Zapis stenograficzny

– posiedzenie Komisji Spraw Emigracji i Łączności z Polakami za Granicą (16.)

w dniu 4 stycznia 2021 r.

Porządek obrad:

1. Rozpatrzenie ustawy budżetowej na rok 2021 w częściach właściwych przedmiotowemu zakresowi działania komisji: 03 – Kancelaria Senatu; 16 – Kancelaria Prezesa Rady Ministrów; 30 – Oświata i wychowanie; 45 – Sprawy zagraniczne; 83 – Rezerwy celowe oraz części budżetów: Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego; Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego; Ministerstwa Sportu; Ministerstwa Rozwoju, Pracy i Technologii; Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych; Instytutu Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, które zawierają środki przeznaczone na rzecz Polonii i Polaków za granicą (druk senacki nr 294, druki sejmowe nr 640, 785, 785-A).

(Początek posiedzenia o godzinie 15 minut 00)

(Posiedzeniu przewodniczy przewodniczący Kazimierz Michał Ujazdowski)

Przewodniczący Kazimierz Michał Ujazdowski:

Szanowni Państwo, witam serdecznie. Otwieram posiedzenie Komisji Spraw Emigracji i Łączności z Polakami za Granicą.

Informuję, że posiedzenie komisji jest transmitowane w internecie.

Proszę o informację, czy na sali znajdują się na sali osoby wykonujące zawodową działalność lobbingową.

Nie ma na sali lobbystów.

Państwa senatorów, którzy są obecni w sali, proszę o nieuruchamianie aplikacji do połączenia zdalnego, gdyż prowadzi to do sprzężeń akustycznych.

Chciałbym teraz sprawdzić, czy wszyscy senatorowie, którzy chcieli wziąć udział w posiedzeniu komisji w sposób zdalny, zostali już włączeni do posiedzenia.

Tak, potwierdzam, że tak.

I podobne pytanie w odniesieniu do gości. Czy goście, którzy chcieli uczestniczyć w posiedzeniu komisji w sposób zdalny, zostali włączeni do posiedzenia? Tak.

Zapisywanie się do głosu przez senatorów oraz gości biorących udział w posiedzeniu w sposób zdalny może nastąpić przez czat w aplikacji lub werbalnie. Zabranie głosu przez senatora lub gościa biorącego udział w posiedzeniu komisji w sposób zdalny będzie możliwe dopiero po jego udzieleniu przez przewodniczącego komisji.

Przed zabraniem głosu proszę państwa o samodzielne włączanie mikrofonów.

Kworum sprawdziliśmy, połączenie sprawdziliśmy…

Punkt 1. porządku obrad: rozpatrzenie ustawy budżetowej na rok 2021 w częściach właściwych przedmiotowemu zakresowi działania komisji: 03 – Kancelaria Senatu; 16 – Kancelaria Prezesa Rady Ministrów; 30 – Oświata i wychowanie; 45 – Sprawy zagraniczne; 83 – Rezerwy celowe oraz części budżetów: Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego; Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego; Ministerstwa Sportu; Ministerstwa Rozwoju, Pracy i Technologii; Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych; Instytutu Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, które zawierają środki przeznaczone na rzecz Polonii i Polaków za granicą (druk senacki nr 294, druki sejmowe nr 640, 785, 785-A)

Mamy posiedzenie dotyczące budżetu państwa.

Sejm uchwalił ustawę budżetową i przekazał ją Senatowi. Rozpoczynamy pracę nad budżetem od prac w komisjach.

Części budżetowe właściwe naszej komisji, dotyczące wsparcia dla Polonii, będziemy omawiać po kolei, instytucja po instytucji, począwszy od budżetu samego Senatu.

Proponuję, abyśmy przyjęli takie założenie, że prezentacje poszczególnych części nie przekraczają 5 minut, a potem jest dyskusja i konkluzja co do każdej części. Dobrze?

Witam pana ministra Adama Niemczewskiego, szefa Kancelarii Senatu, i panią Agnieszkę Szlązak, dyrektor Biura Finansowego Senatu.

Na poszczególnych etapach naszych prac będziemy witać kolejnych naszych gości, przybyłych w związku z budżetami kolejnych instytucji.

Bardzo proszę, Panie Ministrze, o prezentację budżetu Kancelarii Senatu w tej części.

Szef Kancelarii Senatu Adam Niemczewski:

Dziękuję, Panie Przewodniczący.

Szanowni Państwo!

Chciałbym państwu przedstawić budżet Kancelarii Senatu na rok 2021 w zakresie opieki nad Polonią i Polakami za granicą. Ten budżet, pomimo naszego planu przewidującego kwotę 10 milionów zł na rok 2021, został w Sejmie zmniejszony o 10 milionów. W związku z tym Senat na dotacje i subwencje na cele w zakresie opieki nad Polonią i Polakami za granicę nie ma w tej chwili żadnej kwoty.

Zmniejszenie budżetu Kancelarii Senatu dokonane przez posłów objęło nie tylko środki na Polonię i Polaków za granicą, ale poszło głębiej – dotyczy także wykonywania zadań kancelarii i sposobu wykonywania zadań przez państwa senatorów. Ogólna kwota zmniejszenia budżetu wynosi 19 milionów 416 tysięcy. W związku z tym będziemy musieli zmniejszyć wydatki również na inne cele, które służą realizacji państwa mandatu np. w kontaktach z Polonią i Polakami za granicą, w tym w zakresie wyjazdów służbowych zagranicznych, wyjazdów komisji i wyjazdów senatorów. Kwota zmniejszenia na skutek poprawek przyjętych przez Sejm wynosi 750 tysięcy zł… Zaplanowane były 2 miliony 270 tysięcy zł na podróże zagraniczne, a obecnie mamy niewiele ponad 1,5 miliona zł na ten cel. Tyle mogę powiedzieć w zakresie budżetu odnoszącego się do opieki nad Polonią i Polakami za granicą. Dziękuję bardzo.

Przewodniczący Kazimierz Michał Ujazdowski:

Proszę bardzo o pytania, głosy w dyskusji.

Chciałbym przypomnieć koleżankom i kolegom, że rekomendowaliśmy – chyba bez głosów sprzeciwu, o ile dobrze pamiętam – projekt budżetu Kancelarii Senatu wtedy, kiedy on się tworzył, z tą kwotą 10-milionową na wydatki polonijne, co w żadnym razie nie ograniczało możliwości instytucji rządowych w tym polu. Sugeruję, żebyśmy podtrzymali rekomendację w tej sprawie. Będziemy o tym decydować pod koniec naszego posiedzenia. Byłoby to logiczne w kontekście rekomendacji, której już udzieliliśmy, naszego stanowiska, które sformułowaliśmy w czerwcu ubiegłego roku.

Chcę zapytać koleżanki i kolegów, czy w tej kwestii, która dotyczy Polonii, są uwagi i opinie inne niż ta, którą ja teraz wyraziłem.

Proszę bardzo.

Senator Ryszard Majer:

Jeśli można, Panie Przewodniczący… Niech pan przewodniczący albo pan minister przypomni, jak w ubiegłym roku to wyglądało, w 2020 r. Czy w zeszłym roku myśmy mieli pulę takich środków, czy też już w zeszłym roku myśmy nie mieli nic na te sprawy polonijne?

Szef Kancelarii Senatu Adam Niemczewski:

W roku 2020 Sejm zmniejszył nam tę kwotę o 110 milionów 500 tysięcy. To były środki przeznaczone na dotacje na cele związane z Polonią i Polakami za granicą. Tak więc w tym roku również nie mieliśmy żadnych pieniędzy. Jak państwu przedstawiliśmy do akceptacji budżet na 2021 r., o czym wspominał pan przewodniczący, w sierpniu tego roku, zaproponowaliśmy 10 milionów zł, rozumiejąc, że większą część zadań przejęła administracja rządowa. Poza tym mieliśmy sygnały, że w ramach administracji rządowej w tym roku oddano 9 milionów 800 tysięcy zł, tzn. takiej kwoty nie wykorzystano na te cele. Tak że zaplanowaliśmy ten budżet mniej więcej w takiej kwocie, jakiej nie wykorzystała administracja rządowa na te cele. Wydawało nam się, że przeznaczenie na te cele 10 milionów zł jest racjonalne, że wykorzystanie takiej kwoty przez Senat jest właściwe. To zyskało akceptację w państwa komisji, ale niestety w Sejmie kwota ta została obcięta do zera. Dziękuję bardzo.

Przewodniczący Kazimierz Michał Ujazdowski:

Jakieś uwagi w tej sprawie?

Jednocześnie trzeba pamiętać, że nadal istnieje podstawa merytorycznoprawna do wydatkowania środków celem wsparcia działalności polonijnej przez Senat. Tak że w sensie prawnym istnieją 2 kanały, 2 ścieżki dotowania. Póki nie ma pozycji budżetowej, choćby tak skromnej jak ta 10-milionowa, to ta podstawa nie jest realizowana. To tyle. Sygnalizuję, jakie jest moje stanowisko w tej sprawie.

Skoro nie ma głosów, to dziękujemy panu ministrowi i pani dyrektor.

Czy mamy na sali przedstawicieli Kancelarii Prezesa Rady Ministrów?

Zdalnie? Dobrze.

Chcę powitać pana Rafała Siemianowskiego, podsekretarza stanu, zastępcę szefa Kancelarii Prezesa Ministrów wraz ze współpracownikami.

Poprosilibyśmy o 5-minutową prezentację projektu budżetu, tzn. ustawy budżetowej, bo już została uchwalona przez Sejm, w tej części. Następnie będą nasze pytania i głosy w dyskusji.

Zastępca Szefa Kancelarii Prezesa Rady Ministrów Rafał Siemianowski:

Dzień dobry. Rafał Siemianowski, KPRM. Czy mnie słychać?

(Przewodniczący Kazimierz Michał Ujazdowski: Tak, słyszymy dobrze, słychać pana ministra. Proszę bardzo.)

Dziękuję.

Szanowny Panie Przewodniczący! Szanowni Państwo!

W części 16 budżetu „Kancelaria Prezesa Rady Ministrów” na 2021 r. w rozdziale 75095 „Pozostała działalność” ujęte zostały wydatki w kwocie 56 milionów 229 tysięcy zł z przeznaczeniem na wypłatę dotacji celowych na realizację zadań w zakresie opieki nad Polonią i Polakami za granicą.

30 listopada ubiegłego roku pełnomocnik rządu do spraw Polonii i Polaków za granicą ogłosił otwarty konkurs ofert „Polonia i Polacy za granicą 2021 r.”. Wysokość środków publicznych przeznaczonych na realizację zadań publicznych w ramach konkursu wynosi 50 milionów zł. Oferty mogą być składane w jednym z następujących obszarów: edukacja, budowanie dobrego wizerunku Polski przez organizacje polonijne, rozwijanie struktur organizacji polonijnych na świecie, media polonijne, wydarzenia polonijne, pomoc charytatywna.

Ponadto w pierwszym kwartale 2021 r. planowany jest dodatkowy konkurs dotacyjny na realizację zadań publicznych dotyczących obszaru: wypoczynek letni. Chodzi np. o letnie pobyty w Polsce, obozy językowe, kolonie w kraju zamieszkania i zagranicą, półkolonie w kraju zamieszkania. Dodatkowo część środków może być wydatkowana także w trybie art. 11b ustawy o działalności pożytku publicznego i wolontariacie, zgodnie z którym jeżeli jest to niezbędne m.in. ze względu na ważny interes społeczny lub ważny interes publiczny, prezes Rady Ministrów może zlecać organizacjom pozarządowym oraz podmiotom wymienionym w art. 3 ust. 3 ww. ustawy realizację zadań publicznych z pominięciem otwartego konkursu ofert.

Na posiedzeniu sejmowej Komisji Finansów Publicznych w dniu 16 grudnia 2020 r. została przyjęta poprawka zwiększająca budżet części 16, dotyczącej KPRM, o 7 milionów zł z przeznaczeniem na wypłatę dotacji celowych w związku z zapewnieniem w 2021 r. realizacji przez KPRM zadań związanych z pomocą środowiskom Polonii i Polaków za granicą. Dziękuję bardzo.

Przewodniczący Kazimierz Michał Ujazdowski:

Proszę bardzo o pytania i głosy w dyskusji.

Proszę bardzo, pan przewodniczący Ziemniak.

Senator Wojciech Ziemniak:

Mam pytanie, Panie Ministrze. Tu jest podana kwota 56 milionów 229 tysięcy. Czy te 7 milionów to jest kwota ekstra, czy te 7 milionów już jest wliczone w tę kwotę 56 milionów? Dziękuję.

Zastępca Szefa Kancelarii Prezesa Rady Ministrów Rafał Siemianowski:

To jest, Panie Senatorze, dodatkowa kwota, wprowadzona poprawką na etapie prac sejmowych.

Senator Wojciech Ziemniak:

I drugie pytanie. Mamy tu podane te 6 obszarów działań, ale nie podano, ile pieniędzy jest przeznaczone na dany obszar. Czy to będzie wynikało dopiero z konkursów?

(Zastępca Szefa Kancelarii Prezesa Rady Ministrów Rafał Siemianowski: Jeśli można, to odpowiedzi udzieli pan dyrektor Jan Badowski.)

Dyrektor Departamentu Współpracy z Polonią i Polakami za Granicą w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów Jan Badowski:

Szanowny Panie Przewodniczący! Szanowni Państwo!

Podział na kwoty w konkursie „Polonia i Polacy za granicą” jest umieszczony w regulaminie konkursu i tam można się z nim zapoznać.

Przewodniczący Kazimierz Michał Ujazdowski:

Dobrze. Są jeszcze pytania?

Ja mam pytanie do pana ministra. Wiemy, że Sejm przyjął poprawkę przesuwającą środki z budżetu ministra edukacji narodowej do Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, czyli dokonał zmiany w stosunku do przedłożenia rządowego. Te środki będące początkowo w rękach ministra edukacji narodowej dotyczyły także szkoleń nauczycieli poza krajem, nauczycieli języka polskiego. To jest ważna sfera działalności. Odbywamy wizyty na Wschodzie i wiemy, jak istotna jest praca z nauczycielami i ich szkolenia. Chciałbym zapytać, czy pan minister, czy rząd udzielił poparcia tej poprawce i jakie jest tego uzasadnienie. Czy to jest stanowisko całego rządu, a szczególnie szefa kancelarii premiera? Formalnie jest to poprawka parlamentarna.

Zastępca Szefa Kancelarii Prezesa Rady Ministrów Rafał Siemianowski:

Panie Przewodniczący, tak, ta poprawka miała poparcie rządu. Ona wiąże się z tym, by zapewnić efektywniejsze wydatkowanie środków, tzw. środków polonijnych tutaj w KPRM, gdzie jest pełnomocnik do tych spraw.

Jeżeli chodzi o środki na szkolenie nauczycieli języka polskiego poza granicami Polski, to te działania nadal będą realizowane w ramach systemu ORPEG.

Przewodniczący Kazimierz Michał Ujazdowski:

To doskonale wiemy, że nadal będą one organizowane. Wydawało nam się, że zawsze trzeba uzasadnić redukcję wydatków, szczególnie w tak wrażliwej i istotnej dziedzinie, jaką jest praca z nauczycielami języka polskiego poza krajem. Rozumiem, że jest to poprawka popierana przez szefa Kancelarii Prezesa Rady Ministrów.

Czy są inne głosy w tej kwestii, inne pytania?

Proszę bardzo.

Senator Wojciech Ziemniak:

Panie Ministrze, jeszcze jedno pytanie. Ma być ogłoszony nowy konkurs dotacyjny. Czy będą dodatkowe pieniądze na ten konkurs, czy to będzie w ramach pierwotnej kwoty, która jest już zapisana? Usłyszeliśmy, że rozpisane są pieniądze, no ale ma być ten dodatkowy konkurs. Skąd będą pieniądze na ten dodatkowy konkurs?

Zastępca Szefa Kancelarii Prezesa Rady Ministrów Rafał Siemianowski:

To będzie, Panie Senatorze, w ramach 7 milionów… To będzie organizowane na wiosnę, w zależności od sytuacji pandemicznej i możliwości organizacji przyjazdu bądź jakichś ograniczeń co do przyjazdu do Polski.

Przewodniczący Kazimierz Michał Ujazdowski:

Czy nie lepiej byłoby stworzyć rezerwę, która można byłoby elastycznie wydatkować w zależności od możliwości? Rozumiem, że te środki są już nie do przeniesienia na cele, który mógłby zrealizować minister edukacji narodowej. To tylko taka uwaga.

Dobrze. Dziękujemy panu ministrowi.

Poprosimy teraz Ministerstwo Spraw Zagranicznych… Chcę powitać pana ministra Pawła Jabłońskiego, podsekretarza stanu w Ministerstwie Spraw Zagranicznych, wraz ze współpracownikami.

Poproszę, podobnie jak poprzednio, o 5-minutową prezentację.

Bardzo proszę.

Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Spraw Zagranicznych Paweł Jabłoński:

Bardzo dziękuję.

Panie Przewodniczący! Wysoka Komisjo! Szanowni Państwo!

W 2021 r. nasza współpraca z Polonią i Polakami za granicą, realizowana siłami Ministerstwa Spraw Zagranicznych, będzie odbywała się w oparciu o nowy rządowy program…

(Wypowiedzi w tle nagrania)

Nie słychać mnie? To trochę bliżej… O, rzeczywiście, słyszę pogłos.

…Dotyczący współpracy z Polonią i Polakami za granicą, który jest kontynuacją naszej dotychczasowej polityki, realizacji celów strategicznych przyjętych w tym obszarze. Zadania, które będziemy realizować, mają na celu przed wszystkim wspieranie nauczania języka polskiego, nauczania w języku polskim także innych przedmiotów, wiedzy o Polsce wśród Polonii i Polaków zamieszkałych za granicą i dzieci pracowników migrujących.

Drugi cel strategiczny to zachowanie i umacnianie polskiej tożsamości oraz zapewnienie możliwości uczestniczenia Polonii i Polaków za granicą w kulturze narodowej.

Trzeci cel: wzmacnianie pozycji środowisk polonijnych poprzez podnoszenie efektywności ich działania, wzrost aktywności w życiu publicznym w krajach zamieszkania oraz popularyzowanie wiedzy o przysługujących im prawach.

Czwarty: wspieranie powrotów Polaków do kraju, tworzenie zachęt do osiedlania się w Polsce osób polskiego pochodzenia.

I piąty: rozwój kontaktów z Polską, kontaktów młodzieżowych, naukowych, kulturalnych, gospodarczych, sportowych, a także współpracy między samorządami.

Ministerstwo Spraw Zagranicznych przeznaczy na współpracę z Polonią i Polakami za granicą 68 milionów 618 tysięcy zł, taka kwota została ujęta w projekcie ustawy, obecnie już w ustawie budżetowej w poz. 45 „Sprawy zagraniczne” Podzielono tę kwotę na 4 działy. W dziale „Oświata i wychowanie”, czyli w dziale nr 801, kwota przeznaczona na te cele to 6 milionów 480 tysięcy zł. W dziale 854 „Edukacyjna opieka wychowawcza” – chodzi przede wszystkim kolonie i obozy dla młodzieży polonijnej w kraju – mamy kolejne 500 tysięcy zł. „Kultura i ochrona dziedzictwa narodowego”, czyli dział 921, w tym działalność radiowa i telewizyjna — łącznie prawie 46 milionów 340 tysięcy zł. Na pozostałe zadania w zakresie polityki społecznej, czyli przede wszystkim opiekę i pomoc dla Polonii i Polaków za granicą, oraz na pozostałą działalność w ramach tego działu przeznaczono 15 milionów 300 tysięcy zł. Tak się to kwotowo przedstawia.

Co do szczegółów dotyczących obszaru szkolnictwa, to środki będziemy przeznaczali na organizację zajęć języka polskiego, nauczania w języku polskim dla Polonii, dla Polaków za granicą. Będziemy finansować konferencje oświatowe, warsztaty edukacyjne dla nauczycieli, różnego rodzaju zajęcia dodatkowe, imprezy, konkursy dla dzieci i młodzieży. W ramach działu „Edukacyjna opieka wychowawcza” będziemy finansować kolonie i obozy dla młodzieży polonijnej w kraju i dla dzieci Polonii, Polaków za granicą. Do 2018 r. były to środki adresowane głównie do dzieci i młodzieży ze Wschodu. W 2019 r. Ministerstwo Spraw Zagranicznych finansowało z nich także przyjazdy przedstawicieli Polonii z Ameryki Południowej. W 2020 r. podobną inicjatywę planowaliśmy, ale z uwagi na pandemię nie udało się tego zrobić. Jeżeli nastąpi poprawa sytuacji pandemicznej, to będziemy to robić w roku 2021.

W ramach opieki i pomocy dla Polonii i Polaków za granicą zaplanowaliśmy 1 milion zł, który zostanie przeznaczony na pomoc w tworzeniu i utrzymywaniu aktywności instytucji wspierających Polaków pracujących za granicą, przede wszystkim w krajach migracji zarobkowej – to będą punkty porad prawnych, psychologicznych i inne tego rodzaju – a także pomoc w organizowaniu porad prawnych w zakresie egzekwowania realizacji praw osób należących do mniejszości polskich. To będzie przede wszystkim adresowane do Polaków z krajów tzw. nowej migracji.

W tym samym dziale w zakresie pozostałej działalności będziemy, w ramach konkursu dotacyjnego, przeznaczać środki na wydatki infrastrukturalne. Mamy w tej chwili etap opiniowania ofert w ramach powołanej do celu komisji konkursowej, wyniki będą ogłoszone na przełomie stycznia i lutego tego roku. A 1 milion zł dodatkowo będzie przeznaczony na przeprowadzenie audytu budowy Domu Polskiego we Lwowie. Wykonawca zostanie wyłoniony w ramach przetargu, który w tej chwili jest przygotowywany.

W zakresie pozostałej działalności mamy dodatkowe 10 milionów zł – te środki będą przeznaczone na organizacje przedsięwzięć kulturalnych, mających na celu podtrzymywanie polskiej kultury i tradycji za granicą i aktywizację polskich środowisk. Będzie to m.in. organizacja konferencji, seminariów, pokazów polskich filmów, obchodów rocznic historycznych, uroczystości, spotkań kombatantów, wieczorów autorskich naszych artystów, koncertów, wystaw, przedstawień, warsztatów teatralnych, dni kultury polskiej, cyklicznych spotkań z przedstawicielami naszej kultury, nauki, gospodarki czy polityki. Będzie to także finansowanie materiałów na cele działalności naszych zespołów muzycznych i sportowych, finansowanie wydawnictw, publikacji upamiętniających historię Polaków za granicą, na funkcjonowanie mediów, zakładanie polonijnych stron internetowych, komputeryzację, archiwizację zbiorów bibliotecznych itd. Ta lista oczywiście jest znacznie dłuższa.

I dział 92104 „Działalność radiowa i telewizyjna”. Na tę działalność zaplanowano kwotę 36 milionów 319 tysięcy zł i te środki będą przeznaczane na redakcję zagraniczną TVP Wilno oraz finansowanie bloków tematycznych audycji telewizyjnych przeznaczonych dla Polonii i dla Polaków za granicą realizowanych na antenie TVP Polonia, w tym finansowanie programów w języku angielskim. Szanowni Państwo, bardzo ogólnie tak się to przedstawia. Jeżeli są pytania, to z chęcią na nie odpowiem.

Przewodniczący Kazimierz Michał Ujazdowski:

Proszę bardzo, pan senator Gogacz.

Senator Stanisław Gogacz:

Mam pytanie do pana ministra. Jak się mają te zaprojektowane wydatki, przedstawione przez pana, na rok 2021 r. w stosunku do wydatków z poprzedniego roku? Czy te wydatki, szczególnie w obszarze oświaty i wychowania, kultury i edukacji, się zwiększają, czy zmniejszają? Czy jest jakaś projekcja, symulacja wynikająca z rzeczywistych potrzeb… No, my często mówimy o tym, w kontekście obszaru oświaty i wychowania, że brakuje nam nauczycieli. Oczywiście zwracamy się do ORPEG i ci nauczyciele są przeważnie wysłani, ale… Wiemy o tym, że te potrzeby co do polskich nauczycieli cały czas są, cały czas to jest sytuacja dynamiczna. To jest moje pierwsze pytanie, jak wygląda ta proporcja, relacja wydatków tegorocznych w stosunku do wydatków z poprzedniego roku.

I drugie pytanie. Zastanawia mnie… W ramach działu „Kultura i ochrona dziedzictwa narodowego”, rozdziału dotyczącego pozostałej działalności wymienił pan organizowanie konferencji itd. W następnym rozdziale jest z kolei działalność radiowa i telewizyjna. Jeżeli chodzi o środki masowego przekazu, to do środków masowego przekazu oprócz radia i telewizji zalicza się prasa. Wiemy o tym, że ukazuje się dużo tytułów dla… W przypadku działu dotyczącego kultury nie wspomniał pan o prasie, o tytułach prasowych, a wiemy, że takie się przecież ukazują. Dziękuję bardzo.

(Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Spraw Zagranicznych Paweł Jabłoński: Czy powinienem od razu odpowiadać, czy jeszcze jakieś pytanie…)

Przewodniczący Kazimierz Michał Ujazdowski:

To może jeszcze jedno pytanie. Dobrze?

Proszę bardzo, pan przewodniczący Ziemniak.

Senator Wojciech Ziemniak:

Panie Ministrze! Panie Przewodniczący!

Nawiązując do wystąpienia kolegi dotyczącego mediów, chciałbym zwrócić uwagę na ten nagły skok, wzrost o 10 milionów zł z przeznaczeniem na telewizję. Na inwestycje jest przeznaczone mniej pieniędzy, a środki na szkolnictwo i edukację, bardzo ważną, o której każdy mówi, są na tym samym poziomie. Czym spowodowane jest to, że telewizja Polonia nagle otrzymuje 10 milionów więcej? No, to są w skali całego tego działu bardzo duże pieniądze. Inne pozycje są na takim samym poziomie albo nawet niższym, jak np. w przypadku inwestycji.

Skoro mowa o inwestycjach… Nie wiem, czy dobrze usłyszałem. 1 milion zł przeznaczony jest na audyt inwestycji we Lwowie? A czy wiadomo, ile pieniędzy już włożono w tę inwestycję? A teraz jeszcze 1 milion na to, żeby ocenić, czy to było dobrze robione, czy źle? 1 milion zł wydajemy, ale nie inwestujemy, tylko oceniamy, czy dobrze były wydane pieniądze, czy były źle wydane pieniądze. Tak? To ten 1 milion zł ma iść na to? Wiem z komisji sejmowej sprzed 3 lat, że 20 milionów w jednym roku było na tę inwestycję. Teraz, po kilku latach jeszcze milion dokładamy, żeby rozliczyć te 20 milionów, ocenić, czy były dobrze wydane, czy źle wydane. No, bardzo duża kwota na to idzie. Trochę jestem tym zdziwiony. Dziękuję.

Przewodniczący Kazimierz Michał Ujazdowski:

Panie Ministrze, czy może pan odpowiedzieć?

Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Spraw Zagranicznych Paweł Jabłoński:

Bardzo dziękuję.

To może zbiorczo. Odnosząc się do pytań o stosunek kwot z ustawy budżetowej na 2021 r. do kwot z lat ubiegłych, przede wszystkim chcę wskazać, że kwoty nie maleją… Kwota na inwestycję w tamtym projekcie, przed COVID, rzeczywiście była większa, natomiast realnie wydano w tym zakresie mniej więcej 11 milionów 300 tysięcy zł. Natomiast w tym roku, w tej ustawie kwota na tę inwestycję wynosi 13 milionów 300 tysięcy. A zatem tutaj mamy wzrost o 2 miliony.

Jeśli chodzi o pozostałe działy, o których wspominałem… W zakresie działu dotyczącego oświaty i edukacyjnej opieki wychowawczej kwoty są na poziomie niezmienionym.

Jeśli chodzi o wzrost tej części przeznaczonej na działalność radiową i telewizyjną, to chodzi po prostu tutaj o to, że doszło do wyodrębnienia takiego podmiotu, jakim jest TVP Wilno, i z tym związane są dodatkowe koszty. To generuje wzrost w tym zakresie o 8 milionów zł. 2 miliony zł z tej puli mają być przeznaczone dla kanału TVP Polonia. Tak się to przedstawia.

A jeśli chodzi o kwestię prasy, to, Panie Senatorze, powodem, dla którego o tym nie wspominałem, jest fakt, że z podziału, który mamy ustalony, wynika, że tytuły prasowe finansowane są w całości z tej puli, która jest w dyspozycji kancelarii premiera. To jest w taki sposób rozdzielone. Tak że środki, o których wspominał pan minister Siemianowski, odnosiły się także do tytułów prasowych. Dziękuję bardzo.

(Senator Wojciech Ziemniak: Nie uzyskałem odpowiedzi na temat Lwowa i tego audytu…)

A, oczywiście. Już tłumaczę. Chodzi o kwestię Domu Polskiego we Lwowie. Ta inwestycja została… Jeżeli dobrze pamiętam sekwencję wydarzeń, jak to przebiegało, to było to tak, że pierwotną decyzję o finansowaniu podjął Senat, to było ze środków senackich jeszcze w roku 2015, potem 2016 i 2017. W tej chwili mamy sytuację… Ja nie jestem w stanie w tej chwili podać panu dokładnych liczb. Postaramy się takiej odpowiedzi udzielić na piśmie. No, w tej chwili musimy zbadać rzetelność wydawania tych pieniędzy. Jest to kwota rzeczywiście dość duża, ale to też jest rezerwa z przeznaczeniem na ewentualne… Zobaczymy, w zależności od tego, jakie oferty wpłyną, być może ta kwota będzie mniejsza. Tak zakładamy, taki jest szacunek, że mniej więcej tyle to może kosztować.

Senator Wojciech Ziemniak:

To jeszcze dodatkowe pytanie. Ta inwestycja jest kontynuowana, czy tam jest zatrzymana budowa i nic się nie dzieje? Jak to wygląda? No, dosyć długo to trwa, skoro pieniądze Senatu poszły już w 2015 r., a mamy 2021 r. Czy te pieniądze są, że tak powiem, utopione, inwestycja zatrzymana, a teraz 1 milion zł przeznaczony będzie na to, żeby się dowiedzieć, czy te środki były dobrze wydane? Kto realizuje tę inwestycję, MSZ ją realizuje czy jakiś podmiot, któremu zostało to zlecone? Dziękuję.

Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Spraw Zagranicznych Paweł Jabłoński:

Już tłumaczę – na tyle, na ile mogę to zrobić na tym posiedzeniu. Budowa trwa, ale jest obecnie wstrzymana z uwagi na różnego rodzaju problemy organizacyjno-prawne, na szereg różnych czynników, których przedstawienie w szczegółach na tym posiedzeniu komisji nie będzie możliwe. Jest utrzymywany ten plac budowy… No, to jest w trakcie prac, jest zapewniona ochrona, jest zapewniona możliwość kontynuacji tego projektu, jeżeli możliwości ku temu się pojawią. To niekoniecznie jest zależne tylko i wyłącznie od… nawet nie tyle niekoniecznie, co w ogóle nie jest zależne tylko i wyłącznie od naszej woli. Tam wchodzi w grę wiele innych czynników.

Senator Wojciech Ziemniak:

Przepraszam, a są dodatkowe pieniądze przeznaczone na tę inwestycję, czy ona po prostu jest wstrzymana i nie ma żadnej dotacji na ten rok, nic się tam nie będzie działo?

Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Spraw Zagranicznych Paweł Jabłoński:

Te czynniki są na tyle złożone, że aby ostateczne decyzje mogły zostać podjęte, niezbędne jest przeprowadzenie audytu. W ocenie Ministerstwa Spraw Zagranicznych bez przeprowadzenia tego audytu prowadzenie dalszych prac na tym etapie mogłoby być decyzją błędną. W związku z tym została podjęta decyzja, aby taki audyt przeprowadzić.

Senator Wojciech Ziemniak:

Przepraszam, można jeszcze? Teraz inny temat…

(Przewodniczący Kazimierz Michał Ujazdowski: Tak. Proszę zadać wszystkie pytania.)

Dobrze. Cmentarz wojenny na Monte Cassino i muzeum, które tam jest. Czy ono otrzyma wsparcie? A co z Instytutem Polskim w Rzymie? Dziękuję.

Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Spraw Zagranicznych Paweł Jabłoński:

Jeśli chodzi o konkretne inicjatywy, o których mówimy w tym momencie… Na tym posiedzeniu komisji odnosimy się wyłącznie do ustawy, a nie do konkretnych działań, które będą w ramach tej części budżetu realizowane. Stąd odpowiedzi na to pytanie w tym momencie nie będę w stanie udzielić. To zależy od tego, jakie decyzje zostaną podjęte w trakcie roku budżetowego. Na pytanie, które dotyczyło tych konkretnych projektów, postaramy się udzielić odpowiedzi na piśmie.

Przewodniczący Kazimierz Michał Ujazdowski:

Dobrze. Bardzo dziękuję.

Ja jeszcze chcę zapytać, jak państwo określiliście tę sumę, poziom wydatków na zorganizowanie punktów pomocy prawnej i pomocy psychologicznej dla Polonii, szczególnie nowej emigracji. To jest wielki problem, wielkie wyzwanie i wydaje mi się, że 1 milion zł to jest kropla w morzu potrzeb. My odbieramy sygnały, że taką pomoc organizują częstokroć organizacje niezależne stworzone przez cudzoziemców. Dlaczego to jest tylko 1 milion zł i z czego to się wzięło? To jest dział dotyczący opieki i pomocy dla Polaków za granicą.

Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Spraw Zagranicznych Paweł Jabłoński:

Tak, dział 853. Już odpowiadam. Nie jest to całość kwoty przeznaczonej na te cele – część tych porad prawnych, porad psychologicznych i innych mechanizmów wsparcia finansowana jest z puli KPRM. Ponadto tego rodzaju działalność jest świadczona także przez nasze placówki po prostu, co nie mieści się w ramach tych specyficznych celów wskazanych w tej części ustawy budżetowej. To jest niezależne od tego wsparcie świadczone przez MSZ.

Przewodniczący Kazimierz Michał Ujazdowski:

Pan senator Durlak, proszę bardzo.

Senator Wiktor Durlak:

Dziękuję, Panie Przewodniczący.

Panie Ministrze, dział 854, kolonie i obozy dla młodzieży. Tu mamy kwotę 0,5 miliona. Jak pan Bóg da i pandemia się skończy, to te kolonie będą. Mam pytanie, czy cała kwota w wysokości 0,5 miliona musi być wykorzystana tak, jak jest opisane, tzn. tylko na finansowanie przejazdów dzieci i młodzieży. Czy może być ona wykorzystana również w inny sposób, nawet na organizację takich kolonii czy obozów? Bo kwota 0,5 miliona to jest dość znacząca kwota, jeśli chodzi o same przejazdy. Jak to wyglądało w roku 2019? Wtedy były te przeloty dzieci z Ameryki Południowej realizowane. Ile to kosztowało, tak plus minus? Dziękuję.

Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Spraw Zagranicznych Paweł Jabłoński:

Co do drugiej części pytania, to nie mam niestety tych danych, ale sprawdzimy to i przekażę panu informacje, ile te przeloty kosztowały. Co do pierwszej, to ten podział jest tak zorganizowany, że MSZ finansuje przejazdy, a pobyty i takie koszty miejscowe są finansowane z puli KPRM.

(Przewodniczący Kazimierz Michał Ujazdowski: Ale z tej puli konkursowej, tak?)

To jest w KPRM, pula konkursowa…

(Przewodniczący Kazimierz Michał Ujazdowski: Ale to nie ma gwarancji finansowania, bo to jest pula konkursowa. Tak? Chyba że założymy, że tak się stanie, ale…)

Tak się do tej pory działo. Założenie jest takie, że to się stanie w momencie, kiedy będzie taka możliwość. Liczymy na to, że w sezonie wakacyjnym taka możliwość się pojawi. No, nie możemy być tego pewni w obecnej sytuacji, ale chcielibyśmy wszyscy, żeby to nastąpiło.

Przewodniczący Kazimierz Michał Ujazdowski:

Dziękujemy panu ministrowi…

(Senator Wiktor Durlak: Można jeszcze?)

A, przepraszam bardzo.

Proszę bardzo.

Senator Wiktor Durlak:

Czy 2019 r. na te przejazdy również była kwota 0,5 miliona? Czy są panowie w stanie odpowiedzieć?

Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Spraw Zagranicznych Paweł Jabłoński:

Nie mam w tej chwili ze sobą ustawy z 2019 r., musiałbym dokładnie sprawdzić, ale kwota była podobna, operujemy w podobnym przedziale. Tutaj nie były dokonywane zasadnicze zmiany, więc myślę, że była to kwota tego samego rzędu.

(Senator Wiktor Durlak: Bardziej mi chodzi o wykorzystanie niż o to, co było zapisane w ustawie.)

Przekażemy odpowiedź na piśmie. Dziękuję.

Przewodniczący Kazimierz Michał Ujazdowski:

Bardzo dziękuję.

Proszę.

Senator Wojciech Ziemniak:

Jeszcze jedno pytanie w tym temacie, ostatnie. Kto może przystępować do konkursu? To są, że tak powiem, luźne pieniądze, które… Czy to w konsultantach poszczególnych są konkursy? Kto może występować o te pieniądze, żeby potem skorzystać z nich?

(Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Spraw Zagranicznych Paweł Jabłoński: O które pieniądze?)

Te na przejazdy młodzieży, te 0,5 miliona, o których mówił pan senator.

Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Spraw Zagranicznych Paweł Jabłoński:

O te pieniądze występują najczęściej organizacje polonijne, lokalne organizacje polonijne. One występują z wnioskami o sfinansowanie przejazdu młodzieży z danego kraju do Polski. Tak do tej pory to się odbywało.

Przewodniczący Kazimierz Michał Ujazdowski:

Bardzo dziękuję.

Nie ma pytań dalszych.

Czas na Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji.

(Głosy z sali: Dziękujemy.)

Dziękuję panu ministrowi i współpracownikom.

Witam pana dyrektora Jędrasa z Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji.

Tak jak poprzednio, proszę o 5-minutową prezentację tej części budżetu, z której MSWiA wspiera Polonię i działalność związaną z tą aktywnością. Potem będą pytania i dyskusja.

Proszę bardzo.

Zastępca Dyrektora Departamentu Obywatelstwa i Repatriacji w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji Grzegorz Jędras:

Panie Przewodniczący! Państwo Senatorowie!

W dyspozycji Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji są 2 rezerwy celowe. Jedna przeznaczona jest na pomoc dla repatriantów, tj. część 83 poz. 13, a druga rezerwa celowa to środki na realizację zadań wynikających z ustawy o Karcie Polaka, część 83 poz. 28. Sejm uchwalił je w wysokości następującej. Rezerwa celowa „Pomoc dla repatriantów” – 45 milionów 790 tysięcy. To rozkłada się na dotacje i subwencje. Chodzi o porozumienia pomiędzy wojewodami a gminami, dotyczące mieszkań komunalnych. Kwota na to jest w wysokości 17 milionów 190 tysięcy zł. Druga część to świadczenia na rzecz osób fizycznych. Obejmuje osoby, które wychodzą z ośrodków dla repatriacji i którym oferowana jest pomoc mieszkaniowa. To jest 25 tysięcy na osobę plus 25 tysięcy na rodzinę. Suma: 16 milionów zł. Wydatki bieżące jednostek budżetowych to jest 12 milionów 600 tysięcy zł. To są opłaty za prowadzenie ośrodków plus wsparcie MEN i MSZ dla repatriantów.

Rezerwa celowa dotycząca Karty Polaka jest w kwocie 47 milionów 258 tysięcy zł i pozwala ona na utrzymywanie stałej obsługi wniosków osób posiadających Kartę Polaka o stały pobyt, oni otrzymują dotacje. To jest utrzymywane na podobnym poziomie, to jest ok. 5 tysięcy 600 wniosków, które dotyczą mniej więcej 8 tysięcy 500 osób rocznie. To może tyle. Czekam na ewentualne pytanie.

Przewodniczący Kazimierz Michał Ujazdowski:

Proszę bardzo o pytania.

Pan senator Gogacz. Proszę bardzo.

Senator Stanisław Gogacz:

Chciałbym zapytać pana dyrektora o subwencje i dotacje dotyczące posiadaczy Karty Polaka. My Kartę Polaka już od dłuższego czasu mamy. Pewnie wszyscy zainteresowani są tym, jak kształtują się wydatki związane ze statusem posiadacza Karty Polaka, jak ewaluują te wydatki, na jakie potrzeby osób mających Kartę Polaka one są wydawane. Rozmawiamy o repatriacji głównie, ale temat Karty Polaka jest na pewno bardzo ważny. Chciałbym zapytać, jak kształtują się te wydatki, czy jakieś nowe potrzeby związane z otrzymaniem Karty Polaka powstają, czy też to jest cały czas ten sam poziom wydatków. Dziękuję bardzo.

Zastępca Dyrektora Departamentu Obywatelstwa i Repatriacji w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji Grzegorz Jędras:

Ta rezerwa jest przeznaczona dla posiadaczy Karty Polaka, którzy ubiegają się w Polsce o pobyt stały. Ta dotacja dla tych właśnie osób, które ubiegają się o pobyt stały, ma pomóc tym osobom w osiedleniu się na terenie Rzeczypospolitej. W 2021 r. na dorosłego posiadacza Karty Polaka i jego małżonka przeznaczona będzie kwota 9 tysięcy 240 zł, natomiast na dzieci – 4 tysiące 620. Ta kwota jest dzielona na 9 miesięcy, ogólnie rzecz biorąc. W pierwszej fazie oni otrzymują 50% przeciętnego wynagrodzenia w Polsce, a przez następne 6 miesięcy… Przepraszam, nie przeciętnego, tylko najniższego wynagrodzenia. Tyle otrzymują przez pierwsze 3 miesiące, a następnie 60% przez następne 6 miesięcy. I to byłoby tyle. Ta rezerwa dotyczy tego konkretnego wsparcia dla osób, które chcą się osiedlić na terytorium Rzeczypospolitej i które oczywiście otrzymały pobyt stały.

Przewodniczący Kazimierz Michał Ujazdowski:

Pytam panie i panów senatorów, czy jeszcze są pytania.

Dziękujemy, Panie Dyrektorze.

Przechodzimy do kolejnej części. Ministerstwo Edukacji i Nauki…

(Głos z sali: Nie ma jeszcze nikogo…)

A kto jest? Czy możemy sprawdzić?

(Głos z sali: IPN…)

Dobrze. To poprosimy Instytutu Pamięci Narodowej w takim razie… Mam informację, że są z nami pan dyrektor Adam Siwek i pan dyrektor Adam Hlebowicz. Poprosimy któregoś z panów o prezentację budżetu.

Proszę bardzo.

(Zakłócenia w trakcie wypowiedzi)

Nic nie słychać…

(Dyrektor Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa w Instytucie Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu Adam Siwek: Zdaje się, że zaczął pan dyrektor Hlebowicz, ale bez mikrofonu…)

(Wypowiedzi w tle nagrania)

Dobrze… Już słyszymy. Proszę bardzo. Zapraszamy. Proszę o zabranie głosu… Nie, jednak nie słyszymy pana dyrektora…

(Głos z sali: Zdaje się, że pan dyrektor cały czas mówi, ale nic nie słychać…)

(Wypowiedzi w tle nagrania)

(Dyrektor Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa w Instytucie Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu Adam Siwek: To ja w takim razie przejmę… Adam Siwek. Mam nadzieję, że mnie słychać?)

Tak. Proszę bardzo.

Dyrektor Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa w Instytucie Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu Adam Siwek:

Panie Przewodniczący! Szanowni Państwo!

Przepraszamy za drobne…

(Przewodniczący Kazimierz Michał Ujazdowski: Nie ma problemu.)

Jesteśmy w 2 różnych miastach, ale postaram się przedstawić też tę część kolegi Adama Hlebowicza. Omówię zatem cały zakres działań Instytutu Pamięci Narodowej dotyczący współpracy z Polonią z Polakami za granicą, wspierania tych środowisk i organizacji na płaszczyźnie naukowo-edukacyjnej.

Wśród tych zadań, które tutaj przedstawiliśmy – ich koszt wstępnie został oszacowany na blisko 3 miliony zł – wymienić należy konferencje dla nauczycieli, czyli „Polonijne spotkania z historią”. To jest dosyć istotna aktywność stanowiąca bardzo potrzebne, pożądane merytoryczne wsparcie dla nauczycieli polskich działających poza granicami, w środowiskach polskiej młodzieży. Tu są oczywiście też takie działania, które mają aktywizować młodzież, czyli spotkania w formie debat oksfordzkich, atrakcyjne i związane z pewną rozrywką turnieje gier historycznych przygotowywanych przez Instytut Pamięci Narodowej. Gra „Miś Wojtek” jednym z takich hitów produkcyjnych Instytutu Pamięci Narodowej. Szeroki zakres oferty związanej z zajęciami edukacyjnymi, warsztatami, lekcjami, także w ramach inicjatywy „Przystanek Historia”… Instytut stworzył takich miejsc już dosyć dużo – od Wschodu, gdzie mamy Dyneburg, Wilno i Grodno, Żytomierz, przez Europę – Niemcy, Brukselę, Londyn – po Nowy Jork i Chicago. To są placówki, w których pojawiają się edukatorzy z Instytutu Pamięci Narodowej na planowanych, cyklicznych spotkaniach, wydarzeniach.

Oczywiście nie wszędzie mogą dotrzeć nasi edukatorzy czy nie tak często, jak byśmy chcieli. Staramy się to uzupełniać poprzez dystrybucję naszych materiałów, zarówno publikacji naukowych, jak i takich o charakterze bardziej popularnym, materiałów edukacyjnych. Dla nauczycieli mamy teki edukacyjne, materiały szkoleniowe do prowadzenia lekcji z młodzieżą. To jest ukierunkowane zarówno na młodzież polską, jak i na młodzież, nazwijmy to, lokalną, której staramy się przedstawiać historię Polski i jej najbardziej atrakcyjne elementy.

Jeżeli chodzi o współpracę z instytucjami polonijnymi, to możemy tutaj wymienić Polski Instytut Naukowy w Ameryce, Instytut Józefa Piłsudskiego, Stowarzyszenie Weteranów Armii Polskiej w Ameryce, Fundację Kościuszkowską – to z tych organizacji położonych za oceanem – ale także Papieski Instytut Studiów Kościelnych w Rzymie czy Studium Polski Podziemnej w Londynie.

Przejdę teraz do tej części, za którą odpowiada moje biuro, czyli Biuro Upamiętniania Walk i Męczeństwa. My może nie wspieramy tak bezpośrednio działalności polskich środowisk czy polskich organizacji poza granicami – raczej współpracujemy z nimi przy wykonywaniu naszych zadań ustawowych, które są wpisane w ustawie o IPN, związanych z propagowaniem polskiej historii, ale też z ochroną polskiego dziedzictwa, w szczególności tego jego elementu związanego z miejscami pamięci, z grobami wojennymi, grobami weteranów. To od zeszłego roku jest wśród zadań realizowanych przez IPN i to bardzo nam poszerzyło obszar, spektrum działań, ale i skalę potrzeb, co trzeba przyznać.

Jeżeli porównamy rok ubiegły – mówię tylko o moim biurze – w którym na zadania związane z promocją polskiej historii, z opieką nad polskimi miejscami pamięci poza granicami przeznaczyliśmy około 0,5 miliona zł… W planach, które mamy na ten rok, szacujemy, że potrzebna kwota może znacznie przekroczyć milion, jeżeli wszystko się uda zrealizować, jeżeli te plany uda się dopiąć. Przy czym jest tutaj pewien obszar, w którym kosztów oszacować się nie da. To jest właśnie związane z realizacją ustawy dotyczącej weteranów walk o wolność i niepodległość Polski. Od roku 2020 Instytut Pamięci Narodowej wypłaca świadczenia dla organizacji, ale także dla osób fizycznych, świadczenia na rzecz opieki i na rzecz utrzymania polskich grobów poza granicami kraju. To jest bardzo ważne, bo te groby, które tam są, są świadectwem naszej historii, świadectwem wkładu, zasług Polski chociażby w zwycięstwo w II wojnie światowej. Tu chodzi nie tylko o groby wojenne, ale i groby weteranów, groby emigracji, które wskazują na tragiczne powojenne losy Polski. Opieka nad nimi jest elementem realizowania państwowej doktryny historycznej.

Z ważniejszych zadań, które mamy w planach na rozpoczynający się rok, chciałbym wymienić urządzenie kwatery polskich weteranów Błękitnej Armii, armii generała Hallera. To jest niewielki cmentarzyk pod Detroit w Stanach Zjednoczonych, jest tam 59 grobów polskich weteranów, z czego 51 to są groby żołnierzy generała Hallera. Prowadzamy w tej chwili rozmowy z zarządem cmentarza, tak żeby dopiąć formalności i żeby ta kwatera polskich weteranów, która w tej chwili wygląda jak większość amerykańskich cmentarzy, czyli jak trawnik, otrzymała odpowiednią formę upamiętnienia, odpowiednie nagrobki.

W ramach zgłoszeń grobów weteranów mamy coraz więcej informacji o grobach polskich oficerów z Wysp Brytyjskich. Można powiedzieć, że rachunek jest otwarty – ciągle napływają kolejne zgłoszenia, więc będziemy po prostu liczyli, na ile nam wystarczy budżetu. Z takich konkretnych, doszacowanych zadań realizowanych na Wyspach Brytyjskich chciałbym wskazać na polskie miejsce pamięci w Szkocji, w Douglas. To jest jeden z ośrodków… (Zakłócenia w trakcie wypowiedzi) …pancernej. Tam na terenie majątku miejscowego klanu zachowały się 3 pomniki postawione przez żołnierzy 10 Brygady Kawalerii Pancernej. Postawione w 1941 r. stoją bez remontu do dnia dzisiejszego. Tu musimy podjąć pilne działania, żeby je ratować, we współpracy zarówno z polskimi organizacjami z Glasgow, jak i z konsulem generalnym w Edynburgu.

Jest też inicjatywa upamiętnienia postaci Józefa Piłsudskiego w Victorii, w Kanadzie. To jest związane z ciekawym epizodem dotyczącym wyprawy dyplomatycznej Józefa Piłsudskiego do Japonii.

Dalej: upamiętnienie polskich lotników w Kanadzie, w mieście Mississauga. To jest inicjatywa lokalna Polskiego Centrum Kultury im. Jana Pawła II w Mississaudze i miejscowej parafii św. Maksymiliana Kolbe. W to jest też zaangażowany Kongres Polonii Kanadyjskiej z okręgu Toronto.

Tak że staramy się być aktywni bardzo daleko od Polski, ale również bliżej naszych granic. Największe potrzeby są związane ze Wschodem i z Ukrainą. W tym roku udało nam się przeprowadzić remont kwatery żołnierzy Wojska Polskiego z 1920 r. w Równem. Państwo na pewno wiedzą, znają relacje z ostatnich rozmów ze stroną ukraińską, z kierownictwem ukraińskiego instytutu pamięci narodowej… No, nie ma się co łudzić, że ten obszar się dla nas otworzy w jakiś szczególny sposób. To, że udaje nam się takie punktowe działania jak właśnie w Równem zrealizować, to jest zasługa współpracy z polskimi organizacjami na Wschodzie. Tutaj naszym partnerem było Centrum Kulturalno-Edukacyjne im. Tomasza Oskara Sosnowskiego w Równem. Tak naprawdę tylko w ten sposób możemy działać. Mówiąc wprost, tylko polskie organizacje zarejestrowane i mające prawo do działania na terenie Ukrainy mogą – w naszym imieniu i z naszych środków – w tej chwili realizować tego typu zadania. Nadal stoimy wobec, mówiąc brutalnie, szantażu ze strony administracji ukraińskiej i takich samodzielnych badań na Ukrainie prowadzić nie można.

To tak pokrótce, żeby państwu nakreślić spektrum naszych działań, zasięg i skalę potrzeb, która zawsze przekracza możliwości budżetowe. Dziękuję bardzo.

Przewodniczący Kazimierz Michał Ujazdowski:

Dziękuję, Panie Dyrektorze.

Pytania, głosy w dyskusji? Czy koleżanki i koledzy w tej części naszych prac chcą…

Pan senator Gogacz.

Senator Stanisław Gogacz:

Ja bym chciał dopytać, jaki budżet IPN otrzyma na te cele, które wymienił pan dyrektor.

(Przewodniczący Kazimierz Michał Ujazdowski: Odnotowałem, że prawie 3 miliony zł. Tak?)

2 miliony 955 tysięcy… Pytam o to, żeby się upewnić. Cele, które pan dyrektor przedstawił, a pan dyrektor jest znany ze swojej aktywności w terenie… Mam okazję współpracować z IPN w swoim okręgu wyborczym i widzę efekty tych działań. Mówimy o obszarze, którym zajmuje się pan dyrektor. W zadaniach, które pan wymienił, jest sporo konferencji, programów polonijnych, są lekcje i warsztaty, ale i remonty grobów weteranów sił zbrojnych na Zachodzie, remonty grobów wojennych z roku 1920, z roku 1939, także na Ukrainie, jak pan wspomniał. Ta działalność jest bardzo bogata i oczywiście wypada tylko pogodzić się z kierunkami działań, które pan nam zaprezentował.

Panie Dyrektorze, pytanie jest podstawowe. Czy kwota, którą ma pan zaprojektowaną… Czy w tej kwocie pan się zmieści, jeżeli chodzi o przedstawione cele? Pytam o IPN, o instytucję, którą pan reprezentuje. Czy to będą wystarczające środki? Czy pan się liczy z tym, że w którymś momencie będzie pan musiał zrezygnować z realizacji niektórych celów z powodu braku środków? Dziękuję.

Przewodniczący Kazimierz Michał Ujazdowski:

Proszę bardzo, jeśli pan dyrektor nas słyszy.

Dyrektor Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa w Instytucie Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu Adam Siwek:

Panie Senatorze, mam nadzieję, że przynajmniej flagowe projekty i zadania przewidziane na ten rok uda nam się zrealizować. Ja na jednym oddechu wymieniłem projekty edukacyjne i projekty związane z upamiętnieniami. Wiadomo, że te drugie pochłaniają większe środki, bo to są zadania inwestycyjne związane z remontami czy nawet z pracami budowlanymi.

Ja w tej chwili mam w planie budżetu, którym dysponuję dla swojego biura na rok bieżący, 10,5 miliona zł. Oczywiście część tracimy na jakieś koszta administracyjne. Powiedzmy, że na wydatki bieżące – to jest taki najbardziej elastyczny element budżetu – mam 8,5 miliona zł. Wiadomo, że można dokonywać pewnych korekt i w miarę elastycznie zarządzać tym budżetem. Mam wydzielone środki w wysokości 1 miliona 200 tysięcy na dotacje, subwencje i świadczenia. Jest to pula przeznaczona na wykonanie przepisów ustawy o grobach weteranów w Polsce i poza granicami. I tutaj jest kwestia pewnego elastycznego zarządzania, decydowania o tym, ile tych środków będzie wydanych na opiekę nad grobami weteranów w Polsce, a ile pójdzie na zagranicę. To jest raczej wypadkowa wniosków, które na bieżąco napływają. My nie mamy takiego ministerialnego systemu dotacji, gdzie jest jeden w roku termin naboru wniosków i jak ktoś się nie załapie, to przepada. My po prostu wydatkujemy środki na bieżąco, w miarę zasobności budżetu i w miarę zgłaszania potrzeb. I trudno mi powiedzieć w tej chwili, ile co do złotówki przeznaczymy faktycznie na projekty zagraniczne, a ile – na krajowe. Na pewno takie zadania… Wspomniałem o Szkocji, gdzie mamy prace remontowe. One są skosztorysowane, wiemy konkretnie, co mamy zrobić i za ile. Te środki są zabezpieczone. Ale oczywiste jest, że gdybym mógł dostać tych środków dwa razy więcej, to z radością bym je przyjął.

Przewodniczący Kazimierz Michał Ujazdowski:

Dziękujemy panu dyrektorowi.

Rozumiem, że nie ma więcej pytań do pana dyrektora.

Raz jeszcze wyrażam podziękowania dla IPN za prezentację budżetu.

Teraz wracamy do tego toku, który jest w państwa dokumentach – Ministerstwo Edukacji i Nauki, 2 części. „Szkolnictwo wyższe i nauka” w pierwszej kolejności.

Bardzo proszę pana dyrektora Przemysława Skrodzkiego o prezentację budżetu. Przypominam naszą prośbę, by ograniczyć prezentację do 5 minut. Myślę, że to jest wystarczający czas. Potem będą dyskusja i pytania do resortów.

Proszę bardzo.

Dyrektor Departamentu Współpracy Międzynarodowej w Ministerstwie Edukacji i Nauki Przemysław Skrodzki:

Dziękuję bardzo, Panie Przewodniczący.

Szanowny Panie Przewodniczący! Wysoka Komisjo! Szanowni Państwo!

Mam zaszczyt przedstawić budżet, który w części 28 „Szkolnictwo wyższe i nauka” został przewidziany na działania wspierające Polonię i Polaków za granicą w przyszłym roku. Łączna pula środków, które mamy zaplanowane w budżecie w części 28 „Szkolnictwo wyższe i nauka”, to przeszło 44,5 miliona zł.

W przypadku działań, o których za chwilę będę mówił, warte podkreślenia jest to, że są one realizowane operacyjnie przez Narodową Agencję Wymiany Akademickiej zgodnie z rządowym programem wspierania Polonii i Polaków za granicą, tym 5-letnim programem, który jest obowiązujący.

Pozwolę sobie wymienić tutaj, bez wchodzenia w szczegóły, 7 takich działań, które NAWA z od 1 stycznia realizuje wspólnie z Ministerstwem Edukacji i Nauki, a do 31 grudnia realizowała z Ministerstwem Nauki i Szkolnictwa Wyższego.

Po pierwsze, są to przede wszystkim programy, zadania, które są ukierunkowane na podnoszenie poziomu wykształcenia młodych osób polskiego pochodzenia poprzez umożliwicie im odbycia studiów w polskich uczelniach. Dotyczy to dodatkowo osób, które mają uzasadnioną potrzebę uczestniczenia w rocznym kursie przygotowawczym nauki języka polskiego. I tu mamy flagowy program Narodowej Agencji Wymiany Akademickiej, program stypendialny dla Polonii im. gen. Władysława Andersa. Planowana alokacja środków w 2021 r. to blisko 15 milionów zł. Są to, Szanowni Państwo, środki tylko na stypendia. Dodatkowo minister edukacji i nauki w przypadku tych osób, stypendystów NAWA, osób polskiego pochodzenia dokonuje swoistej refundacji. Mówiąc bardziej prostym językiem, powiem, że finansuje uczelniom koszty kształcenia tych stypendystów. Tak więc ta kwota jest nawet większa, ale nie jest ona wprost zapisana w budżecie. Są też kursy przygotowawcze, o których już wspomniałem. Na to jest ponad 3,5 miliona zł.

Po drugie, jest zadanie, które było realizowane wcześniej przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego, a od 3 lat jest już realizowane przez NAWA. Ono polega na wspieraniu młodzieży polonijnej, która podejmuje studia w kraju swojego zamieszkania. Konkretnie są to studenci Filii Uniwersytetu w Białymstoku w Wilnie. W tym roku w budżecie jest przewidziana kwota pół miliona złotych na wypłaty stypendiów dla tych osób.

Po trzecie, są organizowane… NAWA to planuje. Mam nadzieję, że w tym roku będzie trochę bardziej sprzyjające otoczenie międzynarodowe i krajowe i że będzie możliwość odbycia tych kursów. Mianowicie NAWA ma zaplanowaną organizację letnich kursów języka polskiego i kultury polskiej dla cudzoziemców, w tym osób mających polskie pochodzenie. Przewidziana na to kwota to 2 miliony 600 tysięcy zł.

Po czwarte, jest taki specjalny program NAWA, program „Polonista”, który służy stricte wspieraniu nauczania języka polskiego dla osób, które chciałby studiować w Polsce kierunki polonistyczne. Dotyczy to studentów, ale jest tam również komponent naukowy – można przyjechać do Polski na staż. Planowana wysokość środków finansowych to 1,5 miliona zł.

Po piąte, działają rektoraty polonistyki, języka polskiego w zagranicznych ośrodkach akademickich. W ramach programu „Lektorzy” NAWA co roku ok. 100 osób jest kierowanych do różnych ośrodków na całym świecie. Ci lektorzy otrzymują wynagrodzenie z NAWA. Na ten rok jest to kwota 4 milionów 700 tysięcy zł.

Po szóste – powinienem chyba o tym powiedzieć jako o punkcie drugim, biorąc pod uwagę przewidzianą pulę środków – jest program „Polskie powroty”, czyli specjalny program, którego celem jest wspieranie powrotu do kraju naukowców polskiego pochodzenia z dorobkiem naukowym. Środki, które są w ramach tego programu przewidziane, dają możliwość podejmowania przez powracających naukowców zatrudnienia w polskich uczelniach lub w polskich jednostkach naukowych. W sumie na ten program w 2021 r. planowana jest kwota ponad 16 milionów zł.

Ostatni punkt, siódmy, to jest to, że minister edukacji i nauki czuwa nad prawidłowością działania systemu certyfikacji języka polskiego jako obcego, nad pracami komisji. Ten nadzór wynika z ustawy o języku polskim. W części 28 przewidziane są środki na koszty administracyjne tejże komisji. Jak powiedziałem, poświadczenie znajomości języka polskiego jako obcego… Tu jest kwota 650 tysięcy zł.

Jeżeli chodzi o całą część 28 to jest tu w sumie 7 działań i ponad 44,5 miliona zł.

Jeżeli mógłbym, Panie Przewodniczący… Tak jak mówię, dzisiaj jest w zasadzie pierwszy dzień, kiedy jesteśmy nowym resortem. Chciałbym poprosić przedstawicieli dawnego Ministerstwa Edukacji Narodowej, a dzisiaj tego samego ministerstwa, które ja reprezentuję, edukacji i nauki, o omówienie części 30 „Oświata i wychowanie”. Jeżeli mógłbym, to miałbym taką prośbę.

Przewodniczący Kazimierz Michał Ujazdowski:

To jest jasne, nie zapominamy o tym, ale traktujemy te 2 części jako części oddzielne.

(Dyrektor Departamentu Współpracy Międzynarodowej w Ministerstwie Edukacji i Nauki Przemysław Skrodzki: Dobrze.)

W sensie zadań, nie instytucji.

(Dyrektor Departamentu Współpracy Międzynarodowej w Ministerstwie Edukacji i Nauki Przemysław Skrodzki: Ja jestem gotów do odpowiedzi na państwa pytania.)

To może ja zacznę od pytania o wydatki i o wspieranie działalności, która nie jest stricte polonijna, ale zazębia się z działalnością polonijną. Chodzi o stypendia dla młodzieży białoruskiej – część tej młodzieży ma pochodzenie polskie – i dla naukowców z Białorusi. Ta działalność była w ubiegłym roku finansowana przez Narodową Agencję Wymiany Akademickiej. Był to też efekt reakcji na rewolucję na Białorusi. Chciałbym zapytać, jaką ścieżką będzie to finansowane w tym roku.

Dyrektor Departamentu Współpracy Międzynarodowej w Ministerstwie Edukacji i Nauki Przemysław Skrodzki:

Już odpowiadam, Panie Przewodniczący.

Szanowni Państwo, finansowanie, o którym wspomniał pan przewodniczący, gwarantuje stypendystom z Białorusi stypendium na cały rok akademicki 2020/2021. To zlecenie zostało w takiej formule sformułowane przez ministra nauki i szkolnictwa wyższego i przyjęte przez narodową agencję oraz Konferencję Rektorów Akademickich Szkół Polskich, że mamy zabezpieczone środki dla grupy bodajże 800 stypendystów. Jest to bardzo liczna grupa, to jest chyba największy w obecnej historii Polski pomocowy program stypendialny, na pewno także w skali europejskiej. Jesteśmy absolutnym liderem w pomocy zaoferowanej Białorusi. Mamy to zapewnione.

Dodatkowo jest pula bodajże 30 naukowców z Białorusi, którzy w ramach specjalnego naboru do programu Bekkera przyjeżdżają do Polski z bardzo dobrym stypendium. To jest również zakontraktowane na 12 miesięcy. Przewidujemy kontynuację tego programu w kolejnym roku akademickim, oczywiście w miarę dostępności środków budżetowych – dzisiaj oczywiście nie ma tu 100-procentowej gwarancji, ponieważ tych środków nie ma jeszcze w ustawie budżetowej na 2021 r. Liczymy, że przy dobrej współpracy, tak jak miało to miejsce w poprzednim roku, przede wszystkim z Ministerstwem Spraw Zagranicznych i z Kancelarią Prezesa Rady Ministrów będziemy mogli te dobre działania kontynuować i objąć stypendiami młodzież białoruską również w kolejnym i, mam nadzieję, jeszcze kolejnym roku, czyli de facto w ramach pełnego cyklu kształcenia w Polsce, tak żeby byli oni faktycznymi ambasadorami naszego kraju po powrocie do swego kraju.

Przewodniczący Kazimierz Michał Ujazdowski:

Bardzo dziękuję.

Ja chcę zwrócić uwagę i zasugerować, żeby starać się o ugruntowanie takiej wieloletniej perspektywy. Ma to szczególnie istotne znaczenie w planowaniu życia przez młodych ludzi chcących studiować w Polsce. Poza tym stypendia naukowe czy pobyty naukowe, jeśli są z góry zaplanowane jako dłuższe niż roczne, mogą lepiej oddziaływać. My służymy tutaj pomocą, bo doskonale to rozumiemy. W każdym razie warto zadbać o ugruntowanie takiej wieloletniej perspektywy tych programów stypendialnych i naukowych, bo chyba wszyscy mamy wrażenie, że wchodzimy w dłuższy okres niezwykle trudnych relacji z Białorusią, co nakłada na nas szczególne obowiązki pomocy.

Jeśli nie ma dalszych pytań i głosów w dyskusji, bardzo panu dyrektorowi dziękuję.

(Dyrektor Departamentu Współpracy Międzynarodowej w Ministerstwie Edukacji i Nauki Przemysław Skrodzki: Dziękuję bardzo.)

Dziękuję bardzo.

Przystępujemy do kolejnej części. Ministerstwo Edukacji i Nauki, część „Oświata i wychowanie”, czyli część 30.

Pan dyrektor Konrad Hodzyński.

Możemy się połączyć.

Proszę bardzo.

Dyrektor Departamentu Ekonomicznego w Ministerstwie Edukacji i Nauki Konrad Hodzyński:

Szanowny Panie Przewodniczący! Wysoka Komisjo!

Przedstawię wydatki na działania związane z Polonią i Polakami, które zaplanowano na rok 2021 w ramach części 30 „Oświata i wychowanie”.

Są to środki przeznaczone na działania służące wspieraniu nauczania języka polskiego oraz historii, geografii, kultury polskiej i innych przedmiotów nauczanych za granicą w języku polskim wśród Polaków i Polonii. Na tę działalność na obecny rok zaplanowano 52 miliony 838 tysięcy zł. Środki zostaną przeznaczone na działania określone w 4 rozdziałach klasyfikacji budżetowej

W ramach rozdziału 80135 „Szkolnictwo polskie za granicą” zaplanowano środki w wysokości 44 milionów 730 tysięcy zł. Są tu środki przeznaczone na zadania realizowane przez Ośrodek Rozwoju Polskiej Edukacji za Granicą, czyli jednostkę podległą ministrowi edukacji i nauki. Tutaj zaplanowano środki w wysokości 43 milionów 220 tysięcy zł. W ramach wydatków bieżących, na które zaplanowano 43 miliony 190 tysięcy, będą realizowane zadania związane z funkcjonowaniem zespołów szkół i szkół polskich przy przedstawicielstwach dyplomatycznych, urzędach konsularnych i przedstawicielstwach wojskowych RP.

Drugie zadanie to wspomaganie nauczania języka polskiego, historii, geografii, kultury polskiej i innych przedmiotów nauczanych w języku polskim wśród Polonii i Polaków zamieszkałych za granicą. Tutaj w szczególności finansowane będzie kierowanie nauczycieli z Polski do pracy wśród Polonii i Polaków za granicą, szczególnie na Wschód, oraz zakupywanie i przekazywanie za granicę podręczników i pomocy dydaktycznych służących nauczaniu.

Trzecie zadanie to realizacja zadań wynikających z przystąpienia do konwencji o statucie szkół europejskich. W ramach budżetu Ośrodka Rozwoju Polskiej Edukacji za Granicą zaplanowano również wydatki majątkowe w wysokości 30 tysięcy zł. Są to środki przeznaczone na zakup sprzętu komputerowego i urządzeń wielofunkcyjnych dla szkół polskich za granicą.

Na zadania realizowanie w ramach tego rozdziału bezpośrednio przez ministerstwo zaplanowano kwotę 1 miliona 510 tysięcy zł. Są to środki na współpracę szkół polonijnych oraz organizacji społecznych Polaków za granicą, prowadzących nauczanie języka polskiego ze szkołami w Polsce oraz środki na obsługę komisji programowych do spraw nauczania języka polskiego, historii i geografii, jak również Rady Oświaty Polonijnej.

W ramach rozdziału 80143 „Jednostki pomocnicze szkolnictwa” zaplanowano środki na finansowanie Ośrodka Rozwoju Polskiej Edukacji za Granicą. Są to środki w wysokości 4 milionów 799 tysięcy zł i jest to kwota wyższa o 5,5% od kwoty zaplanowanej w ustawie budżetowej na rok 2020. Są to środki na wydatki bieżące związane z funkcjonowaniem Ośrodka Rozwoju Polskiej Edukacji za Granicą, jak również na wydatki majątkowe, na zakup sprzętu komputerowego i oprogramowania biurowego.

W ramach rozdziału 80146 „Dokształcanie i doskonalenie nauczycieli” zaplanowano wydatki w wysokości 2 milionów 824 tysięcy zł, z czego na organizację przez Ośrodek Rozwoju Polskiej Edukacji za Granicą doskonalenia zawodowego nauczycieli polonijnych przeznaczono środki w wysokości 824 tysięcy zł, co oznacza wzrost o ponad 12% w stosunku do wydatków zaplanowanych w ustawie budżetowej na rok 2020. Wzrost planowanych wydatków wynika ze zwiększenia o 91 tysięcy środków przeznaczonych na poszerzenie oferty szkoleniowej dla nauczycieli polonijnych poza granicami Polski.

W ramach tego rozdziału zaplanowano również środki na realizację zadania wykonywanego bezpośrednio przez ministerstwo. Konkretnie jest to zadanie publiczne polegające na organizowaniu w kraju i za granicą doskonalenia zawodowego nauczycieli pracujących wśród Polonii i Polaków zamieszkałych za granicą. Jest tu kwota 2 milionów zł.

Środki na zadania związane z Polonią i Polakami zaplanowano również w rozdziale 85413, czyli „Kolonie i obozy dla młodzieży polonijnej w kraju”. Jest to zadanie realizowane bezpośrednio przez ministerstwo w trybie zadania publicznego i polega na organizowaniu w Polsce kolonii i innych form wypoczynku letniego dla dzieci i młodzieży polonijnej. Na to zadanie planuje się przeznaczyć kwotę 485 tysięcy zł, czyli będzie to na poziomie z roku 2020 r. Serdecznie dziękuję.

Przewodniczący Kazimierz Michał Ujazdowski:

Dziękuję panu dyrektorowi.

Pytania? Głosy w dyskusji? Nie ma.

Ja mam jedno pytanie. Kwota na szkolenie nauczycieli poza granicami kraju została zredukowana. Tak? Czy to było w fazie parlamentarnej? Czy to się stało za zgodą resortu?

Dyrektor Departamentu Ekonomicznego w Ministerstwie Edukacji i Nauki Konrad Hodzyński:

Środki zostały przeniesione do Kancelarii Prezesa Rady Ministrów.

(Przewodniczący Kazimierz Michał Ujazdowski: Tak. Ja pytam, jaka była w tej sprawie opinia resortu i właściwego ministra, ministra edukacji narodowej.)

Środki zostały przeniesione na zadania związane z Polonią i Polakami. Była to kwota 2 milionów zł. Konkretnie na to zadanie związane ze szkoleniem nauczycieli.

(Przewodniczący Kazimierz Michał Ujazdowski: O transferze wiemy. Ja pytam, jaka była opinia szefa resortu w tej sprawie. Czy w ogóle była?)

Była pozytywna.

Przewodniczący Kazimierz Michał Ujazdowski:

Rozumiem. Dobrze.

Bardzo dziękujemy panu dyrektorowi. Nie mamy więcej pytań.

Teraz kolejny resort, resort kultury i dziedzictwa narodowego – również zdalnie.

Pani dyrektor Jolanta Miśkowiec. Bardzo proszę o prezentację. Proszę o to, by tak, jak było do tej pory, prezentacja nie przekraczała 5 minut. Potem nastąpią pytania i dyskusja.

Mamy połączenie. Proszę bardzo.

Zastępca Dyrektora Departamentu Dziedzictwa Kulturowego za Granicą i Strat Wojennych w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego Jolanta Miśkowiec:

Dzień dobry.

Szanowny Panie Przewodniczący! Wysoka Komisjo! Szanowni Państwo!

Ja chciałabym uprzejmie poinformować, że tak jak w latach ubiegłych, tak również w roku 2021 Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego nie ma wyodrębnionych specjalnych środków na finansowanie projektów związanych z Polonią i z aktywnością środowisk polonijnych.

Informowaliśmy o tym pana przewodniczącego w liście od pana premiera Piotra Glińskiego z dnia 17 grudnia, gdzie to stanowisko zostało przekazane. Niemniej jednak, jak państwo wiedzą, w sposób pośredni współpracujemy ze środowiskami polonijnymi poprzez programy ministra, które są realizowane w resorcie. Organizacje i ich partnerzy w kraju mogą ubiegać się o środki w konkursach, w otwartych naborach wniosków. Są to programy: „Ochrona dziedzictwa kulturowego za granicą”, na który w tym roku przeznaczono ok. 6 milionów zł, jak również „Miejsca pamięci narodowej”, na który także przeznaczono ok. 6 milionów. Ministerstwo kultury prowadzi te programy. Instytucje i partnerzy w kraju mogą ubiegać się o środki. Tak jak państwo wiedzą, jest instytut „Polonika”, który zawiaduje programem „Ochrona polskiego dziedzictwa kulturowego za granicą” właśnie w tej kwocie, o której wspomniałam.

Tak jak na początku przekazałam, ministerstwo kultury nie ma wydzielonych takich specjalnych środków finansowych na współpracę z Polonią w budżecie w części 24.

Przewodniczący Kazimierz Michał Ujazdowski:

Dziękuję bardzo.

Panie i Panowie Senatorowie, proszę bardzo.

Skoro nie ma pytań, dziękujemy pani dyrektor.

Witamy przedstawicielkę Ministerstwa Sportu, panią dyrektor Monikę Jakóbczyk, która jest wśród nas. To troszeczkę ociepli nasze relacje, bo mamy już dość obradowania zdalnego. Nie jesteśmy dziećmi, ale mamy już dość pracy zdalnej.

Proszę bardzo, Pani Dyrektor.

Dyrektor Departamentu Ekonomiczno-Finansowego w Ministerstwie Sportu Monika Jakóbczyk:

Uprzejmie dziękuję.

Szanowny Panie Przewodniczący! Wysoka Komisjo! Szanowni Państwo!

W działaniach programowych Ministerstwa Sportu potencjał sportu, jego wartości i możliwości wykorzystywane są do podtrzymania i zacieśnienia więzi z Polską Polonii oraz Polaków za granicą, co będzie również istotnym elementem działalności resortu w roku 2021.

W ramach realizacji programu „Sport dla wszystkich” Ministerstwo Sportu dofinansowuje ze środków pochodzących z budżetu państwa zadania zlecone, obejmujące dotacje celowe w zakresie wspierania organizowanych w Polsce sportowych przedsięwzięć realizowanych w ramach rządowego programu „Współpraca z Polonią i Polakami za Granicą”.

Główne cele realizowanego programu obejmują: wspieranie orgaznizowanych w kraju polonijnych imprez sportowych, takich jak zawody sportowe, obozy sportowe z udziałem dzieci i młodzieży ze środowisk polonijnych, dających okazję do spotkań Polonii z różnych krajów z rówieśnikami z kraju; wykorzystanie przedsięwzięć sportowych jako instrumentu zbliżenia Polonii i Polaków mieszkających poza granicami Polski do kraju pochodzenia i wzmocnienia więzi z krajem ojczystym.

Stosownie do głównych założeń programu dostępne środki finansowe przeznaczone są wyłącznie na dofinansowanie przedsięwzięć sportowych orgaznizowanych na terenie Polski i realizowanych przez organizacje spoza sektora finansów publicznych, powołane do prowadzenia działalności w zakresie upowszechniania kultury fizycznej – tu jest wymagany odpowiedni zapis w statucie – w szczególności stowarzyszenia o zasięgu ogólnopolskim. W ramach podejmowanych działań realizowane są przedsięwzięcia sportowe wyłonione w otwartym konkursie wniosków, kierowane do szerokich grup przedstawicieli środowisk Polonii oraz Polaków zamieszkujących za granicą. Inicjatywy te mają na celu angażowanie jak największej liczby uczestników, a także wspieranie organizowania sportowego wypoczynku letniego dzieci i młodzieży polonijnej na terenie Polski służącego rozwijaniu sportu dzieci i młodzieży w środowiskach polonijnych oraz utrzymywaniu więzi z krajem pochodzenia.

W projekcie budżetu na rok 2021 na realizację zadania dotyczącego dotacji celowej w zakresie wspierania orgaznizowanych w Polsce sportowych przedsięwzięć, realizowanych w ramach rządowego programu „Współpraca z Polonią i Polakami za granicą” zaplanowano 1 milion zł w części 25 „Kultura fizyczna”. Dziękuję uprzejmie.

Przewodniczący Kazimierz Michał Ujazdowski:

Dziękuję bardzo.

Pytania do pani dyrektor?

Skoro nie ma, to serdecznie dziękujemy. Będziemy się pilnie i z pozytywnym stosunkiem przypatrywać aktywności resortu w tej dziedzinie. Bardzo dziękuję.

(Dyrektor Departamentu Ekonomiczno-Finansowego w Ministerstwie Sportu Monika Jakóbczyk: Przepięknie dziękuję.)

Teraz Ministerstwo Rozwoju, Pracy i Technologii wraz z przedstawicielem Polskiej Organizacji Turystycznej.

Pan dyrektor Dominik Borek. Możemy prosić o głos? Przypominamy: 5-minutowa prezentacja, po czym ewentualne pytania i dyskusja.

Proszę bardzo.

(Wypowiedź poza mikrofonem)

Nie słychać, tak? Uzbroimy się w…

(Brak nagrania)

Pełniąca Obowiązki Dyrektor Departamentu Strategii i Marketingu w Polskiej Organizacji Turystycznej Teresa Buczak:

Przepraszam, Panie Przewodniczący.

Teresa Buczak, Polska Organizacja Turystyczna.

Czy mnie słychać? Pytam, bo widzę, że pan dyrektor Borek ma problem techniczny.

(Przewodniczący Kazimierz Michał Ujazdowski: Słychać. Jeśli pani może się podjąć zadania wystąpienia, to bardzo proszę.)

Tak, oczywiście.

Ja też reprezentuję Polską Organizację Turystyczną, odpowiadam za działania na rynkach zagranicznych. Skoro pan dyrektor Borek ma problem z połączeniem, to pozwolę sobie zabrać głos.

(Przewodniczący Kazimierz Michał Ujazdowski: Proszę bardzo.)

Króciutko. Polska Organizacja Turystyczna ma wydzielone, aczkolwiek relatywnie skromne środki przeznaczone na działania adresowane do Polonii i do Polaków mieszkających za granicą. Największe środki… Łączny budżet, jaki jest zaplanowany na rok przyszły na te działania, to 192 tysiące 471 zł. Są to działania przede wszystkim… Największa kwota jest zaplanowana na działania na rynku amerykańskim – tam jest kwota ponad 83 tysięcy zł. Na pozostałych rynkach te wydatki są relatywnie mniejsze. Generalnie większość środków, które są przeznaczone na działania promocyjne, promujące polskie dziedzictwo, polskie atrakcje turystyczne, to przede wszystkim… W wielu przypadkach te działania są współrealizowane z placówkami dyplomatycznymi bądź instytutami polskimi, czyli są to działania, w przypadku których budżety podmiotów są po prostu łączone przy okazji realizacji wydarzeń promocyjnych.

Ponadto często wspieramy działania, które polegają na dystrybucji materiałów informacyjnych, na realizacji aktywności promocyjnych związanych np. z otwieraniem czy przywracaniem połączeń lotniczych. Takie działania są zaplanowane na kilku rynkach.

Oczywiście sporo działań będzie podejmowanych w Niemczech. Tam przede wszystkim będzie obchodzony Dzień Polonii w Berlinie, gdzie organizujemy stoiska informacyjne. Podobne działania będą realizowane również w Brukseli, gdzie będzie prowadzona kampania promocyjna z wykorzystaniem mediów polonijnych. Większość działań, jeśli chodzi o merytorykę, dotyczy przede wszystkim promocji atrakcji turystycznych w Polsce, zachęcania Polonii do korzystania z polskich uzdrowisk i SPA oraz, generalnie rzecz biorąc, dostarczania aktualnej informacji na temat oferty turystycznej w Polsce. Generalnie prowadzimy nasze działania, podobnie jak w roku minionym, w 14 krajach, gdzie mamy ośrodki zagraniczne.

Z mojej strony to wszystko. Nie chciałabym przedłużać. Jeśli są jakieś szczegółowe pytania, to oczywiście postaram się udzielić na nie odpowiedzi.

Przewodniczący Kazimierz Michał Ujazdowski:

Chciałbym zapytać panią dyrektor, w jakim stopniu w planach Polskiej Organizacji Turystycznej Polonia jest środowiskiem, które ma oddziaływać na obywateli, na społeczność państwa zamieszkania. W jakim stopniu promocja turystyczna kraju jest adresowana do samej Polonii, a w jakim stawiacie państwo na to, że Polonia będzie zachęcać do odwiedzania Polski także cudzoziemców?

Pełniąca Obowiązki Dyrektor Departamentu Strategii i Marketingu w Polskiej Organizacji Turystycznej Teresa Buczak:

W tym i w ubiegłym roku podejmowaliśmy… Te akcje w większości przypadków mają na celu nie tylko zachęcenie Polonii do przyjeżdżania do Polski, ale także to, aby te osoby stały się ambasadorami Polski tam, gdzie mieszkają. Prowadzimy akcję pod hasłem „Opowiedz o Polsce swojemu sąsiadowi”. W roku minionym, który był wprawdzie dość specyficzny, jak również 2 lata temu realizowaliśmy projekty promujące Polską kuchnię. Były wówczas organizowane eventy pokazujące polską kuchnię. Zachęcaliśmy, również w mediach społecznościowych, aby Polacy zamieszkujący za granicą dzielili się swoimi doświadczeniami kulinarnymi ze swoimi znajomymi. Staramy się w miarę możliwości zachęcać Polonię do działań i dostarczać jej takich świeżych informacji i materiałów, które można wykorzystać w zachęcaniu sąsiadów, przyjaciół czy osób, z którymi się pracuje, do poznawania Polski takiej, jaka jest ona obecnie.

Przewodniczący Kazimierz Michał Ujazdowski:

Dziękuję bardzo, Pani Dyrektor.

Nie ma pytań…

Pan senator Durlak. Proszę bardzo.

Senator Wiktor Durlak:

Dziękuję, Panie Przewodniczący.

Ja mam takie pytanie. Czy działania, które są planowane na 2021 r., to są działania cykliczne, działania, które powtarzają się co roku, czy jest to coś nowego, co jest oferowane dla Polonii? Dziękuję.

Pełniąca Obowiązki Dyrektor Departamentu Strategii i Marketingu w Polskiej Organizacji Turystycznej Teresa Buczak:

Praktycznie rzecz biorąc, każdego roku mamy w swoich planach i założeniach pewne tematy wiodące, które są w większym stopniu eksploatowane. Można powiedzieć, że grupa docelowa jest taka sama, ale tematyka i narzędzia często są różne. W tegorocznym planie też są kwestie, które będą bardziej eksponowane. W tym roku w większym stopniu chcielibyśmy podejmować tematykę związaną ze zdrowiem i z możliwością wypoczynku w celu regeneracji zdrowia, m.in. w SPA i uzdrowiskach polskich. Jest to temat, który będzie bardziej wiodący.

Jest też kilka rzeczy, które się powtarzają. Należy do nich np. prowadzenie bloga w języku francuskim. Myśmy go uruchomili 2 lata temu. On służy m.in. do tego, aby wykorzystać środowiska i organizacje polonijne do tego, aby były ambasadorami polskiej turystyki.

Część działań się powtarza i jest kontynuowana, część jest nowa. To wszystko zależy od potrzeb. Czasami środowiska polonijne zwracają się do nas, do naszych ośrodków za granicą o wsparcie różnych działań. Czasami są to działania okazjonalne, jednoroczne. Wtedy my też podejmujemy działania.

Generalnie rzecz biorąc, jeśli chodzi o narzędzia, to pewne narzędzia się powtarzają, np. takie jak wystawy. Jest ich zwykle dość dużo przy okazji różnych wydarzeń, szczególnie tych organizowanych we współpracy z ambasadami. I takie wydarzenia można uznać za powtarzalne. Jeśli chodzi o promocję w mediach polonijnych, to tu narzędzia są te same, ale tematyka podejmowana w ramach tej promocji bywa zróżnicowana.

Często mamy do czynienia z wydarzeniami, które dzieją się w danym kraju, i wtedy wykorzystujemy takie wydarzenia. Wiele takich wydarzeń było przez ostatnie 2 lata kontynuowanych, wydarzeń związanych z ważnymi rocznicami historycznymi. To są takie rzeczy, które w następnych latach już się nie powtarzają.

Przewodniczący Kazimierz Michał Ujazdowski:

Bardzo dziękuję, Pani Dyrektor.

Nie ma już pytań? Nie ma.

Dziękujemy bardzo.

Kończymy nasze posiedzenie prezentacją budżetu przez Urząd do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych.

Poproszę pana ministra Jana Józefa Kasprzyka, szefa urzędu, o prezentację.

Tak jak poprzednio proszę o to, żeby nie przekraczała ona 5 minut. Potem będzie czas na pytania i głosy w dyskusji.

Jeśli mamy połączenie, to proszę.

Szef Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych Jan Józef Kasprzyk:

Dziękuję bardzo, Panie Przewodniczący.

Panie i Panowie Senatorowie!

W przypadku Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych nie ma wyodrębnionych środków na wsparcie i pomoc dla kombatantów, dla ofiar represji czy dla działaczy opozycji antykomunistycznej, czyli podopiecznych urzędu, którzy mieszkają poza granicami Polski. Ten budżet jest wspólny. Z pomocy i wsparcia urzędu mogą korzystać kombatanci mieszkający zarówno w Polsce, jak i poza jej granicami.

Prowadzimy stałą współpracę z organizacjami, które zrzeszają polskich kombatantów i ofiary totalitaryzmów. Organizacje te znajdują się poza granicami Polski. Przede wszystkim są to kontakty z Federacją Światową Stowarzyszenia Polskich Kombatantów z siedzibą w Londynie, z oddziałami SPK w innych krajach, ze Stowarzyszeniem Weteranów Armii Polskiej w Ameryce i w Kanadzie oraz z organizacjami zrzeszającymi kombatantów na Litwie, na Ukrainie, na Białorusi.

Przy szefie urzędu działa też rada do spraw kombatantów. Osoby, które mieszkają poza granicami Polski, reprezentowane są w niej przez panią Karolinę Kaczorowską, Sybiraczkę, małżonkę ostatniego prezydenta II Rzeczypospolitej Ryszarda Kaczorowskiego.

Drodzy Państwo, na pomoc materialną dla kombatantów i innych osób uprawnionych, która wynika z ustawy kombatanckiej, w roku 2021 przeznaczono 29 milionów 850 tysięcy zł. Tak jak wspomniałem, z pomocy tej mogą korzystać kombatanci, weterani, ofiary represji mieszkający zarówno w Polsce, jak i poza jej granicami. Przejdę za chwilkę do liczb, żeby uzmysłowić państwu, jakie to są proporcje.

Urząd – jako realizator ustawy od września 2020 r. – dysponuje kwotą 290 milionów na realizację ustawy o świadczeniu pieniężnym dla Sybiraków. Przypomnę, że jest to taka jednorazowa forma odszkodowania, wsparcia finansowego, dla tych, którzy zostali w latach 1936–1956 zesłani przez władze Związku Sowieckiego. Większość tych świadczeń została wypłacona już w roku 2020.

Jesteśmy również dysponentem kwoty 100 milionów zł na pomoc przeznaczoną dla działaczy opozycji antykomunistycznej i ofiar represji komunistycznej, czyli osób represjonowanych z powodów politycznych w latach 1956–1989. Według szacunków z realizacji budżetu w roku 2020 i w 2019 wynika, iż z tych środków, o których wspominam, ok. 3,5 miliona zł trafi do obywateli polskich, podopiecznych urzędu mieszkających poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej.

Szanowni Państwo, w liczbach rzecz wygląda następująco. Na blisko 200 tysięcy podopiecznych urzędu, czyli kombatantów, weteranów, osób deportowanych do pracy przymusowej przez III Rzeszę i przez władze Związku Sowieckiego oraz wdów i wdowców po nich, 5 tysięcy 76 osób mieszka poza granicami Polski, najwięcej w Izraelu, Stanach Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii i Kanadzie.

Na 14 tysięcy osób, które posiadają status działacza opozycji antykomunistycznej lub osoby represjonowanej z powodów politycznych… To jest grupa, powiedzmy, nowych podopiecznych urzędu, czyli osób objętych opieką urzędu od 2015 r. Na 14 tysięcy osób posiadających ten status 634 mieszka poza granicami Polski, przede wszystkim w Stanach Zjednoczonych, Niemczech, Kanadzie, Francji i Australii. W roku 2020 szczególną pomocą finansową objęliśmy kombatantów mieszkających na terenie Litwy, Białorusi i Ukrainy. Dotyczyło to 190 osób.

Pomoc, jaka została przeznaczona w roku minionym i na podstawie której możemy szacować, jaka będzie pomoc przeznaczona w roku bieżącym, wyglądała następująco. Blisko 300 tysięcy zł przeznaczono dla kombatantów, dla podopiecznych urzędu, którzy mieszkają poza granicami Polski. Przede wszystkim, tak jak wspomniałem, są to mieszkańcy Litwy, Białorusi i Ukrainy. 83 byłych Sybiraków mieszkających poza granicami Polski skorzystało już z przysługującego im uprawnienia odszkodowawczego, czyli tego, co jest skutkiem realizacji ustawy o świadczeniu pieniężnym przysługującym osobom zesłanym lub deportowanym przez władze sowieckie w latach 1936–1956. Z jednorazowej i okresowej pomocy skorzystało 634 działaczy opozycji antykomunistycznej mieszkających poza granicami Polski.

Tak jak wspomniałem, na pomoc dla podopiecznych urzędu mieszkających poza granicami w roku 2021 przeznaczona zostanie zapewne pomoc w granicach 3,5 miliona zł.

Kolejnym obszarem naszej działalności jest wspomaganie czy organizacja przedsięwzięć mających na celu upamiętnienie walk o niepodległość Rzeczypospolitej. To się dzieje zarówno w kraju, jak i poza granicami. Oczywiście niewiele możemy planować, choć jest to zapisane w ustawie. Nie wiemy, jak będzie wyglądał rok 2021, jeżeli chodzi o ograniczenia wynikające z pandemii. Wiemy, że w roku 2020 wiele przedsięwzięć o charakterze międzynarodowym, czyli też promujących Polskę poza granicami i włączających Polaków mieszkających poza granicami Polski w uroczystości i obchody, musieliśmy odwołać. Rzecz dotyczyła np. okrągłej, siedemdziesiątej piątej rocznicy wyzwolenia Bolonii czy pięćdziesiątej rocznicy śmierci gen. Władysława Andersa. Te obchody miały odbyć się we Włoszech. W ubiegłym roku planowana była duża pielgrzymka czy wyprawa Sybiraków do Kazachstanu na groby bliskich, która też musiała zostać odwołana.

Mamy nadzieję, że w roku 2021 poza granicami Polski uda się, włączając w to kombatantów mieszkających poza granicami, zrealizować obchody osiemdziesiątej rocznicy czwartej deportacji obywateli Polski w głąb Związku Sowieckiego, siedemdziesiątej siódmej rocznicy bitwy o Monte Cassino, siedemdziesiątej szóstej rocznicy wyzwolenia Bolonii przez żołnierzy 2. Korpusu Polskiego i sto piątej rocznicy największej bitwy I wojny światowej, legionowej bitwy pod Kostiuchnówką, która znajduje się na terenie obecnej Ukrainy.

Szacunkowa kwota przewidziana na realizację tych przedsięwzięć to 3 miliony zł, przy czym, tak jak wspomniałem, to są plany. Czy uda się je zrealizować, trudno powiedzieć. Pieniądze na pewno nie przepadną. W minionym roku pieniądze, które były przeznaczone na organizację uroczystości, przeksięgowaliśmy, jeśli można tak powiedzieć, na pomoc i wsparcie akcji „Obiady dla bohaterów”, w ramach której – prawie 2 miliony zł zostało na to przeznaczone – w okresie wiosennym i jesienno-zimowym kilka tysięcy kombatantów w Polsce, dzięki pomocy wolontariuszy i służb mundurowych, otrzymywało codziennie gorący obiad, posiłek i nie musiało opuszczać swoich domów.

Wspieramy różnego rodzaju akcje wydawnicze, również te, które powstają w kręgach polskiej emigracji. Od wielu lat współwydajemy edycję specjalną wychodzącego w Londynie „Dziennika Polskiego i Dziennika Żołnierza”, czyli pisma, które od wojny ukazuje się nieprzerwanie. W ubiegłym roku ukazały się 2 numery specjalne, poświęcone rocznicy śmierci gen. Andersa i trzydziestej rocznicy przekazania insygniów przez prezydenta Ryszarda Kaczorowskiego prezydentowi Lechowi Wałęsie.

Reasumując, powiem, że łączna kwota wydatków na realizację zadań, które są wprost adresowane do Polonii i Polaków mieszkających za granicą, według naszych danych szacunkowych wyniesie ok. 6,5 miliona zł – 3,5 miliona na pomoc dla kombatantów mieszkających poza granicami i 3 miliony na potencjalne, planowane, choć trudno prognozować, czy mogące się odbyć, wydarzenia upamiętniające polski czyn zbrojny i polską drogę do wolności poza granicami kraju. Dziękuję uprzejmie.

Przewodniczący Kazimierz Michał Ujazdowski:

Dziękuję bardzo.

Pytania do pana ministra? Nie ma.

Serdecznie panu ministrowi dziękujemy.

(Szef Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych Jan Józef Kasprzyk: Dziękuję bardzo.)

Wyrażamy nadzieję, że nieszczęście pandemii szybko ustanie i część planów będzie mogła być zrealizowana. Dziękuję.

(Brak nagrania)

Przewodniczący Kazimierz Michał Ujazdowski:

…Ustało, to już nie musi być protokołowane.

(Wypowiedź poza mikrofonem)

Sprawozdawca. Czy ktoś z państwa połączy tę funkcję z…

Ja mogę przyjąć funkcję sprawozdawcy. To chyba będzie najprostsze, jeśli koleżanki i koledzy się zgodzą.

(Głos z sali: Tak.)

Dobrze. Dziękuje bardzo.

Zamykam posiedzenie.

Spotkamy się na posiedzeniu plenarnym.

Dziękuję bardzo.

(Koniec posiedzenia o godzinie 16 minut 54)