Zapis stenograficzny

– wspólne posiedzenie Komisji Ustawodawczej (354.)

oraz Komisji Praw Człowieka, Praworządności i Petycji (340.)

w dniu 17 października 2019 r.

Porządek obrad:

1. Rozpatrzenie ustawy o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz ustawy – Kodeks postępowania cywilnego (druk senacki nr 1320, druki sejmowe nr 3665 i 3801).

(Początek posiedzenia o godzinie 9 minut 02)

(Posiedzeniu przewodniczy przewodniczący Komisji Ustawodawczej Stanisław Gogacz)

Przewodniczący Stanisław Gogacz:

Dzień dobry państwu.

Otwieram posiedzenie 2 połączonych komisji senackich – witam razem z panem przewodniczącym Robertem Mamątowem – czyli Komisji Praw Człowieka, Praworządności i Petycji oraz Komisji Ustawodawczej.

Przedmiotem obrad jest punkt poświęcony rozpatrzeniu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz ustawy – Kodeks postępowania cywilnego; druk senacki nr 1320 oraz druki sejmowe nr 3665 i 3801.

Posłem sprawozdawcą jest pan poseł Andrzej Matusiewicz.

Proszę państwa, jeżeli chodzi o ten punkt, to jest to inicjatywa rządowa. Do prezentowania stanowiska rządu w tej sprawie został upoważniony minister sprawiedliwości.

Witam na dzisiejszym posiedzeniu pana ministra Wójcika. Witam również pozostałych gości: panią Annę Markowską – Kancelaria Prezesa Rady Ministrów; pana Marcina Kowala, naczelnika wydziału w Departamencie Legislacyjnym Prawa Karnego w Ministerstwie Sprawiedliwości; panią Karinę Bednik – Ministerstwo Sprawiedliwości; panią Ewę Soból-Ganiec, również z tego ministerstwa. Z Biura Rzecznika Praw Obywatelskich jest pan dr Piotr Zakrzewski.

Punkt 1. porządku obrad: rozpatrzenie ustawy o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz ustawy – Kodeks postępowania cywilnego (druk senacki nr 1320, druki sejmowe nr 3665 i 3801)

Ja może, jeżeli nie ma innych propozycji, poproszę pana ministra o przedstawienie tej ustawy.

Bardzo proszę.

Sekretarz Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości Michał Wójcik:

Dziękuję bardzo.

Panie Przewodniczący! Szanowni Państwo!

Te zmiany w kodeksie karnym i kodeksie postępowania cywilnego dotyczą tzw. nielegalnych adopcji, czyli pewnego zjawiska, które ma miejsce niestety od wielu lat, na co zwracali uwagę i rzecznik praw obywatelskich, i rzecznik praw dziecka, a także różnego rodzaju instytucje, posłowie, senatorowie. Przez lata, można powiedzieć, nie można było sobie poradzić z problemem tzw. nielegalnych adopcji, czyli adopcji, które są prowadzone poza normalnym trybem postępowania adopcyjnego przewidzianego w przepisach kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, jak również na zasadzie tzw. uznania przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego, czyli w trybie administracyjnym.

W naszej ocenie jest tu luka prawna, która powoduje, że nie są uregulowane sytuacje, w których ktoś dla korzyści majątkowej lub osobistej może w istocie rzeczy kupować dziecko w ramach postępowania adopcyjnego bądź, nawet nie mając na celu korzyści majątkowej lub osobistej, przejmować dziecko w ramach uznania przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego. W takiej sytuacji osoba, która nie jest biologicznym ojcem dziecka, staje się w istocie, z formalnoprawnego punktu widzenia, ojcem wpisanym do rejestru, tylko na zasadzie oświadczenia woli składanego przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego.

Problem polega na tym – zacznę od tego ostatniego przypadku – że tego rodzaju oświadczenie jest właściwie nieweryfikowalne. Jeżeli ktoś, kto składa oświadczenie woli, w istocie mówi o tym, że jest biologicznym ojcem dziecka, to takie oświadczenie nie jest weryfikowalne. Oczywiście jakaś wątpliwość może zostać powzięta przez kierownika urzędu stanu cywilnego – zdarzają się takie sytuacje, ale rzadko. Odsyła się na drogę sądową tego typu sytuacje, gdy kierownik urzędu stanu cywilnego ma wątpliwości, czy dana osoba – pomimo wskazania matki biologicznej, że mamy do czynienia z ojcem biologicznym – tym ojcem biologicznym jest. No, nietrudno sobie wyobrazić taką sytuację, w której… W istocie nie ma możliwości zweryfikowania tego, bo na drodze sądowej również są bardzo ograniczone możliwości weryfikacji oświadczenia woli. No, zbiera się różnego rodzaju dowody, ale nie jest to np. badanie DNA. W istocie rzeczy… Nietrudno sobie wyobrazić, że tego rodzaju sytuacja może spowodować, że w bardzo prosty sposób ktoś, kto nie jest biologicznym ojcem dziecka, uzyska prawa do niego. A w sytuacji zrzeczenia się władzy rodzicielskiej matki w stosunku do dziecka – takie sytuacje mają miejsce – osoba, która jest całkowicie obca dla dziecka, staje się jedyną osobą, która jest odpowiedzialna za to dziecko, ma pełne prawa do niego. Wyobraźnia oczywiście podpowiada, że mogą z tej luki korzystać przestępcy, bo przecież, Szanowni Państwo, takie dziecko… Nie jesteśmy w stanie później sprawdzić, gdzie ono jest. No, ono może być wywiezione za granicę, a wtedy właściwie nie ma możliwości, żeby zweryfikować, gdzie to dziecko przebywa i czy rzeczywiście nie jest zagrożone dobro tego dziecka. I to jest jedna z kwestii, które są uregulowane w tej ustawie, czyli kwestia dotycząca uznania dziecka.

Regulujemy także kwestie postępowań adopcyjnych, ale nie na takiej zasadzie, że zmieniamy coś w przepisach dotyczących postępowania adopcyjnego, bo niczego nie zmieniamy – my tylko wprowadzamy rozwiązanie, w którym penalizujemy działania mające na celu w istocie kupno dziecka za pieniądze bądź też kupno za jakiś awans zawodowy. Jeżeli jest prowadzone postępowanie adopcyjne i ktoś właśnie z powodu korzyści majątkowych wyzbywa się dziecka na rzecz innej osoby, to jest to oczywiście sytuacja niedopuszczalna.

Dlaczego mówimy, że ten proceder jest bardzo niebezpieczny? Otóż, Szanowni Państwo, w internecie pojawiły się strony, na których w bardzo łatwy sposób można w istocie kupić dziecko, kupić człowieka za określoną cenę. Są takie strony internetowe, gdzie są ogłoszenia „sprzedam brzuszek”, „wynajmę brzuszek” i inne tego typu określenia, które w istocie mają na celu wyzbycie się dziecka, sprzedaż tego dziecka. Dziecko staje się przedmiotem w obrocie, to jest sytuacja niedopuszczalna. Penalizowane są działania mające na celu organizowanie takiego procederu, bo w istocie możemy mieć do czynienia ze zorganizowanymi grupami przestępczymi, które zajmują się tym procederem, które na większą skalę go prowadzą. Ale tylko coś takiego jest penalizowane. Jeżeli, dajmy na to, matka biologiczna w indywidualnym przypadku decyduje się sprzedać dziecko czy też wyzbyć się dziecka dla jakichś korzyści osobistych, np. dla awansu zawodowego, to taka sytuacja nie jest penalizowana. I to jest bardzo trudna sprawa z punktu widzenia działalności zarówno prokuratury, jak i sądu. Szanowni Państwo, niektórzy stosują kwalifikację dotyczącą handlu ludźmi, ale to nie jest handel ludźmi, dlatego że handel ludźmi musi być prowadzony w określonym celu – w celu wyzysku, żebractwa, prostytucji i innych tego rodzaju rzeczy. A więc tu mamy do czynienia z zupełnie inną sytuacją. Kiedy takie sprawy trafiają do prokuratury, zazwyczaj niestety one są umarzane. Jak duży może być ten proceder, pokazuje m.in. ta strona internetowa, na którą jest tak wiele wejść, która cieszy się dużym zainteresowaniem. Oczywiście media również zwracały uwagę, i to od lat, na tego typu proceder, na to, żeby jednak starać się to zwalczyć.

I my wprowadzamy, Szanowni Państwo, rozwiązania przewidujące odpowiedzialność karną, także w indywidualnych przypadkach, zarówno w zakresie postępowania adopcyjnego, jak i poza nim, czyli w tym trybie administracyjnym – chodzi o uznanie przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego. Wprowadzamy odpowiedzialność karną za obejście przepisów prawa bądź działanie wbrew przepisom prawa w każdym z tych przypadków, wprowadzamy sankcje od 3 miesięcy do 5 lat pozbawienia wolności. Jednocześnie definiujemy, ale wyłącznie na użytek prawa karnego, czym jest adopcja, czyli nabycie władzy rodzicielskiej nad dzieckiem przez inną osobę, od której to dziecko nie pochodzi.

Mam nadzieję, że ta ustawa zostanie przez państwa przyjęta z życzliwością. Jest to, dla mnie przynajmniej, najważniejsza ustawa, jeżeli chodzi o kwestię ochrony dobra dzieci. Z mojego punktu widzenia jest ona najważniejsza z tych, które były realizowane w resorcie sprawiedliwości. Mam nadzieję, że Senat poprze te propozycje, tak samo jak Sejm, który prawie że jednomyślnie przyjął wczoraj tę ustawę – tylko 2 posłów wstrzymało się od głosu. Bardzo dziękuję.

Przewodniczący Stanisław Gogacz:

Dziękuję bardzo panu ministrowi.

Teraz chciałbym zapytać Biuro Legislacyjne. Jest tu obecna pani Beata Mandylis, główny legislator. Pani przygotowała opinię, za co oczywiście bardzo dziękujemy, bo czasu nie było dużo.

Czy pani chce się wypowiedzieć? Nie.

Wszyscy państwo otrzymaliście tę opinię, ona jest dostępna w systemie elektronicznym.

Czy ktoś chciałby zabrać głos? Są pytania do pana ministra? Czy państwo senatorowie chcieliby zabrać głos?

Pan senator, przewodniczący Jan Rulewski, a później poprosimy pana…

Senator Jan Rulewski:

Panie Przewodniczący! Goście na posiedzeniu komisji!

W tej ustawie mówi się o nabyciu…

(Przewodniczący Stanisław Gogacz: Do mikrofonu prosiłbym…)

O, przepraszam. Już koniec kadencji, to straciłem kondycję, zwłaszcza w otoczeniu niezbyt przyjaznym ze względu na warunki BHP.

Chodzi o to, że ta ustawa reguluje… Zapewniam o moim osobistym poparciu dla penalizacji, ale ustawa reguluje zagadnienia związane tylko z dzieckiem, fizycznie istniejącym dzieckiem, a przecież różne wykładnie, prawne i nieprawne, których miałem okazję wysłuchiwać w trakcie prac Komisji Praw Człowieka, Praworządności i Petycji, mówiły o dziecku jako dziecku poczętym. Mamy świadomość, że w związku z rozwojem medycyny, jeszcze dalszym jej rozwojem, istnieje zjawisko adopcji zapłodnionych komórek, ich sprzedaży, kupna. Pytam więc – bynajmniej nie dlatego, że jestem adoratorem tych różnych spraw – czy ta ustawa nie jest zbyt ograniczona czasowo.

Przewodniczący Stanisław Gogacz:

Czy pan minister lub państwo z Ministerstwa Sprawiedliwości chcą się wypowiedzieć?

Sekretarz Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości Michał Wójcik:

My nie zmieniamy oczywiście definicji dziecka, niemniej kwestia jest taka, że ta sytuacja dotyczy… Rzeczywiście ta transakcja może być rozpoczęta w momencie, kiedy dziecko jeszcze się nie urodziło, jak najbardziej. Może być taka sytuacja, w której dziecko już się urodziło i dochodzi do transakcji, ale równie dobrze część tych środków może być przekazana wówczas, kiedy kobieta jest w ciąży. Jak najbardziej, to dotyczy także tego rodzaju sytuacji.

Przewodniczący Stanisław Gogacz:

Czy pan przewodniczący chciałby jeszcze zapytać?

Senator Jan Rulewski:

Nie, nie, ale…

(Brak nagrania)

Senator Jan Rulewski:

…Dzieckiem w rozumieniu konstytucyjnym, także w wykładni PiS, dzieckiem poczętym. Prawda?

(Przewodniczący Stanisław Gogacz: Dziękuję bardzo…)

Tylko jak można adoptować dziecko w probówce, za przeproszeniem? Przepraszam za określenie.

Przewodniczący Stanisław Gogacz:

Proszę o przedstawienie się i o krótką wypowiedź, tak żeby pan nie opowiadał…

(Wypowiedź poza mikrofonem)

Tylko pana stanowisko.

(Sekretarz Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości Michał Wójcik: Panie Przewodniczący, może…)

Przepraszam…

(Sekretarz Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości Michał Wójcik: …jeszcze pan naczelnik.)

…wcześniej pan minister, a później pan.

(Sekretarz Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości Michał Wójcik: Może jeszcze pan naczelnik by się wypowiedział.)

Naczelnik Wydziału Prawa Karnego w Departamencie Legislacyjnym Prawa Karnego w Ministerstwie Sprawiedliwości Marcin Kowal:

Z punktu widzenia znamion tego przestępstwa decydującym…

(Przewodniczący Stanisław Gogacz: Do mikrofonu proszę…)

Z punktu widzenia znamion tego przestępstwa i aktualizacji tych znamion decydujący jest moment wyrażenia przez rodzica zgody na utratę władzy rodzicielskiej i przez drugą osobę na nabycie władzy rodzicielskiej, więc ta zgoda może być wyrażona również w odniesieniu do dziecka, które jeszcze się nie urodziło. Sama procedura związana z przeprowadzeniem takiego przysposobienia oczywiście następuje już po urodzeniu dziecka, podobnie jak procedura dotycząca ewentualnego uznania dziecka. Taka sytuacja, o jakiej pan senator mówi, oczywiście może być tym objęta, niemniej warunkiem jest oczywiście uznanie dziecka i uruchomienie odpowiednich procedur prawnorodzinnych, tzn. albo przysposobienia, albo właśnie procedury związanej z uznaniem dziecka. W tym momencie dochodzi do aktualizacji znamion tego przestępstwa.

Przewodniczący Stanisław Gogacz:

Dziękuję bardzo.

Proszę. Ale proszę o krótką wypowiedź… i o przedstawienie się.

Główny Specjalista w Zespole Prawa Karnego w Biurze Rzecznika Praw Obywatelskich Piotr Zakrzewski:

Piotr Zakrzewski, Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich.

Rzecznik w opinii pisemnej skierowanej do Ministerstwa Sprawiedliwości pochwalił tę inicjatywę, tak jakby mając tutaj na celu podkreślenie, że bardzo dobrze zdefiniowano problem, bo ten problem rzeczywiście jest. Ja jednak miałbym pewne zastrzeżenia, ale nie ze złośliwości ani z tego powodu, że chcę się czepiać, tylko chodzi o to, czy ta nowelizacja jest prawidłowa technicznie, czy obejmuje wszystkie te przypadki, które chcemy penalizować. No, przez adopcję państwo rozumiecie nabycie władzy rodzicielskiej. Władzę rodzicielską ma rodzic, a człowiek staje się rodzicem w chwili urodzenia dziecka, czyli ta intuicja pana przewodniczącego jest trafna. Dlaczego? Dlatego że tu jest napisane, że kto, mając władzę rodzicielską, udziela zgody… A dopóki dziecko się nie urodzi, jeszcze nie ma władzy rodzicielskiej. Więc te znamiona mogą się tutaj jednak trochę kłócić, bo w chwili wyrażenia zgody… Co więcej, pamiętacie państwo, że jest też przysposobienie przed urodzeniem się dziecka – art. 75 k.r.o. Tu będzie wątpliwość, czy wyrażenie zgody przed urodzeniem się dziecka na podstawie art. 75 k.r.o. zrealizuje te znamiona. Ja mam wątpliwość, czy to się mieści w tych znamionach. Może się nie mieścić, bo nie mam władzy rodzicielskiej nad kimś, kto się jeszcze nie urodził. Tak jest zgodnie z przepisami k.r.o. Ja nie mówię o kwestiach filozoficzno-moralnych, tylko mówię o k.r.o. – rodzicem staję się w momencie urodzenia się dziecka, w tym momencie nabywam władzę rodzicielską.

Druga kwestia jest taka, że nabycie władzy rodzicielskiej następuje albo z mocy prawa, albo z mocy uznania, albo z mocy przysposobienia. Teraz powstaje pytanie, czy chodzi tutaj o takie przypadki, w których dziecko rodzi się np. w małżeństwie, a ojciec nie jest jego biologicznym ojcem, ale nie zaprzecza ojcostwu i zostaje ono wpisane. Przecież może być taka sytuacja. Czy to obejmuje też takie przypadki? Bardzo dziękuję.

Przewodniczący Stanisław Gogacz:

Dziękuję.

Czy Ministerstwo Sprawiedliwości…

Naczelnik Wydziału Prawa Karnego w Departamencie Legislacyjnym Prawa Karnego w Ministerstwie Sprawiedliwości Marcin Kowal:

Jeszcze raz muszę podkreślić, że do realizacji znamion tego przestępstwa konieczne jest uruchomienie jednej z instytucji prawnorodzinnych, tzn. albo uznanie dziecka, albo złożenie wniosku o przysposobienie. Tak więc taka sytuacja, że strony umawiają się, że dziecko, które jest poczęte, ale jeszcze nieurodzone, będzie, w cudzysłowie oczywiście, przedmiotem takiej właśnie nielegalnej adopcji albo nielegalnego uznania… No, to nie ma znaczenia z punktu widzenia aktualizacji tych znamion. To ma znaczenie dopiero wtedy, kiedy ta procedura zostanie uruchomiona. Wobec tego ta sytuacja, o której mówi pan mecenas, zostanie objęta kryminalizacją, tylko w późniejszym momencie, w momencie, w którym strony jednoznacznie okażą swoją wolę, by, w cudzysłowie, dokonać handlu tym dzieckiem, czyli zrzec się władzy rodzicielskiej na rzecz innej osoby za korzyść majątkową bądź osobistą, o czym mowa w tym przepisie. Tak więc my nie podzielamy tej obawy, o której mówi przedstawiciel rzecznika praw obywatelskich. Uważamy, że przepis jest prawidłowo skonstruowany i będzie obejmował również te sytuacje, na które słusznie zwracał uwagę rzecznik. My nie mamy takiej obawy, że to pozostanie poza zakresem kryminalizacji.

Przewodniczący Stanisław Gogacz:

Dziękuję bardzo.

Czy ktoś chciałby zabrać głos?

Pan przewodniczący Jan Rulewski. Bardzo proszę.

Senator Jan Rulewski:

Zakładając, że ten problem już pan nam wyjaśnił w stopniu dostatecznym, wracam do §2 ze zmiany drugiej – w §2 mówi się o władzy rodzicielskiej. Władzę rodzicielską, w małżeństwie szczególnie, ale niekoniecznie – to tak dla jasności – pełnią oboje rodzice. Wobec tego pytanie jest takie, czy jeśli to dziecko zostanie… Tu jest ten zarzut, jest to obostrzenie. Czy jeśli ono zostanie przez matkę, która przecież jest rodzicielką, przekazane odpłatnie we władzę innej osoby, to również ojciec, który ma obowiązki wynikające z pełnienia władzy rodzicielskiej – to nie tak, że jest się tylko ojcem, są też obowiązki – będzie objęty kryminalizacją?

Przewodniczący Stanisław Gogacz:

Dziękuję bardzo.

Czy ministerstwo, przedstawiciele władz…

Bardzo proszę.

Dyrektor Departamentu Legislacyjnego Prawa Karnego w Ministerstwie Sprawiedliwości Karina Bednik:

Oczywiście zakładamy, że przypadek, o którym pan senator powiedział, może się zdarzyć w praktyce, tzn. może dojść do sytuacji, w której tylko jeden z dwojga rodziców, którym przysługuje władza rodzicielska, będzie chciał wyzbyć się tej władzy rodzicielskiej na rzecz osoby, od której dziecko nie pochodzi, która nie jest biologicznym rodzicem, niemniej przedłożona regulacja będzie powodowała odpowiedzialność karną osoby, która wyrazi zgodę na taką adopcję dziecka przez inną osobę. Oczywiście zgodnie z zasadą indywidualizacji odpowiedzialności karnej ponosić odpowiedzialność może tylko ta osoba, której działanie wypełnia znamiona przestępstwa określonego w ustawie, więc nie można mówić o sytuacji, w której odpowiedzialność karna jednej osoby rozciąga się na inną osobę. Jeszcze raz powiem: odpowiedzialność będzie ponosiła ta osoba, której działanie wypełni znamiona przedłożonego przepisu.

(Brak nagrania)

Senator Jan Rulewski:

…Karnie. Nawet jeżeli dziecko w wieku lat 16, 14, 12 pojawi się na ulicy bez opiekuna, to nie ma znaczenia, czy to matka, czy ojciec… No, są ścigani.

Przewodniczący Stanisław Gogacz:

Czy państwo chcielibyście jeszcze coś dodać?

Jeżeli nie, to…

Pan senator Czerwiński. Bardzo proszę.

Senator Jerzy Czerwiński:

Mam pytanie w związku z tą nowelą. Czy ona obejmuje także kwestię surogatek, instytucji surogatki?

Główny Specjalista w Zespole Prawa Karnego w Biurze Rzecznika Praw Obywatelskich Piotr Zakrzewski:

Jeszcze tylko ostatnie pytanie: jak rozumieć znamię korzyści osobistej? Bo jeżeli chcę stać się rodzicem dziecka w wyniku tej nielegalnej procedury… No, przecież to jest dla mnie korzyść osobista. Czy to znamię nie staje się puste w tym momencie? Bo tak też można rozumieć korzyść osobistą. Załóżmy, że jestem człowiekiem bezdzietnym i nagle uzyskuję w wyniku tej procedury dziecko – działam przecież w celu osiągnięcia korzyści osobistej.

Przewodniczący Stanisław Gogacz:

Dziękuję bardzo.

(Naczelnik Wydziału Prawa Karnego w Departamencie Legislacyjnym Prawa Karnego w Ministerstwie Sprawiedliwości Marcin Kowal: Dziwi mnie…)

Były 2 pytania…

(Naczelnik Wydziału Prawa Karnego w Departamencie Legislacyjnym Prawa Karnego w Ministerstwie Sprawiedliwości Marcin Kowal: Tak.)

…senatora Czerwińskiego i pana…

(Naczelnik Wydziału Prawa Karnego w Departamencie Legislacyjnym Prawa Karnego w Ministerstwie Sprawiedliwości Marcin Kowal: Mówiąc szczerze, nie wiem, jakie było to pierwsze, bo skupiłem się na tym drugim pytaniu.)

(Głos z sali: Surogatki, surogatki.)

O surogatki.

Naczelnik Wydziału Prawa Karnego w Departamencie Legislacyjnym Prawa Karnego w Ministerstwie Sprawiedliwości Marcin Kowal:

Tak, tak, one są tym jak najbardziej objęte. No, właśnie pod tym kątem ten przepis był projektowany.

Jeżeli chodzi o tę drugą kwestię, to przyznam szczerze, że dziwię się temu pytaniu, czy dziecko można traktować w kategoriach czy to korzyści majątkowej, czy to korzyści osobistej. Te pojęcia – zarówno korzyści majątkowej, jak i korzyści osobistej – są utrwalone i jednolicie interpretowane w orzecznictwie sądowym i w doktrynie prawa karnego. Przez pojęcie korzyści majątkowej… No, chyba nie trzeba tej korzyści definiować, ona jest oczywista. Przez pojęcie korzyści osobistej rozumie się chociażby awans zawodowy czy obietnicę lepszej pracy – no, tu chodzi o takie sytuacje. Oczywiście nie można tu mówić o normie pustej. Dziecka nie traktujemy w kategoriach korzyści, w żadnym wypadku. Jeśli chodzi o uzyskanie władzy rodzicielskiej nad dzieckiem, to można mieć wątpliwości – ale to mówię tylko żartobliwie, bo sam jestem ojcem – czy to jest korzyść osobista lub majątkowa. No, można mieć co do tego wątpliwości, ale oczywiście wyłącznie w formie żartobliwej to mówię.

Przewodniczący Stanisław Gogacz:

Dziękuję bardzo.

Proszę państwa, jeżeli nie ma więcej pytań, to ja proponuję, żebyśmy przystąpili do głosowania nad zawartą w druku senackim nr 1320 ustawą, którą przyjął wczoraj Sejm, ustawą dotyczącą właśnie materii, o której tutaj dyskutowaliśmy, czyli zmiany kodeksu karnego i kodeksu postępowania cywilnego. Chodzi o kwestie, które tu zostały już poruszone.

Kto z państwa jest za przyjęciem tej ustawy? (17)

Czyli nie ma głosów przeciw, nikt się nie wstrzymał.

W takim razie stwierdzam, że ustawa została przyjęta przez połączone komisje.

Na sprawozdawcę proponuję pana wiceprzewodniczącego Komisji Ustawodawczej, mecenasa…

(Senator Zbigniew Cichoń: …Cichonia.)

Nie to, żebym… (Wesołość na sali) Prosiłbym mecenasa Cichonia o to, żeby po prostu był sprawozdawcą.

Czy są inne propozycje? Nie ma.

(Senator Zbigniew Cichoń: Dziękuję bardzo.)

To ja dziękuję bardzo.

Dziękuję ministerstwu, dziękuję gościom.

Przystępujemy… Tylko mam właśnie pytanie do sekretariatu, czy możemy przystąpić od razu…

(Głos z sali: To są inne komisje.)

A, to są inne…

Proszę państwa, w takim razie możemy rozpocząć… Prosiłbym oczywiście o wcześniejsze przybycie, ale zgodnie z porządkiem możemy rozpocząć o 9.45.

(Wypowiedź poza mikrofonem)

W tej samej sali, tak.

A za to posiedzenie oczywiście dziękuję.

Zamykam już to posiedzenie.

(Koniec posiedzenia o godzinie 9 minut 24)