Posiedzenie: 54. posiedzenie Senatu RP VIII kadencji, 1 dzień

21 i 22 maja 2014 r.

Porządek obrad

Zakończone

Przemówienie senatora Tadeusza Kopcia w dyskusji nad punktem 1. porządku obrad

Omawiana dziś, przyjęta przez Sejm w kwietniu bieżącego roku ustawa o zmianie ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów oraz ustawy – Kodeks postępowania cywilnego jest ważnym sygnałem dla przedsiębiorców.

Celem znowelizowanej ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów jest zapewnienie rozwiązań, które będą wzmacniać polski system ochrony konkurencji i konsumentów i które powinny wpłynąć na większą skuteczność obecnie obowiązujących regulacji, w pewien sposób je wspomóc.

Zmiana ustawy ma na celu skrócenie procedur kontrolnych, jak również wyeliminowanie wątpliwości interpretacyjnych, które pojawiły się w praktyce w toku stosowania aktualnie funkcjonujących przepisów. Wprowadzona regulacja – mam nadzieję, że z poprawkami zaproponowanymi przez Senat – wpisuje się w aktualny ogólnoświatowy kierunek polityki organów antymonopolowych, które podejmują intensywne działania legislacyjne w celu poprawy wykrywalności najcięższych ograniczeń konkurencji, wzmocnienia pozycji słabszych uczestników rynku, jak również odformalizowania i przyśpieszenia stosowanych procedur.

Podkreślenia wymaga rozróżnienie spraw o potencjalnie dużym wpływie na konkurencję i spraw stosunkowo mało istotnych, jeśli chodzi o antykonkurencyjne skutki.

Procedowana nowela pozwoli zróżnicować tryb postępowań i długość terminów ze względu na skutki planowanych koncentracji w sferze konkurencji i stopień ich skomplikowania – wprowadzenie dwuetapowych postępowań ma na celu przede wszystkim przyśpieszenie postępowań w przypadkach niebudzących wątpliwości, przez co zredukowany zostanie czas oczekiwania na decyzję prezesa UOKiK łączących się przedsiębiorców. Po wprowadzeniu dwuetapowych postępowań zasadą będzie zakończenie postępowania w terminie jednego miesiąca – obecnie termin ten jest dwa razy dłuższy – bez wliczania w to, tak jak w obecnym stanie prawnym, okresów oczekiwania na dokonanie zgłoszenia przez pozostałych uczestników koncentracji, na uzupełnienie braków lub informacji w zgłoszeniu, na uiszczenie opłaty od wniosków o wszczęcie postępowania, czyli na dopełnienie przez przedsiębiorców obowiązków formalnych związanych ze zgłoszeniem koncentracji.

Rozwiązanie to na pewno zostanie przyjęte przez przedsiębiorców z aprobatą, przy czym dodać należy, że aż blisko 80% spraw z zakresu koncentracji rozpatrywanych przez prezesa UOKiK należy do spraw niebudzących większych wątpliwości. Skrócenie terminu jest niezwykle korzystne z punktu widzenia przedsiębiorców, dla których zazwyczaj bardzo istotne znaczenie ma możliwość uzyskania jak najszybciej zgody UOKiK, a tym samym dokonania koncentracji w jak najkrótszym czasie.

Już wprowadzenie tylko tego rozwiązania, to jest skrócenie terminu, pozwala w pełni zaakceptować zmiany wprowadzone w omawianej ustawie. Nie jest celem tego wystąpienia dokonanie analizy całej materii znowelizowanej ustawy.

Przemówienie senatora Ryszarda Knosali w dyskusji nad punktem 1. porządku obrad

Przedstawiona na druku senackim nr 625 ustawa o zmianie ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów oraz ustawy – Kodeks postępowania cywilnego jest nowelizacją niewątpliwie istotną z punktu widzenia realizacji podstawowych celów ustawy, jak chociażby stworzenie warunków dla rozwoju i ochrony konkurencji oraz ochrony interesów przedsiębiorców i konsumentów, a także przeciwdziałanie praktykom godzącym w te wartości. Mimo że większość zmian dotyczy bezpośrednio przedsiębiorców, z pewnością będą one się przekładały również na poprawę standardu ochrony konsumentów. Tytułem wstępu dodać należy również, że przedstawiona nowelizacja nie jest wyłącznie modyfikacją istniejących rozwiązań, gdyż w znacznej części przewiduje także wdrożenie nowych instrumentów prawnych.

Przechodząc do nieco bardziej szczegółowego omówienia najważniejszych propozycji przedstawionych w ustawie, pozwolę sobie zaznaczyć, że niezwykle pozytywnie należy ocenić już sam fakt ukierunkowania projektodawcy na wypracowanie takich rozwiązań, które pozwolą na uproszczenie i przyspieszenie procedur, przy założeniu, że poprawie powinna ulec skuteczność i efektywność ochrony, głównie poprzez dopuszczenie zainteresowanych przedsiębiorców w szerszym zakresie do aktywnego udziału w prowadzonym postępowaniu antymonopolowym, a także do dobrowolnego zgłaszania naruszeń prawa w zakresie ochrony konkurencji i konsumentów.

W pierwszej kolejności warto wskazać procedurę dotyczącą koncentracji. W tym przypadku przewidziano, co do zasady, skrócenie terminu na przeprowadzenie postępowania antymonopolowego z dwóch do jednego miesiąca. Jedynie sprawy skomplikowane, wymagające przeprowadzenia badania rynku, albo takie, które pociągają za sobą uzasadnione ryzyko istotnego ograniczenia konkurencji na rynku, będą mogły być procedowane dłużej; termin ulegnie przedłużeniu o cztery miesiące. Zmiana ta będzie zatem korzystna dla większości przedsiębiorców, których wnioski w sprawie koncentracji nie budzą poważnych wątpliwości i mogą być załatwione szybciej. Postępowanie to zostało jednocześnie wzbogacone o instytucję zastrzeżeń wobec planowanej koncentracji. W określonych w nowelizacji przypadkach będzie je mógł zgłosić prezes UOKiK. Działanie to umożliwi przedsiębiorcy podjęcie stosownych kroków w celu ograniczenia lub wyeliminowania antykonkurencyjnych skutków planowanej koncentracji jeszcze przed zakończeniem prowadzonego postępowania. Rozwiązanie takie daje zatem możliwość szybszego reagowania na stwierdzone nieprawidłowości.

W podobnym duchu należy patrzeć na tak zwane środki zaradcze opisane szczegółowo w art. 10 projektu ustawy. Jest to instrument nowy, nieznany wcześniej na gruncie ustawy. Wspomniane środki zaradcze będą elementem wydawanej przez prezesa UOKiK decyzji kończącej postępowanie w sprawie o uznanie praktyki za ograniczającą konkurencję. W decyzji takiej prezes UOKiK będzie władny wskazać nie tylko obowiązek zaniechania nielegalnej praktyki, ale również właściwy sposób wykonania tej decyzji, oczywiście przy zachowaniu kryteriów konieczności i proporcjonalności. Określenie środków zaradczych w konkretnej sprawie będzie zatem szczególnie korzystne dla adresata rzeczonej decyzji, który w efekcie pozyska szczegółową wiedzę na temat ciążących na nim obowiązków związanych z prawidłowym jej wykonaniem. Zgodnie z projektowanym art. 10 ust. 7 przedsiębiorca będzie miał możliwość przedstawienia przed zakończeniem postępowania swojego stanowiska do planowanych „środków zaradczych”.

Kolejnym interesującym narzędziem jest dobrowolne poddanie się karze pieniężnej opisane w dodawanym art. 89a. Instrument ten będzie stosowany fakultatywnie przez organ antymonopolowy działający z inicjatywy własnej lub na wniosek strony. Główną przesłanką zastosowania tego trybu będzie przyspieszenie postępowania. Dla strony poddającej się dobrowolnie ukaraniu korzyścią będzie obniżenie kary pieniężnej ustalonej na zasadach ogólnych o 10%, a dla organu antymonopolowego wcześniejsze zakończenie postępowania stanowiło będzie oszczędność czasu i środków, które będą mogły być zaangażowane w inne działania. Zastosowanie dobrowolnego poddania się karze pieniężnej nie będzie ograniczało prawa strony do złożenia odwołania od wydanej decyzji. Ponadto zarówno strona, jak i organ będą mieli prawo odstąpić od stosowania tej procedury na każdym jej etapie.

Pewne modyfikacje przewidziano także w odniesieniu do systemu łagodzenia kar – tak zwane leniency – o którym mowa w dotychczasowym art. 109 ustawy. Po pierwsze, dokonano przeniesienia przepisów z rozporządzenia na grunt ustawy, co oczywiście podnosi ich rangę – przepisy te zostały zawarte w dodawanym do ustawy odrębnym rozdziale zatytułowanym „Odstąpienie od wymierzenia kary pieniężnej lub jej obniżenie w sprawach porozumień ograniczających konkurencję”. Po drugie, zaproponowano rozwiązania, które w efekcie mają przyczynić się do wzrostu zainteresowania przedsiębiorców składaniem wniosków do prezesa UOKiK. Mam tutaj na myśli doprecyzowanie niektórych przepisów, na przykład w odniesieniu do treści wniosku oraz do zasad współpracy pomiędzy przedsiębiorcą a prezesem UOKiK, oraz ich dostosowanie do realnych potrzeb i uwarunkowań. W tym ostatnim przypadku chodzi o zniesienie bezwzględnego wymogu natychmiastowego zaprzestania udziału w zakazanym porozumieniu na rzecz rozwiązania, które dopuszcza możliwość wycofania się z porozumienia niezwłocznie po złożeniu stosownego wniosku. Wskazana zmiana między innymi ułatwi zgromadzenie materiału dowodowego przez organ antymonopolowy u innych uczestników nielegalnego porozumienia, co oczywiście wpłynie pozytywnie na skuteczność kontroli. Podobny skutek powinny przynieść proponowane przepisy w formie widełek określające zakres obowiązkowego obniżenia kary w przypadku przedsiębiorcy, który dobrowolnie zgłosi się z wnioskiem. Można oczekiwać, że taki zapis, stanowiący niejako gwarancję obniżenia kary, będzie stosowaną zachętą do ujawnienia nielegalnego porozumienia.

Projekt ustawy przewiduje w art. 133d także pewne nowe rozwiązanie w zakresie systemu łagodzenia kar, tak zwane leniency plus. Jego istotą jest przyznanie dodatkowej obniżki kary dla przedsiębiorcy, który złożył wniosek leniency, jednakże nie udało mu się uzyskać odstąpienia od wymierzenia kary. Dopuszczalność stosowania leniency plus uzależniona będzie wówczas od tego, czy podmiot ten zdecyduje się ujawnić organowi antymonopolowemu informacje na temat innego, dotychczas nieznanego temu organowi, niedozwolonego porozumienia.

Jak wspomniałem, większość opisanych w nowelizacji zmian dotyczy bezpośrednio przedsiębiorcy, niemniej jednak nie sposób pominąć w tym miejscu przepisów, które bezpośrednio odnoszą się do konsumentów. Mam tutaj na względzie opisany w art. 73a projektu ustawy obowiązek podawania przez prezesa UOKiK do publicznej wiadomości informacji o podejrzeniu naruszenia zbiorowych interesów konsumentów w przypadku stosowania przez przedsiębiorcę praktyki skierowanej do szerokiego kręgu konsumentów mogącej narazić konsumentów na znaczne straty finansowe lub niekorzystne skutki. Asumptem do przedmiotowego działania będzie materiał zgromadzony w toku postępowania w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów.

W swoim wystąpieniu odniosłem się do kilku najistotniejszych zmian. Należy jednaka pamiętać, że w przedmiotowej ustawie znalazło się bardzo wiele przepisów służących doprecyzowaniu i uściśleniu obowiązujących norm, na przykład w odniesieniu do zasad przeprowadzania kontroli i przeszukiwania, w zakresie szczegółowego określenia czynów wypełniających przesłankę „brak współdziałania w toku kontroli”. Zmiany te są również istotne, przekładają się bowiem na wyeliminowanie wątpliwości interpretacyjnych i na wzmocnienie skuteczności działań organu antymonopolowego.

Zwracając się do Wysokiej Izby z prośbą o przyjęcie niniejszego projektu, pragnę jeszcze dodać, że omówione rozwiązania są wynikiem doświadczeń zebranych w toku ostatnich lat stosowania przepisów antymonopolowych. Rozwiązania te bazują także na wnioskach pochodzących z innych krajów, w szczególności krajów członkowskich Unii Europejskiej. Ponadto przyjęcie wspomnianego aktu stanowić będzie realizację przyjętej przez Radę Ministrów „Polityki konkurencji na lata 2011–2013”. Dziękuję za uwagę.

Przemówienie senatora Tadeusza Kopcia w dyskusji nad punktem 3. porządku obrad

Dotychczasowa ustawa o inwestycjach w zakresie terminalu regazyfikacyjnego skroplonego gazu ziemnego w Świnoujściu określała – i po tej zmianie nadal określa – zasady przygotowania i realizacji inwestycji polegającej na budowie terminalu regazyfikacyjnego skroplonego gazu ziemnego w Świnoujściu oraz inwestycji związanych z jego funkcjonowaniem. Ustawa realizowała i nadal realizuje wytyczone przez Radę Ministrów w dniu 13 stycznia 2009 r. kierunki działań rządu na rzecz bezpieczeństwa energetycznego kraju w obszarach gazu ziemnego i energetyki jądrowej. Jej głównym celem było – i po nowelizacji nadal jest – zwiększenie bezpieczeństwa energetycznego poprzez przyspieszenie i usprawnienie procesów planowania, przygotowania, realizacji i finansowania inwestycji w zakresie budowy terminalu regazyfikacyjnego skroplonego gazu ziemnego w Świnoujściu oraz określonych inwestycji towarzyszących. Objęcie ustawą niezbędnej do funkcjonowania terminalu strategicznej infrastruktury przesyłowej, której brak uniemożliwia realne zabezpieczenie dostaw gazu na terenie kraju, jest realizacją i dopełnieniem pierwotnego i nadrzędnego celu ustawy, to jest ochrony istotnego interesu bezpieczeństwa państwa.

W związku z rosnącym znaczeniem gazu ziemnego w krajowej gospodarce nie można dopuścić do powtórzenia się występujących w przeszłości problemów z dostawami gazu z kierunku wschodniego wynikających między innymi z technicznych ograniczeń systemu przesyłowego Ukrainy – obecnie nie chodzi jedynie o ograniczenia techniczne – gdyż trudno przewidzieć, jak zakończą się sterowane przepychanki we wschodniej Ukrainie i jak ostatecznie ułożą się relacje pomiędzy Ukrainą a Federacją Rosyjską, głównym dostawcą gazu. Wrażliwość polskiego rynku na relacje polityczne i biznesowe w krajach wschodnich ukazała się najwyraźniej na przełomie roku 2008 i 2009, kiedy to nastąpiło całkowite przerwanie dostaw gazu przesyłanego przez Ukrainę nie tylko do Polski, ale i do pozostałych państw Unii Europejskiej. Brak odpowiednich alternatywnych źródeł dostaw – z terminalu LNG i połączeń międzysystemowych – oraz odpowiednio przygotowanej na sytuacje kryzysowe krajowej sieci przesyłowej spowodował istotne ograniczenie możliwości reagowania państwa na zaistniałą sytuację kryzysową. Ówczesna sytuacja została dość powszechnie odebrana jako realne zagrożenie bezpieczeństwa energetycznego w Unii Europejskiej i dowiodła – stało się tak w krajach Europy Zachodniej – korzyści płynących z posiadania wielokierunkowych połączeń międzysystemowych, a zwłaszcza tych, które zapewniają dostawy gazu ziemnego bezpośrednio ze źródeł jego wydobycia. Polska wzorem innych krajów Unii Europejskiej próbuje podejmować działania uzupełniające krajowe bilanse gazowe poprzez zwiększenie dostaw gazu wydobywanego ze złóż na Morzu Północnym oraz skroplonego gazu ziemnego otrzymywanego ze źródeł pozaeuropejskich, jednakże do osiągnięcia efektywności krajów Europy Zachodniej dużo nam jeszcze brakuje.

Jeśli chodzi o nowelizację ustawy, to chciałbym jedynie zwrócić uwagę na aspekt środowiskowy, z natury rzeczy wydłużający proces inwestycyjny, który mógłby niepotrzebnie przedłużać ten proces. Chodzi o uzupełnieniu brzmienia art. 6 ust. 1 pkt 6 o zapis stanowiący, iż do wniosku o wydanie decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji w zakresie terminalu dołącza się decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach tylko w tych przypadkach, gdy zgodnie z przepisami ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko uzyskanie takiej decyzji jest wymagane. W przypadku pozostawienia tego przepisu w niezmienionej treści występowałaby wątpliwość co do tego, czy przepis ten nie nakłada obowiązku uzyskiwania decyzji w każdym przypadku – nawet wtedy, gdy uzyskanie takiej decyzji nie jest wymagane na podstawie innych przepisów.

Przemówienie senatora Ryszarda Knosali w dyskusji nad punktem 3. porządku obrad

W obecnych czasach bezpieczeństwo kraju interpretowane jest coraz częściej w znaczeniu szerokim, a więc nie tylko jako zapobieganie naruszeniu integralności terytorialnej, ale także jako zapewnienie warunków do niezakłóconego rozwoju gospodarczego kraju. W tym kontekście – w szczególności wobec wydarzeń na Ukrainie – na pierwszy plan wysuwa się oczywiście kwestia bezpieczeństwa energetycznego rozumianego jako zdolność do pozyskania po odpowiedniej cenie kluczowych dla gospodarki surowców.

Projekt ustawy o zmianie ustawy o inwestycjach w zakresie terminalu regazyfikacyjnego skroplonego gazu ziemnego w Świnoujściu oraz ustawy o gospodarce nieruchomościami stanowi kontynuację działań na rzecz rozbudowy infrastruktury przesyłowej skroplonego gazu ziemnego. Pierwszy znaczący krok legislacyjny poczyniony został w roku 2009, kiedy przyjęta została nowelizowana dziś ustawa. Niemniej jednak problem bezpieczeństwa energetycznego stale towarzyszył pracom rządu, czego wyrazem są zapisy uchwał Rady Ministrów, chociażby Polityka energetyczna Polski do roku 2030, Kierunki działań rządu na rzecz bezpieczeństwa energetycznego kraju w obszarach gazu ziemnego i energetyki jądrowej, Strategia Rozwoju Kraju 2020.

Diagnoza obecnej sytuacji prowadzi do wniosków, że obecny stan infrastruktury przesyłowej LNG nie pozwala ani na zapewnienie pożądanego stopnia dywersyfikacji dostaw tego paliwa, ani też na jego sprawną dystrybucję na terenie całego kraju. Wobec rosnącego zapotrzebowania na gaz ziemny coraz większym problemem staje się także kwestia technicznych ograniczeń systemu przesyłowego, tak zwane wąskie gardła. Stoimy zatem obecnie wobec potrzeby znacznego przyspieszenia realizacji tego rodzaju inwestycji. Jednocześnie pozytywne doświadczenia dotyczące realizacji inwestycji na podstawie obowiązujących przepisów uzasadniają kontunuowanie prac legislacyjnych w oparciu o istniejący model wynikający ze specustawy terminalowej.

W zasadniczej części w nowelizacji przewidziano wiele przepisów, których celem jest zarówno uproszczenie, jak i przyspieszenie postępowania. Warto wymienić tutaj między innymi brak konieczności wprowadzania tego rodzaju inwestycji do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, skrócenie czasu wydawania decyzji o pozwoleniu na budowę, skrócenie okresu pozyskiwania gruntów pod inwestycje, możliwość równoległego prowadzenia postępowania lokalizacyjnego i postępowania w sprawie pozwolenia wodnoprawnego.

Pozytywnie z punktu widzenia uproszczenia procedur należy ponadto ocenić zapisanie obowiązku koncentracji dokumentacji już w momencie składania wniosku o wydanie decyzji lokalizacyjnej, a także skupienie wielu kompetencji w ramach jednego organu. Organem tym będzie wojewoda, którego właściwość obejmie w szerszym stopniu sprawy z zakresu ustalenia lokalizacji inwestycji, pozwoleń na budowę inwestycji, wydawania zezwoleń na wejście na teren nieruchomości oraz realizacji obowiązków egzekucyjnych w zakresie obowiązków niepieniężnych wynikających z decyzji wydanych na podstawie niniejszej specustawy.

Korzystnym rozwiązaniem jest także uproszczenie zasad doręczeń i korespondencji z zainteresowanymi podmiotami, co ma niebagatelne znaczenie dla tempa postępowania. Przykładem takiego rozwiązania jest dopuszczenie dokonywania powiadomienia w drodze obwieszczenia w przypadku, gdy nieruchomość ma nieuregulowany stan prawny lub gdy nie ma możliwości ustalenia adresu zamieszkania jej właściciela albo użytkownika wieczystego na podstawie danych zawartych w katastrze nieruchomości.

Co więcej, w projekcie ustawy znalazły się także przepisy doprecyzowujące te kwestie, które w dotychczasowej praktyce budziły wątpliwości, na przykład dodano przepisy przesądzające o braku konieczności dokonania podziału nieruchomości w przypadku, gdy mamy do czynienia jedynie z ograniczeniem prawa do korzystania z nieruchomości, ponadto jednoznacznie uregulowano zasady ponoszenia kosztów z tytułu usunięcia drzew i krzewów w związku z realizowana inwestycją. Wszystkie te zmiany wpłyną oczywiście pozytywnie zarówno na przyspieszenie realizacji inwestycji – według szacunków oszczędność czasu wyniesie od czternastu do dwudziestu trzech miesięcy – jak i na obniżenie ich kosztów, chodzi tu głównie o koszty generowane na etapie postępowania administracyjnego.

Niezwykle istotna jest zmiana w obrębie art. 38, gdzie znacznemu rozszerzeniu uległ katalog tak zwanych inwestycji towarzyszących terminalowi regazyfikacyjnemu skroplonego gazu ziemnego w Świnoujściu. Po tej zmianie ustawa obejmie dodatkowo siedemnaście inwestycji, w tym piętnaście gazociągów, tłocznie gazu niezbędne do funkcjonowania gazociągów oraz instalacje magazynowe gazu.

Reasumując, należy stwierdzić, że przyjęcie projektu ustawy stanowić będzie niezbędny impuls do dalszego sprawnego realizowania wskazanych zamierzeń infrastrukturalnych. W najbliższych latach terminal w Świnoujściu stanie się największym punktem wejścia do krajowego systemu przesyłowego. Stąd też konieczna jest dalsza rozbudowa wysokociśnieniowej sieci przesyłowej, tak aby móc w pełni wykorzystać przepustowość tego terminala. Sieć ta umożliwi ponadto sprawniejszy przesył i magazynowanie gazu wydobytego ze złóż krajowych, a także lepsze zaopatrzenie w gaz ziemny tych obszarów kraju, które obecnie z uwagi na słabszy rozwój sieci przesyłowej określane są jako wyspy energetyczne.

Nie należy oczywiście zapominać o tym, że rozbudowa infrastruktury przesyłowej pozwoli na budowę powiązań międzysystemowych, czyli połączeń z krajami ościennymi, co ma nie tylko znaczenie z punktu widzenia bezpieczeństwa energetycznego oraz budowy rynku gazu w Europie Środkowej. Ustanowienie takich powiązań w dalszej perspektywie powinno przełożyć się także na obniżenie cen gazu ziemnego, co będzie oznaczało korzyść nie tylko dla gospodarki, ale również dla gospodarstw domowych.

Wysoka Izbo, przyjęcie zaproponowanych w projekcie ustawy rozwiązań jest zatem kluczowe z punktu widzenia możliwości realizacji opisanych celów, w tym przede wszystkim z uwagi na zapewnienie Polsce odpowiedniego poziomu bezpieczeństwa energetycznego.

Przemówienie senatora Tadeusza Kopcia w dyskusji nad punktem 4. porządku obrad

Celem ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o zapasach ropy naftowej, produktów naftowych i gazu ziemnego oraz zasadach postępowania w sytuacjach zagrożenia bezpieczeństwa paliwowego państwa i zakłóceń na rynku naftowym jest tworzenie zapasów interwencyjnych ropy naftowej i produktów naftowych po to, by zapewnić zaopatrzenie Rzeczypospolitej Polskiej w ropę naftową i produkty naftowe w sytuacji wystąpienia zakłóceń w ich dostawach na rynek krajowy oraz wypełnienie zobowiązań międzynarodowych, czyli wzmocnienie bezpieczeństwa paliwowego Rzeczypospolitej Polskiej poprzez stworzenie kompleksowych regulacji określających środki przeciwdziałania zakłóceniom w dostawach ropy naftowej i produktów naftowych wraz z określeniem procedur ich uruchamiania oraz mechanizmów ich wdrażania.

Należy przypomnieć, że zgodnie z art. 3 ust. 3 ustawy o zapasach zapasy interwencyjne powinny zaspokajać zapotrzebowanie na ropę naftową i produkty naftowe w ilości odpowiadającej co najmniej dziewięćdziesięciodniowemu średniemu dziennemu zużyciu wewnętrznemu ropy naftowej i produktów naftowych, z wyłączeniem gazu płynnego LPG, i trzydziestodniowemu średniemu dziennemu zużyciu wewnętrznemu gazu płynnego.

Potrzeba nowelizacji ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o zapasach ropy naftowej, produktów naftowych i gazu ziemnego oraz zasadach postępowania w sytuacjach zagrożenia bezpieczeństwa paliwowego państwa i zakłóceń na rynku naftowym wynika z konieczności implementacji dyrektywy 2009/119/WE. Celem proponowanych zmian w ustawie o zapasach jest zatem realizacja zobowiązań nałożonych na RP przez prawo Unii Europejskiej, zatem dalsze uzasadnianie dokonanych zmian jest w zasadzie zbędne.

Przyjęte w celu implementacji dyrektywy 2009/119/WE rozwiązania mają poprawić konkurencyjność polskiego sektora naftowego poprzez zmianę podziału obciążeń związanych z funkcjonowaniem systemu zapasów pomiędzy sektor naftowy oraz organy publiczne. Koszt funkcjonowania systemu nadal będzie obciążał podmioty sektora naftowego, jednak większą niż obecnie część obciążeń związanych z organizacją systemu, utrzymywaniem i bieżącym zarządzaniem zapasami interwencyjnymi, przejmie organ publiczny – Agencja Rezerw Materiałowych. Przyczyni się to, jak się zakłada, do obniżenia kosztów prowadzenia działalności gospodarczej w tym zakresie i ułatwi wejście na rynek nowych przedsiębiorców. Rozwiązanie to ma także wzmocnić konkurencję na krajowym rynku paliwowym.

Chciałbym zwrócić uwagę na art. 31, gdzie dokonano zmiany polegającej na odstąpieniu w odniesieniu do handlowców dokonujących przywozu poniżej 100 tysięcy t rocznie od obowiązku sporządzania i corocznego uaktualniania procedur na wypadek wystąpienia zakłóceń w przywozie ropy naftowej lub paliw albo awarii. Zmiana ta ograniczy obciążenia administracyjne związane z prowadzeniem działalności przez małych przedsiębiorców i jest jeszcze jednym krokiem ułatwiającym prowadzenie działalności handlowej, zdejmuje z nich bowiem dotychczasowe obowiązki.

Przemówienie senatora Ryszarda Knosali w dyskusji nad punktem 5. porządku obrad

Projekt ustawy dotyczącej standaryzacji niektórych wzorów pism w procedurach administracyjnych ma charakter przekrojowy. Projektodawca odniósł się w nim aż do 22 ustaw, proponując wprowadzenie do nich bardzo podobnych rozwiązań odnoszących się do formularzy wykorzystywanych w komunikacji elektronicznej pomiędzy przedsiębiorcami a organami administracji publicznej.

Zgodnie z obowiązującymi obecnie wytycznymi wzory dokumentów elektronicznych wykorzystywanych w kontaktach z administracją publiczną powinny być rejestrowane i przechowywane w centralnym repozytorium wzorów dokumentów elektronicznych. Zdarza się, że przepis prawa jednoznacznie wskazuje podmiot odpowiedzialny za opracowanie wzoru konkretnego formularza. Częściej jednak brakuje takiego wskazania i wówczas stosowną kompetencję posiada każdy organ, który jest właściwy do załatwienia określonego rodzaju sprawy. Każdy taki organ ma prawo opracować swój wzór i przesłać go do centralnego repozytorium. Projektodawca słusznie podkreśla, że takie rozwiązanie nie zawsze prowadzi do pożądanego efektu. Jeśli bowiem dana sprawa leży w kompetencji gminy, to nie można wykluczyć, że każda z istniejących gmin (a to przeszło 2400 podmiotów) zamieści w repozytorium swój wzór wniosku, odnoszący się de facto do tej samej procedury. Byłoby to oczywiście niepożądane z uwagi na obniżenie funkcjonalności systemu i jego czytelności dla użytkownika.

Aby zapobiec takiemu obrotowi sprawy, projektodawca postanowił w szerszym zakresie wykorzystać rozwiązanie polegające na wskazaniu konkretnego podmiotu odpowiedzialnego za określenie stosownych wzorów. Co do zasady zadanie to powierzone zostanie ministrom według kryterium właściwości w danym obszarze merytorycznym. Jest to słuszne posunięcie, bowiem wskazanie konkretnego podmiotu odpowiedzialnego za opracowanie wzoru pozwoli na wprowadzenie jednego standardu w skali całego kraju, co przełoży się jednocześnie na poprawę przejrzystości systemu. Projekt ustawy swoim zakresem objął 68 wzorów formularzy dotyczących wniosków o wydanie zezwolenia, o wpis do rejestru, o zmianę danych w zezwoleniu lub rejestrze, jak również wniosków o wydanie licencji oraz dotyczących zgłoszenia danej działalności.

Projekt ustawy zakłada nie tylko uproszczenia rozumiane jako standaryzacja wzoru formularza. Charakterystyczną cechą dokonywanych zmian jest bowiem także wymóg, zgodnie z którym opracowany wzór formularza powinien wskazywać na wszystkie dane konieczne do załatwienia sprawy. W praktyce polega to na tym, że stosowne dodatkowe oświadczenia wnioskodawcy stają się w wielu przypadkach integralnym elementem takiego formularza. Wnioskodawca nie musi zatem tworzyć odrębnego załącznika. Opisany zabieg prowadzić ma do ułatwienia komunikacji drogą elektroniczną. Ponadto w wielu przypadkach w nowelizowanych ustawach wykreślono słowa „pisemny”, „na piśmie”, które sugerowały, że dany rodzaj wniosku może być złożony wyłącznie w formie tradycyjnej. Zmiana ta będzie wzmacniać efekt otwarcia procedur na formę elektroniczną.

Z uwagi na proponowane zmiany należy oczekiwać, że wprowadzenie ustandaryzowanych rozwiązań będzie sprzyjać podnoszeniu efektywności prowadzonych postępowań – np. poprzez ograniczenie braków formalnych w składanych wnioskach. Niewątpliwie przełoży się ono również na zmniejszenie obciążeń administracyjnych po stronie wnioskodawców, co w tym przypadku należy postrzegać jako ułatwienia w podejmowaniu i wykonywaniu działalności gospodarczej. Projekt ustawy zasługuje na pozytywną ocenę także z uwagi na to, że stanowi on kolejny istotny krok na drodze do budowy e-administracji. Dziękuję.

Przemówienie senatora Zbigniewa Meresa w dyskusji nad punktem 5. porządku obrad

Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Głównym celem ustawy o zmianie niektórych ustaw w związku ze standaryzacją niektórych wzorów pism w procedurach administracyjnych jest doprowadzenie do elektronizacji procedur administracyjnych poprzez, między innymi, przeprowadzenie standaryzacji wzorów pism stosowanych w administracji na terenie całego kraju oraz udostępnienie wzorów tych pism w formie dokumentu elektronicznego wnioskodawcom. Dotyczyłoby to w szczególności stosowanych w procedurach administracyjnych wzorów wniosków o wydanie zezwolenia, o wpis do rejestru, o zmianę danych w zezwoleniu lub w rejestrze, o wydanie licencji czy zgłoszenia działalności właściwemu organowi. Dzięki temu dojdzie do uproszczenia otoczenia prawnego i stworzenia ułatwień w wykonywaniu działalności gospodarczej przez przedsiębiorców.

Podkreślić należy, że przedmiotowa ustawa wpisuje się w realizację celu dyrektywy 2006/123/WE dotyczącej usług na rynku wewnętrznym poprzez ograniczanie formalności do niezbędnego minimum oraz upraszczanie procedur administracyjnych. Ma się to przyczynić do przejrzystości i skrócenia procedur, a tym samym do ograniczenia kosztów ponoszonych przez administrację publiczną, jak również obywateli.

W ramach realizacji przedmiotowego projektu udostępnionych zostanie sześćdziesiąt osiem projektów wzorów pism do procedur administracyjnych określonych w dwudziestu jeden ustawach. Ustawa określa podmioty odpowiedzialne za opracowanie właściwych dla określonych procedur wzorów pism w formie dokumentów elektronicznych.

W pełni przychylam się do przyjęcia rozwiązań proponowanych w ustawie o zmianie niektórych ustaw w związku ze standaryzacją niektórych wzorów pism w procedurach administracyjnych, ponieważ określenie wzorów pism w formie dokumentów elektronicznych stanowi krok w kierunku pełnej elektronizacji procedur administracyjnych. Pozwoli to na podwyższenie standardu usług świadczonych przez administrację publiczną, przyczyni się do usprawnienia e-administracji, wpłynie na szybkość postępowań i efektywność procedur administracyjnych oraz zmniejszy obciążenia administracyjne obywateli i przedsiębiorców.

Przemówienie senatora Mariana Poślednika w dyskusji nad punktem 6. porządku obrad

Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Komisja Europejska już kilkakrotnie krytycznie oceniła nieodpowiednią transpozycję europejskich przepisów w dziedzinie ochrony wód. Projekt nowelizacji ustawy – Prawo wodne oraz niektórych innych ustaw jest już kolejnym krokiem w sprostaniu oczekiwań stawianych nam przez Komisję Europejską.

W zaproponowanym projekcie ustawodawca sugeruje poszerzyć art. 9 o szereg nowych pojęć, takich jak: „dobry potencjał ekologiczny”, „dobry stan chemiczny wód podziemnych”, „dobry stan ekologiczny”, „dobry stan ilościowy wód podziemnych”, „dobry stan wód podziemnych”. Pomimo iż definicje te funkcjonują w prawie europejskim, niestety są one niewyraźne, niejasne. Innymi słowy, definicje te nie są jednoznaczne, co z pewnością utrudnia rozumienie wcześniej wymienionych pojęć i stanowi zagrożenie w postaci różnych interpretacji. Zgodnie z zasadami prawidłowej legislacji prawodawca powinien dążyć do jak najpełniejszego i jednoznacznego formułowania definicji prawnych.

Warto także podkreślić, że nowelizacja doprecyzowuje przepisy odnoszące się do właściciela wód. Dotychczas na właścicielu spoczywał obowiązek utrzymania wód. Wprowadzona zmiana jest zasadna, gdyż jej przyjęcie wyeliminuje problem ochrony konstytucyjnej właściciela wód przed organami administracji publicznej.

Rekapitulując, obecna ustawa nie reguluje całego systemu zarządzania gospodarką wodną, tylko implementuje przepisy prawa unijnego do polskiego porządku prawnego. Jeśli nie przyjmiemy tej propozycji ustawy, nie będziemy w stanie uniknąć kar finansowych z tytułu niewłaściwego wdrożenia ramowej dyrektywy wodnej oraz innych dyrektyw, jakie nałożyła na nas Komisja Europejska.

Przemówienie senatora Tadeusza Kopcia w dyskusji nad punktem 6. porządku obrad

Znowelizowana ustawa – Prawo wodne dokonuje istotnych zmian, jeśli chodzi o aglomeracje. Zmiany te niekorzystnie wpłyną na możliwości ubiegania się o zewnętrzne środki finansowe przez małe gminy, gdyż osiągnięcie przez nie wskaźnika długości sieci wynoszącego stu dwudziestu mieszkańców na 1 km sieci jest dla nich nieosiągalne.

Dotychczasowy sposób wyznaczania obszaru i granic aglomeracji określił minister środowiska rozporządzeniem z dnia 22 grudnia 2004 r. Rozporządzenie to zakładało, że wskaźnik długości sieci wynoszący stu dwudziestu mieszkańców na 1 km sieci nie musi być spełniony – §3 ust. 5 rozporządzenia – w przypadku gdy sieć kanalizacyjna będzie zlokalizowana na terenie: objętym formą ochrony przyrody w rozumieniu ustawy o ochronie przyrody; o znacznym spadku w kierunku istniejącej oczyszczalni ścieków; stref ochronnych ujęć wody dla potrzeb zbiorowego zaopatrzenia w wodę.

Z rozwiązania tego skorzystało wiele małych gmin. Podam tutaj przykład gminy Skoczów.

Projekt aglomeracji Skoczów, w skład której wchodzi Brenna oraz część Ustronia, został opracowany w oparciu o wspomniane rozporządzenie, w tym o wymieniony §3 ust. 5 – wzięło tu pod uwagę obszar Natura 2000 „Dolina Górnej Wisły”, otulinę Parku Krajobrazowego Beskidu Śląskiego oraz spadek terenu w kierunku oczyszczalni ścieków – oraz wytyczne sporządzone przez Śląski Urząd Wojewódzki w związku ze wskazaniami ministra środowiska.

Wojewoda śląski rozporządzeniem nr 66/08 z dnia 10 października 2008 r. wyznaczył obszar aglomeracji Skoczów o równoważnej liczbie mieszkańców wynoszącej czterdzieści dziewięć tysięcy trzysta sześć, z oczyszczalnią ścieków komunalnych w Skoczowie.

Umową z dnia 3 sierpnia 2009 r. zostało zlecone opracowanie dokumentacji projektowej dotyczącej budowy systemu kanalizacyjnego na terenie całej gminy Skoczów.

Z dniem 13 lipca 2010 r. weszło w życie nowe rozporządzenie ministra środowiska z dnia 1 lipca 2010 r. w sprawie sposobu wyznaczania obszaru i granic aglomeracji, zgodnie z którym na obszarach objętych formą ochrony przyrody w rozumieniu ustawy o ochronie przyrody, na terenach o znacznym spadku w kierunku istniejącej oczyszczalni ścieków, na terenach stref ochronnych ujęć wody obejmujących teren ochrony bezpośredniej i pośredniej oraz na obszarach ochronnych zbiorników wód śródlądowych wskaźnik długości sieci nie może być mniejszy niż dziewięćdziesięciu mieszkańców na 1 km sieci – w poprzednim rozporządzeniu wskaźnik ten wynosił zero. Rozporządzenie nie zlikwidowało aglomeracji wyznaczonych na podstawie dotychczasowych przepisów.

Zmiany w ustawie – Prawo wodne zakładają między innymi – jest to najważniejsze dla małych aglomeracji – obowiązek wyznaczenia zweryfikowanych, dostosowanych do wymogów dyrektywy 91/271/EWG, obszarów i granic aglomeracji. Konieczne jest tu dostosowanie się do przepisów wydanych na podstawie art. 43 ust. 4a ustawy – Prawo wodne, zgodnie z rozporządzeniem z dnia 1 lipca 2013 r., które zakłada wskaźnik koncentracji wynoszący minimum dziewięćdziesięciu mieszkańców na 1 km sieci kanalizacyjnej, przez właściwe sejmiki województw w terminie do 31 grudnia 2014 r. W tym celu gminy przedstawią projekty zweryfikowanych obszarów aglomeracji sejmikom województw najpóźniej w terminie do 30 czerwca 2014 r.

Przy weryfikacji istniejącej aglomeracji należy pamiętać o kilku kwestiach. Po pierwsze, aglomeracja musi spełniać warunek > 2 000 RLM. Po drugie, procent skanalizowania aglomeracji w roku 2015 zgodnie z założeniami KPOŚK dla aglomeracji ≥ 15 000 < 100 000 RLM powinien wynieść > 90% RLM korzystających z systemu kanalizacyjnego. Po trzecie, wskaźnik długości sieci nie może być mniejszy niż stu dwudziestu mieszkańców na 1 km, a w określonych przypadkach – dziewięćdziesięciu mieszkańców na 1 km sieci.

Tak jak wspomniałem wcześniej, dla wielu, nie tylko małych gmin osiągnięcie tego wskaźnika będzie nieosiągalne.

Przemówienie senatora Adama Zdziebły w dyskusji nad punktem 6. porządku obrad

Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Celem projektu nowelizacji ustawy – Prawo wodne oraz niektórych innych ustaw jest wdrożenie do polskiego prawa postanowień ramowej dyrektywy wodnej oraz pozostałych dyrektyw dotyczących gospodarki wodnej. Zwracam uwagę na art. 1 pkt 25 w lit. d noweli, gdzie zaproponowano rozszerzenie art. 88h prawa wodnego o ust. 13 nadający planom zarządzania ryzykiem powodziowym formę rozporządzenia. Tę samą rangę mają mieć także plany gospodarowania wodami na obszarze dorzecza oraz plany przeciwdziałania skutkom suszy.

W art. 1 w pkt 36 noweli uregulowano zawartość oraz tryb ustanawiania nowego dokumentu planistycznego – planu utrzymania wód. Plan będzie zawierał w szczególności określenie odcinków śródlądowych wód powierzchniowych, w obrębie których występują zagrożenia swobodnego przepływu wód oraz spływu lodów, wykaz będących własnością Skarbu Państwa budowli regulacyjnych i urządzeń wodnych o istotnym znaczeniu dla zarządzania wodami oraz wykaz planowanych działań, o których mowa w art. 22 ust. 1b ustawy – Prawo wodne.

Plan utrzymania wód, po uzgodnieniu z prezesem Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej oraz właściwymi marszałkami województw, przyjmuje w drodze aktu prawa miejscowego dyrektor regionalnego zarządu gospodarki wodnej.

Wspomniane zmiany wpisują się w przesłanie ramowej dyrektywy wodnej. Dziękuję.

Przemówienie senatora Tadeusza Kopcia w dyskusji nad punktem 8. porządku obrad

Zmiana treści art. 48b ustawy o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej stała się niezbędna z uwagi na to, iż obecnie obowiązujące przepisy ustawy o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej umożliwiają osobie innej niż żołnierz zawodowy zajmującej lokal mieszkalny z zasobów WAM dokonanie zamiany jedynie na niebędący kwaterą lokal mieszkalny zajmowany przez żołnierza zawodowego. Przepisy te nie przewidywały natomiast możliwości dokonania zamiany na inny lokal mieszkalny zajmowany przez osobę niebędącą żołnierzem zawodowym. Ponadto nie było możliwe wskazanie w trybie zamiany osobie innej niż żołnierz zawodowy wolnego lokalu mieszkalnego. Były to zapisy bardzo niepraktyczne.

Omawiana tu ustawa uchwalona przez Sejm z jednej strony wpłynie na racjonalne gospodarowanie przez WAM zasobem mieszkaniowym. Z drugiej zaś strony w sposób znaczący wpłynie na poprawę sytuacji mieszkaniowej i ekonomicznej osób innych niż żołnierze zawodowi zajmujących lokale mieszkalne będące w zasobie WAM. Powyższa regulacja umożliwi osobom posiadającym trudną sytuację ekonomiczną, dłużnikom, zamianę dotychczas zajmowanych lokali mieszkalnych na lokale o mniejszym metrażu.

Zmiana treści art. 58 wynika z faktu, że rozwiązania, które weszły w życie z dniem 1 stycznia 2013 r. – chodzi o pomniejszenie o 60% wartości lokalu wraz z gruntem przy jego wykupie – nie spełniały założeń uzasadniających wprowadzenie tych zmian. Przyjęte rozwiązania mają na celu zmniejszenie zróżnicowania uprawnień żołnierzy, zwłaszcza w dużych miastach, w przypadku wykupu lokalu a wypłatą odprawy mieszkaniowej przez zbliżenie wartości bonifikaty wykupowanego lokalu mieszkalnego do kwoty odprawy. Dodatkowo zmiana zasad sprzedaży spowodowała efekt odwrotny do zakładanego. Zmniejszenie wysokości bonifikaty na lokal i objęcie bonifikatą również gruntu przynależnego do lokalu nie było czynnikiem zachęcającym do wykupu. Sprzedaż ta była wręcz żadna, gdyż było to zaledwie kilka lokali.

Zmiany dokonane w omawianej tu ustawie powinny przynieść, jak się zakłada, skutki w postaci zwiększenia przychodów, w tym na inwestycje mieszkaniowe, korzyści dla WAM wynikające ze zmniejszenia kosztów remontu lokali zwolnionych przez żołnierzy czy korzyści dla mieszkańców, którzy będą mieli możliwość realizowania uprawnień do wykupu mieszkań przez określony czas na preferencyjnych zasadach.

Przemówienie senatora Andrzeja Szewińskiego w dyskusji nad punktem 9. porządku obrad

Szanowny Panie Marszałku! Panie Ministrze! Wysoka Izbo!

Pragnę podzielić się z Wysoką Izbą swoją opinią w sprawie ustawy o zmianie ustawy o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym oraz ustawy o działach administracji rządowej.

Przedmiotowa nowela ma na celu przygotowanie podstawy prawnej ujętej w projekcie, dzięki której Rada Ministrów będzie posiadała instrumenty niezbędne do uchwalenia między innymi tak zwanego programu dla mniejszości, w szczególności dla mniejszości romskiej, na kolejne lata, czyli na lata 2014–2020.

Z uwagi na fakt, iż w ostatnim czasie zmieniło się wiele przepisów dotyczących pracy, zabezpieczenia społecznego, Ministerstwo Finansów nie ma możliwości przekazywania funduszy na program romski.

Uważam, że powinniśmy wspierać mniejszości takie jak diaspora romska, tak aby w krótkiej perspektywie czasowej zminimalizować skutki tak zwanego wykluczenia społecznego.

Panie Marszałku, Wysoka Izbo, pragnę wyrazić poparcie dla niniejszej ustawy o zmianie ustawy o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym oraz ustawy o działach administracji rządowej z uwzględnieniem wcześniejszych sugestii.

Przemówienie senatora Tadeusza Kopcia w dyskusji nad punktem 9. porządku obrad

Uchwalona w kwietniu 2014 r. ustawa o zmianie ustawy z dnia 6 stycznia 2005 r. o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym polega na doprecyzowaniu zapisów dotyczących kompetencji właściwego ministra w zakresie działań dotyczących mniejszości, w tym szczególnie romskiej mniejszości etnicznej.

Mniejszość ta, jak się ocenia, jest jedyną w Polsce mniejszością dotkniętą lub zagrożoną wykluczeniem społecznym. Wykluczenie społeczne to sytuacja uniemożliwiająca lub znacznie utrudniająca jednostce lub grupie zgodne z prawem pełnienie ról społecznych oraz korzystanie z dóbr publicznych i infrastruktury społecznej. Mimo podejmowania wielu działań w zakresie integracji społeczności romskiej w Polsce oraz zmian w położeniu społecznym i ekonomicznym tej mniejszości Romowie wciąż pozostają grupą zmarginalizowaną społecznie. Marginalizacja ta ma swe źródła zarówno w niskim statusie socjalnym, braku wykształcenia czy wysokim stopniu bezrobocia, jak i w zaszłościach historycznych (okres taborów). Stąd właśnie bierze się wciąż duża niechęć Polaków do Romów.

Zakłada się, że rozwiązanie najpilniejszych potrzeb Romów związanych z poprawą warunków socjalnych, poziomem wykształcenia, przystosowaniem do wymogów współczesnego rynku pracy pozwoli na poprawę ich wizerunku w społeczeństwie polskim, stworzy szansę na pełne uczestnictwo Romów w wielokulturowym społeczeństwie polskim i umożliwi skuteczne przeciwdziałanie ich wykluczeniu społecznemu.

Proponowana nowelizacja wprowadza do ustawy pojęcie „integracja społeczna”. Przyjęta definicja integracji społecznej w odniesieniu do mniejszości romskiej oznacza proces niezbędnych zmian zmierzających do nabycia przez społeczność romską umiejętności korzystania z dostępu do istniejących praw, usług i możliwości sprawnego funkcjonowania we współczesnym społeczeństwie z zachowaniem ich odrębnej tożsamości kulturowej.

Społeczność romska traktowana jest w naszym kraju jako jedna z mniejszości etnicznych, a co się z tym wiąże – zgodnie z umowami międzynarodowymi podpisanymi przez Polskę oraz prawem wewnętrznym – należy się jej pełna ochrona prawna i pomoc ze strony państwa. Rząd, wykonując ustanowione w Konstytucji RP oraz ustawach zwykłych zadania, ma obowiązek zapewnić obywatelom takie warunki, aby nikt nie był dyskryminowany w życiu politycznym, społecznym lub gospodarczym z jakiejkolwiek przyczyny.

Na zakończenie wypada jeszcze dodać, że konsekwencją proponowanych do ustawy z dnia 6 stycznia 2005 r. o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym zmian dotyczących kwestii integracji społecznej jest propozycja zmian w ustawie z dnia 4 września 1997 r. o działach administracji rządowej, umożliwiająca doprecyzowanie zakresu działania ministra właściwego w omawianej tu sprawie.

Przemówienie senatora Ryszarda Knosali w dyskusji nad punktem 9. porządku obrad

Celem zmian omawianych w ramach procedowania nad punktem dziewiątym posiedzenia Wysokiej Izby jest poszerzenie kompetencji ministra właściwego do spraw wyznań religijnych oraz mniejszości narodowych i etnicznych w zakresie działań dotyczących mniejszości. Dlatego też projektodawca odniósł się przede wszystkim do zakresu przedmiotowego ustawy o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym. W związku z tym zadania realizowane na podstawie wspomnianej ustawy obejmą również „integrację obywatelską i społeczną osób należących do mniejszości narodowych i etnicznych”.

Samo pojęcie integracji społecznej zostało zdefiniowane zgodnie z proponowanym brzmieniem art. 3 pkt 3 jako działania zwiększające zaangażowanie mniejszości w ważne aspekty życia społecznego, w szczególności takie jak system oświaty i wychowania, rynek pracy, system zabezpieczenia społecznego, warunki bytowe oraz opieka zdrowotna. Jednocześnie podejmowanie odpowiednich środków w celu wspierania integracji obywatelskiej i społecznej mniejszości zostało wskazane w sposób wyraźny w projektowanym art. 18 ust. 1 jako obowiązek organów władzy publicznej.

Projektodawca odniósł się ponadto do kwestii zapewnienia finansowania w celu realizacji opisanych obowiązków. W dodawanym art. 18 ust. 3b wskazano na możliwość przekazania jednostkom samorządu terytorialnego dotacji celowych na realizację celów polegających na wspieraniu działalności zmierzającej do ochrony, zachowania i rozwoju tożsamości kulturowej mniejszości oraz integracji obywatelskiej lub społecznej. Niewielkiemu rozszerzeniu uległ także katalog określający możliwe przeznaczenie otrzymywanych dotacji celowych i podmiotowych służących realizacji wspomnianego wsparcia. Wspomniana zmiana odnosi się do art. 18 ust. 2 pkt 10 ustawy. Nowelizacja art. 18 ust. 4 ma charakter dostosowawczy – dopisano do jego treści fragment mówiący o możliwości przekazania dotacji podmiotowych z budżetu jednostek samorządu terytorialnego również na realizację zadań służących integracji obywatelskiej lub społecznej.

Zmiana proponowana w odniesieniu do art. 21 ma w mojej ocenie na celu uwypuklenie i podniesienie rangi zadań realizowanych przez ministra właściwego do spraw wyznań religijnych oraz mniejszości narodowych i etnicznych właśnie w zakresie zadań na rzecz integracji obywatelskiej lub społecznej osób należących do mniejszości. W art. 23 poszerzono z kolei kompetencje opiniodawcze działającej przy prezesie Rady Ministrów Komisji Wspólnej Rządu i Mniejszości Narodowych i Etnicznych, tak aby objęły one również programy służące integracji obywatelskiej lub społecznej mniejszości.

Omówione wyżej szersze spojrzenie na obowiązki władzy publicznej względem mniejszości narodowych i etnicznych w ocenie projektodawcy uzasadnia także kwestię dokonania odpowiedniej zmiany w ustawie o działach administracji rządowej. Proponuje się zatem, aby art. 30 dotyczący działu „Wyznania religijne oraz mniejszości narodowe i etniczne” objął swoim zakresem także sprawy związane z integracją obywatelską i społeczną mniejszości narodowych i etnicznych.

Wysoka Izbo, wprawdzie zapisy niniejszego projektu ustawy mają wymiar ogólny, odnoszący się do każdej mniejszości narodowej i etnicznej, niemniej jednak podkreśla się, że przyjęte zmiany odegrają w praktyce największą rolę w przypadku mniejszości romskiej, która pomimo licznych starań – chodzi między innymi o programy rządowe na rzecz społeczności romskiej – nadal jest zagrożona wykluczeniem społecznym.

Dziękuję za uwagę i proszę Wysoką Izbę o przychylenie się do przedstawionej propozycji.

Przemówienie senatora Roberta Mamątowa w dyskusji nad punktem 11. porządku obrad

Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Ponieważ mamy drugie czytanie projektu ustawy o zmianie ustawy o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego, wszyscy doskonale wiemy, że jest on wynikiem rozpatrzenia petycji Stowarzyszenia Osób Internowanych „Chełminiacy 1982” przez senacką Komisję Praw Człowieka, Praworządności i Petycji, której również ja jestem członkiem.

Dzisiaj dyskutujemy nad kwestią uregulowania bardzo delikatnej kwestii, jaką jest możliwość dochodzenia odszkodowań i zadośćuczynienia za odbycie służby wojskowej w związku z zastosowaniem represji wobec niepodległościowych działaczy.

Warto podkreślić fakt, że taka ustawa byłaby tak naprawdę jedyną, która jednoznacznie regulowałaby kwestie związane z wyrokami wydanymi przez polskie sądy w czasach komunizmu. To kolejny argument za tym, że podejmując dyskusję nad tą ustawą, wychodzimy naprzeciw potrzebom niewielkiej, ale bardzo zasłużonej i doświadczonej grupy naszego społeczeństwa.

Ustawa ta miałaby również bardzo istotne znaczenie symboliczne, gdyż włączamy do dokumentu uznanie za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu państwa polskiego. Mówimy również o jednorazowych świadczeniach odszkodowawczych, co dodatkowo przyczyni się do rekompensaty za poniesione straty i krzywdy.

Chciałbym powiedzieć, że w moim odczuciu – ale pewnie nie tylko w moim, bo myślę, że podobne zdanie ma wielu z nas tu zgromadzonych – projekt tej ustawy jest bardzo dobrym i przede wszystkim potrzebnym krokiem. Senat Rzeczypospolitej Polskiej to idealne miejsce do tego, ażeby popierać takie inicjatywy, i bardzo dobrze, iż dzieje się tak, że mamy dziś realną możliwość – mówiąc wprost – ułatwić życie osobom niegdyś represjonowanym za działalność na rzecz niepodległego bytu państwa polskiego oraz docenić ich działalność.

Dla mnie jako byłego działacza opozycji demokratycznej projekt tej ustawy ma tym większe znaczenie, że nomen omen dotyka bezpośrednio grupy, której tak naprawdę w pewnym sensie byłem niegdyś członkiem.

Najkrócej rzecz ujmując: nie ma żadnych argumentów za tym, aby tego projektu po prostu nie przyjąć. Jest to ustawa bardzo potrzebna i mam ogromną nadzieję, że zostanie ona przez Wysoką Izbę przyjęta. Dziękuję.