Przemówienie senatora Tadeusza Kopcia w dyskusji nad punktem 14. porządku obrad

Przemówienie senatora Tadeusza Kopcia w dyskusji nad punktem 14. porządku obrad

Przedmiotem niniejszego projektu nowelizacji jest przepis art. 191 §1 kodeksu karnego, który dotyczy zachowań polegających na stosowaniu przemocy wobec osoby lub stosowaniu groźby bezprawnej w celu zmuszenia innej osoby do określonego działania, zaniechania lub znoszenia.

Sprawą tą zainteresował się rzecznik praw obywatelskich, który rozpatrywał problem zachowania polegającego na wywieraniu przymusu na osobę za pośrednictwem oddziaływania na rzecz w odniesieniu do zanotowanych praktyk, stosowanych przez właścicieli kamienic, mających na celu zmuszenie lokatorów do opuszczenia mieszkań. Zwrócił on uwagę na to, że jedną z okoliczności wpływających na obserwowaną w naszym kraju od szeregu lat trudną sytuację lokatorów zamieszkujących budynki przejęte przez nowych właścicieli może być brzmienie przepisu art. 191 §1 kodeksu karnego. Przyglądając się bliżej temu przepisowi, można dostrzec „furtkę” dla właścicieli kamienic, chcących się pozbyć lokatorów. Wyrazy tego przepisu „stosowanie przymusu wobec osoby” zawężają znamię przemocy do osoby, pozostawiając niejako właścicielom kamienic możliwość stosowania przymusu pośredniego – poprzez rzecz – czyli wywierania nacisku psychicznego na osobę. A skala możliwości takiego rzeczowego uprzykrzania życia lokatorom zdaje się niewyczerpana.

Minister sprawiedliwości, jak wskazują autorzy projektu tej nowelizacji, uznał, że przepisy cywilnoprawne zapewniają wystarczającą ochronę lokatorów. Jak widać, zdania są tutaj podzielone.

W mojej ocenie także na gruncie prawa karnego ochrona ta powinna występować. Stąd za słuszne uważam podjęcie w omawianej tu sprawie inicjatywy ustawodawczej – znowelizowanie art. 191 §1 kodeksu karnego.

Zgodnie z art. 191 §1 k.k. karze pozbawienia wolności do lat trzech podlega ten, kto stosuje przemoc wobec osoby lub groźbę bezprawną w celu zmuszenia innej osoby do określonego działania, zaniechania lub znoszenia. Odczytując ten przepis literalnie, widzimy, że odnosi się on tylko do osoby, a nie do rzeczy i do postępowania z rzeczą. Dlatego zapewne obserwujemy bezkarne zachowania takie, jak: odbieranie kluczyków do samochodu, wyjmowanie okien czy zamykanie pomieszczeń na kłódkę, a ponadto dopuszczanie się – przez właścicieli kamienic oczywiście – zalewania mieszkań, dewastowania budynku, niszczenia jego części wspólnych poprzez usuwanie drzwi i okien, odcinania dostępu wody, ogrzewania i prądu. Można by ten katalog „świadczeń” w stosunku do lokatorów uzupełniać jeszcze długo.

Zaproponowana zmiana omawianego tu przepisu polegająca na wykreśleniu wyrazów „wobec osoby”, co oznacza powrót do zapisu już wcześniej istniejącego, pozwoli penalizować zarówno przemoc bezpośrednią, jak i pośrednią, czyli oddziaływanie na lokatorów poprzez rzecz.