Posiedzenie: 25. posiedzenie Senatu RP VIII kadencji, 2 dzień

Wróć na listę posiedzeń

8 i 9 stycznia 2013 r.

Porządek obrad

Zakończone

Stenogram

Wersja PDF

Zapis video

Przemówienie senatora Rafała Muchackiego w dyskusji nad punktem 2. porządku obrad

Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Proponowana ustawa znajduje moje pełne poparcie. Zawiera liczne zmiany odpowiadające na dotychczasowe wątpliwości oraz niewłaściwe praktyki, jakie wykształciły się w toku stosowania ustawy o pracownikach samorządowych.

Największa moim zdaniem wartość dodana tejże nowelizacji to instytucja obowiązku zwolnienia pracownika samorządowego, który został skazany prawomocnym wyrokiem sądu za jakiekolwiek umyślne przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego lub umyślne przestępstwo skarbowe. Niewątpliwie art. 6a może wprowadzić nową jakość do polskiego życia samorządowego. Oczywiście pozostaje problem możliwości stosowania tego przepisu przez jednostki samorządu terytorialnego, które mają ograniczone możliwości dostępu do danych o karalności, niemniej wydaje się, że wystarczyłoby, aby sąd w razie stwierdzenia prawomocności orzeczenia skazującego pracownika samorządowego przesyłał stosowną informację do właściwej jednostki samorządu terytorialnego. Ważne jest również to, że ten obowiązek rozwiązania stosunku pracy będzie dotyczył również osób zatrudnionych dotychczas, a nie tylko nowo zatrudnionych. W tym kontekście niezwykle istotne jest to, że znacznie zaostrzono rygory odnoszące się do asystentów i doradców, którzy stanowią specyficzną grupę, szczególnie narażoną na przedostawanie się jednostek mogących burzyć zaufanie społeczne do administracji publicznej.

Wreszcie należy zwrócić uwagą na przepisy uniemożliwiające praktykę permanentnego zatrudniania „pełniących obowiązki” sekretarza jednostki samorządu terytorialnego. Jakkolwiek jestem zwolennikiem możliwości powierzania tymczasowo obowiązków z uwagi na fakt, że zazwyczaj dla sprawności funkcjonowania organizacji konieczne jest utrzymanie osoby odpowiedzialnej za te zadania, jednakowoż dotychczas zdarzały się przypadki potwierdzające, że istnieje na tym polu możliwość nadużyć. Zatem najlepszą opcją jest, aby już teraz ukrócić te praktyki i ustanowić zasadę, że nie można powierzyć pełnienia obowiązków na stanowisku sekretarza jednostki samorządu terytorialnego. Dziękuję.

Przemówienie senatora Ryszarda Knosali w dyskusji nad punktem 2. porządku obrad

Projekt ustawy odnosi się do kilku odrębnych obszarów z zakresu pragmatyki służbowej pracowników samorządowych. Zaproponowane zmiany mają na celu rozwiązanie wielu problemów związanych ze stosowaniem przyjętych przed kilku laty przepisów ustawy o pracownikach samorządowych, jakie zostały dostrzeżone zarówno w toku przeprowadzonych kontroli, jak i w trakcie bieżącej pracy.

W mojej ocenie największą wagę mają przepisy określające zasady obsadzania stanowiska sekretarza w urzędzie jednostki samorządu terytorialnego. Kluczowe znaczenie ma tu regulacja zapisana w dodawanym art. 5 ust. 1b projektu ustawy, zgodnie z którą „obsadzenie stanowiska sekretarza nie może nastąpić w drodze powierzenia obowiązków”. Jednocześnie projektodawca zobowiązał kierownika urzędu do tego, aby w okresie do trzech miesięcy od zwolnienia stanowiska sekretarza przeprowadził nabór kandydatów na to stanowisko. Warto podkreślić, że użycie w tym miejscu słowa „nabór” współgra z obowiązującym art. 11 ustawy, wedle którego na wolne stanowiska urzędnicze, w tym kierownicze stanowiska urzędnicze, należy przeprowadzić właśnie nabór. Co więcej, pod określeniem „nabór” – z mocy ustawy – kryją się takie przymioty jak otwartość i konkurencyjność. Opisane przepisy mają zatem w konsekwencji wyeliminować obserwowaną obecnie praktykę obsadzania stanowiska sekretarza bez przeprowadzenia wymaganego naboru lub powoływania na nie osoby, która jedynie pełni obowiązki sekretarza i nierzadko nie spełnia nawet podstawowych wymagań ustawowych. Warto nadto zaznaczyć, że w świetle art. 7 projektowanej ustawy termin trzech miesięcy na przeprowadzenie naboru obowiązuje również w odniesieniu od tych stanowisk sekretarza, które będą nieobsadzone w dniu wejścia w życie niniejszej ustawy.

Kolejna istotna zmiana określona jest w dodawanym art. 6a projektu ustawy. Przepis ten uzależnia możliwość piastowania stanowisk urzędniczych od braku prawomocnego skazania za umyślne przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego lub umyślne przestępstwo skarbowe. Ograniczenie to nie dotyka tylko osób, które piastują najważniejsze funkcje w samorządzie, ale również osób zatrudnionych na pozostałych stanowiskach urzędniczych. Istotą zaproponowanego rozwiązania jest jednak, po pierwsze, objęcie nim także doradców i asystentów, a po drugie, ustanowienie mechanizmów gwarantujących skuteczne wyegzekwowanie wykonania opisanych obowiązków, bowiem wskazany przepis stanowi, że w przypadku powzięcia informacji o skazaniu, właściwy organ lub podmiot wykonujący wobec osoby skazanej czynności z zakresu prawa pracy powinien w ciągu miesiąca od powzięcia stosownej informacji o prawomocnym skazaniu odwołać ją lub rozwiązać z nią umowę o pracę.

Warto podkreślić, że zakazem tym objęte zostaną także osoby, wobec których prawomocny wyrok zapadł jeszcze przed dniem wejścia w życie wspomnianych przepisów ustawy. W takim przypadku termin miesiąca będzie co do zasady liczony od dnia wejścia w życie przepisów niniejszej ustawy. Mechanizmem dyscyplinującym samorządy do egzekwowania opisanego prawa będzie powierzenie wojewodzie kompetencji do wydania zarządzania zastępczego w przypadku, gdy właściwy organ będzie uchylał się od wyegzekwowania prawa.

Niekaralność to nie jest jedyny wymóg formalny, jaki zostanie nałożony na osoby piastujące stanowiska asystentów i doradców. Nowelizacja brzmienia art. 6 ust. 3 ustawy przewiduje bowiem objęcie stanowisk asystenckich i doradczych wymaganiami przewidzianymi dla stanowisk urzędniczych – na przykład dotyczącymi wykształcenia czy nieposzlakowanej opinii.

Racjonalizacji rozwoju ścieżki kariery w drodze awansu wewnętrznego służył będzie art. 20 ust. 2 projektu ustawy. Przepis ten dookreśla, że możliwość wewnętrznego awansowania pracowników istnieje jedynie w obrębie danej grupy stanowisk – chodzi tu o rozdzielenie grupy stanowisk urzędniczych, grupy doradców i asystentów oraz grupy stanowisk pomocniczych i obsługi – zatem przeniesienie pracownika na stanowisko sklasyfikowane w innej grupie stanowisk wiązać się będzie z koniecznością przeprowadzenia naboru.

Nieco odrębną grupę przepisów stanowią te odnoszące się do sytuacji prawnej pracowników samorządowych miasta stołecznego Warszawy. W tym zakresie proponowane przepisy regulują podstawę nawiązania stosunku pracy z burmistrzem dzielnicy, zastępcą burmistrza dzielnicy i członkami zarządu dzielnicy – proponowana nowelizacja art. 4 ust. 1 pkt. 1 ustawy – wymagania dotyczące niekaralności tych osób – projektowany art. 6a ustawy – oraz zakaz łączenia wskazanych funkcji z członkostwem w zarządzie innej dzielnicy, członkostwem w organie jednostki samorządu terytorialnego, zatrudnieniem w administracji rządowej oraz mandatem posła lub senatora.

Bez wątpienia opisane przepisy zasługują na przyjęcie, bowiem będą one miały pozytywny wpływ na podniesienie standardów w obszarze zarządzania zasobami ludzkimi w samorządach. Mamy tu na względzie przede wszystkim zaakceptowanie w określonych przypadkach potrzeby przeprowadzania naboru, ograniczenie możliwości powierzania pełnienia obowiązków, upowszechnienie stosowania zasady niekaralności oraz zmiany służące ujednoliceniu wymagań względem poszczególnych grup pracowników. Dziękuję.

Przemówienie senatora Ryszarda Knosali w dyskusji nad punktem 3. porządku obrad

Fakt, że w jednostkach samorządu terytorialnego działają organy, które w ramach powierzonych im kompetencji podejmują określone decyzje, nie może przysłaniać nam zasady ogólnej zapisanej chociażby w art. 11 ustawy o samorządzie gminnym. Przepis ten stanowi, że to mieszkańcy danej gminy podejmują rozstrzygnięcia w głosowaniu powszechnym – poprzez wybory i referendum – lub za pośrednictwem organów samorządowych. Nie ulega zatem wątpliwości, że organy jednostek samorządu terytorialnego mają charakter przedstawicielski, bowiem w ich skład wchodzą osoby wybierane – bezpośrednio lub pośrednio – przez członków danej wspólnoty samorządowej w wyborach. Mówimy zatem o władzy wykonywanej przez przedstawicieli tej wspólnoty i w jej imieniu.

Oczywiście zdecydowana większość spraw rozstrzygana jest nie bezpośrednio przez całą wspólnotę, lecz właśnie za pośrednictwem wskazanych organów, a referendum czy wybory mają charakter akcydentalny. Niemniej jednak nie sposób odmówić doniosłości instytucji, jaką jest właśnie referendum, bowiem jest ono ze swej natury – bezpośredniość, powszechność – najbardziej reprezentatywną obok wyborów formą wyrażania opinii przez daną społeczność. Można nawet rzec, że jest to najczystsza forma demokracji. Warto pamiętać w tym miejscu także o art. 170 konstytucji, który daje członkom wspólnoty samorządowej prawo do decydowania „w drodze referendum o sprawach dotyczących tej wspólnoty”. Stąd tak ważne jest to, aby stale monitorować, czy konstytucyjne prawo do wyrażenia opinii w formie referendum nie napotyka na nieuzasadnione ograniczenia.

Przepisy ustawy o referendum lokalnym poddane zostały ocenie Trybunału Konstytucyjnego, który wprawdzie nie orzekł o ich niezgodności z ustawą zasadniczą, ale zastrzegł, że o owym braku niezgodności można mówić jedynie pod warunkiem, że przepisy ustawy interpretowane będą w taki sposób, aby w pełni oddawały intencję przepisów rangi konstytucyjnej. Problem ten rozpatrywany był głównie na gruncie prawa do udziału w referendum opiniodawczym w sprawach stanowienia lub zmiany podziału terytorialnego kraju, w sferze dotyczącej więzi łączących mieszkańców już istniejącej wspólnoty. W ocenie Trybunału Konstytucyjnego opisane prawo nie wynika wprost z zapisów ustawowych, a może być co najwyżej z nich wyinterpretowane, stąd uzasadniona jest konieczność uzupełnienia przepisów ustawy o referendum lokalnym poprzez ściślejsze skorelowanie ich z odpowiednimi przepisami konstytucji.

Istotą zaproponowanej w projekcie ustawy zmiany jest wyraźne dopuszczenie do rozstrzygania w formie referendum lokalnego także problematyki powiązanej z art. 15 ust. 2 konstytucji. W tym celu w projektowanym art. 2 ust. 1 pkt 3 ustawy postanowiono, że przedmiotem referendum mogą być również inne istotne sprawy dotyczące społecznych, gospodarczych lub kulturowych więzi łączących daną wspólnotę.

Wypada też dodać, że rozbudowanie art. 2 skłoniło projektodawcę do dokonania pewnych zmian redakcyjnych. Zmiany te polegają na rozbiciu istniejącego zapisu na dwa ustępy, w których enumeratywnie wskazano obszary, które mogą zostać poddane pod rozstrzygnięcie w drodze referendum lokalnego. Warto zaznaczyć, że w obręb art. 2 ustawy przeniesiona została wyrażona dotychczas w art. 7 norma, która dopuszczała przeprowadzenie referendum gminnego w sprawie samoopodatkowania się mieszkańców na cele publiczne, jednak, jak zaznaczyłem wcześniej, zmiany te mają charakter porządkowy i pozostają bez wpływu na zakres merytoryczny. Jestem przekonany o zasadności przyjęcia przedstawionego projektu ustawy. Dziękuję za uwagę.

Przemówienie senatora Ryszarda Knosali w dyskusji nad punktem 4. porządku obrad

Projekt nowelizacji ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa odnosi się do przypadków, kiedy zgodnie z ustawą Agencja Nieruchomości Rolnych, gospodarując powierzonym jej zasobem, może w drodze umowy nieodpłatnie przekazać jednostce samorządu terytorialnego nieruchomość wchodzącą w skład tego zasobu. Zakres nowelizacji dotyka art. 24 ust. 1 pkt 5 lit. c ustawy, w którym to przepisie dopuszczono przedmiotowe przekazanie, jeśli dotyczy ono nieruchomości przeznaczonej w opracowaniach planistycznych (plan zagospodarowania lub studium) na cele związane z realizacją inwestycji infrastrukturalnych służących wykonywaniu przez jednostkę samorządową zadań własnych. W dalszej części przepisu wskazano przykłady takich zadań. Biorąc to pod uwagę, można przyjąć, że przepis ma charakter zamknięty, dopuszcza bowiem przekazanie nieruchomości tylko pod ściśle określonymi warunkami. Istniejące zapisy wykluczają zatem możliwość dokonania stosownego przekazania nieruchomości, nawet jeśli ma to związek z realizacją inwestycji infrastrukturalnej mieszczącej się w zakresie zadań własnych jednostki, ale pominiętej w końcowej części przepisu nowelizowanej ustawy. Przykładem takiej niespójności są cmentarze komunalne. Na podstawie art. 7 ust. 1 pkt 13 ustawy o samorządzie gminnym zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty w tym zakresie zaliczone zostało do zadań własnych gminy, jednocześnie obszar ten nie został wskazany w cytowanym przepisie zmienianej ustawy. Dlatego też należy przychylić się do propozycji zawartej w przedstawionym przedłożeniu, a polegającej na uzupełnieniu niniejszego wyliczenia właśnie o cmentarze komunalne.

Warto zauważyć, że pierwotnie proponowane brzmienie zmienianego przepisu odnosiło się jedynie do „tworzenia cmentarzy komunalnych”. W obecnym brzmieniu projektu kwestię tę uregulowano nieco szerzej, wskazując nie tylko na „zakładanie cmentarzy komunalnych”, ale również na ich rozszerzanie. Nadto projektodawca uwzględnił również przypadki, gdy na danej nieruchomości, która ma być przedmiotem przekazania, cmentarz już się znajduje. Ta okoliczność – zgodnie z projektowanym brzmieniem – będzie również wystarczająca dla dokonania nieodpłatnego przekazania na rzecz samorządu. Wydaje się, że tak szerokie odniesienie się do opisanej problematyki pozwoli uniknąć w przyszłości problemów interpretacyjnych, które mogłyby zaważyć na możliwości skutecznego wykonywania przepisów prawa.

Wysoka Izbo, przedstawiony projekt ustawy nie budzi wątpliwości. Proszę o jego przyjęcie. Dziękuję.

Przemówienie senatora Andrzeja Szewińskiego w dyskusji nad punktem 5. porządku obrad

Szanowny Panie Marszałku!

Projekt zmiany ustawy, który skierowali do laski marszałkowskiej w Sejmie posłowie Klubu Parlamentarnego Platformy Obywatelskiej zawiera pakiet oczekiwanych rozwiązań w zakresie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej.

Zmiany dotyczą przede wszystkim uporządkowania spraw związanych z odpłatnością za część socjalną pieczy zastępczej nad dziećmi przebywającymi w zakładach opiekuńczo-leczniczych, pielęgnacyjno-opiekuńczych i rehabilitacyjno-leczniczych. Dotychczas obowiązujące regulacje prawne nie pozwalały dość precyzyjnie odnieść się do problemów, które dotykały przede wszystkim wymienione placówki.

Chciałbym podkreślić, że pierwsze problemy w zakładach opiekuńczo-leczniczych pojawiły się kilka lat temu i systematycznie narastały, co utrudniało funkcjonowanie systemu opieki nad chorymi dziećmi. W 2008 r. podejmowałem interwencję u dyrektora ZUS w Częstochowie w kwestii rozłożenia na raty zaległości w składkach zakładu pielęgniarsko-opiekuńczego „Z Ufnością w Trzecie Tysiąclecie” z Częstochowy – chodziło o Interwencyjny Ośrodek Preadopcyjny. Zakład tracił płynność finansową i pojawiło się pierwsze realne zagrożenie dla wielu chorych dzieci, które znajdowały się w tym zakładzie.

Analizując zmiany ustawowe, można być przekonanym, że regulują one w sposób systemowy niezmiernie istotną kwestię, a mianowicie kwestię ponoszenia ze środków publicznych kosztów pobytu małoletnich dzieci umieszczonych w zakładach opiekuńczo-leczniczych, pielęgnacyjno-opiekuńczych oraz zakładach rehabilitacji leczniczej. W jednostkach tych udzielane są świadczenia zdrowotne, stacjonarne i całodobowe, inne niż szpitalne.

Z dotychczasowych przepisów nie wynika jednoznacznie, jak finansowane są pobyt i wyżywienie dzieci w placówkach objętych pieczą zastępczą. W związku z tym zaproponowano zmianę art. 18 ust. 2 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej polegającą na określeniu wysokości opłaty za zakwaterowanie i wyżywienie w zakładach opiekuńczo-leczniczych, pielęgnacyjno-opiekuńczych oraz w zakładach rehabilitacji leczniczej w przypadku małoletnich dzieci objętych pieczą zastępczą. Opłata będzie wynosić 200% najniższej emerytury, z uwagi na to, że w przypadku tych dzieci nie jest możliwe ustalenie dochodu na członka rodziny.

W art. 18 zaproponowano dodanie ustępu, zgodnie z którym w przypadku dzieci pozbawionych częściowo lub całkowicie opieki rodziców, które są objęte pieczą zastępczą, opłatę pokrywającą koszty zakwaterowania i wyżywienia ponosić będzie starosta lub placówka opiekuńczo-wychowawcza.

Jestem usatysfakcjonowany tym, że zaproponowane zmiany ustawowe uporządkują sferę finansową placówek opiekuńczych. Jestem też pełen nadziei, że po wprowadzeniu przedłożonej poprawki tak trudne sytuacje finansowe zakładów nie będą już miały miejsca.

Pragnę podkreślić, że będę głosował za zmianą ustawy o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej.

Przemówienie senatora Rafała Muchackiego w dyskusji nad punktem 5. porządku obrad

Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

W pełni popieram przedstawioną ustawę, reguluje ona problem, który dopiero ostatnio zyskał rozgłos. Niemniej jednak dotyczy on placówek, które zasadniczo nie mają możliwości polepszenia swojej sytuacji finansowej. Świadczone przez nie usługi wymagają znacznych nakładów finansowych, tymczasem odzyskanie środków wydatkowanych na wyżywienie dzieci znajdujących się w pieczy zastępczej było niemożliwe. Jakkolwiek liczba dzieci, których dotyczy omawiany przypadek, wydaje się niewielka, to dla zakładów obejmujących te dzieci opieką finansowe obciążenie z tego tytułu bywa ogromne.

Warto zwrócić uwagę na fakt, że obowiązkiem opłacenia pobytu dzieci w tychże zakładach obarczono placówki opiekuńczo-wychowawcze. Oznacza to, że dziecko takie, pomimo faktu, że przebywa w zakładzie opiekuńczo-leczniczym, praktycznie przez cały czas, niejako sztucznie, blokuje miejsce w placówce opiekuńczo-wychowawczej. Moim zdaniem należy rozważyć możliwość, aby sąd w wyjątkowych przypadkach mógł powierzyć pieczę zastępczą bezpośrednio zakładom opiekuńczo-leczniczym lub pielęgnacyjno-opiekuńczym. Już teraz niektóre sądy rodzinne w postanowieniach o ustanowieniu pieczy zastępczej wskazują, że dziecko winno przebywać w zakładzie opiekuńczo-leczniczym lub pielęgnacyjno-leczniczym. Dziękuję.