składkowych. Z kolei projektowany art. 185a umożliwi przeliczenie kapitału początkowego w związku z zakwalifikowaniem wybranych okresów nauki w szkole wyższej – na jednym kierunku, pod warunkiem jej ukończenia – do okresów nieskładkowych. Chodzi w tym wypadku o okresy przebyte przed dniem 1 stycznia 1999 r.

Wysoka Izbo, opisane zmiany są z pewnością korzystne dla ubezpieczonych i jako takie powinny zostać przyjęte. Dziękuję.