Zapis stenograficzny

– wspólne posiedzenie Komisji Rodziny, Polityki Senioralnej i Społecznej (68.)

oraz Komisji Infrastruktury (80.)

w dniu 19 kwietnia 2017 r.

Porządek obrad:

1. Rozpatrzenie ustawy o czasie pracy na statkach żeglugi śródlądowej (druk senacki nr 478, druki sejmowe nr 1321 i 1342).

(Początek posiedzenia o godzinie 15 minut 03)

(Posiedzeniu przewodniczy przewodniczący Komisji Infrastruktury Stanisław Kogut)

Przewodniczący Stanisław Kogut:

Pozwólcie państwo, że otworzę wspólne posiedzenie Komisji Rodziny, Polityki Senioralnej i Społecznej, a także Komisji Infrastruktury.

Serdecznie witam na posiedzeniu pana przewodniczącego komisji, pana Dudę, byłego ministra. Wszyscy go państwo znacie. Serdecznie witam także pana Jerzego Maternę, sekretarza stanu w Ministerstwie Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej, i jego zastępców – żebym tu kogoś nie pominął. Serdecznie witam przedstawiciela Krajowej Sekcji Morskiej Marynarzy i Rybaków NSZZ „Solidarność”, pana Pawła Kowalskiego, mojego kolegę, który na walce o statki to chyba zęby zjadł i walczył o nie, kiedy pływały pod inną banderą. Ja jako kolejarz znałem to już na pamięć. Serdecznie witam także, Drodzy Państwo, pana Jana Popończyka, członka zarządu Stowarzyszenia Pilotów Wiślanych. Serdecznie witam pana dyrektora Urzędu Żeglugi Śródlądowej w Warszawie, pana Macieja Gromka. Witam pana prezesa Związku Polskich Armatorów Śródlądowych, pana Fabiańczyka, także pana Andrzejewskiego ze Związku Polskich Armatorów Śródlądowych. I, Drodzy Państwo, serdecznie witam naszego pana legislatora, pana Jakuba Zabielskiego.

Punkt 1. porządku obrad: rozpatrzenie ustawy o czasie pracy na statkach żeglugi śródlądowej (druk senacki nr 478, druki sejmowe nr 1321 i 1342)

Drodzy Państwo, chcę powiedzieć, że w związku z tym, że jest to projekt rządowy, w Sejmie przeszedł on jednogłośnie. Pan Kukiz zgłaszał 3 poprawki, ale później wycofał się z tych wszystkich poprawek.

Panie Ministrze, proszę bardzo, tylko bardzo krótko, a potem pan legislator.

Sekretarz Stanu w Ministerstwie Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej Jerzy Materna:

Dziękuję bardzo.

Panie Przewodniczący! Wysoka Komisjo!

Projekt ustawy o czasie pracy na statkach żeglugi śródlądowej ma na celu implementację dyrektywy Rady 2014/112/UE wykonującej Umowę europejską dotyczącą niektórych aspektów organizacji czasu pracy w transporcie śródlądowym, zawartą przez Europejskie Stowarzyszenie Żeglugi Śródlądowej, Europejską Organizację Kapitanów i Europejską Federację Pracowników Transportu. Przedmiotowa dyrektywa zobowiązuje państwa członkowskie do przyjęcia przepisów regulujących niektóre aspekty czasu pracy w transporcie śródlądowym, zdrowia oraz bezpieczeństwa pracy na statku żeglugi śródlądowej. Implementacja dyrektywy do polskiego porządku prawnego powinna nastąpić do 31 grudnia 2016 r. Wydłużenie okresu na implementację dyrektywy wynika bezpośrednio z konieczności przeprowadzenia – ze względu na charakter wprowadzonej regulacji, gdyż wpływa ona na prawa oraz obowiązki pracodawców i pracowników sektora transportu wodnego żeglugi śródlądowej – szerokich konsultacji publicznych i uzgodnień co do projektu ustawy o czasie pracy na statkach żeglugi śródlądowej.

W ramach prowadzonych konsultacji publicznych wpłynęły uwagi Związku Polskich Armatorów Śródlądowych dotyczące uznania za czas pracy również czasu delegacji służbowych marynarzy. Ponieważ uwzględnienie uwag wiązałoby się z powstaniem istotnych skutków społeczno-finansowych, Ministerstwo Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej musiało skonsultować zgłoszone uwagi z Ministerstwem Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej oraz Ministerstwem Finansów, a także poddać je wnikliwej i dogłębnej analizie. Jednocześnie ze względu na określony termin wdrożenia dyrektywy Ministerstwo Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej pozostaje w stałym kontakcie z Komisją Europejską, przygotowując wyjaśnienie w sprawie wymienionego terminu, czyli 31 grudnia 2016 r.

Obowiązujące obecnie przepisy kodeksu pracy nie odpowiadają w pełni potrzebom armatorów i pracowników zatrudnionych w sektorze żeglugi śródlądowej i w praktyce są trudne do stosowania ze względu na specyfikę pracy wykonywanej na statkach żeglugi śródlądowej. Wdrożenie do polskiego prawa w drodze ustawy o czasie pracy na statkach żeglugi śródlądowej wymogów dyrektywy zapewni stworzenie polskim armatorom takich warunków organizacji pracy na statkach żeglugi śródlądowej, jakie mają armatorzy pozostałych państw europejskich.

Projekt ustawy o czasie pracy na statkach żeglugi śródlądowej uzupełnia więc obowiązujące przepisy kodeksu pracy w sposób bardziej odpowiadający potrzebom armatorów i pracowników zatrudnionych w sektorze transportu wodnego śródlądowego oraz wprowadza regulacje uwzględniające specyfikę pracy na statku żeglugi śródlądowej.

Do najważniejszych regulacji wprowadzanych projektem ustawy należą: po pierwsze, zaliczenie gotowości pracownika do wykonywania pracy do czasu pracy; po drugie, wprowadzenie 12-miesięcznego okresu rozliczeniowego dla pracodawców; po trzecie, wprowadzenie limitów czasu pracy dla pracowników wykonujących pracę na statkach żeglugi śródlądowej; po czwarte, zapewnienie odpowiednich dni odpoczynku dla pracowników zatrudnionych na statkach żeglugi śródlądowej; po piąte, obowiązek prowadzenia przez pracodawcę ewidencji czasu pracy na statkach żeglugi śródlądowej.

Przedmiotowa ewidencja ma być przechowywana na pokładzie statku przez 12 miesięcy, a do dziesiątego dnia każdego miesiąca pracodawca ma obowiązek przedstawić pracownikowi do zatwierdzenia ewidencję za miesiąc poprzedni. Pracownik zatwierdza ją podpisem, a kopię zatwierdzonej ewidencji przechowuje przez 1 rok.

Mając na uwadze obowiązek implementacji dyrektywy 2014/112/UE i bieżący monitoring Komisji Europejskiej stanów wdrożenia dyrektyw przez państwa członkowskie, a także charakter wprowadzanej regulacji, odpowiadający potrzebom środowiska pracowników i pracodawców w zakresie projektowanej ustawy, armatorom sektora transportu wodnego śródlądowego, zwracam się z uprzejmą prośbą o przyjęcie projektu ustawy o czasie pracy na statkach żeglugi śródlądowej w obecnym kształcie. Dziękuję.

Przewodniczący Stanisław Kogut:

Serdecznie dziękuję panu ministrowi.

Proszę, pan legislator.

Główny Legislator w Biurze Legislacyjnym w Kancelarii Senatu Jakub Zabielski:

Dziękuję bardzo.

Panie Przewodniczący! Wysoka Komisjo! Panie Ministrze! Szanowni Państwo!

Krótko, tak jak prosił pan przewodniczący. Biuro Legislacyjne w swojej opinii nie sformułowało żadnej konkretnej propozycji poprawki. Chcemy jedynie zwrócić uwagę na pewną kwestię. Otóż trzeba mieć świadomość, że ustawa, którą zajmuje się dzisiaj komisja, wprowadza odstępstwa od ogólnych reguł kodeksu pracy. Trzeba mieć tego świadomość. Każda ustawa szczegółowa, która modyfikuje zasady ogólne, może budzić wątpliwości co do zakresu wyjątków oraz co do tego, w jaki sposób modyfikuje się zasady ogólne. Tak naprawdę dopiero praktyka pokaże to, czy ten akt, którym zajmuje się komisja, jest aktem na tyle doskonałym czy na tyle dobrym, że nie będzie żadnych wątpliwości związanych z relacją tej ustawy z kodeksem pracy.

Ja w swojej opinii wskazałem kilka obszarów, które mogą generować takie wątpliwości, jednocześnie pokazując Wysokiej Komisji, państwu senatorom, że trzeba mieć świadomość, że lex specialis powinno być tak wprowadzone, aby nie było żadnych wątpliwości. W tym konkretnym przypadku w pewnych aspektach, w pewnych obszarach takie wątpliwości mogą się pojawić. W razie jakichś szczegółowych pytań dotyczących tych obszarów oczywiście jestem gotów udzielić odpowiedzi, dlaczego jest taka, a nie inna opinia pisemna. Dziękuję bardzo.

Przewodniczący Stanisław Kogut:

Dziękuję serdecznie.

Czy ktoś z przybyłych gości? Nie ma chętnych.

A z senatorów?

Proszę, pan Popończyk, ale bardzo krótko. Proszę bardzo.

Członek Zarządu Stowarzyszenia Pilotów Wiślanych Jan Popończyk:

Panie Przewodniczący! Wysoka Komisjo!

Mam jedną uwagę, która została też przesłana przez nasze stowarzyszenie do sekretariatu komisji, a dotyczy sposobu prowadzenia ewidencji. Sprawa jest następująca: dyrektywa przewiduje prowadzenie ewidencji czasu pracy ze względu na to, że dotyczy specyficznego rodzaju pływania, pracy w wymiarze… Te poprawki, które zgłaszał Kukiz, były nieco inne.

(Przewodniczący Stanisław Kogut: Te same.)

Nie.

(Głos z sali: Te same.)

Przewodniczący Stanisław Kogut:

Przepraszam, zostały posprawdzane, to były te same poprawki. Pan Kukiz wycofał się w Sejmie z tych poprawek.

Ale proszę bardzo, niech pan skończy. Proszę bardzo.

Członek Zarządu Stowarzyszenia Pilotów Wiślanych Jan Popończyk:

Dziękuję.

Sprawa jest bardzo doniosła, ponieważ ustawa w porównaniu z dyrektywą rozszerza zakres jej stosowania na wszystkich pracowników pływających w żegludze śródlądowej zatrudnionych na etacie. To po pierwsze. Po drugie, ponieważ ustawa jako definicję statku podaje definicję odwołującą się do ustawy o żegludze śródlądowej, praktycznie wszystko, co pływa, z wyjątkiem łodzi ratunkowych, inspekcyjnych czy pływających domów mieszkalnych, jest objęte działaniem tej ustawy. Efekt jest taki, że o ile ewidencja, którą dyrektywa wprowadza po to, żeby kontrolować czas pracy załóg pływających na wymianach, czyli wymieniających się co kilka tygodni, mieszkających przez ten czas na statkach, taka ewidencja jest rzeczywiście bardzo potrzebna, bo po prostu nie ma innej możliwości kontrolowania tego, o tyle wprowadzenie ewidencji na wszystkich statkach jest bardzo dużym… Szczególnie dla armatorów, którzy mają kilka niewielkich jednostek i zatrudniają kilka osób… Oni muszą mieć odpowiednią liczbę ewidencji, tzn. na każdym statku muszą mieć tyle ewidencji, ilu pracowników w ciągu roku na tym statku się znajdzie, łącznie z łodziami odkrytopokładowymi, promami linowymi itd. I ta propozycja, o której nasze stowarzyszenie mówiło i która została złożona do komisji, dotyczy tego, żeby prowadzenie ewidencji ograniczyć do tych zastosowań, w których jest ona wskazana w dyrektywie wprost. Dziękuję.

Przewodniczący Stanisław Kogut:

Dziękuję serdecznie panu kapitanowi.

Proszę, Panie Ministrze, proszę krótko odpowiedzieć na wątpliwości pana kapitana.

(Sekretarz Stanu w Ministerstwie Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej Jerzy Materna: Ja może oddam głos specjaliście. On odpowie w kilku zdaniach. Dzisiaj to dostaliśmy…. Poproszę pana Tomasza Koconia.)

Proszę bardzo.

Specjalista w Departamencie Żeglugi Śródlądowej w Ministerstwie Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej Tomasz Kocoń:

Dzień dobry.

Tomasz Kocoń, Ministerstwo Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej.

Pierwsza sprawa jest taka, że dyrektywa wprowadza definicję pracownika, według której pracownikiem jest każda osoba zatrudniona przez przedsiębiorstwo świadczące usługi polegające na przewozie osób i rzeczy. Pracownicy pracujący w systemie rotacyjnym lub zmianowym, jak nazwał to pan kapitan, stanowią tylko jedną z kategorii pracowników zatrudnionych w transporcie wodnym śródlądowym. Drugą kategorią są np. pracownicy pracujący w porze nocnej. Dyrektywa wprowadziła tę definicję tylko ze względu na fakt zapewnienia odpowiedniego poziomu ochrony dla tych pracowników. Ten poziom ochrony ma być taki sam, jaki przysługuje innym pracownikom zatrudnionym w sektorze transportu wodnego śródlądowego. Wprowadzenie poprawki ograniczającej zakres stosowania ochrony w stosunku do pracowników pracujących w systemie zmianowym doprowadziłoby do tego, że z całego sektora transportu zostałaby wykluczona duża część pracowników, chociażby np. personel pokładowy, który nie zawsze pracuje w systemie rotacyjnym.

Kolejna sprawa to wprowadzenie poprawki dotyczącej zastąpienia ewidencji czasu pracy rozkładem czasu pracy. To praktycznie nic nie zmieni, jeśli chodzi o obowiązki, bo te obowiązki, które są określone w projekcie ustawy, są obowiązkami przewidzianymi przez dyrektywę i muszą zostać wprowadzone. W tym zakresie wprowadzenie poprawki pana kapitana nic by więc nie zmieniło. Dziękuję.

Przewodniczący Stanisław Kogut:

Czy ktoś z senatorów…

(Wypowiedź poza mikrofonem)

Nie, nie, przepraszam.

Czy ktoś z senatorów chciałby przejąć te poprawki? Nikt. Nie ma chętnych.

Skoro nikt tych propozycji nie przejmuje, nie będziemy nad nimi głosować.

Proszę bardzo, Panie Kapitanie, proszę jeszcze krótko do tego się ustosunkować.

Członek Zarządu Stowarzyszenia Pilotów Wiślanych Jan Popończyk:

Poprawki, szczególnie poprawka druga, to jest zapis żywcem wzięty z dyrektywy, tylko po prostu dostosowany…

(Wypowiedź poza mikrofonem)

Jest to…

Przewodniczący Stanisław Kogut:

Przepraszam, niech odpowie pan z Biura Legislacyjnego, bo to jest fachowiec. Proszę.

(Wypowiedź poza mikrofonem)

Ale nie, w tej materii… bo tu są kłótnie.

Proszę, krótko.

Główny Legislator w Biurze Legislacyjnym w Kancelarii Senatu Jakub Zabielski:

Proszę państwa, jeżeli chodzi o wdrażanie dyrektyw, to z technicznego punktu widzenia, ja już nie będę odnosił się do meritum, nie powinno sprowadzać się do przepisywania treści dyrektywy słowo w słowo, chociażby z tego powodu, że dyrektywa została napisana na podstawie innych zasad prawodawczych aniżeli nasze, krajowe. Zostało to przygotowane z uwzględnieniem unijnych zasad prawodawczych. Od strony technicznej nie da się tego tak jeden do jednego przenieść do naszego aktu.

Przewodniczący Stanisław Kogut:

Dziękuję.

Proszę, Panie Kapitanie, dalej, proszę.

Członek Zarządu Stowarzyszenia Pilotów Wiślanych Jan Popończyk:

Z pełną świadomością używam tego w znaczeniu kolokwialnym, a nie ścisłym, ponieważ chodzi o oddanie tego, co jest w zapisie dyrektywy, w tzw. klauzuli 12 najistotniejsze w świetle założeń dyrektywy.

Jeżeli zaś chodzi o załogi statków, dyrektywa mówi wprost, jakich pracowników dotyczy, a dotyczy: mobile workers, czyli pracowników przemieszczających się; travelling workers, czyli podróżujących, i shift workers, czyli pracujących w systemie rotacyjnym, nie zmianowym. U nas zmiany są rozumiane inaczej niż praca rotacyjna. Na statkach żeglugi śródlądowej pływających w trasach wypływa się na 2, 3 czy 4 tygodnie. Tyle czasu jest się na statku, potem na drugie tyle ze statku się schodzi. I to jest praca, która po angielsku nazywa się shift work. Dlatego ta dyrektywa, właśnie ze względu na to, że dotyczy właśnie tych pracowników, na dodatek jest wskazanie, że chodzi o ruch międzynarodowy itd., itd., do tego się odnosiła. Bardzo dobrze, że ustawa rozszerza przywileje związane z elastycznym czasem pracy, obejmuje nimi wszystkich pracowników, to jest świetne. Problem polega tylko i wyłącznie na komplikacji, jaką w praktyce będą mieli armatorzy i pracownicy, związanej z tą ewidencją, z formą, w jakiej ona w tej ustawie jest przewidziana. I tylko o to chodzi. Dziękuję.

Przewodniczący Stanisław Kogut:

Dziękuję serdecznie.

Państwa propozycja jako Stowarzyszenia Pilotów Wiślanych została przekazana wszystkim senatorom. Stanowisko NSZZ „Solidarność”, ja zasięgałem opinii u pana Kowalskiego, jest takie, żeby tę ustawę przyjąć bez poprawek.

Ja składam wniosek o przyjęcie ustawy bez poprawek.

Kto z panów senatorów jest za przyjęciem tej ustawy bez poprawek? (12)

Kto jest przeciw? (0)

Kto się wstrzymał? (0)

Stwierdzam, że projekt ustawy przeszedł bez poprawek.

Wyznaczmy senatora sprawozdawcę.

Czy jest ktoś chętny?

Skoro nie ma, to wyznaczamy kolegę Hamerskiego.

Czy senator Hamerski wyraża zgodę?

Góral, to może trochę popływać.

(Wypowiedź poza mikrofonem)

Wyraża zgodę.

Dziękuję serdecznie.

Zamykam posiedzenie połączonych komisji: Komisji Rodziny, Polityki Senioralnej i Społecznej oraz Komisji Infrastruktury. Dziękuję.

(Koniec posiedzenia o godzinie 15 minut 18)