Zapis stenograficzny

– posiedzenie Komisji Ustawodawczej (264.)

w dniu 3 sierpnia 2022 r.

Porządek obrad:

1. Pierwsze czytanie projektu uchwały w sprawie uczczenia 85. rocznicy Wielkiego Strajku Chłopskiego (druk senacki nr 783).

(Początek posiedzenia o godzinie 8 minut 47)

(Posiedzeniu przewodniczy przewodniczący Krzysztof Kwiatkowski)

Przewodniczący Krzysztof Kwiatkowski:

Szanowni Państwo!

Otwieram posiedzenie Komisji Ustawodawczej.

Punkt 1. porządku obrad: pierwsze czytanie projektu uchwały w sprawie uczczenia 85. rocznicy Wielkiego Strajku Chłopskiego (druk senacki nr 783)

W porządku posiedzenia mamy rozpatrzenie projektu uchwały okolicznościowej w sprawie uczczenia 85. rocznicy Wielkiego Strajku Chłopskiego.

Reprezentantem wnioskodawców jest pan senator Kazimierz Michał Ujazdowski, któremu oddaję głos celem przedstawienia projektu uchwały.

Senator Kazimierz Michał Ujazdowski:

Panie Przewodniczący! Koleżanki i Koledzy!

Inicjatywa – to chyba dla wszystkich jest oczywiste – pochodzi z PSL, z Koalicji Polskiej. Miała też kiedyś swój wyraz w Sejmie i nie doszła do skutku. Dotyczy upamiętnienia jednego z najważniejszych protestów społecznych w okresie II Rzeczypospolitej, w reakcji na wielki kryzys gospodarczy i fatalne położenie polskiej wsi. Było to także połączone z upomnieniem się o respekt czy właściwie przywrócenie praw obywatelskich i politycznych w tamtej epoce. Sądzę, że parlament Rzeczypospolitej Polskiej powinien upamiętnić to wydarzenie.

I też od razu kilka słów w odniesieniu do wątpliwości czy też słów krytyki, które zostały wypowiedziane w nieoficjalnej fazie dyskusji. Po pierwsze, nie jest to zakwestionowanie dorobku II Rzeczypospolitej. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej nawiązuje do dorobku I i II Rzeczypospolitej, ale dojrzała wspólnota polityczna powinna mieć zdolność do tego, żeby także nazwać krzywdy wyrządzone w jej imieniu, nie tylko krzywdy z rąk obcych, lecz także krzywdy wyrządzone w jej imieniu. Sejm Rzeczypospolitej Polskiej odniósł się na przykład do represji stosowanych wobec opozycji parlamentarnej w okresie… w tzw. sprawie brzeskiej czy potem, w okresie Berezy Kartuskiej.

Senat, szczególnie Senat obecnej kadencji, podejmuje uchwały w zakresie polityki pamięci w sposób niestronniczy. To nas cechuje. Przypomnę, upamiętniliśmy w sposób bardzo mocny dziedzictwo historyczne prymasa Wyszyńskiego, ale także koledzy z lewicy mieli prawo do przypomnienia tradycji Polskiej Partii Socjalistycznej, 1905 r. To jest istotny element tradycji ludowej, a nawet szerzej, polskiej tradycji demokratycznej.

Tekst, który państwo otrzymujecie, jest tekstem skorygowanym – mówię o tekście projektu uchwały w sensie ścisłym – nadałem mu nową treść, współpracując z panią senator Biedą. W dużym stopniu pokrywa się on z tekstem, który kiedyś był prezentowany w Sejmie i którego przyjęcie nie doszło do skutku. Bardzo się źle stało, że nie doszło. Jestem przekonany, że Senat uczyni dobrze dla troski o pamięć, jeśli podejmie uchwałę w tej kwestii.

Jeszcze może jedna uwaga historyczna: surowość oceny wydarzeń, o których tu mowa, ze strony rządu londyńskiego była znacznie ostrzejsza niż ta, którą formułujemy w projektowanej uchwale, tak więc nie tworzymy jakiegoś wielkiego wyjątku. Dziękuję bardzo.

Przewodniczący Krzysztof Kwiatkowski:

Dziękuję bardzo.

Proszę o opinię Biura Legislacyjnego.

Główny Legislator w Biurze Legislacyjnym w Kancelarii Senatu Maciej Telec:

Dziękuję bardzo.

Biuro Legislacyjne oczywiście nie zgłasza zastrzeżeń do tego projektu. Niemniej jednak, jak rozumiem, będziemy pracowali nad tym projektem… Nie tym, który jest dołączony do druku nr 783, tylko tym, który się zaczyna od zdania „Senat Rzeczypospolitej Polskiej pragnie uczcić pamięć”, tak?

Senator Kazimierz Michał Ujazdowski:

Tak, tak, bo to… Jeśli można…

(Główny Legislator w Biurze Legislacyjnym w Kancelarii Senatu Maciej Telec: To jest ten skorygowany tekst?)

To jest to, o czym mówiłem przed chwilą, że nadaliśmy temu tekstowi, razem z panią senator Haliną Biedą…

(Główny Legislator w Biurze Legislacyjnym w Kancelarii Senatu Maciej Telec: Dziękuję bardzo.)

…w naszym przekonaniu lepszą treść redakcyjną.

Przewodniczący Krzysztof Kwiatkowski:

Otwieram dyskusję nad projektem.

Pan senator Czerwiński.

Senator Jerzy Czerwiński:

Panie Przewodniczący! Wysoka Komisjo!

Już pan przewodniczący mnie, nazwałbym to, wyciągnął do odpowiedzi, do tablicy. Pozwolę sobie nie zgodzić się z jednym zdaniem, które zostało wypowiedziane, a mianowicie: Senat podejmuje tematy historyczne w sposób niestronniczy. A co z uchwałą o dekrecie Göringa? Co z uchwałą, która stwierdzała – dalej stwierdza, projekt do tej pory wisi – że rozwiązanie Związku Polaków w Niemczech było działaniem bezprawnym? Rozumiem, że niestronniczy pod warunkiem, że nie dotyka to interesów niemieckich. Bo wtedy już ta niestronniczość nie jest taka oczywista.

Co do treści uchwały, jak myślę, ja się wypowiem szczerze i dogłębnie na posiedzeniu plenarnym. Teraz zaś chciałbym zwrócić uwagę, że my idziemy już krok dalej. Bo do tej pory było tak, że ocenialiśmy bieżące wydarzenia polityczne i zamiast konferencji prasowych pod symbolem Senatu przelewano to, że tak powiem, na papier i komunikowano opinii publicznej poprzez teksty uchwał, które przechodziły niewielką większością głosów, nie były podejmowane w konsensusie. Tutaj zaś mamy jeszcze inny przykład, a mianowicie próbujemy, w cudzysłowie, załatwić sprawy polityczne. Bo ten strajk był typowo politycznym działaniem przygotowanym, reżyserowanym, sprzed prawie wieku, czyli sprzed 85 lat. Nie wiem, czemu to ma służyć. Jednostronna ocena tamtych wydarzeń może spowodować tylko i wyłącznie zaciemnienie w historii. Nie wiem, czy powinniśmy się wpisywać w ówczesne spory polityczne i jedną ze stron, nazwijmy to, ówczesnego sporu ganić, a drugą ze stron chwalić. Ja rozumiem, że może chodzi o jakiś mit założycielski Stronnictwa Ludowego, obecnie PSL. No, ale to nie w ten sposób, nie przy pomocy takich narzędzi… Ja jestem przeciwny tej uchwale.

Przewodniczący Krzysztof Kwiatkowski:

Kolejno: pan marszałek Borowski, pan senator Libicki i ja, też się zapisałem.

Senator Marek Borowski:

Proszę państwa, powody, dla których ta uchwała została zaproponowana, są w uzasadnieniu i zostały wyłożone przed chwilą przez pana senatora Ujazdowskiego. To, że odnosimy się do wydarzeń historycznych, jest zupełnie normalne. My się tu głównie odnosimy do wydarzeń historycznych, także do znaczących, tragicznych wydarzeń naszej historii. Wydarzenia, które miały miejsce w okresie PRL, kiedy władza strzelała do robotników, były, są i będą przedmiotem naszych uchwał. I niestety, okres sanacyjny, zwłaszcza od Brześcia, to był okres, w którym nie było już demokracji.

(Senator Kazimierz Michał Ujazdowski: Tak, od Brześcia.)

Mówię, zwłaszcza od Brześcia. No, bo oczywiście zamach majowy stworzył pewne podstawy, ale zwłaszcza od Brześcia nie było już demokracji, nie było parlamentaryzmu. Była nowa konstytucja, o której zamilczmy, prawda? Ruch ludowy, wtedy chłopi domagali się… Oczywiście, były też i ogromne problemy materialne, ale oni domagali się po prostu demokracji, zwyczajnie wolności, demokracji, przywrócenia konstytucji marcowej itd., itd. A jaka była odpowiedź? Odpowiedzią były pacyfikacje, strzelanie, w sumie zamordowanie kilkudziesięciorga ludzi, areszty, niszczenie dobytku, bo przecież potem się odbywały pacyfikacje, itd., itd.

Konkludując, żeby już nie przedłużać tej sprawy: wydaje mi się, że ten tekst, ten lekko poprawiony, który pan senator Ujazdowski przedłożył, powinien zostać przyjęty. I zgłaszam wniosek o przyjęcie tego właśnie tekstu już bez poprawek. Dziękuję.

Przewodniczący Krzysztof Kwiatkowski:

Pan senator Libicki.

Senator Jan Filip Libicki:

Bardzo dziękuję.

Ja chciałbym podziękować najpierw panu senatorowi Ujazdowskiemu, potem pani senator Biedzie, i także panu marszałkowi Borowskiemu za te słowa, które tutaj przed chwilą padły. Ja sobie myślę, że także elementem tej większości, którą tworzymy tutaj w Senacie, jest to, że staramy się szanować wszystkie tradycje polityczne, także tę tradycję polityczną, do której odnosi się obóz Prawa i Sprawiedliwości. Ale to, że staramy się to szanować, i także dawać temu wyraz w naszych uchwałach, nie oznacza tego, że idealizujemy pewną rzeczywistość i że idealizujemy także historię własnych obozów politycznych. Jestem przekonany, że takie idealizowanie zamiast próby, że tak powiem, rzetelnego i uczciwego spojrzenia na to wszystko, jest raczej ze szkodą dla tej tradycji, wielkiej tradycji II Rzeczypospolitej, do której się odwołujemy, niż z zyskiem. Dlatego jeszcze raz bardzo dziękuję autorom za przygotowanie tej uchwały i wspieram wniosek pana senatora Borowskiego. Bardzo dziękuję.

Przewodniczący Krzysztof Kwiatkowski:

Dziękuję bardzo.

Ja rezygnuję z wypowiedzi. Tylko podziękuję panu senatorowi Ujazdowskiemu i pani senator Biedzie za przygotowanie projektu.

Nie widzę więcej chętnych do zabrania głosu.

Kto z pań i panów senatorów… Jest wniosek pana senatora Borowskiego… Zaraz, mamy 2 wnioski… Nie, jeden, jak rozumiem…

(Głos z sali: Jeden.)

Pan senator Czerwiński złożył wniosek o odrzucenie projektu uchwały? Czy…

(Głosy z sali: Nie.)

Nie złożył.

(Wypowiedź poza mikrofonem)

Jest wniosek o przyjęcie projektu uchwały w brzmieniu przedłożonym na posiedzenie komisji.

(Wypowiedź poza mikrofonem)

Kto z pań i panów senatorów jest za? Proszę o podniesienie ręki.

6 osób na sali za.

Kto jest przeciw?

2 głosy przeciw na sali.

Kto się wstrzymał?

1 senator wstrzymał się od głosu.

Proszę o zakończenie głosowania zdalnego i podanie zbiorczych wyników głosowania.

(Brak nagrania)

Przewodniczący Krzysztof Kwiatkowski:

13 głosów za, 3 głosy przeciw, 6 senatorów wstrzymało się od głosu.

Stwierdzam, że projekt uchwały został przyjęty.

Czy pan senator Kazimierz Ujazdowski będzie pełnił obowiązki senatora sprawozdawcy?

Bardzo serdecznie…

(Brak nagrania)

(Koniec posiedzenia o godzinie 8 minut 59)