Narzędzia:

Petycja z dnia 9 grudnia 2020 r. w sprawie podjęcia inicjatywy ustawodawczej wyrażającej zgodę na ratyfikację przez Polskę Protokołu Fakultatywnego do Konwencji o Prawach Dziecka w sprawie procedury składania zawiadomień, przyjętego przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych w Nowym Jorku w dniu 19 grudnia 2011 r. (P10-127/20)


Petycja zbiorowa wniesiona przez 20 organizacji pozarządowych, reprezentowanych przez Danutę Przywarę Prezesa Zarządu Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka.

Dotyczy: ratyfikacji przez Polskę Protokołu Fakultatywnego do Konwencji o Prawach Dziecka w sprawie procedury składania zawiadomień, celem wzmocnienia krajowych i regionalnych mechanizmów skargowych w zakresie praw dziecka.

Autorzy petycji podnoszą potrzebę ratyfikowania trzeciego protokołu dodatkowego do Konwencji o Prawach Dziecka, który został przez Polskę podpisany ale nie został ratyfikowany. Protokół Fakultatywny ustanawia istotny mechanizm ochrony praw dziecka, przyznając każdemu dziecku, grupie dzieci, a także innym osobom działającym w ich imieniu możliwość zawiadomienia Komitetu Praw Dziecka o naruszeniu praw przyznanych w Konwencji o Prawach Dziecka lub w Protokołach fakultatywnych.

W opinii wnoszących petycję, ratyfikowanie Protokołu pozwoliłoby dzieciom zakwestionować ograniczenie ich prawa do edukacji, pozbawienie kontaktu z rodzicami czy brak zapewnienia im ochrony przed przemocą. Autorzy petycji podnoszą też argument, że „nowa perspektywa ochrony praw dziecka, którą stwarza Protokół, może przybliżyć konwencyjny system ochrony praw dziecka, a także uczynić go znacznie efektywniejszym.”

17 grudnia 2020 r. petycja została skierowana do rozpatrzenia przez Komisję Praw Człowieka, Praworządności i Petycji.

16 czerwca 2021 r. Komisja Praw Człowieka, Praworządności i Petycji zapoznała się z postulatem petycji i przeprowadziła dyskusję, w której głos zabrali: Monika Szostak dyrektor Departamentu Współpracy Międzynarodowej Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej, mec. Marcin Wolny z Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka i Mirosław Wróblewski dyrektor Zespołu Prawa Konstytucyjnego, Międzynarodowego i Europejskiego z biura Rzecznika Praw Obywatelskich.

W ocenie Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej podjęcie decyzji o ratyfikacji trzeciego Protokołu fakultatywnego do Konwencji o prawach dziecka, wymaga uprzedniej szczegółowej analizy skarg wnoszonych do Komitetu Praw Dziecka. Wśród spraw, w których Komitet do końca lutego 2021 r. stwierdził naruszenie postanowień Konwencji, tylko jedna dotyczyła obszaru prawa rodzinnego. Obecnie pięć spraw z zakresu prawa rodzinnego oczekuje na rozpatrzenie przez Komitet, wydane zalecenie zostaną dogłębnie przeanalizowane przez stronę polską. Przedstawicielka resortu podkreśliła, że brak ratyfikacji Protokołu nie oznacza jednak odstąpienia przez Polskę od gwarantowania praw przewidzianych przez Konwencję o prawach dziecka.

Mirosław Wróblewski z Biura Rzecznika Praw Obywatelskich przekazał poparcie Rzecznika dla przedmiotowej petycji oraz podjęcia wspomnianej wyżej inicjatywy legislacyjnej.

Marcin Wolny z Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka, jako przedstawiciel wnoszących petycję, podkreślił znaczenie mechanizmu skargowego, wskazując na przypadki naruszeń i łamania praw dzieci w Polsce m.in. w zakresie niedostatecznego dostępu do pomocy psychiatrycznej i psychologicznej, niealimentacji, przemocy czy prawa do edukacji.

Senatorowie w głosowaniu odrzucili wniosek senatora Roberta Mamątowa o niepodejmowanie prac nad petycją. Jednocześnie senatorowie podjęli decyzję o zasięgnięciu opinii Rzecznika Praw Dziecka w sprawie zasadności postulatu petycji oraz o wystąpieniu do Biura Legislacyjnego Kancelarii Senatu o sporządzenie opinii prawnej dotyczącej możliwości podjęcia przez Senat prac przedmiotową inicjatywą.

15 lutego 2022 r. Komisja kontynuowała rozpatrywanie petycji. Senatorowie zapoznali się ze stanowiskiem Mikołaja Pawlaka Rzecznika Praw Dziecka przedstawionym w piśmie (nr ZSM.420.9.2021.AC) z 23 września 2021 r., w którym Rzecznik nie dostrzegł potrzeby związania się przez Rzeczpospolitą Polską postanowieniami przedmiotowego Protokołu.

Komisja zaznajomiła się również z opinią Biura Legislacyjnego Kancelarii Senatu o możliwości podjęcia przez Senat prac nad inicjatywą ustawodawczą wnioskowana w petycji. W opinii podkreślono, że „z praktyki parlamentarnej wynika, iż ustawy wyrażające zgodę na ratyfikację umów międzynarodowych są wnoszone z inicjatywy rządu, ponieważ Radzie Ministrów przysługuje wyłączne prawo do zawierania i wypowiadania umów międzynarodowych, zatem logika postępowania nakazuje wskazywać rząd jako najbardziej predystynowany podmiot do występowania z projektami ustaw ratyfikacyjnych”.

W dyskusji udział wzięła pani Monika Szostak, dyrektor Departamentu Współpracy Międzynarodowej Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej, która poinformowała, że resort nie planuje ratyfikacji tego Protokołu. Ponadto wskazała, że podobne wątpliwości w sprawie ratyfikacji podnoszą również inne kraje członkowskie UE.

Komisja w głosowaniu odrzuciła wniosek senatora Roberta Mamątowa o niepodejmowanie prac nad petycją i jednocześnie zadecydowała o kontynuowaniu prac. Ponadto, senator Aleksander Pociej złożył wniosek o udział Rzecznika Praw Dziecka w dalszych pracach nad petycją oraz o jego odniesienie się do pytania „Czy ratyfikacja przez Polskę Protokołu Fakultatywnego do Konwencji o Prawach Dziecka ułatwi nam podejmowanie działań wobec innych państw ograniczających prawa dziecka?”.

25 maja 2022 r. Komisja Praw Człowieka, Praworządności i Petycji zapoznała się odpowiedzią Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej na pytanie zadane po przednim posiedzeniu. W ocenie resortu, fakt ratyfikowania bądź nie przez Polskę protokołu skargowego do Konwencji nie ma wpływu na możliwość wspierania przez polskie instytucje i organizacje obywateli polskich znajdujących się pod jurysdykcją innych państw, w dochodzeniu realizacji tych praw.

W posiedzeniu uczestniczył mec. Marcin Wolny z Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka, który, reprezentując wnoszących petycję, apelował o podjęcie prac nad inicjatywą ustawodawczą realizującą postulat petycji, wskazał na znaczenie mechanizmu skargowego, w kontekście przypadków naruszeń i łamania praw dzieci w Polsce.

W dyskusji senatorów zgłoszony został wniosek o niekontynuowanie prac nad petycją.

Senatorowie w głosowaniu zadecydowali o niekontynuowaniu prac nad petycją.