Posiedzenie: 66. posiedzenie Senatu RP VIII kadencji, 1 dzień

Wróć na listę posiedzeń

3 i 4 grudnia 2014 r.

Porządek obrad

Zakończone

Stenogram

Wersja PDF

Zapis video

Przemówienie senator Anny Aksamit w dyskusji nad punktem 1. porządku obrad

Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

W 2015 r. będziemy obchodzili dwudziestą piątą rocznicę pierwszych demokratycznych wyborów do rad gmin, które to wybory zapoczątkowały zasadnicze zmiany w funkcjonowaniu naszego państwa oraz w życiu codziennym wszystkich Polek i Polaków. W tym samym 1990 r. Sejm Rzeczypospolitej Polskiej uchwalił bez poprawek zainicjowaną, przygotowaną i uchwaloną przez Senat Rzeczypospolitej Polskiej pierwszej kadencji ustawę o samorządzie terytorialnym.

Reforma samorządowa z 1990 r. rozpoczęła proces decentralizacji państwa i wprowadziła na szeroką skalę do polskiego życia politycznego zasadę pomocniczości. Złamała monopol państwowej własności, wyłączności budżetu państwa i monopol jednolitej władzy państwowej.

Zasadne jest, by Wysoka Izba w dwudziestą piątą rocznicę reformy samorządowej oraz pierwszych demokratycznych wyborów do rad gmin upamiętniła dorobek i wysiłek reformatorski senatorów pierwszej kadencji, a także pierwszego niekomunistycznego rządu III Rzeczypospolitej Polskiej, rządu premiera Tadeusza Mazowieckiego, i wyraziła uznanie dla wielkiego dorobku kolejnych sześciu kadencji polskiego samorządu gminnego oraz dokonań powstałych później samorządów powiatowego i wojewódzkiego.

Proszę zatem o przyjęcie projektu uchwały. Dziękuję.

Przemówienie senatora Rafała Muchackiego w dyskusji nad punktem 1. porządku obrad

Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Popieram przedstawiony projekt uchwały w sprawie ustanowienia roku 2015 Rokiem Samorządu Terytorialnego. Idea samorządności i decentralizacji państwa, przenosząca w ręce samorządu terytorialnego gros spraw najbliższych obywatelom, okazała się jednym z decydujących kroków na drodze do urzeczywistnienia ideałów wolności i niepodległości. Dziś widzimy, że wybory do władz lokalnych w odczuciu społecznym mają nawet większe znaczenie niż wybory do władz ogólnopaństwowych. Niemniej wciąż należy zachęcać obywateli do głębszego zaangażowania w działalność samorządową, gdyż jedynie społeczna aktywność może trwale zmieniać te obszary, w których – jak się zdaje – władze lokalne nie czynią zadość potrzebom i oczekiwaniom społecznym. Wydaje się, że sfera budżetów obywatelskich okazała się skuteczną zachętą dla wielu takich inicjatyw oraz rozbudziła wiarę wielu osób w realny wpływ na kształtowanie najbliższego otoczenia. Niewątpliwie mimo wielu trudności, z jakimi samorząd boryka się na co dzień, polski samorząd terytorialny okazał się wielkim osiągnięciem wolnej Polski. Dziękuję.

Przemówienie senatora Tadeusza Kopcia w dyskusji nad punktem 2. porządku obrad

Ustawa o zmianie ustawy o obrocie instrumentami finansowymi oraz niektórych innych ustaw reguluje zagadnienia związane z dokonywaniem sprzedaży rozumianej jako strategia inwestycyjna polegająca na sprzedaży papierów wartościowych niebędących własnością sprzedającego. Transakcje takie zawierane są w celu zarabiania na spadkach kursów papierów wartościowych. Inwestor, przewidując, iż cena danego papieru wartościowego spadnie, zobowiązuje się do jego zbycia. Jeżeli jego oczekiwania się sprawdzą, osiągnie zysk stanowiący różnicę pomiędzy kwotą uzyskaną ze sprzedaży, czyli po wyższym kursie, a kwotą, za jaką dokonał zakupu papieru wartościowego.

Ustawa zawiera także, na co wskazują jej autorzy, postanowienia dotyczące instrumentów pochodnych będących przedmiotem obrotu poza rynkiem regulowanym.

Zatem celem omawianej ustawy było dostosowanie przepisów krajowych dotyczących powyższej sprzedaży, nazwanej sprzedażą krótką, do rozwiązań przewidzianych w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 236/2012 z dnia 14 marca 2012 r. w sprawie krótkiej sprzedaży i wybranych aspektów dotyczących swapów – jest to rodzaj umowy – ryzyka kredytowego.

Ponadto ustawa zakłada zakończenie procesu wdrażania do prawa krajowego rozwiązań przewidzianych w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 648/2012 z dnia 4 lipca 2012 r. w sprawie instrumentów pochodnych będących przedmiotem obrotu poza rynkiem regulowanym, kontrahentów centralnych i repozytoriów transakcji.

Podnoszone jest dalej, że rozporządzenie nr 236/2012 dotyczy także kwestii związanych z transakcjami zawieranymi w celu przenoszenia ryzyka kredytowego związanego z długiem państwowym, chodzi o transakcje swapów ryzyka kredytowego z tytułu długu państwowego. Dlatego też konieczne jest dostosowanie krajowych przepisów również w tym zakresie.

Należy tu wskazać, że podstawowe regulacje dotyczące dokonywania krótkiej sprzedaży zawarte są obecnie w ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi. Do krótkiej sprzedaży nawiązują też przepisy ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych, zaś w ustawach z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych określone zostały zasady opodatkowania dochodów uzyskanych z transakcji krótkiej sprzedaży.

W związku z odmiennym niż wynikające z ustawy o obrocie instrumentami finansowymi ujęciem krótkiej sprzedaży w rozporządzeniu nr 236/2012 wskazane ustawy wymagały odpowiedniego dostosowania. Powierzenie w rozporządzeniu nr 236/2012 właściwym organom w państwach członkowskich wielu nowych zadań związanych z krótką sprzedażą oraz transakcjami zawieranymi w celu przenoszenia ryzyka kredytowego związanego z długiem państwowym spowodowało potrzebę dokonania odpowiedniej nowelizacji przepisów ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o nadzorze nad rynkiem kapitałowym oraz ustawy z dnia 21 lipca 2006 r. o nadzorze nad rynkiem finansowym, regulujących funkcjonowanie Komisji Nadzoru Finansowego (KNF).

Na zakończenie swojego wystąpienia pragnę zwrócić uwagę, iż ustawa z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych w art. 107 ust. 1 pkt 2 zawierała definicję legalną transakcji krótkiej sprzedaży. Zgodnie z tą definicją krótką sprzedażą jest technika inwestycyjna, która opiera się na założeniu osiągnięcia zysku w wyniku spadku cen określonych instrumentów finansowych od momentu realizacji zlecenia ich sprzedaży, jeżeli zostały pożyczone w celu rozliczenia transakcji przez inwestora lub przez podmiot realizujący na rachunek inwestora zlecenie sprzedaży albo nabyte w tym celu przez jeden z tych podmiotów na podstawie umowy lub umów zobowiązujących zbywcę do dokonania w przyszłości odkupu od nabywcy takich samych instrumentów finansowych do momentu wymagalności roszczenia o zwrot sprzedanych w ten sposób instrumentów finansowych albo jeżeli zostały spełnione warunki, o których mowa w odrębnych przepisach.

Z uwagi na to, iż w uchwalonej ustawie uchylono te przepisy, należało zrezygnować z tego odesłania, przenosząc definicję pojęcia „krótka sprzedaż” z części ustawy dotyczącej polityki inwestycyjnej otwartych funduszy inwestycyjnych do słowniczka zawartego w zmienionej ustawie o funduszach inwestycyjnych, zawierającego pozostałe definicje.

Utrzymana przy tym zostanie dotychczasowa zasada, zgodnie z którą otwarte fundusze inwestycyjne nie mogą dokonywać krótkiej sprzedaży. Ograniczenie takie jest bowiem wymogiem art. 89 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/65/WE z dnia 13 lipca 2009 r. w sprawie koordynacji przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych odnoszących się do przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe.

Przemówienie senatora Ryszarda Knosali w dyskusji nad punktem 2. porządku obrad

Ustawa o zmianie ustawy o obrocie instrumentami finansowymi oraz niektórych innych ustaw obejmuje swoim zakresem dwa główne zagadnienia. Dotyczą one krótkiej sprzedaży oraz materii regulowanej rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady nr 648/2012 w sprawie instrumentów pochodnych będących przedmiotem obrotu poza rynkiem regulowanym, kontrahentów centralnych i repozytoriów transakcji. Wdrożenie przedmiotowych zmian wynika z konieczności dostosowania przepisów krajowych do szeregu aktów prawnych przyjętych na szczeblu unijnym. W wymiarze legislacyjnym przełoży się to w zasadniczej części na wymienioną ustawę o obrocie instrumentami finansowymi, niemniej jednak duża złożoność regulowanej materii uzasadnia także dokonanie zmian w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawie o funduszach inwestycyjnych oraz w ustawie o nadzorze nad rynkiem kapitałowym.

Punktem wyjścia do zmian z zakresu krótkiej sprzedaży jest zastąpienie dotychczasowej ustawowej definicji tego pojęcia bezpośrednim odesłaniem do definicji wynikającej z przepisów unijnych – chodzi o rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady nr 236/2012 w sprawie krótkiej sprzedaży i wybranych aspektów dotyczących swapów ryzyka kredytowego. Zaletą takiego rozwiązania jest bez wątpienia zapewnienie pełnej spójności pojęciowej. Zauważyć wypada, że w definicji zapisanej w rozporządzeniu znajduje się dodatkowo odesłanie do przepisów doprecyzowujących przyjętych w rozporządzeniu delegowanym nr 918, przyjętym przez Komisję Europejską w 2012 r.

Odpowiednie wdrożenie procedur unijnych regulujących krótką sprzedaż wymaga dokonania wielu innych zmian dostosowawczych. Z tego względu przewiduje się uchylenie art. 7 ust. 5a, który wskazywał przesłanki dopuszczalności zawarcia transakcji krótkiej sprzedaży na rynku regulowanym, oraz art. 28 ust. 2 pkt 16 i 17, gdzie mowa była między innymi o upoważnieniu do określenia w regulaminie giełdy zasad kwalifikowania papierów wartościowych jako przedmiotu transakcji krótkiej sprzedaży oraz zasad zawierania i monitorowania tego rodzaju transakcji.

Pozostając na gruncie art. 5 ustawy, warto zwrócić uwagę na fakt, że w ust. 5 proponuje się rozszerzenie katalogu przypadków, w których dopuszczalne jest zobowiązanie się do zbycia papierów wartościowych w transakcji zawartej w obrocie zorganizowanym, przed dokonaniem ich zapisu na rachunku papierów wartościowych zbywcy, w szczególności o zobowiązania następujące w ramach transakcji krótkiej sprzedaży.

Jeśli chodzi o art. 15 rozporządzenia 236/2012, a więc o określenie przez podmioty dokonujące rozliczeń transakcji zawartych w obrocie zorganizowanym odpowiednich procedur na wypadek niedostarczenia dla celów rozrachunku instrumentów będących przedmiotem transakcji, spełniających wymogi wynikające z tego artykułu, wskazać należy na nowe brzmienie art. 50 ust. 4 pkt 4a oraz art. 68b ust. 2 pkt 4a ustawy. Wspomniane przepisy wyraźnie nakazują uwzględnienie przedmiotowych procedur w regulaminie Krajowego Depozytu Papierów Wartościowych, jak również w regulaminach izby rozliczeniowej oraz izby rozrachunkowej.

Ponieważ ważnym ogniwem realizacji transakcji krótkiej sprzedaży są firmy inwestycyjne przyjmujące zlecenia, w projekcie ustawy znalazły się także przepisy odsyłające do art. 12 i 13 rozporządzenia 236/2012. Ich istotą jest określenie wymagań, jakie powinny spełniać zlecenia złożone w celu dokonania krótkiej sprzedaży. Spełnienie tych wymagań, jak wynika z projektowanych zapisów art. 73 ust. 7 i 8 ustawy, będzie obowiązkowo weryfikowane przez firmy inwestycyjne przyjmujące zlecenia dotyczące krótkiej sprzedaży. Co istotne, obowiązek weryfikacyjny rozciąga się także na spełnienie ewentualnych dodatkowych obostrzeń, zakazów lub ograniczeń, wprowadzonych na podstawie art. 20, art. 23 lub art. 28 ust. 1 lit. b rozporządzenia 236/2012. W tym przypadku badanie, czy spełnione zostały dodatkowe wymogi wynikające z nałożonych zakazów lub ograniczeń, obejmować będzie także transakcje inne niż krótka sprzedaż.

Kolejna grupa regulacji dotyczy podmiotów określanych jako kontrahenci centralni – CCP – oraz repozytoria transakcji. W ustawie zaproponowano dodanie odesłania do definicji pojęcia CCP przyjętej w rozporządzeniu 648/2012. Chodzi tu zatem o osobę prawną, która działa pomiędzy kontrahentami kontraktów będących w obrocie na co najmniej jednym rynku finansowym, stając się nabywcą dla każdego sprzedawcy i sprzedawcą dla każdego nabywcy. Przyjęte rozwiązanie, podobnie jak w przypadku definicji krótkiej sprzedaży, pozwoli na zachowanie pożądanej jednolitości terminologicznej. Warto jednak dodać, że projektodawca zdecydował się na zawężenie unijnej definicji do podmiotów mających siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, co oczywiście ma związek z zakresem działania krajowego organu nadzoru. Dla porządku dodam, że zgodnie ze znowelizowanym brzmieniem art. 64 ust. 9 ustawy kompetencje organu nadzoru nad CCP powierzone zostaną Komisji Nadzoru Finansowego.

Istotą działalności CCP jest obniżanie ryzyka kredytowego w sposób systemowy, przy zastosowaniu odpowiednich mechanizmów ograniczających ryzyko niewywiązania się stron z zawartych transakcji. W tym celu CCP uczestniczy w rozliczaniu tych transakcji. CCP na mocy dodawanych przepisów – chodzi o art. 47a–47e projektu ustawy – zostaną objęte szczególnym reżimem dotyczącym zmian własnościowych, co powinno pozytywnie wpłynąć na stabilność działania tych podmiotów. Mam tutaj na uwadze obowiązek zawiadamiania o planowanym nabyciu akcji w CCP, z uwzględnieniem przypadków przekroczenia kolejnych progów określonych w rozporządzeniu. Ponadto, w art. 47d ust. 1 i 2 projektu ustawy uregulowano kwestię wyłączenia prawa głosu z akcji nabytych lub objętych niezgodnie z prawem oraz zawarto zapisy odnoszące się do przekroczenia przepisów w przypadku wykonywania uprawnień podmiotu dominującego CCP. Skuteczne egzekwowanie tych zapisów będzie gwarantowane między innymi poprzez umocowanie organu nadzoru do nakazania zbycia akcji w określonym terminie, a jeśli przedmiotowe akcje nie zostaną zbyte, do nałożenia kary pieniężnej w wysokości do 1 miliona zł.

Kontrahenci centralni, jako nowa kategoria podmiotów zaliczanych do infrastruktury rynków finansowych, będą podlegali obowiązkom informacyjnym względem prezesa NBP na zasadach analogicznych do tych, jakie dotyczą obecnie Krajowego Depozytu Papierów Wartościowych. Jest to efekt zmian zaproponowanych w ramach art. 48 oraz art. 64a projektowanego aktu. Podobnie jak w przypadku KDPW, również i tutaj prezes NBP może poinformować Komisję Nadzoru Finansowego o dostrzeżonych nieprawidłowościach w zakresie bezpieczeństwa i sprawności funkcjonowania CCP.

Zapewnienie pożądanego poziomu spójności regulacji krajowych wymaga uwzględnienia skutków opisanych zmian w prawie podatkowym, na przykład poprzez wskazanie sposobu określania odpowiednio przychodu albo dochodu z odpłatnego zbycia papierów wartościowych na rynku regulowanym w ramach krótkiej sprzedaży. W przypadku ustawy o nadzorze nad rynkiem kapitałowym projektowane zmiany skupiają się przede wszystkim na wskazaniu KNF jako organu właściwego w rozumieniu przepisów rozporządzenia 236/2012.

Kończąc, chciałbym jeszcze dodać, że w art. 73 projektu ustawy na mocy poprawki sejmowej znalazły się przepisy ograniczające wskaźnik dźwigni finansowej oferowanej klientom indywidualnym. Rozwiązanie to ma na celu zapewnienie większego bezpieczeństwa tej grupie inwestorów. Interesująca jest także propozycja odnosząca się do możliwości nadawania przez KDPW unikalnych numerów identyfikacji osób prawnych – LEI – co w dalszej perspektywie ułatwi raportowanie transakcji.

Wysoka Izbo, tak przedstawiają się najistotniejsze zmiany zaproponowane w projekcie ustawy. Proszę o jej przyjęcie. Dziękuję.

Przemówienie senatora Zbigniewa Meresa w dyskusji nad punktem 8. porządku obrad

Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Głównym celem ustawy o zmianie ustawy o rolnictwie ekologicznym jest wprowadzenie ułatwień dla rolników, którzy prowadzą produkcję ekologiczną, upoważnionych jednostek certyfikujących, a także organów administracji publicznej odpowiedzialnych za ten sektor rolnictwa.

Proponowane są liczne zmiany, które szczegółowo wymienione są w opinii do wspomnianej ustawy:

— dostosowanie terminologii przepisów ustawy o rolnictwie ekologicznym do terminologii przyjętej w sprostowaniu do rozporządzenia Rady (WE) nr 834/2007 z dnia 28 czerwca 2007 r. w sprawie produkcji ekologicznej i znakowania produktów ekologicznych i uchylającego rozporządzenie (EWG) nr 2092/91;

— wprowadzenie uproszczeń w systemie przekazywania danych dotyczących kontrolowanych producentów przez jednostki certyfikujące głównemu inspektorowi jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych (zwanemu dalej „głównym inspektorem”) oraz ujednolicenie systemu raportowania – możliwość wyłączenia przez głównego inspektora konieczności informowania o nieistotnych zmianach wprowadzanych do zgłoszenia podjęcia działalności w rolnictwie ekologicznym, przesunięcie terminu (z 31 października do 30 listopada) przekazywania przez jednostki certyfikujące, wyłącznie w formie elektronicznej, wykazu „producentów ekologicznych”;

— dookreślenie obowiązków Inspekcji Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych (zwanej dalej „inspekcją”) w zakresie sprawowania kontroli nad producentami ekologicznymi kontrolowanymi przez jednostkę certyfikującą, której cofnięto upoważnienie do przeprowadzania kontroli w rolnictwie ekologicznym, jedynie do sprawowania nadzoru nad certyfikatami wydanymi wcześniej przez tę jednostkę;

— wprowadzenie obowiązku przekazywania przez jednostkę certyfikującą, której cofnięto upoważnienie, znajdującej się w jej posiadaniu dokumentacji dotyczącej działalności producentów ekologicznych głównemu inspektorowi;

— stworzenie mechanizmu przekazywania przez jednostki certyfikujące albo głównego inspektora informacji o producencie ekologicznym przechodzącym pod kontrolę innej jednostki certyfikującej;

— wprowadzenie dla głównego inspektora możliwości wstrzymania naboru nowych zgłoszeń działalności w rolnictwie ekologicznym przez jednostkę certyfikującą, u której w wyniku kontroli stwierdzono nieprawidłowości w jej pracy;

— ustanowienie upoważnienia dla ministra właściwego do spraw rolnictwa do wydania rozporządzenia określającego generalne pozwolenie na zastosowanie niektórych odstępstw od warunków produkcji ekologicznej;

— umożliwienie dostępu do znajdującej się w posiadaniu Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa elektronicznej bazy danych o producentach ekologicznych głównemu inspektorowi oraz jednostkom certyfikującym; jednostki certyfikujące będą miały dostęp wyłącznie do informacji o producentach, którzy są objęci ich kontrolą;

— wprowadzenie regulacji umożliwiających zlecanie przez jednostki certyfikujące wykonania analiz próbek pochodzących od kontrolowanych producentów ekologicznych w „laboratoriach urzędowych” lub w „laboratoriach referencyjnych”;

— uproszczenie egzaminów na inspektora rolnictwa ekologicznego, to jest modyfikacja zasad przeprowadzania tego egzaminu oraz zwolnienie z obowiązku zdawania egzaminu na inspektora rolnictwa ekologicznego co trzy lata po wypełnieniu obowiązku podnoszenia wiedzy z zakresu rolnictwa ekologicznego.

Uważam, że zaproponowane zmiany są celowe, konieczne i przyniosą pozytywne skutki. Dziękuję.

Przemówienie senatora Tadeusza Kopcia w dyskusji nad punktem 8. porządku obrad

Zasadniczym celem ustawy o zmianie ustawy o rolnictwie ekologicznym jest wprowadzenie ułatwień dla rolników prowadzących produkcję ekologiczną, dla upoważnionych jednostek certyfikujących oraz organów administracji publicznej odpowiedzialnych za ten sektor rolnictwa.

Konieczność wprowadzenia zmian legislacyjnych w ustawie z dnia 25 czerwca 2009 r. o rolnictwie ekologicznym wiązała się także – jak wskazują autorzy nowelizacji – z potrzebą dostosowania jej przepisów do ogłoszonego sprostowania do rozporządzenia Rady (WE) nr 834/2007 z dnia 28 czerwca 2007 r. w sprawie produkcji ekologicznej i znakowania produktów ekologicznych i uchylającego rozporządzenie (EWG) nr 2092/91 oraz uwzględnienia wniosków wynikających ze sprawozdania specjalnego nr 9/2012 przygotowanego przez Europejski Trybunał Obrachunkowy „Kontrola systemu kontroli produkcji, przetwarzania, dystrybucji i przewozu produktów ekologicznych”, wniosków z kontroli Biura do spraw Żywności i Weterynarii Komisji Europejskiej przeprowadzonej w Polsce we wrześniu 2012 r., a także wymogów rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) nr 292/2013 z dnia 29 kwietnia 2013 r. zmieniającego rozporządzenie (WE) nr 889/2008 w odniesieniu do systemu kontroli produkcji ekologicznej.

Pragnę jedynie wskazać rozwiązanie dotyczące przekazywania obowiązkowych informacji.

Zakres uchwalonych (zmienionych) regulacji, jak wskazują ich autorzy, ma na celu wprowadzenie uproszczeń związanych z przekazywaniem przez jednostki certyfikujące głównemu inspektorowi jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych danych dotyczących kontrolowanych producentów oraz ujednolicenie systemu raportowania, gdyż dotychczas jednostki certyfikujące przekazywały informacje o zmianach dokonanych przez producentów rolnych w zgłoszeniu podjęcia działalności w rolnictwie ekologicznym w zakresie określonym w art. 63 ust. 3 rozporządzenia Komisji (WE) nr 889/2008 z dnia 5 września 2008 r. ustanawiającego szczegółowe zasady wdrażania rozporządzenia Rady (WE) nr 834/2007 w sprawie produkcji ekologicznej i znakowania produktów ekologicznych w odniesieniu do produkcji ekologicznej, znakowania i kontroli. Proponowane rozwiązanie ma na celu wprowadzenie możliwości wyłączenia przez głównego inspektora jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych konieczności informowania o części zmian nieistotnych dla sprawnego wykonywania przez ten organ nadzoru. Główny inspektor jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych będzie określał zakres wymaganych do sprawowania nadzoru informacji. W tym celu opracuje i przekaże jednostkom certyfikującym wzory formularzy zawierających wskazanie zakresu zmian, których informacja ma dotyczyć. Jednocześnie część zmian dotąd przekazywanych w terminie czternastu dni od dnia zaistnienia zdarzenia będzie przekazywana w ramach comiesięcznego raportu, co znacząco uprości system raportowania w rolnictwie ekologicznym oraz zmniejszy obciążenia administracji w tym zakresie.

Ujednolicenie systemu raportowania, na co wskazują autorzy, wymagało także zmiany terminu przekazywania informacji o kontrolowanych producentach na potrzeby wsparcia udzielanego na podstawie przepisów dotyczących rozwoju obszarów wiejskich ze środków pochodzących z Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich. Dzięki temu oraz równoczesnej zmianie organu przyjmującego dane o producentach z ministra właściwego do spraw rolnictwa na głównego inspektora jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych system zostanie skonsolidowany, a dane wymagane na podstawie innych przepisów będą porównywane na bieżąco.

Zaproponowano zmianę terminu przekazywania wykazu producentów w rozumieniu przepisów o krajowym systemie ewidencji producentów, ewidencji gospodarstw rolnych oraz ewidencji wniosków o przyznanie płatności, którzy spełnili określone wymagania dotyczące produkcji ekologicznej, zgodnie z przepisami dotyczącymi rolnictwa ekologicznego, ministrowi właściwemu do spraw rolnictwa oraz prezesowi Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa – ten termin to do dnia 30 listopada każdego roku według stanu za dany rok, dotychczas termin ten to było: do dnia 31 października – oraz przewidziano możliwość przesyłania uzupełnień do wspomnianego wykazu w terminie do końca grudnia danego roku, jeżeli w wyniku kontroli jednostki certyfikującej zostanie stwierdzona konieczność uzupełnienia przekazanych danych.

Przemówienie senatora Ryszarda Knosali w dyskusji nad punktem 8. porządku obrad

Na opracowanie omawianego projektu ustawy o zmianie ustawy o rolnictwie ekologicznym złożyło się w istocie bardzo wiele różnorodnych czynników. Mam tutaj na myśli zarówno wymogi płynące z potrzeby dostosowania prawa krajowego do przepisów unijnych – między innymi do sprostowania do rozporządzenia Rady z 2007 r. w sprawie produkcji ekologicznej i znakowania produktów ekologicznych – jak i wnioski formułowane w toku działalności Europejskiej Trybunału Obrachunkowego oraz Biura do Spraw Żywności i Weterynarii Komisji Europejskiej. Poza wspomnianymi względami warty zaznaczenia jest fakt, że przepisy projektu ustawy mają na celu wprowadzenie ułatwień dla niemal wszystkich grup podmiotów uczestniczących w procedurach certyfikacyjnych, a więc dla rolników prowadzących produkcję ekologiczną, upoważnionych jednostek certyfikujących oraz właściwych organów administracji publicznej. W dalszej części wystąpienia odniosę się do kilku moim zdaniem najistotniejszych zmian zawartych w tym projekcie ustawy.

Zasadniczym problemem zdiagnozowanym na gruncie dotychczasowych przepisów było raportowanie oraz przepływ informacji pomiędzy poszczególnymi podmiotami. Projekt ustawy przewiduje zatem zmiany polegające na pożądanym przez zainteresowane strony dostosowaniu zarówno terminu przekazywania informacji, jak i jej zakresu. Przykładowo wedle nowego brzmienia art. 4 ust. 6 ustawy jednostka certyfikująca będzie realizowała swój obowiązek informacyjny względem głównego inspektora jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych, nazywanego dalej głównym inspektorem, na zasadach ogólnych, czyli do dnia dziesiątego każdego miesiąca za poprzedni miesiąc, także w odniesieniu do przypadków odmowy wydania certyfikatu lub przypadków, kiedy w toku kontroli prowadzonej przez jednostkę certyfikującą stwierdzono niezgodności lub ryzyko ich wystąpienia. Dotychczas informacje w tym zakresie przekazywane były w sposób odrębny – w terminie czternastu dni od dnia zaistnienia zdarzenia będącego przedmiotem raportowania.

Odnosząc się natomiast do weryfikacji zakresu przekazywanych informacji, wskazać należy przede wszystkim na art. 4 ust. 8 projektu ustawy. W przepisie tym projektodawca umożliwił głównemu inspektorowi zawężenie zakresu informacji przekazywanych w przypadku dokonania zmian w zgłoszeniu podjęcia działalności w zakresie rolnictwa ekologicznego.

Zmiana o podobnym charakterze dokonywana jest także w art. 17 ust. 1 pkt 1 ustawy. Przepis ten zobowiązuje jednostkę certyfikującą do corocznego przekazywania określonym podmiotom wykazu producentów, którzy spełnili określone wymagania dotyczące produkcji ekologicznej zgodnie z przepisami dotyczącymi rolnictwa ekologicznego. Dotychczas przedmiotowa informacja za dany rok była przekazywana w terminie do 31 października tego roku. Zaproponowane przesunięcie rzeczonego terminu na dzień 30 listopada oraz wyraźne wskazanie, że informacja ta ma być sporządzana według stanu na dzień 15 listopada, spowodują, że przekazywana będzie ona od razu w formie kompletnej i co do zasady nie będzie zachodziła potrzeba jej uzupełnienia. Ewentualna konieczność dokonania zmiany bądź uzupełnienia danych w wykazie może jednak wystąpić w następstwie kontroli przeprowadzonej przez jednostkę certyfikującą. Wówczas poprawiony wykaz będzie sporządzany według stanu na dzień 31 grudnia i przekazywany będzie właściwym podmiotom w terminie do dnia 14 stycznia roku następnego.

Przy okazji warto zauważyć, że projektodawca zrezygnował z obowiązku przekazywania corocznej informacji dwutorowo, a więc w formie papierowej i elektronicznej, wskazując wyłącznie na obowiązek przekazania jej w formie elektronicznej. Ponadto do kręgu podmiotów uprawnionych do otrzymania tej informacji, obok ministra właściwego do spraw rolnictwa oraz prezesa Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, dodano głównego inspektora jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych. Rozwiązanie to będzie sprzyjać lepszemu informowaniu jednostek administracji publicznej uczestniczących w omawianym procesie, nie powodując przy tym – z racji przekazywania materiałów w formie elektronicznej – dodatkowych istotnych obciążeń po stronie jednostek certyfikujących.

Zgodnie z dodawanym art. 17a Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa zapewni głównemu inspektorowi oraz jednostkom certyfikującym dostęp do administrowanych przez nią danych ewidencyjnych o producentach ekologicznych. Zabieg ten umożliwi wykorzystanie informacji zgromadzonych przez agencję, a tym samym przyczyni się do poprawy funkcjonowania systemu nadzoru i kontroli w rolnictwie ekologicznym. Podkreślić wypada, że dostęp ten będzie nieodpłatny, choć będzie on zawężony jedynie do danych niezbędnych z punktu widzenia kompetencji i zadań wykonywanych przez dany podmiot. Przykładowo jednostka certyfikująca będzie mogła pozyskiwać dane wyłącznie w odniesieniu do tych producentów, którzy dokonali za jej pośrednictwem zgłoszenia podjęcia działalności w zakresie rolnictwa ekologicznego lub podlegają nadzorowi tej jednostki.

Kolejny problem dotyczy kwestii przechodzenia rolników pod nadzór innej jednostki certyfikującej, co może zdarzyć się w szczególności w przypadku cofnięcia upoważnienia dotychczasowej jednostce certyfikującej. Projektodawca odniósł się do tego zagadnienia w ust. 9 dodawanym do art. 6 ustawy. Generalnie rzecz ujmując, jednostka taka będzie zobowiązana do przekazania głównemu inspektorowi posiadanej dokumentacji, a także informacji dotyczących działalności producentów ekologicznych, którzy byli objęci kontrolą przez tę jednostkę, w zakresie, w jakim cofnięto jej upoważnienie, za okres pięciu lat poprzedzających cofnięcie tego upoważnienia. Na mocy art. 6 ust. 7 projektu ustawy główny inspektor będzie w takim przypadku tymczasowo wykonywał uprawnienia jednostki certyfikującej w zakresie nadzoru nad wydanymi certyfikatami. Zgodnie z art. 9 ust. 6–8 projektu ustawy w momencie objęcia danego producenta ekologicznego nadzorem innej jednostki certyfikującej, w zależności od okoliczności, główny inspektor albo jednostka certyfikująca, która sprawowała dotychczas nadzór, zobowiązani będą, działając na wniosek nowego podmiotu nadzorującego, do przekazania dokumentów i informacji dotyczących danego producenta ekologicznego.

Na aprobatę zasługuje także wprowadzenie upoważnienia dla ministra właściwego do spraw rolnictwa do wydania rozporządzenia mającego na celu ustanowienie generalnego pozwolenia na zastosowanie niektórych odstępstw od warunków produkcji ekologicznej. Wynika to z przepisów dodawanych do art. 11 ustawy. Zastosowanie ogólnych odstępstw od warunków produkcji ekologicznej może mieć miejsce, jak stanowi projektowany przepis, jeżeli jest to niezbędne do rozpoczęcia lub utrzymania produkcji ekologicznej przez producentów ekologicznych. Na etapie opracowywania przepisów wykonawczych konieczne będzie uwzględnienie zakresu tych odstępstw dopuszczonych na podstawie przepisów dotyczących rolnictwa ekologicznego i warunków ich zastosowania przy zachowaniu celów i zasad produkcji ekologicznej określonych w tych przepisach.

Wspomnieć ponadto wypada o istotnej zmianie wynikającej z zaleceń z kontroli Biura do Spraw Żywności i Weterynarii Komisji Europejskiej. Została ona zapisana w dodawanym do ustawy art. 19a i przewiduje, że jednostki certyfikujące mogą zlecać w toku prowadzonej kontroli laboratoriom urzędowym lub laboratoriom referencyjnym wykonanie analiz. Ze względu na powyższe konieczne było delegowanie ministrowi właściwemu do spraw rolnictwa kompetencji do określenia w rozporządzeniu wykazu laboratoriów urzędowych i laboratoriów referencyjnych, zakresu analiz wykonywanych przez poszczególne laboratoria oraz szczegółowych warunków i trybu gromadzenia, przetwarzania i przekazywania danych dotyczących wyników przeprowadzonych badań.

Wysoka Izbo, tak w zarysie przestawiają się najistotniejsze zmiany prawne dokonywane na mocy niniejszego przedłożenia. Ich kluczowym efektem powinno być zmniejszenie obciążeń administracyjnych oraz poprawa jakości i efektywności nadzoru sprawowanego nad produkcją ekologiczną. Uważam zatem, że nie ma wątpliwości co do potrzeby przyjęcia przedstawionego projektu ustawy. Dziękuję za uwagę.

Przemówienie senatora Tadeusza Kopcia w dyskusji nad punktem 9. porządku obrad

Na podstawie obowiązującego przed omawianą tu zmianą art. 20 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej przedsiębiorca wprowadzający towar do obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej był obowiązany do zamieszczenia na towarze, jego opakowaniu, etykiecie, instrukcji lub do dostarczenia w inny, zwyczajowo przyjęty sposób, pisemnych informacji w języku polskim określających firmę producenta i jego adres oraz umożliwiających identyfikację towaru. Warto wspomnieć, że przepis ten nie dotyczył środków spożywczych w rozumieniu rozporządzenia (WE) nr 178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 28 stycznia 2002 r., wyrobów medycznych oraz innych towarów, dla których odrębne przepisy szczegółowo regulują obowiązki w zakresie oznakowania – kosmetyki, zabawki, produkty lecznicze itd. Zgodnie z tą regulacją przedsiębiorca miał prawo wyboru sposobu realizacji obowiązku oznaczania, a więc wyboru miejsca zamieszczenia przedmiotowych informacji na towarze, jego opakowaniu, etykiecie, instrukcji lub dostarczenia w inny, zwyczajowo przyjęty sposób. Nie dotyczyło to towarów, w stosunku do których odrębne przepisy szczegółowo regulują obowiązki w zakresie oznakowania.

Jak podają autorzy nowelizacji, zgodnie ze stosowaną interpretacją zmienionego art. 20 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej istniał obowiązek umieszczania na produktach adresu dystrybutora z siedzibą w Polsce. Stosownie do wspomnianej interpretacji przedsiębiorcy kontrolowani w zakresie oznaczania produktów ponosili odpowiedzialność za nieumieszczenie na opakowaniu adresu polskiego dystrybutora. Ponadto obowiązek ten generował uzasadniony koszt dla przedsiębiorcy wynikający z konieczności zmiany oznakowania produktu lub jego opakowania na potrzeby oferowania produktu na polskim rynku. Dlatego też zaproponowano i w rezultacie uchwalono złagodzenie obowiązków wynikających z dotychczasowego brzmienia art. 20 tej ustawy.

Zmiana ta sprowadza się do wprowadzenia do przepisu odesłania do oznaczenia „producenta” w rozumieniu przepisów o ogólnym bezpieczeństwie produktów. W ten sposób, jak podkreślają autorzy nowelizacji, umożliwione zostanie fakultatywne oznaczenie produktu firmą przedsiębiorcy występującego jako wytwórca lub wyznaczony przedstawiciel wytwórcy, lub importer, lub jako inny przedsiębiorca uczestniczący w obrocie, jeżeli jego działanie może wpływać na właściwości produktu związanego z jego bezpieczeństwem. Przedsiębiorca z Europejskiego Obszaru Gospodarczego będzie mógł oznaczyć produkt adresem jego firmy znajdującej się na tym terytorium. Na przykład przedsiębiorca unijny, kierując partie towaru do kilku państw EOG, nie będzie musiał zmieniać opakowania towaru, aby zamieścić dane dystrybutora na rynek polski.

Kolejna zmiana polegała na wyłączeniu obowiązku oznaczania informacją umożliwiającą identyfikację towaru w przypadku, gdy w sposób oczywisty przeznaczenie towaru będzie wynikało z istoty towaru, zapewniając nabywcy świadomy wybór towaru. Autorzy zwracają także uwagę na fakt, że mając na względzie stale rozwijane i unowocześniane różne systemy dystrybucji i oznaczania produktów przyjęto, że w szeroko rozumianym obrocie między dostawcą a nabywcą nie jest bezwzględnie konieczne oznaczenie towaru „pisemną informacją umożliwiając identyfikację towaru” w każdym przypadku. Przedmiotowe wyłączenie ograniczone jest tylko do tego rodzaju informacji i nie obejmuje oznaczania firmą przedsiębiorcy. Ponadto takie rozwiązanie będzie dotyczyło tylko tych towarów, których nie obowiązują odrębne szczegółowe regulacje w zakresie oznaczania, oraz tylko w przypadku, gdy z istoty towaru wynika jego przeznaczenie.

Podczas redagowania powyższego przepisu słusznie trzymano się zasady, że obowiązki nakładane na przedsiębiorców powinny być proporcjonalne do celu, jakiemu służą tym bardziej, że w przypadku niezgodności towaru z umową i nienależytą jakością towaru konsument może dochodzić swych roszczeń od sprzedawcy bądź od gwaranta zgodnie z postanowieniami ustawy z dnia 27 lipca z 2012 r. o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz o zmianie kodeksu cywilnego.

Przemówienie senatora Ryszarda Knosali w dyskusji nad punktem 9. porządku obrad

Nowelizacja ustawy o swobodzie działalności gospodarczej przewiduje złagodzenie niektórych obowiązków dotyczących oznaczania towarów wprowadzanych do obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Art. 20 ustawy w dotychczasowym brzmieniu przewidywał, że polski dystrybutor, czyli przedsiębiorca, który wprowadza na nasz rynek dany towar, ma obowiązek oznaczyć na tym towarze w formie pisemnej swoją firmę i adres. Wprawdzie ustawa pozwalała przedsiębiorcy na pewną swobodę co do miejsca oznaczenia, wskazując, że może być ono umieszczone zarówno bezpośrednio na towarze, jak i na jego opakowaniu, etykiecie, instrukcji, lub też dostarczane w inny zwyczajowo przyjęty sposób, niemniej jednak musiał on liczyć się z koniecznością spełnienia tych dodatkowych wymogów. W skrajnych przypadkach wiązało się to nawet ze zmianą oryginalnego opakowania towaru, co oczywiście pociągało za sobą określone koszty po stronie przedsiębiorcy.

Opisane wymagania z prawnego punktu widzenia traktowane mogą być jako godzące w wynikający z art. 34 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej zakaz wprowadzania ograniczeń o charakterze ilościowym. Wielu ekspertów podkreśla, że konieczność wskazania adresu dystrybutora na produktach wprowadzanych do obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej może być w istocie środkiem podobnym do wspomnianych ograniczeń. Ze względu na wnioski płynące z orzeczeń wydawanych przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wyeliminowanie przedmiotowej niezgodności nie jest możliwe jedynie poprzez przyjęcie odpowiedniej interpretacji istniejących przepisów prawa krajowego. Tym samym konieczna jest ingerencja o charakterze legislacyjnym.

Dlatego też w przedstawionym akcie zaproponowano zmianę brzmienia art. 20 ust. 1 pkt 1 ustawy, tak aby wskazywał on na obowiązek oznaczenia firmy producenta. Projektodawca odniósł się w tym miejscu do definicji producenta przyjętej zgodnie z art. 3 pkt 2 ustawy o ogólnym bezpieczeństwie produktów. Zaprezentowane szersze ujęcie sprawi, że dopuszczalne będzie oznaczenie produktu oznaczeniem firmy pochodzącego z Europejskiego Obszaru Gospodarczego przedsiębiorcy występującego jako wytwórca lub wyznaczony przedstawiciel wytwórcy, lub importer, lub inny przedsiębiorca uczestniczący w dowolnym etapie procesu dostarczania lub udostępniania produktu, jeżeli jego działanie może wpływać na właściwości produktu związane z jego bezpieczeństwem. Ponadto zauważyć wypada, że po nowelizacji obowiązek dodatkowego oznaczenia państwa siedziby wytwórcy zachodził będzie wyłącznie wówczas, gdy znajduje się ona poza terytorium Europejskiego Obszaru Gospodarczego.

Niejako przy okazji zmodyfikowano także wymóg wynikający z art. 20 ust. 1 pkt 2 nowelizowanej ustawy, dotyczący umieszczenia oznaczeń pozwalających na identyfikację towaru. Istotą tego przepisu jest umożliwienie nabywcy dokonania świadomego wyboru. Wybór taki jest możliwy przede wszystkim wówczas, gdy nabywca wie, do czego dany towar służy. Po zmianie przedmiotowy obowiązek informacyjny zachodził będzie wyłącznie w przypadku, kiedy przeznaczenie towaru nie będzie oczywiste. Rozwiązanie takie spowoduje ograniczenie zbędnych obciążeń po stronie przedsiębiorców, czyniąc tym samym zadość zasadzie proporcjonalności.

Dodać wypada, że omówione zmiany nie wpłynął na szczególne obowiązki informacyjne, które dotyczą środków spożywczych oraz wyrobów medycznych.

Zgodnie z przepisem przejściowym nowe regulacje nie znajdą zastosowania do wyrobów wprowadzonych do obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przed dniem wejścia w życie zmian zapisanych w projekcie ustawy. Podkreślenia wymaga jednak fakt, że w okresie trzydziestu sześciu miesięcy od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy możliwe będzie wprowadzanie do obrotu towarów oznaczonych wedle dotychczasowych zasad. Jak się wydaje, chodzi w szczególności o te towary, które zostały już oznaczone, a wejście w życie ustawy wyprzedziło ich wprowadzenie do obrotu. Przepis ten ma zatem na celu uwzględnienie słusznych interesów przedsiębiorcy.

Wysoka Izbo, jak wykazano powyżej, omówione zmiany są korzystne dla przedsiębiorców i tym samym zasługują na przyjęcie. Dziękuję.

Przemówienie senatora Rafała Muchackiego w dyskusji nad punktem 11. porządku obrad

Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Zmiany zaproponowane w ustawie o zmianie ustawy o państwowej kompensacie przysługującej ofiarom niektórych przestępstw znajdują moje pełne poparcie. Niewątpliwie instytucja ta jest mało znana, a dotyczy materii wyjątkowo trudnej. Odpowiedzialność państwa rozumiana jako ogólnospołeczna odpowiedzialność za skutki najgroźniejszych przestępstw przeciwko życiu i zdrowiu znalazła odzwierciedlenie w nowelizowanej ustawie. W bardzo wielu przypadkach wskazane kwoty nie będą zapewne stanowiły realnej kompensaty doznanego uszczerbku, niemniej uważam, że warto okazać wsparcie choćby w takim wymiarze. W mojej ocenie szczególnie ważne jest rozszerzenie zakresu osób uprawnionych, gdyż faktycznie to bliscy bezpośrednio pokrzywdzonej osoby dźwigają największy ciężar finansowy związany z tragedią, jaka dotknęła pokrzywdzonego. Pozytywnie należy również ocenić oddelegowanie oceny roszczeń do referendarzy sądowych, którzy niewątpliwie są kompetentni do dokonania takiej oceny w wymiarze określonym ustawą. Liczę na to, że znowelizowana ustawa będzie stanowiła realną pomoc dla osób pokrzywdzonych w tych jakże dramatycznych przypadkach, które zostały objęte ustawą. Dziękuję.

Przemówienie senatora Tadeusza Kopcia w dyskusji nad punktem 11. porządku obrad

Przyczyną uchwalenia przedstawionej ustawy była potrzeba zasadniczej przebudowy przepisów ustawy z dnia 7 lipca 2005 r. o państwowej kompensacie przysługującej ofiarom niektórych przestępstw, wynikająca z praktyki orzeczniczej sądów związanej z realizacją tej ustawy, w zakresie wynikającym z informacji o działalności rzecznika praw obywatelskich za rok 2012 wraz z uwagami o stanie przestrzegania wolności i praw człowieka i obywatela. Autorzy nowelizacji podają, że w stanowisku skierowanym do marszałka Senatu RP rzecznik praw obywatelskich wyraził poważny niepokój wynikający z obserwacji efektywności wykonywania przedmiotowej ustawy i stwierdził, że ustawa o państwowej kompensacie przysługującej ofiarom niektórych przestępstw nie tylko nie gwarantuje skutecznej pomocy osobom pokrzywdzonym przestępstwem, ale często powoduje ich wtórną wiktymizację. Ten psychologiczny aspekt jest tutaj bardzo istotny, dlatego pozwolę sobie podać opisową definicję wiktymizacji. Otóż jest to „proces stawania się ofiarą, pokrzywdzenie, czyli doznanie krzywd i szkód w wyniku jakiegoś zdarzenia, a także działania prowadzące do tego, że dana osoba staje się ofiarą przemocy. Pokrzywdzenie obejmować może szkody materialne, krzywdy moralne, zmiany w psychice. W ramach wiktymologii bada się rolę ofiary w genezie przestępstwa, ustala czynniki decydujące o podatności wiktymizacyjnej i charakterystyki osób najbardziej narażonych na stanie się ofiarą oraz poszukuje metod zapobiegania ewentualnej wiktymizacji, a także możliwości tworzenia mechanizmów kompensowania pokrzywdzonym szkód wyrządzonych przestępstwem. Badania pokazują, że każda wiktymizacja może zwiększać podatność na ponowne stanie się ofiarą. Zwraca się uwagę na ryzyko wystąpienia wiktymizacji wtórnej, kiedy ofiara przestępstwa ponownie doznaje krzywdy i cierpienia wskutek niewłaściwych procedur procesowych. Chodzi np. o wielokrotne przesłuchiwanie ofiar przestępstw na tle seksualnym”. W związku z tym stanem rzeczy rzecznik praw obywatelskich zaapelował o rozważenie podjęcia działań, które spowodowałyby naprawę niepożądanego stanu prawnego, tak by prawa ofiar przestępstw i ich godność były należycie chronione.

Celem dokonanej nowelizacji jest poszerzenie zakresu podmiotowego ustawy, usunięcie lub zmiana przepisów niejasnych, sprzecznych z wiążącym Polskę prawem międzynarodowym, dodanie unormowań, które podwyższą maksymalną kwotę kompensaty, umożliwią domaganie się zaliczki na poczet koniecznych wydatków bieżących, wydłużą termin do składania wniosku o wypłatę kompensaty, wprowadzą prawo występowania o wypłatę kompensaty osobie, pod której pieczą pozostaje ofiara przestępstwa, oraz poprzez zmianę właściwości miejscowej organu orzekającego i organu pomocniczego uproszczą dochodzenie kompensat osobom poszkodowanym przestępstwem.

Autorzy noweli wskazują, że analiza przepisów ustawy wykazała, iż wiele przepisów ustawy jest niezgodnych z prawem unijnym, a wiele wzajemnie ze sobą sprzecznych do tego stopnia, że dostęp do kompensaty państwowej stał się praktyce iluzoryczny. Obecnie ustawa o państwowej kompensacie przysługującej ofiarom niektórych przestępstw została kompleksowo przemodelowana. Wiele spośród wprowadzonych rozwiązań ma swoje źródło w aktach prawa międzynarodowego, które wytyczają drogę pomocy ofiarom przestępstw w ustawodawstwach krajowych. Pierwszym z tych aktów prawnych jest Europejska konwencja o kompensacie dla ofiar przestępstw popełnionych z użyciem przemocy z dnia 24 listopada 1983 r. Niestety do chwili obecnej Polska, będąca członkiem Rady Europy, konwencji tej nie ratyfikowała, nad czym ubolewają autorzy omawianych tu zmian. Ponieważ dochodzenie kompensat było do tej pory znacznie utrudnione ze względu na skomplikowane wymogi zmienianej ustawy oraz mocno sformalizowane i długotrwałe postępowanie, wprowadzono szereg zmian, które powinny pozwolić na rozpoznawanie spraw bez zbędnej zwłoki i wypłatę wyższych niż do tej pory kwot kompensat.

Na zakończenie swojego wystąpienia podam jedynie, że już pierwsza dokonana zmiana, polegająca na rezygnacji w tytule i w treści ustawy z pojęcia „przestępstwo” na rzecz pojęcia „czyn zabroniony” ma zasadnicze znaczenie dla objętych tą ustawą ofiar niektórych przestępstw. Stworzy to możliwość występowania z wnioskiem o przyznanie kompensaty w sytuacji, gdy sprawca czynu nie może być oskarżony ani skazany, sformułowanie to obejmuje bowiem wszystkie przypadki, w których nastąpiła śmierć sprawcy, nie został złożony wniosek o ściganie, sprawca korzysta z immunitetu albo jest niepoczytalny. Pojęcie „czyn zabroniony” oznacza zachowanie o znamionach określonych w ustawie karnej, ale nie zawiera innych elementów koniecznych do stwierdzenia przestępstwa. Termin ten stosuje się do zachowań, w związku z którymi sprawcy nie można zarzucić winy. Obecnie niemożność pociągnięcia sprawcy czynu zabronionego do odpowiedzialności karnej za przestępstwo nie będzie stanowiła przeszkody do wystąpienia przez ofiarę o przyznanie kompensaty.