Wydarzenia

Odbyło się seminaryjne posiedzenie Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi poświęcone zagadnieniom związanym z dochodowością w rolnictwie. Senatorowie zapoznali się z informacją ministra rolnictwa i rozwoju wsi na temat sposobu obliczania dochodowości w rolnictwie, a także zasad opodatkowania dochodów rolniczych obowiązujących w polskim prawie. Resort pracy i polityki społecznej przedstawił informację dotyczącą zakresu wsparcia socjalnego rolników, a prezes Głównego Urzędu Statystycznego na temat metodologii badań dochodów w rolnictwie. Senatorowie wysłuchali również wystąpienia prof. Beaty Jeżyńskiej z Katedry Prawa Rolnego i Gospodarki Gruntami na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie poświęconego zakresowi podmiotowemu i przedmiotowemu obciążeń publicznoprawnych w rolnictwie. Prof. Andrzej Kowalski z Instytutu Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej - Państwowego Instytutu Badawczego w Warszawie mówił o poziomie i strukturze dochodów rodzin rolniczych z gospodarstw prowadzących rachunkowość.

Informację na temat sposobu obliczania dochodowości w rolnictwie przedstawił wiceminister rolnictwa Kazimierz Plocke. Jak mówił, dochód z rodzinnego gospodarstwa rolnego jest wartością wynikową, odzwierciedlającą uzyskaną opłatę za nakład pracy rolnika i własny kapitał zaangażowany w działalność gospodarstwa w określonym roku obrachunkowym. Zgodnie z obowiązująca metodologią, w rachunku wyników gospodarstwa rolnego nie są uwzględniane koszty, które nie zostały zarejestrowane w księgach rachunkowych, czyli opłata za pracę rolnika i jego rodziny oraz koszt kapitału własnego, wniesionego do gospodarstwa w postaci ziemi i innych składników majątkowych. Dla wyliczenia przeciętnego dochodu z pracy w gospodarstwie rolnym z 1 ha przeliczeniowego stosowana jest metoda wykorzystywana w rachunkach narodowych, tj. zgodna z Europejskim Systemem Rachunków Narodowych i Regionalnych (ESRNiR). Wynikiem obliczeń jest tzw. dochód do dyspozycji w gospodarstwach indywidualnych w rolnictwie w ujęciu brutto, który stanowi podstawę do określenia dochodu z pracy na 1 ha przeliczeniowy.

Informację dotyczącą zasad opodatkowania dochodów rolniczych przedstawił zastępca dyrektora Departamentu Podatków Dochodowych w Ministerstwie Finansów Jarosław Szatański. Wskazał obowiązujące przepisy prawne, na mocy których rolnicy płacą podatki. Przedstawił też zasady zwalniania z opodatkowania. Szczegółowo omówił powstawanie i wygaśnięcie obowiązku podatkowego w podatku rolnym i terminy płatności podatku rolnego.

Zastępca dyrektora Departamentu Pomocy i Integracji Społecznej w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej Anna Prekurat omówiła zakres wsparcia socjalnego małych gospodarstw rolnych. Najczęstszym powodem ubiegania się o pomoc przez osoby mieszkające na wsi w 2010 r. była potrzeba ochrony macierzyństwa, głównie w rodzinach wielodzietnych. Ponad 61% rodzin ubiegających się o takie wsparcie mieszkało na wsi. Kolejne powody to zdarzenia losowe, bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i w prowadzeniu gospodarstwa domowego, ubóstwo i bezrobocie. Najwięcej rodzin mieszkających na wsi korzystało z pomocy społecznej w województwach: podkarpackim (65%), lubelskim (60%) i świętokrzyskim (58%), a najmniej - w województwach: łódzkim (34%), dolnośląskim (33%) i śląskim (20%).

Prof. Beata Jeżyńska z Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie omówiła m.in. przepisy uznające gospodarczy charakter działalności rolniczej i traktujące działalność rolniczą jako odmienną od gospodarczej. Ponadto przedstawiła europejskie aspekty definiowania obciążeń publicznoprawnych w rolnictwie.

Wiceprezes Głównego Urzędu Statystycznego Halina Dmochowska zaprezentowała informację na temat metodologii badania dochodów w rolnictwie. Jak poinformowała, prezes GUS jest zobowiązany do ogłaszania przeciętnego dochodu z pracy w indywidualnych gospodarstwach rolnych z 1 ha przeliczeniowego. Przy realizacji tego obowiązku wykorzystuje metodę stosowaną w rachunkach narodowych, tj. zgodną z ESRNiR. Wynikiem obliczeń jest tzw. dochód do dyspozycji w gospodarstwach indywidualnych w rolnictwie w ujęciu brutto, tj. łącznie z amortyzacją. Stanowi on podstawę do określenia dochodu z pracy na 1 ha przeliczeniowy. Wiceprezes Halina Dmochowska poinformowała ponadto, że prezes GUS nie ma wpływu na sposób wykorzystania ogłaszanego przeciętnego dochodu z pracy w indywidualnych gospodarstwach z 1 ha przeliczeniowego.

Wystąpienie prof. Andrzeja Kowalskiego z Instytutu Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej - Państwowego Instytutu Badawczego w Warszawie, dotyczące poziomu i struktury dochodów rodzin rolniczych uzyskiwanych z gospodarstw prowadzących rachunkowość, uzupełnił dr Lech Goraj z tego instytutu. Jego zdaniem, w 2010 r. z 1 zł kosztów księgowych rolnicy uzyskali 1,24 zł wartości produkcji. Dopłaty bezpośrednie, otrzymane kanałami pozarynkowymi, miały natomiast ponad 54-procentowy udział w tworzeniu dochodu w średnim gospodarstwie rolnym. Oznacza to, że poziom nadwyżki ekonomicznej, nazywanej dochodem netto z rodzinnego gospodarstwa rolnego, w większym stopniu został uwarunkowany mechanizmami wsparcia pozarynkowego. Dr Lech Goraj poinformował też, że dochód z rodzinnego gospodarstwa, w przeliczeniu na 1 osobę pełnozatrudnioną, w 2010 r. to 22 383 zł, co odpowiada 86,5% średniego wynagrodzenia netto w gospodarce narodowej, wynoszącego 25 864 zł.

W trakcie dyskusji wskazywano, że w odniesieniu do kategorii dochodu zachodzi potrzeba różnicowania dochodów rolniczych, będących wynikiem działalności rolniczej, i dochodów ogólnych, odnoszących się do gospodarstw domowych związanych z rolnictwem. Dochody ogólne, czyli osobiste, rozporządzalne, obejmują łącznie dochody rolnicze i dochody z innych źródeł: z pracy najemnej, działalności na własny rachunek poza rolnictwem, świadczeń społecznych i innych niezarobkowych. Uczestnicy posiedzenia podnosili, że rachunkowości nie da się stosować we wszystkich gospodarstwach, należy ją wprowadzać tylko w tych największych. Dochody gospodarstw małych i o niewielkim związku z rynkiem natomiast trzeba ustalać w sposób ryczałtowy. Wskazywano także, że istnieje pilna potrzeba wypracowania precyzyjnej definicji gospodarstwa rolnego. Posługiwanie się różnymi definicjami wypacza rzeczywisty obraz stanu rolnictwa i gospodarstw rolnych, między innymi zaniża wskaźniki wydajności i stanu bezrobocia na wsi, a zawyża dane o zatrudnieniu w rolnictwie.

Wiceminister rolnictwa Kazimierz Plocke, odpowiadając na wątpliwości wskazane podczas dyskusji, stwierdził, że dochodowość będzie budzić emocje. Wspólna polityka rolna wymusza określone działania całego sektora rolnego, żeby realizować zasadę konkurencyjności czy utrzymywać odpowiednią jakość produkcji. Wiceminister stwierdził też: "Musimy odpowiedzieć na pytanie, czy działalność rolnicza jest działalnością gospodarczą. Jeżeli tak, to według jakich kryteriów ma funkcjonować?".