Wydarzenia

Według Parlamentarnego Zespołu ds. Dzieci oraz Klubu Parlamentarnego Koalicji Obywatelskiej projekt nowelizacji ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej przygotowany przez Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej, nad którym trwają obecnie prace w Sejmie, nie będzie służył poprawie sytuacji dzieci, które znalazły się w systemie pieczy zastępczej oraz rodzin zastępczych. Celem noweli jest deinstytucjonalizacja pieczy zastępczej i zwiększenie liczby zawodowych rodzin zastępczych.  Zdaniem uczestników debaty, która odbyła się w Senacie 25 lipca 2022 r. zaproponowane zmiany nie zachęcają rodzin do zostania zawodowym rodzicem zastępczym.

Posłanka Marzena Okła-Drewnowicz przypomniała, że pierwsza ustawa dotycząca pieczy zastępczej weszła w życie w 2011 r. dzięki ówczesnej posłance, a teraz senator Magdalenie Kochan. Ustawa, zdaniem posłanki, powinna zostać znowelizowana, należy jednak dostosować ją do realiów.  Tymczasem pierwsze czytanie projektu nowelizacji odbyło się tuż przed północą i tempo prac nad nowelą sprawiło, że Koalicja Obywatelska nie mogła wnieść poprawek – wskazywała posłanka. Dalsze prace w Sejmie planowane są we wrześniu. Posłanka Okła-Drewnowicz podkreśliła, że obecna debata pozwoli senatorom, na przygotowanie stosownych poprawek i da czas na zastanowienie się nad kierunkami zmian tak, by ta nowelizacja nie była oderwana od rzeczywistości, aby proponowane rozwiązania miały sens.

Anna Krawczak, która sama przez 4 lata była rodziną zastępczą, powiedziała, że jesteśmy w momencie zapaści systemu opieki zastępczej. Jej zdaniem w przyszłości liczba miejsc w rodzinnej pieczy zastępczej będzie dramatycznie niska, a państwo przegapiło moment, w którym należało interweniować, aby temu negatywnemu trendowi zapobiec. Postulowała, aby stworzyć drugą, obszerniejszą nowelizację, która wyjdzie poza utarte już schematy. Podkreśliła, że na całkowitą deinstytucjonalizację pieczy zastępczej, jest już wiele lat za późno. W jej opinii piecza instytucjonalna to teraz jedyna realna możliwość zapewnienia opieki wszystkim dzieciom, które tego potrzebują. Dodała, że nowelizacja nie reguluje kwestii działania Interwencyjnych Ośrodków Preadopcyjnych, które zgodnie z zaleceniami komitetu obrony praw dziecka przy ONZ powinny zostać zlikwidowane. W Polsce mamy dwa takie ośrodki, w których umieszczono w sumie 39 dzieci do ukończenia przez nie pierwszego roku życia. „Oczywiście, najprościej zlikwidować takie ośrodki, ale w tym momencie pozbawiamy system, który i tak jest już niewydolny, 39 miejsc” - mówiła. Jej zdaniem można  zmienić zasady funkcjonowania takich ośrodków na formę hybrydową, konsultacyjną, terapeutyczną, czy diagnostyczną. Zaproponowała, aby dać możliwość stworzenia rodzin zastępczych osobom zatrudnionym w takich ośrodkach, jednocześnie nie rezygnując z ich zatrudnienia. Dzieci nie mieszkałyby już w tych ośrodkach, ale pozostałyby możliwości, np. dostęp do świadczeńmedycznych, jaki te ośrodki oferują. Rodzice mieliby też stabilizację, jaką daje praca na etacie.

Senator Alicja Chybicka, przewodnicząca Parlamentarnego Zespołu ds. Dzieci zapowiedziała, że jest przygotowywany przez senator Magdalenę Kochan projekt o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej. W opinii przewodniczącej nie ma w Senacie osoby, która miałaby większe doświadczenie w temacie pieczy zastępczej, niż senator Magdalena Kochan, a wnioski z  dyskusji zostaną właściwie wykorzystane w pracy nad projektem. 

Senator Alicja Chybicka poruszyła problem chorych na nowotwory dzieci, które jako noworodki zostały porzucone przez rodziców, gdyż przerosła ich skala problemu. W praktyce te dzieci rezydowały na kolanach lekarzy i pielęgniarek,  które walczyły potem o oddanie tych dzieci do adopcji, bo są to dzieci które mają dużą szanse powrotu do zdrowia, ale przez rok do 10 lat, wymagają szczególnej opieki.

Senator Magdalena Kochan zaznaczyła, że problem jest na tyle rozległy, że nie udało się poruszyć kwestii wparcia rodziny. Zgodziła się, że kwota bazowa 3100 zł na dziecko wymaga zwiększenia. W jej opinii bez współpracy z samorządem nie będzie możliwe rozwiązanie problemu. Dodała, żenie zgadza się z postulatem centralizacji systemu pieczy zastępczej, bo wsparcie rodziny to zadanie gminy. Im dziecko dłużej pozostaje w zastępczej pieczy rodzinnej, tym więcej kosztów ponosi gmina, z której dziecko pochodzi.  Różnorakość instytucji,  która zajmuje się opieką,  to więcej możliwości i tym samym większe prawdopodobieństwo właściwej opieki. Poprzez prace z rodziną należy oddalać perspektywę oddalania dzieci do pieczy zastępczej. „Nie możemy zakładać, że ustawa, która powstała ponad 10 lat temu, będzie nadal skutecznie funkcjonowała” - mówiła.

Posłanka Monika Rosa zapewniła, że to nie instytucje, ale dziecko są tym podmiotem, na którym nam zależy i konsultacje będą kontynuowane, tak aby w końcu przeprowadzić obszerną nowelizację.

Przedstawiciel resortu rodziny zapewnił, że procedowany obecnie projekt ustawy jest odpowiedzią  na głosy rodzin zastępczych, a przedstawione w Senacie postulaty zostaną uwzględnione przy kolejnej nowelizacji.

Joanna Luberadzka-Gruca z Koalicji na Rzecz Rodzinnej Opieki Zastępczej przypomniała, że Polska zajmuje przedostatnie miejsce w Unii Europejskiej pod względem dzietności, a według danych GUS o 1,1 % wzrosła liczba dzieci kierowanych do pieczy zastępczej. Oznacza to, że przy malejącej liczbie dzieci, coraz więcej z nich wymaga umieszczenia w rodzinie zastępczej. 

Środowiska zaangazowane w pieczę zastępczą postulują m.in., żeby fakultatywnie wprowadzać umowy o pracę, aby podmioty, które mają taką możliwość mogły zatrudniać rodziców zastępczych na umowę o pracę tak, aby nie było takiej sytuacji, że osoba zatrudniona jako pomoc dostaje dodatkowe świadczenia, tj. np. 13 pensję, a rodzice zastępczy już nie. Takie same kwoty pieniędzy powinny być przyznawane na dziecko w rodzinach zastępczych, RDD i placówkach opiekuńczych.