Narzędzia:

Posiedzenie: 19. posiedzenie Senatu RP VIII kadencji, 1 dzień


17 i 18 października 2012 r.
Przemówienia z dnia następnego

Przemówienie senatora Rafała Muchackiego w dyskusji nad punktem 1. porządku obrad

Przemówienie senatora Rafała Muchackiego w dyskusji nad punktem 1. porządku obrad

Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Pragnę wyrazić swoje poparcie dla podjęcia przez Senat uchwały mającej na celu uczczenie pamięci polskich kryptologów, Mariana Rejewskiego, Jerzego Różyckiego, Henryka Zygalskiego, i ich wkładu w zwycięstwo nad faszyzmem.

14 grudnia 1932 r. trzem poznańskim matematykom, Marianowi Rejewskiemu, Jerzemu Różyckiemu i Henrykowi Zygalskiemu, pracującym wówczas w Biurze Szyfrów Sztabu Głównego Wojska Polskiego, udało się złamać kod Enigmy – maszyny szyfrującej, którą posługiwała się niemiecka armia, co w owym czasie w ocenie kręgów wywiadu niemieckiego, francuskiego czy angielskiego uchodziło za rzecz niemożliwą. Odkrycie naszych rodaków należy zakwalifikować do jednego z największych odkryć polskich naukowców, które zaważyło na losach całej ludzkości, skracając prawdopodobnie o kilka lat II wojnę światową. Przesłane sojusznikom informacje pozwoliły bowiem na kolejne prace nad dekodowaniem szyfrów i umożliwiły odczytywanie hitlerowskiej korespondencji, a w konsekwencji przyczyniły się do zwycięstwa w II wojnie światowej.

Z uwagi na powyższe, jak również ze względu na liczne próby pomniejszania tego nieocenionego polskiego wkładu w zwycięstwo Sprzymierzonych w II wojnie światowej, które miały miejsce przez wiele lat, uhonorowanie autorów tak wiekopomnego odkrycia jest w mojej ocenie w pełni zasadne. Dziękuję.

Przemówienie senatora Ryszarda Knosali w dyskusji nad punktem 3. porządku obrad

Przemówienie senatora Ryszarda Knosali w dyskusji nad punktem 3. porządku obrad

Materia projektu ustawy o zmianie ustawy o radiofonii i telewizji obejmuje problematykę ustalania opłat koncesyjnych z tytułu rozpowszechniania programu radiowego lub telewizyjnego. Pilna potrzeba przyjęcia niniejszego aktu wynika z faktu, że dotychczasowe rozwiązania w tym zakresie (między innymi dające Krajowej Radzie Radiofonii i Telewizji nadmierną swobodę w kształtowaniu wysokości tychże opłat) nie znalazły aprobaty Trybunału Konstytucyjnego, który zakwestionował je w wyroku z dnia 19 lipca 2011 r. Na mocy orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego dotychczasowe przepisy w zakresie zasad ustalania opłaty za udzielenie koncesji straciły moc z dniem 3 sierpnia 2012 r., zatem od tego czasu mamy do czynienia z luką prawną w przedmiotowym zakresie. Utrzymanie obecnego stanu grozić może nawet brakiem możliwości naliczania opłat koncesyjnych, a co za tym idzie, uszczupleniem wpływów do budżetu państwa.

Zasadnicza treść projektowanych regulacji odnosi się do określenia górnych stawek opłat, jakie mogą zostać naliczone za udzielenie koncesji na rozpowszechnianie naziemne programu radiowego lub telewizyjnego. Stawki te zostały zróżnicowane w zależności od tego, czy mamy do czynienia z programem radiowym, czy telewizyjnym. Odrębnie skategoryzowano maksymalne opłaty za rozpowszechnianie programu w sposób naziemny analogowy oraz w sposób naziemny cyfrowy w multipleksie. Z kolei dla przypadków rozpowszechniania programów za pomocą satelity lub w sieciach telekomunikacyjnych innych niż te wykorzystywane do rozpowszechniania naziemnego lub satelitarnego projektodawca przewidział stałe stawki opłat za udzielenie koncesji (uzależnione tylko od tego, z jakiego rodzaju rozpowszechnianiem mamy do czynienia).

Ustalenie maksymalnych stawek za opłatę koncesyjną (projektowany art. 40 ust. 2) jest spełnieniem postulatu, aby wysokość tych obciążeń była ustalona w ustawie, a nie zależała wyłącznie od uznania KRRiT. Dodatkowym ograniczeniem swobody decyzyjnej organu koncesyjnego jest projektowany art. 40 ust. 6, w którym zawarto szereg wytycznych, jakie ten organ musi wziąć pod uwagę, przyjmując rozporządzenie w sprawie wysokości opłaty za udzielenie koncesji oraz sposobu wyliczania tej opłaty. Wspomniane wytyczne wskazują na konieczność uwzględnienia między innymi takich czynników jak czas emisji reklam, liczba mieszkańców w zasięgu programu, standard naziemnej radiofonii cyfrowej, standard naziemnej telewizji cyfrowej.

W dalszej części projekt ustawy przesądza o obowiązku dokonywania corocznej waloryzacji wysokości opłat za udzielenie koncesji. Obowiązek ten dotyczy nie tylko opłat skonkretyzowanych na podstawie rozporządzenia KRRiT, ale również górnych limitów oraz opłat wynikających bezpośrednio z niniejszej ustawy. Wielkość waloryzacji uzależniona będzie od średniorocznego wskaźnika cen towarów i usług konsumpcyjnych, a waloryzacja będzie miała miejsce zawsze, gdy wskaźnik ten osiągnie wartość dodatnią. Niezwykle istotne z punktu widzenia przejrzystości zasad wnoszenia opłaty koncesyjnej jest uregulowanie ewentualnego wnoszenia tej opłaty w ratach. Mówi o tym szczegółowo art. 40 ust. 10 i 11 projektu ustawy.

Wysoka Izbo, zasadność przyjęcia opisanych zmian nie budzi wątpliwości, w szczególności jeśli zważyć na pilną potrzebę wykonania wyroku Trybunału Konstytucyjnego oraz na konieczność zniwelowania potencjalnie niebezpiecznej luki prawnej. Dziękuję.

Przemówienie senatora Ryszarda Knosali w dyskusji nad punktem 4. porządku obrad

Przemówienie senatora Ryszarda Knosali w dyskusji nad punktem 4. porządku obrad

Nowelizowana ustawa o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych jest aktem ściśle powiązanym z wieloma innymi aktami rangi ustawowej, regulującymi funkcjonowanie różnego rodzaju instytucji i mechanizmów rynku finansowego. Zasadność przyjęcia zaproponowanych zmian wynika z potrzeby dostosowania niektórych przepisów wspomnianej ustawy w taki sposób, aby uwzględniały one obowiązujący stan prawny. Wypada przy tym podkreślić, że projektowane przepisy przyniosą skutek w wymiarze techniczno-legislacyjnym i nie wpłyną istotnie na merytorykę przyjętych wcześniej rozwiązań.

Zaproponowane nowe brzmienie art. 83 ustawy, które przewiduje zmiany w ustawie o Narodowym Banku Polskim w zakresie odnoszącym się do zasad kształtowania rezerwy obowiązkowej banków, rozszerza zakres tego przepisu w taki sposób, aby przy obliczaniu przedmiotowej rezerwy brać pod uwagę również środki gromadzone w ramach funkcjonujących od niedawna indywidualnych kont zabezpieczenia emerytalnego. Warto ponadto wskazać na kolejną zmianę dostosowawczą dotyczącą ustawy o NBP, a odnoszącą się do art. 43 ust. 1 tej ustawy, zapisaną we wspomnianym na wstępie przepisie o SKOK. Celem projektu ustawy w tym zakresie jest rozwiązanie wątpliwości interpretacyjnych powstałych wskutek uchylenia art. 34 ustawy o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym. Norma w proponowanym brzmieniu nie odsyła już więc konkretnie do tego artykułu, lecz ogólnie do przepisów ustawy o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym. Podobny charakter mają także niektóre inne przepisy zaproponowane przez projektodawcę, jak chociażby te odnoszące się do ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.

Na odrębną uwagę zasługuje zmiana w zakresie art. 88 nowelizowanej ustawy. Celem nowych unormowań jest tu uelastycznienie odnośnie do momentu, w którym zaczną być stosowane zapisy art. 50 ust. 4 oraz art. 64 ust. 1 pkt 1a ustawy o rachunkowości. Pierwotnie przewidziano, że przepisy te znajdą zastosowanie do sprawozdań finansowych za rok obrotowy rozpoczynający się w 2010 r., jednak okoliczności związane z terminem wejścia w życie nowej ustawy o SKOK spowodowały, że zapis ten należało zmienić. Obecnie dotyczy on sprawozdań finansowych „za rok obrotowy rozpoczynający się w roku, w którym ustawa weszła w życie”. Podobny charakter ma również zmiana dotycząca art. 91 ust. 3 nowelizowanej ustawy.

Duża grupa zaproponowanych zmian dotyczy uaktualnienia zapisanych w innych ustawach odniesień do przepisów o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych w taki sposób, aby wskazywały nie na starą ustawę o SKOK, tę z 1995 r., lecz na ustawę nową, przyjętą w roku 2009. Zabieg ten ma na celu poprawę spójności przepisów prawnych i dotyczy: ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, ustawy o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, ustawy o ostateczności rozrachunku w systemach płatności i systemach rozrachunku papierów wartościowych oaz zasadach nadzoru nad tymi systemami, ustawy o niektórych zabezpieczeniach finansowych, ustawy o spółdzielni europejskiej, ustawy o udzielaniu przez Skarb Państwa wsparcia instytucjom finansowym, ustawy o biegłych rewidentach i ich samorządzie, podmiotach uprawnionych do badania sprawozdań finansowych oraz o nadzorze publicznym, jak również ustawy o usługach płatniczych. Wyraźna zmiana szeregu przepisów szczegółowych jest w tym przypadku konieczna, bowiem sama ustawa z 2009 r. nie zawiera ogólnej normy, która wskazywałaby na stosowanie przepisów nowej ustawy w sytuacji, gdy w przepisach istnieje jeszcze odesłanie do ustawy z 1995 r.

Zmierzając ku końcowi wystąpienia, dodam, że charakterystyczne dla niniejszego projektu ustawy jest to, iż przedłożone w nim zmiany dotyczą ustawy, której przepisy mają wejść w życie dopiero pod koniec października tego roku, dla której trwa więc jeszcze okres vacatio legis. Jeśli weźmie się to pod uwagę, zasadnym jest, aby przedstawiony dziś projekt ustawy wszedł w życie jak najszybciej. Dlatego między innymi w projekcie tym znalazł się zapis, zgodnie z którym wspomniane przepisy wejdą w życie już z dniem ogłoszenia.

Biorąc pod uwagę zarówno pilną potrzebę przyjęcia opisanych zmian, jak i fakt, że wpłyną one pozytywnie na spójność systemu prawnego, proszę Wysoką Izbę o przyjęcie przedstawionego projektu ustawy. Dziękuję za uwagę.

Przemówienie senatora Ryszarda Knosali w dyskusji nad punktem 5. porządku obrad

Przemówienie senatora Ryszarda Knosali w dyskusji nad punktem 5. porządku obrad

Na wstępie wypada zaznaczyć, że projekt ustawy nie przynosi istotnych zmian w odniesieniu do podziału kompetencji realizowanych w zakresie organizacji rynków owoców i warzyw przez organy krajowe. Projekt zmierza raczej do przypisania nowych zadań, wynikających z prawa unijnego, oraz do uściślenia zakresu działania niektórych organów. W tym względzie wypada przytoczyć nowe brzmienie art. 2, który przewiduje, że marszałek województwa wykonujący w tym obszarze zadania niejako w imieniu administracji rządowej, czyli zadania zlecone, korzystał będzie dodatkowo z domniemania swojej kompetencji w każdym przypadku, gdy ustawa nie wskazuje innego właściwego organu krajowego.

W projekcie ustawy należało również zadbać o dostosowanie obowiązującej procedury dochodzenia do uznania grup producentów za organizacje producentów do nowych przepisów unijnych. Przede wszystkim chodzi tu o dodanie obowiązku wstępnego zatwierdzenia planu dochodzenia do uznania. Rozwiązanie to pociąga za sobą konieczność dokonania wielu dalszych zmian, chociażby rozszerzenia kompetencji kontrolnych marszałka województwa, jest to projektowany art. 2 ust. 2 pkt 1; poszerzenia zakresu informacji zamieszczanych w rejestrze wstępnie uznanych grup producentów, art. 2b ust. 2 pkt 2 projektu ustawy; zobowiązania marszałka województwa do realizacji dodatkowych obowiązków informacyjnych względem innych organów administracji publicznej, art. 3 ust. 1 pkt 1 projektu ustawy.

Z uwagi na fakt znacznego ograniczenia środków dostępnych w ramach pomocy unijnej projektodawca, kierując się wytycznymi rozporządzenia unijnego, przedstawił przepisy służące ściślejszemu kontrolowaniu wykorzystywania przyznanej pomocy. Na szczególną uwagę zasługuje tu art. 13a projektu ustawy limitujący okres, w jakim dany producent może być członkiem grupy producentów, oraz art. 19 ust. 2 pkt 7a, w którym zapisano delegację do wydania rozporządzenia wykonawczego w przedmiocie określenia warunków i trybu rozliczenia zwrotu składników majątkowych inwestycji lub jej wartości w przypadku wystąpienia producenta z grupy producentów.

W celu sprawniejszego dysponowania środkami finansowymi zobowiązano marszałka województwa do przekazywania ministrowi właściwemu do spraw rynków rolnych oraz prezesowi Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa informacji o skutkach finansowych już na etapie wydania decyzji o wstępnym zatwierdzeniu planu dochodzenia do uznania. W tym kontekście istotne są także projektowane zapisy art. 3a i 3b, określające obowiązki informacyjne marszałka województwa względem grupy producentów, miedzy innymi w zakresie informacji o wysokości współczynnika przydziału środków, oraz procedurę dokonywania zmian w planie dochodzenia do uznania.

Swego rodzaju dopełnieniem niniejszych zmian jest art. 9 ust. 2 pkt 1 projektu ustawy, w którym rozszerzono zakres opiniowania planu dochodzenia do uznania. Zgodnie z projektem ustawy dyrektor oddziału regionalnego ARiMR będzie musiał dodatkowo badać, czy czas realizacji tego planu jest uzasadniony, w szczególności zaś to, czy zakreślony okres dochodzenia nie jest zbyt wydłużony. Przepisy te z pewnością pozwolą lepiej gospodarować przyznaną pomocą, co jest szczególnie istotne w sytuacji, w której środki w ramach tej pomocy zostały znacznie ograniczone.

Omówione przeze mnie przepisy stanowią pewien zarys regulacji szczegółowych, zawartych w niniejszym projekcie. Do tego projektodawca uwzględnił potrzebę wprowadzenia wielu zmian dostosowawczych, polegających na przykład na aktualizacji odesłań.

Reasumując, wypada dodać, że zasadność przyjęcia przedstawionych unormowań wynika z konieczności pilnego dostosowania prawa krajowego do rozporządzenia wykonawczego Komisji UE nr 302/2012 z dnia 4 kwietnia 2012 r. Zakres przyjętych zmian nie budzi wątpliwości prawnych. Proszę zatem Wysoką Izbę o pozytywne ustosunkowanie się do niniejszego projektu ustawy. Dziękuję za uwagę.

Przemówienie senatora Rafała Muchackiego w dyskusji nad punktem 7. porządku obrad

Przemówienie senatora Rafała Muchackiego w dyskusji nad punktem 7. porządku obrad

Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Propozycja uczczenia pamięci błogosławionej Karoliny Kózki przy okazji dwudziestej piątej rocznicy jej beatyfikacji znajduje moje poparcie. Karolina Kózka swoim krótkim życiem również dzisiaj wskazuje nam wszystkim, a szczególnie osobom młodym, potrzebę pełnej i intensywnej realizacji oraz aktywnego wykorzystania danego nam czasu. Bez względu bowiem na wyznawaną religię pewne jest to, że chwila śmierci nie jest nam znana. Dlatego też warto promować życiowe zaangażowanie i korzystanie z możliwości danych nam przez życie. Karolina Kózka pokazała, że osoba młoda, pochodząca z wielodzietnej i niezamożnej rodziny, nie jest skazana na bierność i pasywne życie. Warto zatem współcześnie, kiedy każdy z nas dysponuje niepomiernie większymi możliwościami samorealizacji na każdym polu oraz możliwościami aktywnego życia społecznego, wskazywać przykład błogosławionej Karoliny Kózki, która potrafiła w pełni wykorzystać dany jej czas oraz bronić swej godności. Dziękuję.

Przemówienie senatora Rafała Muchackiego w dyskusji nad punktem 9. porządku obrad

Przemówienie senatora Rafała Muchackiego w dyskusji nad punktem 9. porządku obrad

Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Bardzo dziękuję za ten dokument, przedstawiający w sposób rzetelny i przeglądowy sytuację sektora mikro- i małych przedsiębiorstw, które stanowią najliczniejszą grupę podmiotów w polskiej gospodarce. Chciałbym jednakże zwrócić uwagę na kilka kwestii, które moim zdaniem wymagają rozważenia w kontekście dalszych kroków podejmowanych w celu wsparcia tej grupy przedsiębiorców.

Po pierwsze, z informacji wynika, że zainteresowanie mikro- i małych przedsiębiorstw w Polsce szeroko pojmowaną innowacyjnością nie jest duże. Jako przyczynę wskazuje się to, że przedsiębiorcy ci nie widzą wpływu innowacyjności na ich konkurencyjność i wzrost przychodów. Wskazuje się również to, że przedsiębiorcy nie posiadają wolnych środków, które mogliby przeznaczyć na inwestycje, a jednocześnie boją się zaciągania zobowiązań długoterminowych typu kredyty bankowe. Tymczasem dotychczas główny nacisk we wspieraniu innowacyjności położony był na programy dotacji dla przedsiębiorstw innowacyjnych, np. w ramach RPO i POIG, jednakże dotacje te przyznawane były dopiero po wdrożeniu inwestycji, zatem przedsiębiorca chcący skorzystać z dotacji musiał wpierw samodzielnie sfinansować inwestycję, której wartość później mogła być zwrócona. Sam etap rozliczania inwestycji był przy tym bardzo sformalizowany, co często odstręczało przedsiębiorców. Nie jest bowiem tajemnicą, że przedsiębiorcy muszą często reagować dynamicznie i szybko na nowe okoliczności i okazje, zwłaszcza współcześnie, kiedy technologie potrafią się zmieniać bardzo szybko. Uważam zatem, że dla przedsiębiorców bardziej przydatne byłyby preferencyjne pożyczki zamiast systemu dotacji. Pożyczki te powinny być udzielane właśnie na sfinansowanie inwestycji. Powinny też być udzielane szybko. Ich preferencyjność nie wpływałaby tak znacząco na naruszenie zasady konkurencyjności jak system dotacji.

Po drugie, w kwestii upadłości informacja wskazuje, że mikro- i małe przedsiębiorstwa nie upadają tak często, jak przedsiębiorstwa większe. Tymczasem należy mieć na uwadze, że podmioty te upadają w sensie faktycznym, chociaż nie korzystają z instytucji upadłości, bowiem ta jest zbyt sformalizowana i kosztowna dla osoby prowadzącej mikroprzedsiębiorstwo. Takie podmioty wymykają się klasyfikacji upadłości, zatem warto byłoby w trakcie opracowania kolejnego tego typu raportu uwzględnić inne kryterium niż ogłoszone postanowieniem sądu upadłości.

Wrócę jeszcze na chwilę do sposobu, w jaki państwo może najlepiej pomagać mikro- i małym przedsiębiorcom. Uważam, że najbardziej powinniśmy stawiać właśnie na wsparcie w uzyskiwaniu pożyczek i poręczanie za przedsiębiorców podejmujących się rozwoju swojego biznesu. Przedsiębiorcy sami najlepiej wiedzą, jak chcą rozwijać swój biznes, dlatego te rozwiązania powinny cechować się powszechnością i pozwalać na szybkie uzyskanie pomocy. Chodzi bowiem o to, aby inwestycje te służyły rozwojowi przedsiębiorstw i gospodarki, a nie wpasowywały się w plany przygotowane przez administrację publiczną. Dziękuję.

Przemówienie senatora Stanisława Koguta w dyskusji nad punktem 10. porządku obrad

Przemówienie senatora Stanisława Koguta w dyskusji nad punktem 10. porządku obrad

Chcę zapytać: jak pan rzecznik ocenia sytuację związaną z wprowadzeniem w życie zapowiadanej przez prezesa Rady Ministrów praktyki odciążania uczniów polskich szkół poprzez zastępowanie zestawów tradycyjnych podręczników podręcznikami w wersji elektronicznej, dostępnymi w komputerach osobistych i tabletach? Jak wiemy, zestawy obowiązujących podręczników są z roku na rok coraz obszerniejsze i każdego roku uczniowie dźwigają do szkół coraz cięższe tornistry. To oczywiście rzutuje na wady postawy i inne zdrowotne konsekwencje. Czy tempo procesu cyfryzacji w polskich szkołach uważa pan rzecznik za zadowalające?

Chcę także zapytać o ocenę pana rzecznika co do zmian ustaw, które w założeniu miały skuteczniej chronić małe dzieci. Mam tutaj na myśli ustawę o pieczy zastępczej i tak zwaną ustawę żłobkową. Czy wprowadzane w 2011 r. ustawy w opinii pana rzecznika, zwłaszcza w świetle ostatnich doniesień prasowych, sprawdzają się? Czy konsultowano z panem rzecznikiem zapisy projektów tych ustaw przed przekazaniem ich do komisji sejmowych?

Jak pan rzecznik ocenia dostępność placówek ochrony zdrowia i ośrodków rehabilitacyjnych dla młodzieży i dzieci niepełnosprawnych pochodzących ze środowisk wiejskich? Czy w opinii pana rzecznika młodzież i dzieci niepełnosprawne nie mają, w porównaniu z ich niepełnosprawnymi rówieśnikami z miast, trudniejszego dostępu do wymienionych placówek? Czy w ostatnich latach – w zestawieniu z sytuacją z lat ubiegłych, na przykład w roku 2001 i 2006 – jest w omawianym obszarze zauważalna poprawa w zakresie zapewniania dzieciom niezbędnej opieki zdrowotnej?

Przemówienie senatora Rafała Muchackiego w dyskusji nad punktem 10. porządku obrad

Przemówienie senatora Rafała Muchackiego w dyskusji nad punktem 10. porządku obrad

Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Przedstawiona przez rzecznika praw dziecka informacja o rezultatach jego działalności i uwagach o stanie przestrzegania praw dziecka za rok 2011 stanowi cenny dokument wskazujący istotne problemy, z którymi na co dzień borykają się najmłodsi polscy obywatele oraz ich rodzice i opiekunowie.

Warto wykorzystać syntetyczność tego opracowania, dlatego chciałbym na jego podstawie zaproponować poddanie pod szeroką dyskusję propozycji odnoszącej się do udziału RPD w postępowaniach sądowych i administracyjnych. RPD zasygnalizował w swojej informacji, że jego udział był często konieczny z uwagi na brak wiedzy prawniczej reprezentujących go osób, a także niekiedy ich bierność. Moim zdaniem w tej sytuacji RPD winien dysponować uprawnieniem do powoływania na koszt budżetu państwa pełnomocników dla dzieci, tak by ci pełnomocnicy uczestniczyli w postępowaniach, na bieżąco reprezentując małoletnich. Oczywiście uczestnictwo RPD w postępowaniu jest nieocenione, jednakże i ta forma pomocy ma swoje ograniczenia. Tymczasem przyznanie małoletniemu pełnomocnika z urzędu, o czym decydować mógłby RPD, stanowiłoby dodatkowe wsparcie tam, gdzie sprawa nie byłaby zbyt skomplikowana czy precedensowa, ale i tak przerastałaby umiejętności rodziców lub opiekunów dziecka. Warto mieć na uwadze to, że pełnomocnik (radca prawny, adwokat) reprezentowałby interesy dziecka, a nie jego rodzica czy opiekuna, co dodatkowo sprzyjałoby wykrywaniu i usuwaniu sytuacji szkodliwych dla dziecka. Dziękuję.