Wydarzenia

10 listopada 2016 r. w Senacie odbyła się konferencja „Polskie dziedzictwo duchowe i kulturowe na Wschodzie w 1050. rocznicę Chrztu Polski”, podczas której przedstawiciele instytucji państwowych, organizacji społecznych i duchowieństwa mówili o potrzebie opieki nad spuścizną I i II Rzeczypospolitej znajdującą się za wschodnią granicą naszego kraju.

Otwierając konferencję, marszałek Stanisław Karczewski podziękował wiceministrowi spraw zagranicznych Janowi Dziedziczakowi za inicjatywę zorganizowania tego spotkania. W swoim wystąpieniu nawiązał do uroczystego Zgromadzenia Narodowego w Poznaniu 15 kwietnia 2016 r. z okazji 1050. rocznicy chrztu Polski i przywołał słowa z orędzia prezydenta Andrzeja Dudy, że przyjęcie chrztu określiło naszą polską tożsamość i dzięki temu udało się zbudować wspólnotę opartą na fundamencie wiary. Jak mówił marszałek Senatu, mamy obowiązek strzeżenia naszego wielkiego dziedzictwa narodowego, także tego na Wschodzie.

Przewodnicząca Komisji Spraw Emigracji i Łączności z Polakami za Granicą senator Janina Sagatowska podkreśliła, że Senat zawsze był opiekunem Polonii. W swoich działaniach jest otwarty na wszystkich, którym bliskie są sprawy naszych rodaków za granicą i praca nad utrzymaniem i rozwojem rodzimej kultury, języka i tradycji.

Podczas konferencji wiceminister kultury Jarosław Sellin omówił działania podejmowane przez resort w celu ochrony i rewaloryzacji dóbr kultury znajdujących się za wschodnią granicą, także zabytków sztuki sakralnej. W ramach programu „Ochrona dziedzictwa kulturowego za granicą” dzięki wsparciu organizacji pozarządowych prowadzone są prace konserwatorskie, m.in. we lwowskich kościołach franciszkanów pw. św. Antoniego Padewskiego i pojezuickim pw. śś. Piotra i Pawła, na Cmentarzu Łyczakowskim, w kościołach w Łopatynie, Kutach czy Krzemieńcu. Wiceminister kultury wskazał na ogromne znaczenie prac inwentaryzacyjnych w obiektach sakralnych oraz projektów badawczych i dokumentacyjnych realizowanych w archiwach poza Polską. Od 1993 r. ukazało się już 36 tomów „Materiałów do Dziejów Sztuki Sakralnej na Ziemiach Wschodnich Dawnej Rzeczypospolitej” zawierających szczegółową inwentaryzację zabytków i przegląd źródeł archiwalnych. Zdaniem wiceministra Jarosława Sellina ochrona spuścizny wielonarodowej i wielokulturowej Rzeczypospolitej jest szczególnym obowiązkiem nas wszystkich.

Wiceprezes Fundacji Pomoc Polakom na Wschodzie Ewa Ziółkowska przedstawiła natomiast projekty realizowane przez fundację na rzecz Polonii na Wschodzie, także we współpracy z Kościołem katolickim. Priorytetem jest wspieranie edukacji w języku polskim, nauczania języka polskiego i propagowanie wiedzy  o Polsce. Z pomocy fundacji korzysta m.in. 25 przykościelnych punktów nauczania języka polskiego na Białorusi, w których uczy się około tysiąca uczniów. W dziedzinie mediów fundacja wspiera wydawany przez parafię pw. Ducha Świętego w Wilnie miesięcznik „Spotkania”. Wiceprezes Ewa Ziółkowska podkreśliła, że bez polskiego duchowieństwa nie byłoby hospicjów w Wilnie i Lwowie. Planowane jest też utworzenie Domu Seniora w Sopoćkiniach. Przy wsparciu fundacji działania na rzecz aktywizacji środowisk podejmuje także wiele polskich parafii.

O działalności Zespołu Pomocy Kościołowi na Wschodzie przy Konferencji Episkopatu Polskiego mówił jego dyrektor ks. Leszek Kryza. Powołany w 1989 r. zespół każdego roku realizuje około 400 projektów o wartości 2,5–3 mln zł, pochodzących ze środków uzyskanych ze zbiórki przeprowadzanej do puszek w 2. niedzielę adwentu, a także z ofiar i darowizn.

O roli Kościoła katolickiego na Wschodzie jako ostoi polskości i tradycji mówili bp Antoni Dydycz i bp Witalij Skomarowski. Z kolei ks. prof. Roman Dzwonkowski zwrócił uwagę na problem językowej białorutenizacji i ukrainizacji Kościoła katolickiego na Wschodzie, co może doprowadzić do zaniku używania języka polskiego w liturgii.

O polszczyźnie kresowej, jej charakterystycznych cechach i obecnej sytuacji mówiła prof. Halina Karaś, która wskazała m.in. na zmniejszanie się znajomości polszczyzny uznawanej za język ojczysty wśród Polonii na Wschodzie.

Po konferencji w Belwederze odbyła się uroczystość wręczenia 33 osobom odznaczeń za wybitne zasługi dla polskiego kościoła na Wschodzie, krzewienie polskiej kultury i tradycji narodowych oraz za działalność na rzecz polskich mniejszości narodowych.

Krzyżem komandorskim z gwiazdą orderu zasługi RP został odznaczony bp Jan Purwiński, a krzyżem komandorskim orderu zasługi RP bp Bronisław Bernacki i bp Cyryl Klimowicz.