Petycja zbiorowa wniesiona przez Naczelną Radę Adwokacką.

Dotyczy: zmiany ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2020 r. poz. 1575 ze zm.) i ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego (Dz. U. z 2020 r. poz. 30 ze zm.).

Przedmiotem petycji jest zmiana przepisów poprzez uszczegółowienie i ujednolicenie zasad orzekania o zwrocie kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu poprzez adwokata lub radcę prawnego w postępowaniach cywilnych i karnych. Postulowane w petycji zmiany mają umożliwić adwokatowi lub radcy prawnemu ustanowionym z urzędu otrzymanie należnego wynagrodzenia za już udzieloną pomoc prawną (na bieżąco) bez konieczności, często wieloletniego, oczekiwania na wynagrodzenie za czynności procesowe wykonane w toku postępowań sądowych - karnych i cywilnych.

Szczegółowe wnioski legislacyjne oraz ich uzasadnienie autorzy petycji zawarli w projekcie ustawy dołączonym do petycji.

26 lutego 2021 r. petycja została skierowana do rozpatrzenia przez Komisję Praw Człowieka, Praworządności i Petycji.

5 października 2021 r. Komisja Praw Człowieka, Praworządności i Petycji rozpoczęła rozpatrywanie postulatów petycji. W dyskusji głos zabrał Rafał Stankiewicz z Krajowej Izby Radców Prawnych, który poparł postulaty petycji. Ponadto, stanowisko o postulatach petycji przedstawiła, w imieniu wnioskodawców - Naczelnej Rady Adwokackiej, adwokat Dorota Kulińska. Przedstawicielka NRA wskazała, że wnioskowane zmiany mają polegać na uszczegółowieniu i ujednoliceniu zasad orzekania o zwrocie kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu przez adwokata lub radcę prawnego w postępowaniach cywilnych i karnych. Przedstawiciel Ministerstwa Sprawiedliwości podniósł, że petycja nie dotyka szeregu aspektów istotnych dla postępowań sądowych, jednak zauważył, że istnieje problem wynagradzania pełnomocników i obrońców z urzędu, w niektórych przypadkach rozciągnięty w czasie.

Po dyskusji senatorowie zdecydowali o zawieszeniu prac nad petycją i wystąpieniu do Ministerstwa Sprawiedliwości o opinię o postulatach petycji.

15 lutego 2022 r. Komisja kontynuowała prace nad petycją. Członkowie Komisji dysponowali treścią opinii Ministerstwa Sprawiedliwości oraz opiniami Ośrodka Badań, Studiów i Legislacji Krajowej Rady Radców Prawnych. Głos zabrała obecna na posiedzeniu przedstawicielka Naczelnej Rady Adwokackiej adwokat Dorota Kulińska, która odniosła się do opinii Ministerstwa Sprawiedliwości w sposób negatywny. Podkreślała, że to właśnie w sprawach z urzędu pełnomocnik oraz obrońca muszą dochować szczególnej staranności przy prowadzeniu sprawy. Sławomir Ciupa z Krajowej Rady Radców Prawnych zwrócił uwagę, że brak jest po stronie Ministerstwa Sprawiedliwości prac systemowych nad zmianą przepisów dotyczących wynagrodzenia dla adwokatów i radców prawnych wyznaczonych z urzędu. Jednocześnie podkreślono, że w petycji jest mowa o sposobie wynagradzania, nie natomiast o wysokości stawek. Przedstawiciel Krajowej Rady Radców Prawnych poparł postulaty petycji Naczelnej Rady Adwokackiej.

Uczestnicząca w posiedzeniu w sposób zdalny Anna Kledyńska, z Departamentu Legislacyjnego Prawa Cywilnego Ministerstwa Sprawiedliwości, podtrzymała pisemną opinię o petycji. Zwróciła uwagę, że jeżeli chodzi o wynagrodzenie adwokata i radcy prawnego z urzędu to faktem jest, że nie każda sprawa jest skomplikowana. Czasami rola pełnomocnika z urzędu ogranicza się tylko do napisania odpowiedzi na pozew, bądź do udziału w czynnościach sądowych. Zwrócono uwagę, że na chwilę obecną nie ma zabezpieczonych środków finansowych na wypłaty wynagrodzeń adwokata i radcy prawnego z urzędu w taki sposób, jak oczekuje się tego w petycji, a sytuacja kadrowa w sądach jest trudna.

W dyskusji senator Halina Bieda zgłosiła wniosek o kontynuowanie prac nad petycją. Głos zabrał również senator Aleksander Pociej, który zwrócił uwagę na to, że od dawna podnoszone są głosy o zwiększenie nakładów finansowych na wymiar sprawiedliwości i wzrost zatrudnienia pracowników obsługujących sądy.

Senatorowie w głosowaniu zdecydowali o kontynuowaniu prac nad petycją i przygotowaniu wstępnego projektu ustawy realizującego postulaty petycji.

1 lutego 2023 r. Komisja kontynuowała rozpatrywanie petycji. Na posiedzenie przygotowany został wstępny projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy Kodeks postępowania karnego, który realizuje postulaty petycji. Postanowienia projektu omówił przedstawiciel Biura Legislacyjnego Kancelarii Senatu. Głos zabrała również obecna zdalnie na posiedzeniu przedstawicielka wnioskodawców, adwokat Dorota Kulińska, która poinformowała, że Naczelna Rada Adwokacka zapoznała się z projektem ustawy przygotowanym przez Biuro Legislacyjne i w całości go popiera. Po dyskusji, senatorowie postanowili doprecyzować projekt ustawy w zakresie opracowania normy prawnej dotyczącej zasądzenia kosztów nieopłaconej pomocy prawnej od Skarbu Państwa.

31 maja 2023 r. Komisja kontynuowała prace nad petycją. W dyskusji głos zabrała przedstawicielka wnioskodawców, adwokat Dorota Kulińska, która odniosła się do wypracowanego w Biurze Legislacyjnym projektu ustawy i stwierdziła, że spełnia on oczekiwania wnioskodawców. Jednakże, w imieniu postulatora mecenas prosiła o zawieszenie prac nad petycją, gdyż ze względu na zbliżający się koniec kadencji wydaje się, że proces legislacyjny przygotowanego projektu nie rokuje doprowadzenia do uchwalenia ustawy.

Po wysłuchaniu stanowiska przedstawicieli autorów petycji, senator Bogdan Zdrojewski złożył wniosek o zawieszenie prac nad petycją ze względu na krótki czas do zakończenia X Kadencji Senatu. Senatorowie zdecydowali o zawieszeniu prac nad petycją.

W związku nierozpatrzeniem tej petycji przed upływem X kadencji Senatu (12 listopada 2023 r.), zgodnie z art. 90g ust. 1 Regulaminu Senatu, Komisja Petycji XI kadencji będzie kontynuowała prace nad petycją.

31 stycznia 2024 r. Komisja Petycji na 6. posiedzeniu rozpatrywała petycję. Senatorowie zapoznali się z dotychczasowym przebiegiem prac nad petycją. W dyskusji zabrała głos przedstawicielka Biura Legislacyjnego, która wskazała, że projekt ustawy realizujący postulaty petycji został przygotowany 31 maja 2023 r., zatem w sytuacji dalszego prowadzenia prac nad projektem potrzebna jest jego aktualizacja. Głos zabrała również przedstawicielka autorów petycji mec. Dorota Kulińska, która potwierdziła potrzebę przeprowadzenia zmian wskazanych w petycji. Senator Jolanta Piotrowska, zaproponowała wystąpienie do Ministerstwa Sprawiedliwości o opinię na temat postulatów petycji.

Senatorowie zdecydowali o wystąpieniu do Ministerstwa Sprawiedliwości o opinię o postulatach petycji.