Petycja zbiorowa wniesiona przez Stowarzyszenie Polski Instytut Praw Głuchych.

Dotyczy: zmiany ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o języku migowym i innych środkach komunikowania się (Dz. U. z 2017 r. poz. 1824).

Autorzy petycji wnoszą o rozszerzenie katalogu podmiotów zobowiązanych, określonych w art. 6 ustawy, które są zobligowane do udostępniania osobom uprawnionym usługi pozwalającej na komunikowanie się. Zdaniem wnoszących petycję, osoby głuche powinny mieć zapewnioną możliwość korzystania z tłumacza polskiego języka migowego we wszystkich instytucjach publicznych finansowanych ze środków publicznych, w tym m.in. w przychodniach, szpitalach, sądach, jednostkach oświaty. W petycji zaproponowano wprowadzenie zmian w definicjach: Systemu Językowo-Migowego (SJM), sposobów komunikowania się osób głuchoniemych (SKOGN), środków wspierających komunikowanie się. Ponadto, wnoszą o wprowadzenie karalności za niewywiązywanie się z zapisów ustawy.

8 lipca 2021 r. petycja została skierowana do rozpatrzenia przez Komisję Praw Człowieka, Praworządności i Petycji.

9 lutego 2022 r. Komisja Praw Człowieka, Praworządności i Petycji rozpoczęła rozpatrywanie petycji, zapoznała się z jej postulatami oraz ich uzasadnieniem. W posiedzeniu zdalnie uczestniczyła Beata Stanibuła, główny specjalista w Biurze Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej, która poinformowała, że resort pracuje nad stworzeniem i wdrożeniem w życie systemu szkolenia i certyfikacji tłumaczy języka migowego, który jest także jednym z elementów „Strategii na rzecz Osób z Niepełnosprawnościami 2021-2030”.

Senatorowie przeprowadzili dyskusję, w której podzielili pogląd autorów petycji o potrzebie nowelizacji obowiązującej od ponad 10 lat ustawy o języku migowym. Komisja uznała za zasadne podjęcie dalszych prac nad postulatami podniesionymi przez środowisko osób głuchych. W głosowaniu senatorowie zadecydowali o kontynuowaniu prac nad petycją.

21 kwietnia 2021 r. Komisja kontynuowała rozpatrywanie petycji. W dyskusji udział wzięli: Stanisław Porowski - prezes Stowarzyszenia Polski Instytut Praw Głuchych, Krzysztof Kotyniewicz - prezes Polskiego Związku Głuchych, Małgorzata Wójcik - zastępca dyrektora Biura Pełnomocnika Rządu do Spraw Osób Niepełnosprawnych w Ministerstwie Rodziny i Polityki Społecznej.

Polski Związek Głuchych wyraził poparcie dla postulatów petycji, zadeklarowano pomoc w doprecyzowaniu i uszczegółowieniu postanowień w zakresie zmiany ustawy o języku migowym i innych środkach komunikowania się.

Resort potwierdził, że prowadzone są prace nad systemem, który weryfikowałby poziom wiedzy oraz znajomości języka prezentowanego przez tłumaczy. Obecnie nie ma systemu certyfikowania i szkolenia, a w ślad za tym budowania właściwego zasobu kadrowego tłumaczy języka migowego.

Senatorowie przeprowadzili dyskusję, w której podzielili potrzebę wprowadzenia zmian w obowiązującej od ponad 10 lat ustawie o języku migowym. Komisja postanowiła zasięgnąć opinii o postulatach petycji w Ministerstwie Zdrowia, Ministerstwie Rodziny i Polityki Społecznej, Ministerstwie Edukacji i Nauki, Ministerstwie Finansów.

16 listopada 2022 r. Komisja Praw Człowieka, Praworządności i Petycji kontynuowała rozpatrywanie petycji. Senatorowie zapoznali się z pisemnymi opiniami: Ministerstwa Zdrowia, Ministerstwa Edukacji i Nauki oraz Ministerstwa Finansów.

Głos zabrał Krzysztof Kotyniewicz, prezes Polskiego Związku Głuchych, który zwrócił się do Komisji o podjęcie prac nad projektem ustawy realizującym wszystkie postulaty zgłoszone w petycji. Jednocześnie zwrócił uwagę na konieczność przeniesienia Systemu Językowo Migowego (SJM), który jest językiem sztucznym i niezrozumiałym dla osób głuchych, na poziom niższy i zastąpienie go Polskim Językiem Migowym (PJM). Prowadzenie zajęć w naturalnym języku migowym, podobnie jak w wielu innych krajach UE, przyczyni się do tego, że dzieci głuche będą mogły nabyć większe kompetencje językowe.

W posiedzeniu uczestniczyła posłanka Iwona Maria Kozłowska, przewodnicząca Parlamentarnego Zespołu ds. Osób Głuchych i z Niedosłuchem, która wyraziła uznanie dla prac Komisji prowadzonych nad petycją oraz determinacji senatorów w poszukiwaniu rozwiązania dla poprawienia sytuacji osób głuchych w Polsce.

Senator Halina Bieda wniosła o przygotowanie przez Biuro Legislacyjne Kancelarii Senatu wstępnego projektu ustawy uwzgledniającego postulaty petycji. Jednocześnie zaproponowała, aby zwrócić się do Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych z wnioskiem o zajęcie stanowiska w przedmiotowej sprawie. Senatorowie jednogłośnie poparli zgłoszone wnioski.

W związku nierozpatrzeniem tej petycji przed upływem X kadencji Senatu (12 listopada 2023 r.), zgodnie z art. 90g ust. 1 Regulaminu Senatu, Komisja Petycji XI kadencji będzie kontynuowała prace nad petycją.

31 stycznia 2024 r. Komisja Petycji zapoznała się z przebiegiem dotychczasowych prac nad petycją. W posiedzeniu uczestniczył Stanisław Porowski, prezes Stowarzyszenia Polski Instytut Praw Głuchych, który zwrócił się do senatorów z prośbą o kontynuację prac nad petycją. W jego opinii, przepisy ustawy o języku migowym, obowiązującej od ponad 12 lat, nie zapewniają osobom posługującym się językiem migowym odpowiedniego wsparcia w kontaktach z ograniczonym katalogiem podmiotów zobowiązanych. Niezbędne jest poszerzenie tego kręgu podmiotów o placówki lecznicze, oświatowe i kulturalne.

W dyskusji senator Michał Seweryński podniósł problem ewentualnego finansowania zaproponowanych zmian ustawowych.

Senatorowie postanowili w sprawie postulatów petycji zasięgnąć opinii: pełnomocnika rządu ds. osób niepełnosprawnych w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, Ministerstwa Zdrowia, Ministerstwa Edukacji Narodowej oraz Ministerstwa Finansów.