COSAC – Konferencja Komisji do Spraw Unijnych Parlamentów Unii Europejskiej – forum współpracy komisji ds. europejskich parlamentów narodowych państw członkowskich UE i Parlamentu Europejskiego. COSAC wspiera wymianę informacji i najlepszych praktyk między parlamentami narodowymi a Parlamentem Europejskim. Zgodnie z Traktatem z Lizbony COSAC może przedkładać wszelkie uwagi, które uzna za właściwe, pod rozwagę Parlamentu Europejskiego, Rady i Komisji Europejskiej. Uwagi COSAC nie są wiążące dla parlamentów narodowych, ani nie przesądzają ich stanowisk. Spotkania plenarne COSAC odbywają się dwa razy w roku w stolicy państwa sprawującego prezydencję w UE. Zgodnie z regulaminem COSAC, w skład polskiej delegacji wchodzi 6 parlamentarzystów – 4 posłów i 2 senatorów. Posiedzenia COSAC tłumaczone są symultanicznie na języki urzędowe Unii Europejskiej. Dokumenty Konferencji przekazywane są w języku angielskim lub francuskim. Konferencja posiada stały sekretariat mieszczący się w siedzibie Parlamentu Europejskiego w Brukseli. Oprócz spotkań plenarnych odbywa się także spotkanie przewodniczących Komisji ds. UE w każdym z państw. Obrady są tłumaczone symultanicznie tylko na język angielski i francuski.

strona internetowa: www.cosac.eu

Międzyparlamentarna Konferencja ds. Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa (WPZiB) oraz Wspólnej Polityki Bezpieczeństwa i Obrony (WPBiO) jest forum służącym parlamentarnej kontroli w zakresie wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa Unii Europejskiej.
Konferencja została powołana na spotkaniach Konferencji Przewodniczących Unii Europejskiej (KPPUE) w dniach 3-5 kwietnia 2011 r. w Brukseli oraz w dniach 20-12 kwietnia 2012 r. w Warszawie. Zgodnie z Konkluzjami przyjętymi przez KPPUE w Warszawie  Konferencja ta zastępuje dotychczasowe spotkania przewodniczących komisji spraw zagranicznych (COFACC) oraz komisji obrony (CODACC) parlamentów państw członkowskich UE. Każdy parlament narodowy, w tym dwuizbowy, deleguje do Konferencji 6 przedstawicieli, natomiast Parlament Europejski 16 przedstawicieli. Delegacja Sejmu i Senatu na Konferencję jest delegacją "wielką" tj. w jej skład wchodzą przewodniczący komisji spraw zagranicznych, komisji obrony narodowej oraz komisji spraw Unii Europejskiej Sejmu i Senatu lub inni członkowie komisji przez nich wskazani. Konferencja zbiera się raz na pół roku w kraju sprawującym prezydencję w Radzie UE lub w Parlamencie Europejskim w Brukseli. Pierwsze spotkanie Konferencji odbyło się w dniach 9-10 września 2012 r. w Pafos na Cyprze. W jej trakcie przyjęto Regulamin Konferencji oraz jej Konkluzje.

Wspólne Spotkania Parlamentarne (Joint Parliamentary Meetings) – organizowane przez Parlament Europejski wspólnie z parlamentem narodowym państwa sprawującego prezydencję UE. Odbywają się w siedzibie Parlamentu Europejskiego pod wspólnym przewodnictwem przewodniczącego parlamentu narodowego kraju sprawującego prezydencję w Unii Europejskiej i przewodniczącego Parlamentu Europejskiego. Spotkania te są poświęcone wymianie poglądów na temat jednego z wielkich problemów Unii lub współczesności. Zazwyczaj z parlamentarzystami narodowymi Unii spotykają się wówczas przewodniczący Komisji Europejskiej oraz przewodniczący Rady. Przy organizacji Wspólnych Spotkań Parlamentarnych (WSP) za priorytetowe uznaje się zagadnienia o strategicznym znaczeniu, które w danym momencie nie są przedmiotem prac legislacyjnych Unii Europejskiej, ale w odniesieniu do których Unia musi wypracować wspólne stanowisko. Do zagadnień takich należą: wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa, w tym wspólna polityka bezpieczeństwa i obrony, koordynacja polityki makroekonomicznej i monetarnej, czy też wymiar wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości. Celem tych spotkań jest ustanowienie lepszej kontroli parlamentarnej nad decyzjami podejmowanymi na poziomie Unii Europejskiej, w wymiarze międzyrządowym i pozalegislacyjnym. Z uwagi na obecność przewodniczącego Rady, a także ministrów z kraju sprawującego prezydencję wnoszą one również cenny wkład do prac Rady. W ciągu każdego półrocza organizowane jest z reguły jedno WSP. We WSP uczestniczą sześcioosobowe delegacje parlamentów narodowych (dotychczas 4 posłów i  2 senatorów wyznaczanych ad hoc przez Marszałków Sejmu i Senatu, w porozumieniu z przewodniczącymi komisji właściwych ds. Unii Europejskiej). Integralną częścią WSP są poprzedzające je spotkania parlamentarzystów krajowych i europejskich w ramach grup politycznych. WSP zasadniczo zajmują się przekrojowymi zagadnieniami angażującymi więcej niż jedną komisję Parlamentu Europejskiego i parlamentów narodowych. Niedawne przykłady tego rodzaju zagadnień to: zmiany klimatu, program sztokholmski, energetyka, kryzys gospodarczy, rozszerzenie Unii Europejskiej. WSP współorganizowane 5–6 grudnia 2011 r. w Brukseli przez Sejm i Senat w ramach wymiaru parlamentarnego polskiej prezydencji, poświęcone będzie rozwojowi demograficznemu w zrównoważonej Europie i spójności społecznej.

Podczas WSP Parlament Europejski zapewnia tłumaczenie na wszystkie oficjalne języki Unii Europejskiej.

Wspólne Spotkania Komisji (Joint Committee Meetings) – organizowane przez Parlament Europejski wspólnie z parlamentem narodowym państwa sprawującego prezydencję UE i prowadzone wspólnie przez przewodniczących właściwych komisji branżowych, otwarte dla wszystkich parlamentów narodowych. Spotkania odbywają się w siedzibie Parlamentu Europejskiego. Spotkania te służą wymianie opinii między deputowanymi do Parlamentu Europejskiego a parlamentarzystami krajowymi, której celem jest wywieranie wpływu na decyzje legislacyjne Parlamentu Europejskiego. Wspólne Spotkania Komisji (WSK) z reguły dotyczą tych obszarów polityki, które znajdują się w kompetencjach legislacyjnych UE. Delegacje parlamentarne liczą 4 członków (2 posłów i 2 senatorów) wyznaczanych ad hoc przez Marszałków Sejmu i  Senatu na wniosek przewodniczących komisji ds. UE oraz komisji sektorowych według właściwości. W ciągu semestru powinny się odbywać nie więcej niż dwa Wspólne Spotkania Komisji. WSK współorganizowane 10–11 października 2011 r. w Brukseli przez Sejm i Senat w ramach wymiaru parlamentarnego polskiej prezydencji poświęcone było nowej strategii na rzeczjednolitego Rynku.

Podczas WSK Parlament Europejski zapewnia tłumaczenie na wszystkie oficjalne języki Unii Europejskiej.

Spotkania przewodniczących komisji branżowych parlamentów państw członkowskich UE, Parlamentu Europejskiego i krajów kandydujących – organizowane są w parlamencie państwa sprawującego prezydencję w Radzie UE i składają się na wymiar parlamentarny prezydencji. Odbywają się z inicjatywy komisji branżowych parlamentu kraju sprawującego prezydencję, których przewodniczący zapraszają do uczestnictwa w tych posiedzeniach parlamentarzystów krajowych i posłów do Parlamentu Europejskiego. Obrady prowadzone są przez przewodniczącego (lub przewodniczących w przypadku parlamentów dwuizbowych) odpowiedniej komisji w parlamencie narodowym, w której dossier znajduje się aktualnie omawiany temat.  Tematyka spotkań odpowiada priorytetom danej prezydencji, jednakże przewodniczący niektórych komisji (spraw zagranicznych, obrony) spotykają się regularnie w każdym półroczu. Podczas polskiej prezydencji w lipcu i wrześniu 2011 r. odbyły się w Warszawie spotkania przewodniczących komisji obrony, spraw Unii Europejskiej, komisji właściwych ds. polityki regionalnej i infrastruktury, komisji gospodarki, spraw zagranicznych, budżetu i finansów oraz rolnictwa. Inicjowane przez prezydencję spotkania przewodniczących komisji tworzą przestrzeń współpracy horyzontalnej parlamentarzystów w ramach systemu Unii Europejskiej. Pierwowzorem i inspiracją dla tej formuły współpracy jest konferencja COSAC. Obrady prowadzone są po angielsku, francusku i w języku gospodarzy, co jednak nie wyklucza możliwości zapewnienia sobie, w porozumieniu z gospodarzami, tłumaczenia na język ojczysty przez każdy z parlamentów.

Międzyparlamentarne spotkania komisji (Interparliamentary Committee Meetings) organizowane są z inicjatywy komisji parlamentarnych Parlamentu Europejskiego, których przewodniczący zapraszają do uczestnictwa w tych posiedzeniach parlamentarzystów z państw członkowskich UE i państw kandydujących. Posiedzenia należące do tej kategorii są organizowane na wyłączną odpowiedzialność Parlamentu Europejskiego i jego komisji. Obrady prowadzone są przez przewodniczącego odpowiedniej komisji Parlamentu Europejskiego, w której dossier znajduje się aktualnie omawiany temat. W każdym półroczu w Parlamencie Europejskim komisje odbywają ok. 10  tego rodzaju otwartych posiedzeń, poświęconych głównie tym zagadnieniom z obszarów polityk unijnych, w których UE ma kompetencje ustawodawcze w ramach procedury współdecyzji. Celem tych spotkań jest propagowanie wymiany poglądów między parlamentarzystami europejskimi i krajowymi w celu konsultowania i propagowania decyzji legislacyjnych Parlamentu Europejskiego. Tematyka tych spotkań jest zróżnicowana i zależna od aktualnych prac legislacyjnych w Unii Europejskiej. Ostatnie (w 2011 r.) międzyparlamentarne posiedzenia komisji koncentrowały się m.in. na: wspólnej polityce rolnej, zmianach klimatycznych, europejskim semestrze i koordynacji polityki gospodarczej, europejskim systemie azylowym, zwalczaniu opóźnionych płatności, dyrektywie usługowej, dyrektywie praw konsumenta, promowaniu inwestycji w gospodarkę realną. Podczas obrad komisji Parlamentu Europejskiego zapewnione jest tłumaczenie we wszystkich językach oficjalnych Unii Europejskiej.

Traktat z Lizbony – traktat reformujący funkcjonowanie UE, który zmienił dwa najważniejsze traktaty UE: Traktat o Unii Europejskiej i Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską (ten ostatni przemianowano na „Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej”). Traktat wszedł w życie 1 grudnia 2009 r. (Dz.U. z 2009 r. Nr. 203, poz. 1569). Skonsolidowane wersje traktatów zmienionych Traktatem z Lizbony zostały opublikowane w Dzienniku Urzędowym UE seria C nr 83 z 2010 r. Traktat wprowadził nowe uprawnienia parlamentów narodowych. Zgodnie z traktatem wszystkie projekty aktów prawa UE są przesyłane do parlamentów narodowych. Kontrolując przestrzeganie zasady pomocniczości parlamenty narodowe mogą, w ciągu 8 tygodni, przyjąć uzasadnioną opinię o naruszeniu zasady pomocniczości i przekazać ją do instytucji UE. Uprawnienia parlamentów narodowych i kontrola zasady pomocniczości zostały dookreślone w dołączonych do traktatu protokołach: Protokół nr 1 w sprawie roli parlamentów narodowych w UE i Protokół nr 2 w sprawie stosowania zasad pomocniczości i proporcjonalności.

Wytyczne Haskie – przyjęta przez Konferencję Przewodniczących Parlamentów Unii Europejskiej (zob. s. 9) 3 lipca 2004 r.w Hadze, generalna deklaracja określająca zasady, cele, ramy i dziedziny współpracy parlamentarnej w Unii Europejskiej. Wytyczne stwierdzają poszanowanie autonomii parlamentów, które same decydują o stopniu swojego zaangażowania we współpracę międzyparlamentarną. Uwzględniając zasadę, zgodnie z którą parlamenty narodowe i Parlament Europejski są jednakowo traktowane i wypełniają komplementarne role w strukturze UE, głównym celem współpracy międzyparlamentarnej w Unii Europejskiej jest dostarczanie informacji i wzmacnianie kontroli parlamentarnej we wszystkich dziedzinach należących do kompetencji UE oraz zapewnienie efektywnego wykonania kompetencji parlamentarnych w sprawach UE, w szczególności w zakresie kontrolowania przez parlamenty narodowe stosowania zasady pomocniczości. Wytyczne wyróżniają następujące ramy współpracy: Konferencja Przewodniczących UE, Spotkania komisji sektorowych organizowane przez parlamenty narodowe lub przez Parlament Europejski (zob. Wspólne Spotkania Komisji, Wspólne Spotkania Parlamentarne s.11), Konferencja Komisji ds. Wspólnotowych i Europejskich Parlamentów Unii Europejskiej (zob. COSAC s. 24), spotkania Sekretarzy Generalnych (szefów kancelarii parlamentów), Międzyparlamentarna Wymiana Informacji  (zob. IPEX s. 25). W regularnej wymianie informacji między parlamentami UE, jak również z międzynarodowym sekretariatem COSAC w Brukseli i w praktycznej codziennej koordynacji uczestniczą także Stali Przedstawiciele parlamentów narodowych przy Parlamencie Europejskim oraz Europejskie Centrum Badań i Dokumentacji Parlamentarnej (zob. ECPRD s. 9). Współpraca międzyparlamentarna UE ma szczególne znaczenie w dziedziniekontroli stosowania zasady pomocniczości. Porozumiewanie się w sprawach projektów legislacyjnych, co do których pojawia się przypuszczenie, że naruszają zasadę pomocniczościumożliwia parlamentom narodowym elektroniczna platforma IPEX. Wytyczne Haskie nowelizowane kolejno (2008 i 2010) podczas KPPUE – w Lizbonie i Sztokholmie przewidują ponadto rozwijanie wymiany informacji i dokumentówna wszystkich poziomach pomiędzy różnymi komisjami i służbami oraz organizowanie konferencji i innych form regularnej i doraźnej współpracy między przewodniczącymi parlamentów, komisjami sektorowymi lub w ramach COSAC. Każdego roku Konferencja Przewodniczących Parlamentów może wskazywać priorytetowe dziedziny polityczne współpracy międzyparlamentarnej.

IPEX (Interparliamentary EU Information Exchange)– Międzyparlamentarna Wymiana Informacji w Sprawach UE  – baza danych, która ma na celu ułatwienie wymiany informacji związanych z UE pomiędzy parlamentami, stworzenie forum wymiany poglądów dotyczących kontroli parlamentarnej działań rządów i stosowania zasady pomocniczości. Zawiera dokumenty i informacje pochodzące z instytucji UE i parlamentów narodowych od 1 stycznia 2006 r. Umożliwia parlamentom narodowym publikowanie własnych dokumentów na ogólnoeuropejskiej stronie internetowej www.ipex.eu.Obsługa strony jest możliwa w języku angielskim i francuskim oraz w pozostałych językach Unii. Dokumentyparlamentarne są na ogół prezentowane w językach narodowych i w tłumaczeniu na angielski. Na stronie znajduje się także stale aktualizowany kalendarz spotkań międzyparlamentarnych w Unii Europejskiej. Każdy z parlamentów/każda z izb parlamentu ma korespondenta IPEX dbającego o aktualizację bazy danych reprezentującego ten parlament/tę izbę.

strona internetowa: www.ipex.eu
informacja o IPEX

Ośrodek Informacji i Dokumentacji Europejskiej  (OIDE) – znajduje się w strukturze Biblioteki Sejmowej i obsługuje na równi posłów i senatorów. OIDE służy informacją na temat prawa wspólnotowego, wynajduje dokumenty oraz istniejące opracowania dotyczące spraw objętych prawem unijnym.

http://libr.sejm.gov.pl/oide/index.php