Zapis stenograficzny

– posiedzenie Komisji Spraw Zagranicznych i Unii Europejskiej (52.)

w dniu 5 stycznia 2020 r.

Porządek obrad:

1. Rozpatrzenie ustawy budżetowej na rok 2021 w częściach właściwych przedmiotowemu zakresowi działania komisji: 23 – Członkostwo Rzeczypospolitej Polskiej w Unii Europejskiej; 45 – Sprawy zagraniczne; 83 – Rezerwy celowe; 84 – Środki własne Unii Europejskiej; 85 – Budżety wojewodów ogółem, a także planów finansowych: Instytutu Europy Środkowej; Ośrodka Studiów Wschodnich im. Marka Karpia; Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych; Instytutu Zachodniego im. Zygmunta Wojciechowskiego; Instytutu Współpracy Polsko-Węgierskiej im. Wacława Felczaka (druk senacki nr 294, druki sejmowe nr 640, 785 i 785-A).

(Początek posiedzenia o godzinie 13 minut 06)

(Posiedzeniu przewodniczy przewodniczący Bogdan Klich)

Przewodniczący Bogdan Klich:

Dzień dobry państwu.

Witam wszystkich państwa, zarówno obecnych w sali, jak i obradujących zdalnie. Witam państwa wiceprzewodniczących komisji: panią senator Danutę Jazłowiecką i pana senatora Marcina Bosackiego. Witam wszystkich senatorów obradujących z nami zdalnie.

No, dzisiaj jest chyba nowa sytuacja, bo jest przewaga senatorów obradujących zdalnie nad senatorami obecnymi w sali posiedzeń. Ilu jest senatorów obradujących zdalnie?

(Wypowiedzi w tle nagrania)

No to nie ma przewagi.

(Głos z sali: 3:3.)

Jest równowaga. W związku z tym stwierdzam, że jest kworum.

Witam senatorów obecnych zdalnie. Witam naszych gości. Witam pana Rafała Siemianowskiego z Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, podsekretarza stanu, wraz z zespołem. Nie będę państwa wszystkich wymieniał, witam wszystkich, całą reprezentację KPRM. Witam pana Pawła Jabłońskiego, wiceministra spraw zagranicznych, wraz z całą reprezentacją Ministerstwa Spraw Zagranicznych. Witam pana Sebastiana Skuzę, sekretarza stanu z Ministerstwa Finansów, też wraz z liczną reprezentacją ministerstwa. Pan minister Skuza jest z nami, łączy się z nami zdalnie. Witam przedstawiciela Instytutu Współpracy Polsko-Węgierskiej. Witam przedstawicielkę Ośrodka Studiów Wschodnich. Państwo są w randze dyrektora i zastępcy dyrektora. Witam ekspertów Komisji Spraw Zagranicznych i Unii Europejskiej. To posiedzenie, na którym państwo występują już jako powołani przez Prezydium Senatu eksperci Komisji Spraw Zagranicznych i Unii Europejskiej. Jest z nami pan Jerzy Marek Nowakowski, jest pan prof. Zbigniew Czachór, jest z nami pan gen. Jarosław Stróżyk i jest pan prof. Artur Nowak-Far. Ostatnie 3 osoby wymienione przeze mnie są obecne zdalnie. I witam panią Aldonę Figurę, legislatora z Kancelarii Senatu.

Punkt 1. porządku obrad: rozpatrzenie ustawy budżetowej na rok 2021 w częściach właściwych przedmiotowemu zakresowi działania komisji: 23 – Członkostwo Rzeczypospolitej Polskiej w Unii Europejskiej; 45 – Sprawy zagraniczne; 83 – Rezerwy celowe; 84 – Środki własne Unii Europejskiej; 85 – Budżety wojewodów ogółem, a także planów finansowych: Instytutu Europy Środkowej; Ośrodka Studiów Wschodnich im. Marka Karpia; Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych; Instytutu Zachodniego im. Zygmunta Wojciechowskiego; Instytutu Współpracy Polsko-Węgierskiej im. Wacława Felczaka (druk senacki nr 294, druki sejmowe nr 640, 785 i 785-A)

Proszę państwa, po tych długich powitaniach, bo też tak duża jest reprezentacja, chciałbym od razu przejść do porządku obrad naszego posiedzenia. Dzisiaj jest w nim jeden punkt: rozpatrzenie ustawy budżetowej na rok 2021. Zajmiemy się częścią 45 „Sprawy zagraniczne”, jak i częścią 23 „Członkostwo Rzeczypospolitej Polskiej w Unii Europejskiej”. W materiałach mają państwo także informację o wysokości wydatków w projekcie budżetu na 2021 r. w części budżetowej 83 „Rezerwy celowe” w zakresie poz. 8 i 49 oraz części budżetowej 84 „Środki własne Unii Europejskiej”. Nad tymi dokumentami będziemy pracować.

Bardzo proszę o… Stwierdzam raz jeszcze, że jest kworum.

W takim razie bardzo proszę przedstawiciela Ministerstwa Spraw Zagranicznych, pana ministra Pawła Jabłońskiego, o przedstawienie stosownej informacji.

Proszę, Panie Ministrze.

Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Spraw Zagranicznych Paweł Jabłoński:

Panie Przewodniczący! Wysoka Komisjo! Panowie Ministrowie! Drodzy Goście! Szanowni Państwo!

Projekt ustawy budżetowej w zakresie część 45 „Sprawy zagraniczne”, czyli projekt budżetu Ministerstwa Spraw Zagranicznych na 2021 r., został szczegółowo przedstawiony w przesłanych Wysokiej Komisji materiałach. Ja w tym krótkim wystąpieniu odniosę się do najważniejszych spraw wynikających ze specyfiki MSZ, przede wszystkim związanych z realizacją dochodów i wydatków. Na ewentualne pytania postaram się odpowiedzieć na tym posiedzeniu. Jeżeli jakiejś odpowiedzi nie będę mógł udzielić, udzielę jej oczywiście w formie pisemnej.

W roku 2021 zaplanowano dochody w wysokości 206 milionów 510 tysięcy zł. Podstawowym źródłem tych dochodów, dochodów budżetowych są wpływy z czynności konsularnych. Limit wydatków MSZ w części 45 w roku 2021 to 2 miliardy 32 miliony 46 tysięcy zł, tj. 98,9% wydatków określonych w ustawie budżetowej na rok 2020, zgodnie ze stabilizującą regułą wydatkową. W limicie wydatków Ministerstwa Spraw Zagranicznych na 2021 r., zgodnie z wytycznymi ministra finansów, uwzględniono: środki na sfinansowanie dodatków służby cywilnej urzędników mianowanych w 2019 r.; środki finansowe na przygotowanie i koordynację polskiego przewodnictwa w Grupie Wyszehradzkiej na lata 2020–2021 oraz jubileusz trzydziestolecia współpracy w ramach tej grupy; środki finansowe na wpłatę na pracownicze plany kapitałowe finansowane przez podmiot zatrudniający; wzrost dodatkowego wynagrodzenia rocznego naliczanego zgodnie z ustawowo określonymi zasadami; zmniejszenie środków na wynagrodzenia wraz z pochodnymi w związku z odstąpieniem od stworzenia w 2021 r. funduszu nagród w jednostkach sektora finansów publicznych; zwiększenie limitu wydatków na działalność radiową i telewizyjną. W projekcie ustawy ujęto też rezerwę celową w wysokości 142 milionów 500 tysięcy zł na wdrażanie Planu współpracy rozwojowej w 2021 r., w tym 22,5 miliona zł na Telewizję Biełsat oraz 1 milion 491 tysięcy zł na przewodnictwo Polski w OBWE.

W czasie rozpatrywania projektu ustawy budżetowej na rok 2021 Sejm Rzeczypospolitej przyjął następujące zmiany. Zwiększono plan wydatków w części 45 „Sprawy zagraniczne” w rozdziale 75057 „Placówki zagraniczne” o kwotę 60 tysięcy zł z przeznaczeniem na zatrudnienie na pół etatu dodatkowego tłumacza w ambasadzie w Pekinie oraz w rozdziale 75062 o kwotę 3 milionów 300 tysięcy zł z przeznaczeniem na Polski Instytut Spraw Międzynarodowych. W części 83 „Rezerwy celowe” zwiększono rezerwę celową o kwotę właśnie 1 miliona 491 tysięcy zł z przeznaczeniem na przewodnictwo Polski w OBWE, tę kwotę ujęto w rezerwie na współpracę rozwojową, tym samym rozszerzając ją właśnie o taką sumę. Dokonano też zmniejszenia planu wydatków w części 45 „Sprawy zagraniczne” w rozdziale „Placówki zagraniczne” o kwotę 1 miliona 399 tysięcy zł, tu m.in. wynagrodzenia członków korpusu służby cywilnej zmniejszono o kwotę 1 miliona 136 tysięcy zł, a dodatkowe wynagrodzenie roczne o kwotę 19 tysięcy zł. Przeznaczono tę kwotę na zwiększenie wydatków w części 16 „Kancelaria Prezesa Rady Ministrów” oraz w części 23 „Członkostwo Rzeczypospolitej Polskiej w Unii Europejskiej”.

W kwocie wydatków Ministerstwa Spraw Zagranicznych planowanych na rok 2021 ok. 70% to wydatki realizowane w walutach obcych. One dotyczą przede wszystkim działalności 166 placówek zagranicznych oraz płatności składek do organizacji międzynarodowych. Chciałbym podkreślić w tym miejscu, że to jest jeden z najważniejszych czynników ryzyka dla wydatków realizowanych w walutach obcych, że one są podatne na zmiany kursów i to oczywiście wpływa na wykonanie budżetu.

Szanowny Panie Przewodniczący! Wysoka Komisjo! Zadania polskiej polityki zagranicznej, poza tymi elementami, o których mówiłem, zgodnymi z wytycznymi ministra finansów, będą zogniskowane przede wszystkim na realizacji głównych celów sformułowanych w strategii polskiej polityki zagranicznej na lata 2017–2021. Te główne cele to: wzmacnianie bezpieczeństwa kraju i wspieranie rozwoju społeczno-gospodarczego oraz budowa autorytetu międzynarodowego państwa. Głównym celem polityki zagranicznej jest zapewnienie bezpieczeństwa. Priorytetowym zadaniem w tym zakresie będzie wdrażanie decyzji NATO dotyczących adaptacji polityczno-wojskowej do środowiska bezpieczeństwa ukształtowanego w wyniku destabilizacyjnych działań Rosji. Kontynuowane będą działania na rzecz utrwalania i wzmacniania obecności wojskowej Stanów Zjednoczonych w Polsce i w innych krajach Europy oraz implementacji polsko-amerykańskiej umowy o wzmocnionej współpracy obronnej. Istotny będzie też wymiar współpracy między NATO a Unią Europejską. Nasza dyplomacja będzie prowadziła działania zmierzające do efektywnego utrzymania polskiego zaangażowania w rozwój wspólnej polityki bezpieczeństwa i obrony Unii Europejskiej. W dziedzinie bezpieczeństwa będziemy też rozwijali współpracę regionalną poprzez działania w ramach bukaresztańskiej dziewiątki, współpracę z Rumunią i Turcją w formule trilogu oraz w formułach dwustronnych, współpracę z państwami nordyckimi, bałtyckimi oraz z krajami Grupy Wyszehradzkiej.

Ważnym zadaniem w roku 2021 będzie przygotowanie Polski do objęcia przewodnictwa w Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie w roku 2022. Tym samym oznacza to, że w tym roku wchodzimy do tzw. trójki i będziemy mieć głos doradczy w sprawach istotnych dla funkcjonowania organizacji. Również w bieżącym roku obejmiemy przewodnictwo w tzw. grupie śródziemnomorskiej OBWE i będziemy odpowiedzialni za zorganizowanie dorocznej konferencji grupy śródziemnomorskiej.

W 2021 r. Polska będzie przewodniczyć pracom w sprawach nieproliferacji i kwestii regionalnych podczas konferencji przeglądowej traktatu o nierozprzestrzenianiu broni jądrowej. Utrzymamy też aktywność w sferze nieproliferacji broni chemicznej. Naszym jednym z ważniejszych zadań będzie promocja wysokich standardów w dziedzinie rozbrojenia konwencjonalnego w międzynarodowym obrocie bronią i procesie modernizacji technicznej sił zbrojnych.

W ramach członkostwa Polski w Unii Europejskiej Polska będzie współdziałała z państwami członkowskimi i instytucjami Unii Europejskiej w umacnianiu roli Unii jako aktora globalnego, w tym poprzez wspieranie działań Unii dla zwalczania skutków pandemii, a także promowanie rozwoju stosunków Unii Europejskiej ze Stanami Zjednoczonymi i państwami sąsiedztwa Unii Europejskiej, rozwój partnerstw z innymi kluczowymi aktorami międzynarodowymi oraz wykorzystanie instytucji unijnych do zwalczania zagrożeń związanych z dezinformacją oraz zagrożeniami cybernetycznymi.

W 2021 r. polska dyplomacja będzie aktywnie działała na rzecz utrzymania wysokiej dynamiki kontaktów z krajami europejskimi poprzez konsultacje międzyrządowe, fora współpracy parlamentarnej oraz platformy współpracy pozarządowej. Ważnym elementem naszej polityki zagranicznej w wymiarze europejskim, zarówno w formułach dwustronnych, jak w formacie regionalnym, będzie realizacja programu przewodnictwa w Grupie Wyszehradzkiej, które potrwa do końca czerwca tego roku, a także obchody trzydziestej rocznicy powstania Grupy V4, które odbędą się w lutym.

Znaczącym zadaniem będzie również operacjonalizacja Inicjatywy Trójmorza i dalszy rozwój funduszu inwestycyjnego tej inicjatywy oraz innych działań w ramach tego formatu.

W 2021 r. nasza dyplomacja będzie kontynuowała aktywne działania w obszarze polityki wschodniej. Wobec wybuchu społecznego niezadowolenia na Białorusi w 2020 r. po sfałszowanych wyborach prezydenckich aktywność dyplomatyczna Polski będzie nakierowana na wsparcie społeczeństwa obywatelskiego, jak i na wspieranie spraw białoruskich na forach międzynarodowych. W relacjach z Ukrainą priorytetem będzie zapewnienie stabilnego rozwoju relacji politycznych i gospodarczych, a także prowadzenie działań na rzecz rozwiązania konfliktu zbrojnego na wschodzie Ukrainy. Polska dyplomacja będzie kontynuować działania na rzecz utrzymania jedności sojuszniczej krajów Unii Europejskiej wobec Federacji Rosyjskiej, a także działania ukierunkowane na odzyskanie wraku samolotu prezydenckiego. Utrzymane zostanie zaangażowanie Polski w ramach Partnerstwa Wschodniego Unii Europejskiej.

Bardzo wysoka dynamika kontaktów oraz ścisła współpraca ze Stanami Zjednoczonymi to jedne z najważniejszych priorytetowych zadań polskiej dyplomacji na rok 2021. Po wyniku wyborów prezydenckich w Stanach Zjednoczonych dochodzi do przełomu politycznego, który stawia przed nami w tym zakresie ogromne wyzwania. Będziemy kontynuować działania mające na celu budowanie sprawnej i wiarygodnej wspólnoty transatlantyckiej opartej na spójności politycznej oraz połączonych potencjałach obronnych Ameryki Północnej i Europy. Nasza dyplomacja będzie rzecznikiem otwartego dialogu między Unią Europejską i Stanami Zjednoczonymi. W wymiarze transatlantyckim utrzymana będzie także dynamika kontaktów i bliska współpraca z Kanadą, a pogłębiane będą relacje polityczne i gospodarcze z krajami Ameryki Łacińskiej i Karaibów.

Wzmocnienie relacji politycznych i gospodarczych z państwami Afryki i Bliskiego Wschodu pozostanie wśród kluczowych celów polskiej polityki zagranicznej. Będziemy zaangażowani w międzynarodowe wysiłki na rzecz rozwiązania konfliktów w regionie. Utrzymany zostanie nasz udział w globalnej koalicji do walki z Państwem Islamskim. Polska będzie też rozwijała strategiczne relacje polityczne i gospodarcze z partnerami regionu Zatoki Perskiej oraz uczestniczyła w działaniach na rzecz wypracowania rozwiązań dotyczących irańskiego programu atomowego.

Region Azji i Pacyfiku pozostanie głównym kierunkiem polskiej polityki zagranicznej w wymiarze globalnym. Polska dyplomacja będzie aktywnie uczestniczyć w debacie dotyczącej budowy wielowymiarowych powiązań pomiędzy Europą a Azją. Będziemy też współkształtować politykę Unii Europejskiej wobec Chin z zagwarantowaniem interesów politycznych i gospodarczych Rzeczypospolitej Polskiej. Nasza dyplomacja będzie dążyć do dalszego wzmacniania relacji politycznych i gospodarczych również z innymi krajami regionu, a w szczególności takimi państwami jak Indie, Indonezja czy Japonia.

Istotnym działaniem w roku 2021 będzie wzmacnianie wizerunku Polski jako państwa zaangażowanego w rozwiązywanie problemów globalnych przy wykorzystaniu narzędzi dostępnych w ramach systemu Organizacji Narodów Zjednoczonych. Będziemy umacniać swój wizerunek jako kraju aktywnie działającego na rzecz ochrony i promocji praw człowieka, rządów prawa i standardów demokratycznych na forum Unii Europejskiej, ONZ, Rady Europy oraz OBWE, Wspólnoty Demokracji i Europejskiego Funduszu na rzecz Demokracji. Kontynuacja członkostwa Polski w Radzie Praw Człowieka ONZ zostanie wykorzystana do zabiegania o promocję i poszanowanie praw człowieka na płaszczyźnie regionalnej i globalnej.

Priorytetem polskiej dyplomacji w 2021 r. będzie współpraca z Polonią i Polakami za granicą. Ministerstwo Spraw Zagranicznych planuje intensyfikować partnerską współpracę ze środowiskami polonijnymi. Ważnym zadaniem pozostanie promocja kultury i oświaty polskiej, w tym zwiększanie dostępności nauki języka polskiego. Ministerstwo będzie również prowadziło działania na rzecz reemigracji repatriantów i powrotu do Polski naszych obywateli. W 2021 r. będziemy prowadzić dalsze intensywne działania zmierzające do pełnej realizacji zapisów znowelizowanej Karty Polaka, szczególnie w odniesieniu do procesu przyznawania jej w krajach objętych znowelizowanymi przepisami, w tym przede wszystkim w krajach Ameryki Południowej.

Podobnie jak w latach ubiegłych priorytetowym obszarem aktywności naszej dyplomacji pozostanie dyplomacja ekonomiczna i wspieranie obecności polskich przedsiębiorstw za granicą. Dyplomacja ekonomiczna ukierunkowana będzie przede wszystkim na usuwaniu barier administracyjnych i większe otwarcie rynków pozaeuropejskich. Jednym z priorytetów polskiej dyplomacji będzie utrzymanie wysokiej dynamiki współpracy gospodarczej ze Stanami Zjednoczonymi, szczególnie w obszarze współpracy energetycznej.

Współpraca rozwojowa pozostanie efektywnym narzędziem budowania stabilnego otoczenia międzynarodowego, a także jednym z najważniejszych narzędzi budowania międzynarodowej pozycji i wizerunku naszego kraju za granicą. Nasza współpraca rozwojowa w 2021 r. będzie ściśle związana z wdrażaniem celów zrównoważonego rozwoju Agendy 2030 oraz Europejskiego Konsensusu na rzecz Rozwoju. Rok 2021 będzie pierwszym rokiem obowiązywania nowego wieloletniego programu współpracy rozwojowej na lata 2021–2030 „Solidarność dla rozwoju”.

Ważnym wymiarem aktywności MSZ w 2021 r. będzie dyplomacja publiczna i kulturalna. Będziemy kontynuować szeroki wachlarz działań w zakresie kształtowania pozytywnego wizerunku Polski, budowania jej wiarygodności i autorytetu. Będziemy wzmacniać nas wizerunek jako kraju kreatywnie działającego, uczestniczącego w debacie międzynarodowej, będącego ważnym ogniwem bezpieczeństwa w regionie i wiarygodnego sojusznika w formatach politycznych.

Całokształt spraw konsularnych to ciągle priorytetowe zadanie resortu dyplomacji. W roku 2021 będziemy kontynuować starania na rzecz utrzymania wysokich standardów udzielania pomocy konsularnej, w tym usprawniania obsługi interesantów. Rozwijane będą istniejące rozwiązania i wdrażane nowe w zakresie systemów konsularnych. Będziemy kontynuować proces modernizacji systemu elektronicznej rejestracji naszych klientów.

W 2021 r. nadrzędnym celem w zakresie sprawności organizacyjnej pozostanie budowa kompetentnej, sprawnej i przyjaznej obywatelowi służby zagranicznej. Rok 2021 będzie kolejnym rokiem rozwijania programu aplikacji dyplomatyczno-konsularnej, na którą nabór powinien ponownie odbyć się dwa razy w roku. Rozwijana będzie również oferta szkoleń w zakresie rozwoju zawodowego dla pracowników Ministerstwa Spraw Zagranicznych. Będziemy też kontynuować prace w sferze działalności inwestycyjnej, infrastrukturalnej w miarę dostępności środków finansowych.

Panie Przewodniczący! Wysoka Komisjo! Uprzejmie proszę o przyjęcie informacji o projekcie budżetu państwa w części 45 „Sprawy zagraniczne” na rok 2021. Jednocześnie zapewniam, że Ministerstwo Spraw Zagranicznych dołoży wszelkich starań, żeby środki przyznane nam w tym roku były wydawane w sposób oszczędny i racjonalny. Dziękuję bardzo.

Przewodniczący Bogdan Klich:

Dziękuję bardzo, Panie Ministrze.

Proszę państwa, czy ktoś z pozostałych resortów chciałby zabrać głos? Pytam przedstawicieli Kancelarii Prezesa Rady Ministrów bądź Ministerstwa Finansów. Bardzo proszę o zgłoszenie się.

Bylibyśmy zainteresowani w szczególności opinią Kancelarii Prezesa Rady Ministrów ze względu na przeniesienie spraw europejskich z Ministerstwa Spraw Zagranicznych właśnie do KPRM, co spowodowało burzliwą debatę w ubiegłym roku w tej sali, gdy opozycja, którą mam przyjemność reprezentować wraz z pozostałymi wiceprzewodniczącymi, była zwolennikiem pozostawienia tego zadania w Ministerstwie Spraw Zagranicznych wbrew zamiarom aktualnie sprawujących władzę. No, chcielibyśmy się dowiedzieć, jak w związku z tym wygląda finansowanie naszych zadań w zakresie polityki europejskiej w KPRM.

Bardzo proszę.

(Podsekretarz Stanu w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów Rafał Siemianowski: Rafał Siemianowski. Panie Przewodniczący, traktuję to jako zaproszenie do przejścia do części 23. Tak to mam rozumieć?)

Tak, bardzo proszę. Dokładnie tak.

(Podsekretarz Stanu w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów Rafał Siemianowski: Rozumiem.)

Dokładnie tak.

Bardzo proszę, Panie Ministrze.

Podsekretarz Stanu w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów Rafał Siemianowski:

Panie Przewodniczący, to ja, jeśli mogę, od razu odniosę się do części 23 „Członkostwo Rzeczypospolitej Polskiej w Unii Europejskiej” i do planów finansowych jednostek podległych KPRM i nadzorowanych przez KPRM, które też są przedmiotem dzisiejszych obrad komisji.

Jeśli chodzi o projekt budżetu na 2021 r. część 23 „Członkostwo RP w Unii Europejskiej”, to dochody budżetowe nie zostały zaplanowane. Jeżeli zaś chodzi o wydatki budżetowe w tej części, to zostały one zaplanowane w kwocie 22 milionów 790 tysięcy zł i stanowią 97,5% wydatków ujętych w ustawie budżetowej na 2020 r. Spadek planowanych na 2021 r. wydatków wynika głównie z odstąpienia od planowania na bieżący rok 3-procentowego funduszu nagród wraz z pochodnymi oraz ze zmniejszenia planowanych wydatków na zakupy inwestycyjne.

Wydatki budżetowe w poszczególnych działach kształtują się następująco. Dział 750 „Administracja publiczna” stanowi główną pozycję wydatków budżetowych, tj. 97,5%, części 23 „Członkostwo RP w Unii Europejskiej”. W ramach kwoty 22 milionów 786 tysięcy zł finansowane będą wydatki związane z: po pierwsze, realizacją zadań i zapewnieniem funkcjonowania urzędu ministra do spraw Unii Europejskiej – w kwocie 22 milionów 177 tysięcy zł; po drugie, z pozostałą działalnością, w ramach której środki przeznaczane są na sfinansowanie składki do organizacji międzynarodowej Instytut Bruegel, w kwocie 136 tysięcy 919 euro, oraz uregulowanie kosztów przelewu związanego z realizacją tej płatności. W ramach tego działu wydatki majątkowe zaplanowane zostały w wysokości 500 tysięcy zł, co stanowi 50% wydatków majątkowych ujętych w ustawie budżetowej na rok ubiegły. Środki przewidziane na zakupy inwestycyjne przeznaczone zostaną m.in. na zakup sprzętu multimedialnego i informatycznego, licencje i oprogramowania, środki trwałe na wyposażenie KPRM oraz rozbudowę systemu finansowo-księgowego. W ramach działu 752 „Obrona narodowa” zaplanowano środki w wysokości 4 tysięcy zł na sfinansowanie zadań obronnych ujętych w projekcie Programu Pozamilitarnych Przygotowań Obronnych RP w latach 2021–2035 przewidzianych do realizacji w latach 2021–2023.

Panie Przewodniczący! Panie i Panowie Senatorowie! Projekt planu wydatków na 2021 r. sporządzony został również w ujęciu zadaniowym. Zgodnie z tym projektem minister do spraw Unii Europejskiej realizuje zadania w zakresie funkcji „Bezpieczeństwo zewnętrzne i nienaruszalność granic” oraz „Polityka zagraniczna”.

Pragnę również zauważyć, że na etapie prac nad projektem budżetu na 2021 r. zostały przyjęte poprawki zwiększające budżet w części 23 ogółem o kwotę 712 tysięcy zł jako skutki przechodzące rozporządzenia prezesa Rady Ministrów w sprawie przeniesienia niektórych planowanych wydatków z części 45 budżetu „Sprawy zagraniczne” w związku z koniecznością zapewnienia realizacji zadań ministra do spraw Unii Europejskiej.

Teraz, jeśli mogę, przeszedłbym do jednostek podległych i nadzorowanych, tzn. Instytutu Europy Środkowej, Ośrodka Studiów Wschodnich, Instytutu Zachodniego oraz Instytutu Współpracy Polsko-Węgierskiej. Podmioty te prowadzą samodzielną gospodarkę finansową na podstawie planu finansowego, w którym są wyodrębnione przychody z prowadzonej działalności, dotacje z budżetu państwa, koszty, środki na wydatki majątkowe, środki przyznawane innym podmiotom, stan należności zobowiązań na początek i koniec roku, stan środków pieniężnych na początek i koniec roku. Przychodami tych jednostek są coroczne dotacje podmiotowe z budżetu państwa przeznaczone na pokrycie bieżących kosztów realizacji ich zadań.

Projekt planu finansowego na 2021 r. przewiduje uzyskanie przez Instytut Europy Środkowej przychodów w kwocie 3 milionów 913 tysięcy zł, co stanowi 97,8% planu finansowego na ubiegły rok. Przychody instytutu stanowi dotacja podmiotowa w wysokości 3 milionów 913 tysięcy zł, tj. na poziomie 97,8% dotacji w 2020 r. Projekt planu finansowego przewiduje koszty w kwocie 3 milionów 913 tysięcy zł, co także stanowi 97,8% planu finansowego z ubiegłego roku.

OSW przewiduje uzyskanie w 2021 r. przychodów w kwocie 9 milionów 818 tysięcy zł, co stanowi 99,1% przychodów w ustawie budżetowej na 2020 r. Podstawową pozycję w przychodach ośrodka stanowi dotacja podmiotowa w wysokości 9 milionów 634 tysięcy zł, tj. na poziomie 98,7% w stosunku do dotacji w ubiegłym roku. Projekt planu finansowego OSW na 2021 r. przewiduje koszty w kwocie 9 milionów 708 tysięcy zł, co stanowi 98,1% kosztów w ustawie budżetowej na 2020 r.

Przechodzę do Instytutu Zachodniego. Projekt planu finansowego na bieżący rok przewiduje uzyskanie przez instytut przychodów w kwocie 4 milionów 5 tysięcy zł, co stanowi 98,6% przychodów w ustawie budżetowej na 2020 r. Podstawową pozycję w przychodach instytutu stanowi dotacja podmiotowa w wysokości 3 milionów 710 tysięcy zł, tj. na poziomie dotacji w ustawie budżetowej za ubiegły rok. Projekt planu finansowego Instytutu Zachodniego na bieżący rok przewiduje koszty w kwocie 4 milionów 5 tysięcy zł, co stanowi 98,6% kosztów w ustawie budżetowej na 2020 r.

Projekt planu finansowego na bieżący rok przewiduje uzyskanie przez Instytut Współpracy Polsko-Węgierskiej przychodów w kwocie 5 milionów 813 tysięcy zł, co stanowi 96,9% przychodów w planie finansowym na 2020 r. Przychody instytutu stanowi dotacja podmiotowa w wysokości 5 milionów 773 tysięcy zł, tj. na poziomie 96,2% w stosunku do dotacji w ubiegłym roku. Projekt planu finansowego instytutu na bieżący rok przewiduje koszty w kwocie 5 milionów 777 tysięcy zł, co stanowi 96,3% kosztów w planie finansowym na 2020 r.

Panie Przewodniczący! Wysoka Komisjo! Po przedstawieniu najistotniejszych założeń projektu budżetu ministra do spraw Unii Europejskiej na 2021 r. oraz planów finansowych jednostek podległych i nadzorowanych uprzejmie proszę o przyjęcie go przez Wysoką Komisję. Dziękuję bardzo za uwagę.

Przewodniczący Bogdan Klich:

Dziękuję bardzo, Panie Ministrze.

Z Ministerstwa Finansów jest pan Sebastian Skuza, sekretarz stanu, łączący się zdalnie. Bardzo proszę pana ministra o zabranie głosu stosownie do pańskich kompetencji.

Sekretarz Stanu w Ministerstwie Finansów Sebastian Skuza:

Panie Przewodniczący! Wysoka Komisjo!

Ja przedstawię państwu informację na temat budżetu państwa na rok 2021 w zakresie części 83 „Rezerwy celowe” poz. 8 i 49 oraz części 84 „Środki własne Unii Europejskiej”.

Poz. 8 „Rezerw celowych” przeznaczona jest na realizację projektów współfinansowanych z udziałem środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej oraz ze środków pomocy bezzwrotnej, rozliczenia programów i projektów finansowanych z udziałem tych środków, a także na rozliczenia z budżetem ogólnym Unii Europejskiej. Kwota, która została zaplanowana w tej pozycji rezerw, to 7 miliardów 800 milionów 525 tysięcy zł. Na co głównie będą przeznaczone te środki przenoszone do poszczególnych części budżetowych i wydatkowane? Jak wiemy, z samej pozycji „Rezerw celowych” nie są dokonywane wydatki, tylko musi nastąpić wystąpienie i przeniesienie ich do określonej części budżetowej. Środki te byłyby przeznaczone na współfinansowanie projektów realizowanych z udziałem środków europejskich, w tym przede wszystkim funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności, perspektywy finansowej na lata 2014–2020, Norweskiego Mechanizmu Finansowania i Mechanizmu Finansowania Europejskiego Obszaru Gospodarczego, finansowanie wydatków podlegających refundacji w ramach pomocy technicznej w programach, finansowanie oraz współfinansowanie w ramach europejskiej współpracy terytorialnej na lata 2014–2020 oraz Europejskiego Instrumentu Sąsiedztwa na lata 2014–2020, finansowanie projektów realizowanych z udziałem innych środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej, które nie zostały ujęte w budżecie środków europejskich, finansowanie rozliczeń z tytułu przedsięwzięć realizowanych w ramach programów finansowanych ze środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej, finansowanie zadań związanych ze wspólną polityką rolną, finansowanie zadań w systemie środków własnych Unii Europejskiej po 2020 r.

Poz. 49 „Rezerw celowych” przeznaczona jest na utrzymanie rezultatów niektórych projektów zrealizowanych przy udziale środków z Unii Europejskiej, w tym na systemy informatyczne, a także na wsparcie potencjału realizacji zadań publicznych. Rezerwa została zaplanowana na kwotę 1 miliarda 321 milionów 964 tysięcy zł, zgodnie z wnioskami zainteresowanych dysponentów części budżetowych. W szczególności te środki byłyby przeznaczone na: utrzymanie rezultatów projektu Centrum Analiz Przestrzennych Administracji Publicznej; budowę zintegrowanego systemu informacji o nieruchomościach – faza druga; Krajową Bazę Danych Geodezyjnej Ewidencji Sieci Uzbrojenia Terenu. Te wszystkie projekty, o których mówimy, realizowane byłyby w ramach Programu Operacyjnego „Polska cyfrowa”. Następnymi finansowanymi programami byłyby: projekt Systemu Wsparcia Informatycznego Usług Terenowej Administracji Miar, utrzymanie efektów projektu Platforma Usług Elektronicznych Urzędu Patentowego RP, utrzymywanie trwałości projektu „Koordynacja na rzecz aktywnej integracji” – Rejestr Jednostek Pomocy Społecznej oraz „Tworzenie i rozwijanie standardów usług pomocy i integracji społecznej”, zadanie 5 „Wzmocnienie instytucji pomocy społecznej i administracji w zakresie narzędzi informatycznych”. Ponadto w tej pozycji ujęte byłyby skutki zwiększenia w 2020 r. wynagrodzeń pracowników uczelni. Podwyżki 6-procentowe, analogiczne do podwyżek administracji, w roku 2020 otrzymały uczelnie, ale od dnia 1 października, więc tu są środki na skutki przechodzące takiej podwyżki. Bardziej szczegółowe informacje na temat przeznaczenia środków z poszczególnych pozycji rezerw możecie państwo znaleźć w materiale, który został przekazany do komisji.

Może jeszcze krótko odniosę się do części budżetowej 84. Są to środki własne Unii Europejskiej, czyli to, co wpłacamy do budżetu Unii Europejskiej. Ta część została utworzona w celu dokonywania płatności polskiej składki członkowskiej do budżetu Unii Europejskiej, czyli tzw. środków własnych, zgodnie z przepisami Unii Europejskiej. Wydatki w części 84 w 2021 r. zaplanowano w wysokości 26 miliardów 220 milionów 43 tysięcy. Kwota składki została obliczona przy uwzględnieniu projektu budżetu Unii Europejskiej na rok 2021 na podstawie obecnie obowiązujących decyzji o środkach własnych z 2014 r. Po wejściu w życie zmienionej decyzji wydatki na składkę zostaną przeliczone według nowego systemu. Środki na skutki finansowe zmian w systemie środków własnych na 2021 r. zostały ujęte w rezerwie w poz. 8, o której przed chwilą mówiłem. Tak że gdyby ta kwota, te środki okazały się niewystarczające, dokonalibyśmy również przeniesienia z poz. 8 „Rezerw celowych”, żeby pokryć naszą składkę członkowską do Unii Europejskiej. Należy tutaj zaznaczyć, że już w trakcie roku budżetowego przyjmowanych jest szereg budżetów korygujących, które wpływają na ostateczną wysokość składki państwa członkowskiego. Mogę powiedzieć, że w ubiegłym roku w ostatnim kwartale była taka sytuacja, że ze względu na kwestie związane z przeciwdziałaniem skutkom COVID i wydatki budżetowe Unii Europejskiej taka korekta nastąpiła. Dokonywaliśmy przesunięć w poszczególnych częściach budżetowych, żeby pokryć dodatkowe zapotrzebowanie na składkę wynikającą z budżetu korygującego. Było to dodatkowo ok. 1,5 miliarda zł jeszcze w roku ubiegłym.

Panie Przewodniczący! Wysoka Komisjo! Zwracam się z uprzejmą prośbą o akceptację omówionych przeze mnie części budżetowych. Dziękuję bardzo.

Przewodniczący Bogdan Klich:

Bardzo dziękuję, Panie Ministrze.

Mamy w związku z tym omówione 3 podstawowe dokumenty, które zostały przedłożone Wysokiej Komisji: projekt budżetu w części 45, projekt budżetu w części 23 oraz część budżetową 83 wraz z poz. 49 i część budżetową 84.

Czy ktoś z państwa reprezentujących rząd chciałby jeszcze coś w tych sprawach dodać?

Skoro nie, to dziękuję bardzo.

Przechodzimy do dyskusji. Otwieram dyskusję.

Bardzo proszę, pani senator Jazłowiecka zapisała się do głosu.

Senator Danuta Jazłowiecka:

Dziękuję bardzo, Panie Przewodniczący.

Panie Ministrze, chciałabym zapytać, jaka jest pozycja Ministerstwa Spraw Zagranicznych w całym rządzie. Bo to, co obserwujemy od kilku lat, pokazuje, że ta pozycja niezmiernie słabnie. Obecny budżet i budżet ubiegłego roku również wskazują, że rzeczywiście wygląda to bardzo źle, ponieważ wiele działań, za które państwo jesteście odpowiedzialni, finansowanych jest przez wiele resortów. Dam tu przykład przedstawicielstwa przy Unii Europejskiej. Finansowane jest ono przez resort gospodarki – tak naprawdę w tej chwili nie wiemy, które ministerstwo faktycznie tym się zajmuje – i przez resort rolnictwa. Chciałabym też się dowiedzieć, jak są finansowane biura radców handlowych, przez jakie ministerstwa, dlaczego taki podział następuje i w jaki sposób utrudnia on państwu zarządzanie sprawami Polski na arenie międzynarodowej.

Chciałabym też zapytać, dlaczego państwo rokrocznie przekazujecie tak niskie środki na różnego rodzaju wydarzenia rocznicowe związane z naszą pracą i współpracą międzynarodową. W tym roku będziemy obchodzili trzydziestolecie Grupy Wyszehradzkiej i naprawdę niewielkie środki państwo przeznaczacie na obchody tej rocznicy.

I czy ten chaos w zarządzaniu finansami nie powoduje tak słabej aktywności merytorycznej, zastępowanej czystą aktywnością polityczną na arenie międzynarodowej?

Chciałabym też zapytać, jakie środki zaplanowano na wspieranie polskich firm funkcjonujących na rynkach zagranicznych. Tutaj też ta aktywność ze strony ministerstwa jest bardzo słaba.

Jak wygląda finansowanie Polonii i realizacja różnych programów polonijnych? Mam tu na myśli przede wszystkim naukę języka polskiego. Państwo planujecie otwarcie szkoły w Islandii. Chciałabym się dowiedzieć, jaki status będzie miała ta szkoła i jaki status będą mieli nauczyciele. Przy tej okazji chciałabym również się dowiedzieć, czy został rozwiązany problem szkół, wielu szkół, m.in. szkoły brukselskiej, problem statusu tej szkoły i statusu nauczycieli, ponieważ oni mają cały szereg problemów związanych z płatnościami podatków i różnymi innymi sprawami związanymi z prowadzeniem szkoły polskiej. Dziękuję bardzo.

Przewodniczący Bogdan Klich:

Panie Ministrze, myślę, że zbierzemy te pytania, bo będzie ich jeszcze parę – ja sam też chciałbym zadać parę pytań w tej rundzie naszej dyskusji – a później będą pana prosił o odniesienie się do nich wszystkich.

Wie pan co? To jest tak, że w budżecie skupiają się zadania i zawsze w każdej instytucji budżet jest najlepszą ilustracją tego, jak te zadania są traktowane przez przedkładającego budżet. A zatem obecność bądź nieobecność w budżecie jakiegoś zadania świadczy o priorytetach. Wszyscy to wiemy z naszych dotychczasowych doświadczeń, ja to wiem z doświadczeń dotyczących budżetu Ministerstwa Obrony Narodowej, że zawsze w budżecie jak w soczewce skupiają się aspiracje ministerstwa czy też rządu.

Pan dużo mówił tutaj o wyzwaniach i kierunkach polskiej polityki zagranicznej. Przełóżmy to na język kwot. Można by było zapytać o wszystko, ale chciałbym zapytać pana o kilka zasadniczych spraw. Pan wspominał o tym, że jednym z priorytetów, i słusznie, bo to jest poglądem wspieranym przez wszystkie dotychczasowe rządy, jest wzmocnienie obecności Polski w Sojuszu Północnoatlantyckim. To wzmocnienie odbywa się nie tylko w postaci składki, którą płacimy, ale także w postaci wszystkich danin na rzecz obecności żołnierzy i sprzętu sojuszniczego na ziemi polskiej. Chciałbym zapytać, jak w przyszłym roku w stosunku do roku 2020… jak w obecnym roku w stosunku do poprzedniego roku 2020 będą wyglądały te świadczenie na rzecz tego, co się fachowo nazywa enhanced Forward Presence na ziemi polskiej.

Po drugie, my przeprowadziliśmy, jak pan pamięta, w tej sali poważną debatę na temat świadczeń, które wynikają z nowej umowy SOFA o obecności żołnierzy amerykańskich na ziemi polskiej, co jest bardzo istotnym wzmocnieniem naszego bezpieczeństwa. Chciałbym się dowiedzieć, jakie konkretne środki zostały zaplanowane na 2 cele w tym zakresie, tzn. na, po pierwsze, modernizację infrastruktury, która jest zobowiązaniem strony polskiej, oraz, po drugie, na wsparcie logistyczne, które jest równocześnie zobowiązaniem w świetle tej nowej umowy.

Po trzecie, nowy prezydent Stanów Zjednoczonych będzie stawiał nie tylko na transakcje, ale także na wartości. O tym wiemy, w tej sali o tym rozmawialiśmy. Jednym z tematów, które zostały podniesione przez wtedy jeszcze kandydata Joe Bidena w kampanii wyborczej, jest konferencja na temat demokracji. No ale przecież w Polsce zrodził się projekt Wspólnoty Demokracji, uroczyście przez nas wraz z partnerami odpalony, jeśli dobrze pamiętam, w roku 2000. Pan wspominał o Wspólnocie Demokracji. Mnie interesuje to, jaki będzie wkład finansowy naszego kraju we wzmocnienie tej formy współpracy pomiędzy krajami demokratycznymi, jeżeli Polska w dalszym ciągu do tradycji demokratycznej się przyznaje. Ile to będzie? Konkretnie ile to będzie na działania w tej formie?

Muszę powiedzieć, po czwarte, że jest dla mnie kompletnie niezrozumiałe, – nie wiem, czy moi koledzy i koleżanki podzielają moje zdanie – dlaczego dalej zmniejszają się środki na pomoc zagraniczną i dlaczego w porównaniu np. z dyplomacją publiczną środki na pomoc zagraniczną wynoszą tylko 0,5 miliona zł. Jak nowoczesne państwo ma prowadzić politykę zagraniczną bez pomocy zagranicznej? 0,5 miliona zł oznacza spadek nawet w stosunku do niewielkich środków w 2020 r. Chyba że czegoś nie doczytałem w pozostałych częściach, ale w części 23 jest mowa o 500 tysiącach zł. Gdzie pomoc dla takiego kraju jak borykająca się z dramatem uchodźców z Górskiego Karabachu Armenia? Gdzie wsparcie dla Libanu po katastrofie, która miała tam miejsce kilka miesięcy temu? A równocześnie państwo przewidują 3,5 miliona zł na działania dość, muszę to powiedzieć, fikcyjnych instytucji w kraju, jakimi są regionalne ośrodki debaty międzynarodowej. Powiedzmy sobie szczerze, że uniwersytety oraz NGO robią to sto razy albo tysiąc razy lepiej aniżeli te instytucje. No to co, 0,5 miliona zł na pomoc zagraniczną, a 3,5 miliona zł na działalność prawie fikcyjnych instytucji? Chciałbym pana prosić o wyjaśnienia w tej sprawie.

Jest także zaskakujące dla mnie to, że nie ma tu mowy o tym, co jest istotną kwestią w naszej polityce, a mianowicie o reaktywacji Trójkąta Weimarskiego. Pan, Panie Ministrze, wspominał o konieczności współpracy z Niemcami i Francją, ale jeżeli Polska ma na powrót próbować odgrywać taką rolę w Europie, jaką odgrywała przed laty, to musi tę współpracę wzmacniać. Chciałbym wiedzieć, jakie kwoty zostaną przeznaczone na wzmocnienie współpracy w ramach Trójkąta Weimarskiego.

Bo rozumiem z kolei – i to jest moje ósme pytanie do pana, Panie Ministrze – że rozwój Funduszu Inwestycyjnego w ramach w zasadzie tylko politycznej Inicjatywy Trójmorza, o której państwo piszą, o której państwo dużo piszą w wyjaśnieniach, będzie w jakiś sposób finansowany. Chciałbym się dowiedzieć, jaki będzie wkład do tego Funduszu Inwestycyjnego Inicjatywy Trójmorza ze strony polskiej. No, powiedzmy sobie otwartym tekstem: jeżeli Inicjatywa Trójmorza ma nie być fikcją, ale rzeczywistością, to ten Fundusz Inwestycyjny powinien być rozwinięty.

No i na zakończenie chciałbym też zapytać o to, kto będzie beneficjentem dużej kwoty – i słusznie – bo kwoty w wysokości 4 milionów zł przeznaczonej na dyplomację publiczną. Według jakich kryteriów będzie się odbywała selekcja tych NGO i tych – to zagadkowe sformułowanie – jednostek samorządu terytorialnego, o których państwo wspominają, do prowadzenia tych działań? A zatem kto, jeżeli chodzi o NGO, i kto, jeżeli chodzi o jednostki samorządu terytorialnego, będzie beneficjentem tych środków? To było chyba dziewiąte pytanie.

Żeby było 10 pytań, oczywiście zapytam o to, jaki jest wzrost środków przeznaczonych na wsparcie dla Białorusi w tym zakresie, o którym mówiliśmy w tej sali 2-krotnie, wspierając wszystkie działania rządu, jeżeli chodzi o pomoc dla organizacji pozarządowych, dla niezależnych mediów, dla uciekinierów politycznych z Białorusi oraz dla tych, którzy powinni być ochraniani przez polski rząd, a są liderami rewolucji demokratycznej na Białorusi. Jak to procentowo wygląda? Jaki jest wzrost procentowy w stosunku do środków w roku 2020? Bo to będzie świadczyło o tym, na ile te zadania są priorytetowo traktowane przez polski rząd. A nasza komisja uważa, i wielokrotnie dawała temu wyraz, zresztą cały Senat tak samo, że powinny być traktowane priorytetowo. Myślę, że po pańskich wyjaśnieniach moi koledzy przedstawią inicjatywę w tej sprawie.

Czy ktoś z państwa senatorów, członków komisji chciałby jeszcze zabrać głos, zadać pytania? Nie.

Pan europoseł Radosław Sikorski – witamy pana posła – zgłosił się do głosu. Bardzo proszę.

(Wypowiedź poza mikrofonem)

Chyba nie słychać. Chyba nie ma…

(Wypowiedź poza mikrofonem)

Poseł do Parlamentu Europejskiego Radosław Sikorski:

Może teraz? Tak.

Mianowicie czy nadal finansowane jest biuro informacji europejskiej przy szkole dyrektora Rydzyka w Toruniu? A jeśli tak, to czy rząd się nie obawia, że wystawia go to na zarzut finansowania bardzo ostrej polexitowej, antyeuropejskiej kampanii i kłamania o Unii Europejskiej? I czy to jest zgodne z polityką rządu?

Chciałbym też dopowiedzieć, że przecież obecny rząd argumentował, że zamiast przyjmować uchodźców, będzie finansował ich pozostawanie na miejscu w krajach sąsiednich: w Jordanii, w Libanie. No i te niskie sumy przeznaczane na pomoc zagraniczną – mam nadzieję, że na humanitarną są większe – nie świadczą o tym, że te słowa są wspierane środkami.

Pani senator Jazłowiecka słusznie mówi o tym, jak ważna jest polska edukacja za granicą. Są 2 kategorie szkół. Są te postpeerelowskie, w których się realizuje pełen program polskiego nauczania. Ja uważam, że one już dawno spełniły swoją rolę. A są miliony naszych rodaków, głównie w Unii Europejskiej, którym trzeba by tylko niewiele pomóc, żeby oni sami w szkółkach sobotnich, niedzielnych pomogli swoim pociechom utrzymać związek z Polską poprzez znajomość języka polskiego. Swego czasu był świetny, jak uważam, pomysł powołania konsulów edukacyjnych przy wydziałach konsularnych czy konsulatach w głównych skupiskach Polaków. To byliby ludzie z ministerstwa edukacji, którzy by się na tym znali, ale służyliby w MSZ, byłoby wspólne finansowanie, byłaby jakaś mała dotacja dla salki przykościelnej czy jakiejś innej salki, w której w weekend można dzieci uczyć polskiego. Niewielkimi środkami dotarlibyśmy do tej szerokiej rzeszy naszych rodaków, którzy czasami są pozbawieni jakiegokolwiek kontaktu z językiem polskim, z kulturą polską.

Jeszcze od siebie. Chciałbym dopytać, bo powiem szczerze, że już się pogubiłem. Te pieniądze przeznaczane na Polonię przechodzą z Senatu… przechodzą pomiędzy MSZ a Senatem, w zależności od tego, kto kontroluje Senat. Zdaje się, że ponieważ teraz opozycja kontroluje Senat, znowu zostały przywrócone MSZ. Tak powinno być, ale nie z tego powodu. Czy nie można by raz na zawsze zdecydować, że to jednak MSZ prowadzi politykę polonijną i jest odpowiedzialny za to?

I wreszcie na koniec chciałbym powiedzieć, że odnoszę wrażenie, że niektóre think tanki, za które odpowiada minister spraw zagranicznych, wreszcie zrozumiały swoją rolę. Ja miałem straszny kłopot z Instytutem Zachodnim, który nie przyjmował do wiadomości, że jego rolą jest wspieranie intelektualne Ministerstwa Spraw Zagranicznych i polityki zagranicznej. Mam wrażenie, że ostatnio produkuje więcej materiałów na potrzeby MSZ, a marzyłbym o tym, żeby to on prowadził dysputy i polemiki w Niemczech i w innych krajach Europy Zachodniej po to, aby robić to na wyciągnięcie ręki, aby to nie zawsze sam rząd musiał w tego typu konflikty się angażować. I pytanie: czy ministerstwo podziela tę ocenę, że trochę think tanki uznały już, że nie są mikrouniwersytetami, a jednak instrumentami prowadzenia polityki zagranicznej? Dziękuję bardzo.

Przewodniczący Bogdan Klich:

Dziękuję bardzo.

Jeszcze ktoś ze zdalnych…

(Głos z sali: Senator Kleina.)

Senator Kleina chce zabrać głos. Panie Senatorze, bardzo proszę.

(Senator Kazimierz Kleina: Panie Przewodniczący! Szanowni Państwo! Chciałbym zapytać o dwie…)

Nie słyszymy. Głośniej albo…

(Senator Kazimierz Kleina: Nie słychać?)

Słabo słyszymy, bardzo słabo. Trzeba potencjometr… głośność zwiększyć.

(Senator Kazimierz Kleina: No, u mnie jest…)

Teraz lepiej.

(Senator Kazimierz Kleina: …dobrze… W takim razie jeszcze raz spróbuję. Teraz słychać?)

Bardzo dobrze.

Senator Kazimierz Kleina:

Panie Przewodniczący, chciałbym zapytać o 2 kwestie.

Pierwsza sprawa. Tę kwestię podniósł także pan minister Sikorski. Nie zgadzam się z jego, że tak powiem, konkluzją dotyczącą Polonii. Senat jest odpowiedzialny za kwestię Polonii, Polaków mieszkających za granicą i przez ostatnie lata, ale także wcześniej, z pewnymi przerwami, te zadania w części były finansowane z budżetu Senatu. To nie były wielkie kwoty. W tej chwili one są w gestii ministra spraw zagranicznych. W związku z tym chciałbym zapytać, jaką kwotę przeznaczono w tym roku, w roku 2021 na finansowanie związane z opieką nad Polonią, także w porównaniu ze środkami wydanymi w roku ubiegłym na ten cel.

Drugie pytanie to pytanie dotyczące wynagradzania naszych pracowników służby dyplomatycznej, czyli ambasadorów i innych pracowników w ambasadach i konsulatach, także pracowników niższego szczebla. Czy wynagrodzenia tych pracowników za granicą są porównywalne z wynagrodzeniami przedstawicieli dyplomatycznych innych krajów? Dziękuję bardzo.

Przewodniczący Bogdan Klich:

Dziękuję bardzo, Panie Senatorze.

Nie widzę i nie słyszę żadnych innych pytań.

Cieszę się, że tak liczni są senatorowie na posiedzeniu naszej komisji, bo też senatorowie niebędący członkami komisji są dzisiaj razem z nami. Sprawy są ważne, budzą zainteresowanie.

Bardzo proszę pana ministra, ewentualnie innych państwa reprezentantów rządu, o odniesienie się do pytań senator Jazłowieckiej, moich oraz senatora Kleiny i europosła Sikorskiego.

Panie Ministrze, bardzo proszę.

Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Spraw Zagranicznych Paweł Jabłoński:

Bardzo dziękuję.

Panie Przewodniczący! Wysoka Komisjo!

Wynotowałem sobie 21 pytań, ale niewykluczone, że część się złączyła, bo na kilka pytań odpowiedź będzie taka sama. Jeżeli mimo to któreś bym ominął albo państwo nie czulibyście się usatysfakcjonowani moją wypowiedzią, to oczywiście jesteśmy gotowi do uzupełnienia odpowiedzi, również na piśmie, gdybym na któreś nie odpowiedział.

Pierwsze pytanie zadane przez panią senator dotyczyło kwestii finansowania etatów radców handlowych. Zasada jest następująca. Wygląda to w taki sposób, zarówno jeśli chodzi o przedstawicieli ministerstwa rozwoju, jak i innych ministerstw, które wykonują zadania międzynarodowe, że są tworzone etaty, na które wysyłani są pracownicy tychże ministerstw. Oni oczywiście są zatrudnieni na placówkach zagranicznych. Finansowanie odbywa się z części budżetowej tychże ministerstw i jest przekazane odpowiednio do Ministerstwa Spraw Zagranicznych. Zawsze tak to było uregulowane i nadal tak pozostaje.

Drugie pytanie, które zadała pani senator: jaka jest pozycja MSZ? Pozycja MSZ jest zgodna z konstytucją, Pani Senator, myślę, że pani doskonale zdaje sobie z tego sprawę. Można się zapoznać z treścią tego przepisu. Jeśli są jakieś pytania w tym zakresie, możemy oczywiście również na nie odpowiedzieć.

Następne pytanie dotyczyło kwestii obchodów trzydziestolecia Grupy Wyszehradzkiej. Ja też o tym mówiłem, będziemy je przygotowywali. Z uwagi na pandemię i tak naprawdę zasadnicze ograniczenia, jakie są związane z możliwościami organizacji dużych wydarzeń, musieliśmy, niestety, ograniczyć znaczną część tego rodzaju aktywności, aktywności rocznicowych, aktywności związanych z udziałem większych grup uczestników i odbiorców zewnętrznych. To dotyczy nie tylko trzydziestolecia Grupy Wyszehradzkiej, ale w zasadzie wszelkiej innej działalności. Niestety, w takich realiach żyjemy. Być może te kwoty wydają się małe, ale te kwoty zostaną przeznaczone właśnie na to, żeby w tych dość trudnych warunkach jednak zrealizować to, co będzie możliwe, i to, co zapewni godny przebieg tychże obchodów.

Padło kilka pytań dotyczących szkolnictwa, dotyczących szkół, szkoły w Islandii, szkoły w Brukseli. Ta szkoła w Islandii to szkoła ORPEG-owska i to jest szkoła, która podlega… Jeśli chodzi o kwestię jej finansowania, to wszystko odbywa się za pośrednictwem ministerstwa edukacji narodowej, więc Ministerstwo Spraw Zagranicznych… To samo dotyczy szkoły w Brukseli. Generalnie taką zasadę przyjmujemy w tym zakresie, a zatem odsyłam do ministerstwa edukacji narodowej.

Następne pytanie, które padło… Już nie pamiętam, w którym momencie zmieniła się osoba pytająca, ale w zasadzie będzie bardzo podobna odpowiedź. Chyba pan przewodniczący Klich pytał o wydatki związane z obronnością, na wzmocnioną obecność wojskową, na infrastrukturę wojskową. Panie Przewodniczący, to są wydatki z części „Obrona narodowa”, z części Ministerstwa Obrony Narodowej. Wydatki Ministerstwa Spraw Zagranicznych w zakresie naszej obecności w NATO dotyczą działań dyplomatycznych realizowanych za pośrednictwem naszych placówek, za pośrednictwem zarówno stałego przedstawicielstwa przy Sojuszu, jak i dyplomatów w krajach, które są członkami Sojuszu. W ramach tych działań podejmujemy tego rodzaju aktywności. To się odbywa w ramach działalności dyplomatycznej. Na tym to po prostu polega. Wiodącą rolę odgrywa Ministerstwo Obrony Narodowej, tak jak ministerstwo edukacji odgrywa tę rolę w przypadku szkół. Ministerstwo Spraw Zagranicznych ze swojej części opłaca składki, oczywiście to są osobne elementy. Jednak te działania zasadnicze, infrastrukturalne… Gros tych wydatków to wydatki MON.

Padło konkretne pytanie o nasz wkład, udział we Wspólnocie Demokracji. Powiem szczerze, że nie mam przed sobą tych dokumentów, ale ustaliliśmy, na tyle, na ile w tej chwili jest to możliwe, że jest to kwota 800 tysięcy zł. Ja jeszcze potwierdzę, że taka kwota jest na to przeznaczana. I o ile się nie mylę, ta kwota się nie zmienia. Jeżeli coś by się zmieniło, to przedstawię taką informację Wysokiej Komisji.

Następne pytanie, które padało, z ust zarówno pana przewodniczącego, jak i pana europosła, dotyczyło pomocy zagranicznej i tego, dlaczego jest na nią przeznaczona jedynie kwota 500 tysięcy zł. Szanowni Panowie, naprawdę odsyłam do tego, jak skonstruowana jest ustawa budżetowa. To są jakieś elementarne cechy, że akurat naszą pomoc humanitarną i współpracę rozwojową już od dłuższego czasu finansujemy z innego źródła, z rezerwy celowej na współpracę rozwojową. Ona jest w części 83 budżetu. Na to w roku 2021 zostały przeznaczone 143 miliony… chyba prawie 143,5 miliona zł. Ja o tym mówiłem w trakcie mojego wystąpienia. I z tego właśnie są finansowane działania wspierające te kraje, o których panowie wspominaliście, Armenię, Białoruś. Finansujemy kraje rozwijające się, kraje Afryki, kraje Bliskiego Wschodu, kraje, w których jest kryzys migracyjny. Nawet dzisiaj… jutro rano wylatuje kolejny transport naszej pomocy humanitarnej realizowany wspólnie przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych, Ministerstwo Obrony Narodowej i Agencję Rezerw Materiałowych. Wysyłamy ten transport do Iraku. Dopiero co wysyłaliśmy transport do Chorwacji, w grudniu do Sudanu. To jest cały czas realizowana działalność i z tego jest to finansowane, a w sytuacjach nagłych kryzysów w latach ubiegłych zdarzało się, i niewykluczone, że będzie się zdarzało w latach przyszłych… Jeżeli są kryzysy przekraczające znacząco tę rezerwę na pomoc humanitarną, to jest dodatkowe wsparcie, np. ze środków rezerwy ogólnej budżetu państwa. Tak było np. w przypadku pomocy na rzecz ofiar trzęsienia ziemi w Albanii i tego, co w tym roku było przekazywane. Tak to się odbywało do tej pory. Nie przewidujemy, aby odbywało się to na innych zasadach w roku 2021. Z części 83 „Rezerwy celowe” finansowana jest pomoc zagraniczna, współpraca międzynarodowa. Ministerstwo Spraw Zagranicznych ze swojej części 45 finansuje przede wszystkim zadania z zakresu polityki zagranicznej.

Następne pytanie i niestety, bardzo negatywnie muszę ocenić sam fakt sformułowania takiego pytania. Pod adresem regionalnych ośrodków debaty międzynarodowej padł zarzut, że są to organizacje fikcyjne. Panie Przewodniczący, takiego słowa pan użył. No, z całym szacunkiem, ale myślę, że to jest obraźliwe dla ludzi, którzy tworzą te ośrodki, którzy poświęcają swoją pracę. Finansujemy to w kwocie, o której pan wspomniał. To jest kwota na całą Polskę, na 16 tych ośrodków. To naprawdę nie są wielkie pieniądze, to naprawdę nie jest majątek. Organizacje pozarządowe uzyskują w bardzo wielu konkursach większe kwoty na pojedyncze projekty. Nasze ośrodki debaty międzynarodowej w tym bardzo trudnym roku, kiedy w zasadzie niemożliwe było realizowanie standardowego cyklu z fizyczną obecnością uczestników, doprowadziły do tego, że w różnego rodzaju wydarzeniach poświęconych promocji spraw międzynarodowych, polskiej polityki zagranicznej, informowaniu, zachęcaniu przede wszystkim młodych ludzi, żeby się tymi sprawami interesowali… 715 tysięcy osób wzięło udział w tych wydarzeniach, w wydarzeniach organizowanych online. Myślę, że te 715 tysięcy osób najlepiej odpowie na pytanie, czy jest to działalność fikcyjna, czy rzeczywista. Ona jest wirtualna w tym roku, to prawda, ale ta wirtualność jest spowodowana pandemią.

Następne pytanie, jakie się pojawiło, to było pytanie o dyplomację publiczną i 4 miliony zł, ponad 4 miliony zł przeznaczone na ten konkurs. Konkurs zostanie rozpisany i będzie miał określone z góry warunki, tak jak to się odbywało w tym roku i również w latach ubiegłych. Zasady są określone, są znane wszystkim startującym. Nie rozumiem tych słów – takich pan przewodniczący użył – że sformułowanie mówiące o jednostkach samorządu terytorialnego jest zagadkowe. Jednostki samorządu terytorialnego jak najbardziej takie zadania również realizują, zwłaszcza te, które działają w ramach współpracy międzynarodowej z regionami, z zagranicznymi jednostkami samorządu terytorialnego, i również o takie wsparcie mogą się ubiegać. Zasady są jasne, zasady dla wszystkich są takie same. Można się zapoznać z tym, jak te konkursy wyglądały w latach ubiegłych. Planujemy, że tak samo będą wyglądały w tym roku. Tu nic co do zasady się nie zmienia.

Padło pytanie o Fundusz Inicjatywy Trójmorza. Rzeczywiście Fundusz Inicjatywy Trójmorza jest instytucją odrębną od tych objętych działaniami MSZ – ja o tym wspomniałem – z uwagi na fakt znaczącego postępu, jeśli chodzi o rozwój tej inicjatywy, i ubiegłoroczny październikowy szczyt w Tallinie, który doprowadził do tego, że ten fundusz zaczął nabierać realnych kształtów. Dzisiaj mamy już 2 pierwsze inwestycje z niego finansowane. To będzie dalej się działo. Ministerstwo Spraw Zagranicznych w tym zakresie będzie podejmowało przede wszystkim działania zachęcające zarówno partnerów instytucjonalnych, czyli inne państwa, jak i partnerów prywatnych, bo takie działania wspólnie z polskim uczestnikiem funduszu, czyli z Bankiem Gospodarstwa Krajowego, podejmujemy, po to, aby ten fundusz rzeczywiście działał i aby na zasadach nieco innych niż fundusze publiczne – bo to ma być fundusz o charakterze przede wszystkim komercyjnym, finansujący projekty, które będą również komercyjne, opłacalne – rozwijał tę inicjatywę. Ten wymiar jest niezwykle istotny.

Pan europoseł pytał o jeden z podmiotów, który realizuje działania w ramach regionalnych ośrodków debaty międzynarodowej w Toruniu. Oczywiście że tak, Panie Pośle. Każdy może stanąć do tego konkursu, nikt nie jest w tej sprawie dyskryminowany. Jeżeli występują w tej sprawie organizacje, które mają dorobek w zakresie działalności społecznej, przedstawiają swoją ofertę…

(Wypowiedź poza mikrofonem)

Panie Przewodniczący, ja nie przerywałem osobom pytającym. Myślę, że goście komisji również mogliby do tego się stosować.

Tak więc każdy może startować, nie dyskryminujemy nikogo. Rozumiem, że może to panu nie odpowiadać, ale taki jest wynik konkursu.

Pomoc zagraniczna, pan europoseł również o to pytał. Tak jak mówiłem, warto zapoznać się z całą ustawą budżetową, częścią 83, zapoznać się z tym, jak finansowane są pomoc i współpraca rozwojowa.

Nie wiem, czy wynotowałem sobie rzeczywiście wszystkie… Nie do końca zrozumiałem pytanie pana europosła o think tanki. Bo ono, jeśli dobrze je wynotowałem, brzmiało tak: czy Ministerstwo Spraw Zagranicznych podziela opinię think tanków, że stały się elementem polityki państwa, a nie tylko uniwersytetami. Nie wiem, czy taką…

(Poseł do Parlamentu Europejskiego Radosław Sikorski: Moją.)

To jest pana opinia? To być może źle zapisałem. Think tanki mają właśnie taką funkcję, że są elementem polityki zagranicznej państwa. Kreują oczywiście pewną wiedzę ekspercką, która jest wykorzystywana w działalności administracji rządowej. To jest naturalna sprawa, że one tak naprawdę stanowią bazę polityki zagranicznej każdego państwa, bo opieramy się przede wszystkim na pracy ekspertów, na pracy fachowców, którzy znają się na tym, a dyplomaci wykonują te zadania już bezpośrednio dla państwa.

Nie do końca, szczerze mówiąc… Nie do końca wyraźnie słyszałem pytania zadawane zdalnie przez pana senatora. Jak zrozumiałem, jedno pytanie dotyczyło kwestii opieki nad Polonią. W tej części Ministerstwo Spraw Zagranicznych… Ja tę informację przedstawiałem wczoraj na posiedzeniu komisji…

(Przewodniczący Bogdan Klich: To było pytanie senatora Kleiny o to, co jest zawarte w tych dokumentach…)

Tak…

(Przewodniczący Bogdan Klich: Więc prosiłbym tylko o przeczytanie tego, tak żeby to wybrzmiało.)

Już, już mówię. Ja tę informację szczegółowo przedstawiałem wczoraj na posiedzeniu Komisji Spraw Emigracji i Łączności z Polakami za Granicą. W tym roku ze środków MSZ będzie łącznie 68 milionów 618 tysięcy zł przeznaczone na współpracę z Polonią i Polakami za granicą. W ubiegłym roku były to niespełna 63 miliony, dokładnie 62 miliony 851 tysięcy zł.

I jeszcze pytanie ostatnie, które dotyczyło wynagrodzeń służby zagranicznej. Jeżeli dobrze zrozumiałem, chodziło o kwestię porównania wynagrodzeń tej służby z wynagrodzeniami służby zagranicznej, przedstawicieli dyplomatycznych innych krajów. Nie do końca jesteśmy w stanie odnosić się do tego, dlatego że każdy kraj reguluje samodzielnie to, w jaki sposób wynagradza swoich urzędników, swoich dyplomatów. Czym innym jest sytuacja w organizacjach międzynarodowych, gdzie można wprowadzić pewnego rodzaju standardy, tak jak np. jest to – widzę, że pan europoseł wyszedł – w Europarlamencie czy w instytucjach unijnych… Jeśli chodzi o dyplomację dwustronną, to każde państwo reguluje te aspekty samodzielnie. Podobnie czyni to Rzeczpospolita Polska.

Szanowni Państwo, jeżeli na jakieś pytanie nie odpowiedziałem, to będę wdzięczny za przypomnienie go, a jeśli moja odpowiedź była niewystarczająca, to chętnie udzielę odpowiedzi uzupełniającej na piśmie.

Przewodniczący Bogdan Klich:

Dziękuję, Panie Ministrze.

(Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Spraw Zagranicznych i Unii Europejskiej Paweł Jabłoński: Dziękuję bardzo.)

Chciałbym, żebyśmy zanim jeszcze oddam głos kolegom w tych sprawach, dokonali formalności. Otóż został złożony wniosek o zmianę w budżecie, o poprawkę budżetową. Ten wniosek przedkładają pani marszałek Morawska-Stanecka, pan senator Marcin Bosacki, pani senator Danuta Jazłowiecka i ja. Chciałbym prosić kogoś z państwa o krótkie uzasadnienie tego wniosku.

Panie Senatorze? Senator Bosacki.

Senator Marcin Bosacki:

Dziękuję bardzo.

Chcemy wnieść o przesunięcie 10 milionów zł na pomoc organizacjom społeczeństwa obywatelskiego na Białorusi oraz pomoc osobom represjonowanym. Uważamy… Akurat to było pytanie, na które pan minister nie odpowiedział, pytanie, jakie państwo przewidzieliście środki szczególnie na tę pozycję. Mam nadzieję, że ponieważ pan wymienił to jako jeden z priorytetów, rząd poprzez ten wniosek. Przypominam, że wtedy, kiedy zaczęły się ogromne protesty, a potem represje na Białorusi, wspólnie zmienialiśmy budżet, w podobny sposób dodawaliśmy w środku roku, we wrześniu środki na podobne cele. Dziękuję bardzo.

Przewodniczący Bogdan Klich:

To jest właśnie to pytanie, które zadałem, a na które nie było odpowiedzi, ale nie oczekuję, Panie Ministrze, w tej chwili odpowiedzi od pana. Poproszę o odpowiedź na piśmie, taką właśnie podsumowującą dotychczasowe wydatki na ten cel i planowane wydatki, dotychczasowe wydatki na ten cel wraz z rozpisaniem na poszczególne zadania, które były realizowane.

Czy ktoś z państwa… I poproszę też o odpowiedź…

(Głos z sali: Mogę króciutko ad vocem?)

To pytanie odnosi się do Wspólnoty Demokracji. A z kolei w sprawie wsparcia humanitarnego oraz pomocy rozwojowej dla kilku krajów z mapy naszych zainteresowań dyplomatycznych będę chciał prosić o rozmowę z samym panem ministrem Rauem. Taka rozmowa, mam nadzieję, jeszcze w tym miesiącu się odbędzie. Tak że proszę przekazać panu ministrowi Rauowi moje oczekiwanie na spotkanie z panem ministrem w sprawie pomocy humanitarnej i wsparcia rozwojowego dla naszych partnerów poza granicami Unii Europejskiej.

Kto jeszcze z państwa chciałby odpowiedź na piśmie?

(Senator Maria Koc: Przepraszam, ale my o 14.00 powinniśmy zacząć posiedzenie połączonych komisji, a senatorowie mają następne posiedzenia komisji.)

Już kończę…

(Wypowiedzi w tle nagrania)

Kto jeszcze z państwa chciałby… Pani senator i będziemy głosować.

Senator Danuta Jazłowiecka:

Ja również poproszę, Panie Ministrze… Nie odpowiedział pan na pytanie… Panie Ministrze?

(Wypowiedzi w tle nagrania)

Panie Ministrze, poproszę o odpowiedź na piśmie na pytanie dotyczące statusu szkół polskich za granicą. I chciałabym, żebyście ją państwo przygotowali wspólnie z ministerstwem edukacji. Bo bałagan, jaki tam jest, jest nieprawdopodobny. Dziękuję… I kwestia statusu nauczycieli. Dziękuję.

Przewodniczący Bogdan Klich:

Kto z państwa senatorów jest za przyjęciem poprawki przedstawionej przez 4 senatorów? (6)

Czy ktoś jest przeciw? (1)

Czy ktoś się wstrzymał? (0)

Prawie jednogłośnie poprawka została przyjęta.

Chciałbym prosić komisję o przegłosowanie całego projektu budżetu przedstawionego w poszczególnych częściach wraz z przyjętą wcześniej poprawką i wyznaczenie sprawozdawcy.

Kto z państwa jest za? (7)

Kto jest przeciw? (0)

Kto się wstrzymał? (0)

Rozumiem w takim razie, że komisja przyjęła projekt budżetu wraz z poprawką przedstawioną przez grupę senatorów.

Chciałbym zaproponować pana senatora Kazimierza Kleinę jako przedstawiciela naszej komisji i sprawozdawcę na posiedzeniu komisji budżetowej. Jest zgoda?

(Senator Kazimierz Kleina: Zgoda.)

Dziękuję państwu.

Zamykam posiedzenie komisji.

Bardzo przepraszam panią przewodniczącą i członków komisji za tak długie oczekiwanie.

Dziękuję bardzo.

(Koniec posiedzenia o godzinie 14 minut 18)